A0. 1885.
IVtaanclag; ^<5 October.
feze (Qoarant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
Leiden, 24 October.
N°. 7873.
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden1.10.
Franco per post1-10.
Afzonderlijke Nommers0.05.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Van 16 regels 1.05. Iedere regel meer 0.171.
Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het incas-
seeren buiten de etad wordt 0.10 berekend.
Up de eerste wintervergadering van het Depar-
nent Leiden der Ned. Maatschappij tot Bevorde-
van Nijverheid was de opkomst der leden
iitengewoon groot. Deze vergadering was belegd
morden om aan den leerling A. A. Schreuder
het Genootschap „Mathesis Scientiarum Geni-
den Thieme-prijs uit te reiken, Welken prijs
waarnemende voorzitter dr. D. De Loos, met
^velsprekend woord, den genoemden leerling over-
Ddigde.
IXadat deze plechtigheid, welke door de bestuurs-
Ben van „M. S. G." werd bijgewoond, was afge-
Ipen, kreeg dr. L. Bleekrode uit 's-Gravenhage
woord om te spreken over verontreiniging van
Iht en water door stofjes, en over de hulpmiddelen
|ar tegen.
Een korte inhoud van het verhandelde in deze
lordracht moge hier volgen, daar het zeer zeker
nut kan hebben, dat het door den begaafden
|reker behandelde in wijderen kring bekend wordt,
stofjes van verschillenden aard en grootte
door een ieder kunnen worden waargenomen,
i zwevende in den dampkring, zjjn de oorzaak van
zichtbaren lichtbundeldie stofjes hebben af
dingen tusschen en millimeter en kun-
door den microscoop worden bestudeerd. Het
zamelen dier stofjes kan geschieden op een
term of in water, of door onderzoek van regen
I sneeuw (kort na het vallen),
üen heeft door nauwkeurige proeven gevonden
op 1 M'. blijkt neer te komen '20 milligram stof,
welk voor de oppervlakte van Nederland alleen
bedragen het aanzienlijk gewicht van 988,000
gram. Die stofjes bestaan uit 25 a 34% minerale
ffen (zooals zand, kalk, roetdeeltjes enz.) en 75
|66'/# organische stoffen (zooals vezeltjes, stuif-
kiemkorrels en uiterst kleine organismen,
tenaamde microben, vijanden waartegen de
hsch zich meer moet wapenen dan tegen ver-
leurende dieren).
pnwillekourig doet de vraag zich voor: bestaan
Ban geen stofvrije ruimten? Het antwoord hierop
|rd gegeven door Lodge en Clark, die door merk-
irdige proeven aantoonden dat de stofjes zich
voorkeur afzetten op koude lichamen, terwijl
ne oppervlakten stofjes afstooten. Een gasvlam
Iedere andero vlam in een lichtbundel gebracht,
fcgt daarin eene zeer donkere ruimte teweeg;
keen ook het geval is met de lucht die uit de
|en in een lichtbundel wordt geblazen. Verder
den genoemde physici dat wanneer men in eene
stof bezwangerde ruimte eene electrische ont-
hg door middel van spitsen doet plaats hebben,
ruimte in weinig tpds geheel van stof gezui-
wordt doordat de stofjes neerslaan:
deze merkwaardige eigenschap der electrische
lading wordt thans reeds door de firma Parker
Valker in Engeland gebruik gemaakt om lood-
die vroeger in hunne smelterijen zwevende
te verzamelen. De in de dampkringslucht zwe-
|de stofjes worden naar hunnen oorsprong onder
den in 4 verschillende soorten:
passaatstof, gevormd in de woestijnen en bij
irsting van vulkanen; (de donkerroode avond-
dring in 1883, die de gansche wereld ver-
had aan de uitbarsting der Krakatau zjjn
jfong te danken)
nevelstof, gekenmerkt door magnetische deel-
die zelfs op den Mont-Blanc werden verzameld
straatstof in steden vooral voorkomende en go-
d door het dagelijksch straatverkeer. Door de
Fl>e kanten van deze deeltjes zijn vooral deze
zeer gevaarlijk voor het longweefsel, reden
F'"'rn men gelooft dat in Weenen door het eigen-
L granietplavoisel zoo veel longlijders voor-
|en;
4o. de stof die gevormd wordt bij verschillende
bedrijven zooals steenhouwers, slijpers, mijnwer
kers enz. Te Epernon, waar de molensteenen ver
vaardigd worden, sterven ongeveer 50 pet. der werk
lieden aan longtering.
De hulpmiddelen tegen deze werking der stof
deeltjes zjjn doelmatige besproeiing van bodem en
lucht, en in lokalen krachtige ventilatie.
De georganiseerde stofjes (microben genoemd), en
meer bepaald de groep der bacteriën (van staafjes-
achtigen vorm, hoogstens '/100 a '/tocio micron
groot) spelen door hun taai leven en hunne eigen
schap om zich uiterst snel te vermenigvuldigen
(een organisme vermeerdert zich in één dag tot
16'/, millioen van zijne soort), eene groote rol in
de verspreiding van allerlei ziekten. De 50,000
kilogram stofjes, welke boven Londen zweven, bewer
ken het condenseeren van den waterdamp en geven
de zoo zeer gevreesde mist. Volgens de onderzoe
kingen van Aitken ware die mist te voorkomen,
wanneer in plaats van de thans gebruikt wordende
haarden met steenkool gevoed, gaskachels in de
plaats traden. De fijne stofdeeltjes, welke in be
sloten ruimten zweven, kunnen ook oorzaak zijn
van brand en ontploffingen, b. v. in steenkolen
mijnen en meel molens, reden waarom het zoo ge-
wenscht zoude zijn dat het electrische licht de gas-,
olie- of petroleum-verlichting in die ruimten verving'
De stofjes uit de lucht zullen natuurlijk ook in
het water neerkomen en tot de verontreiniging
daarvan bijdragen.
Het microscopisch onderzoek van drink-, rivier
en regenwater heeft geleerd, dat, terwijl er in regen
water 35 organismen voorkomen, in het Seine-water
er 1200 worden gevonden. De tot voor korten tjjd
bekende filters met zand, beenzwart enz., werken
om deze stoffen te verwijderen zeer onvolledig, daar
vooral de dierlijke kool door zijnen rijkdom aan
phosphaten, de kweekplaats is van bacteriën,
terwijl verder de filters moeilijk te reinigen zijn
Eene goede eigenschap bezitten zij evenwel, om
namelijk loodverbinding vast te leggen en ontkleu
rend te werken.
De filter van Chamberland nu, in het vorige jaar
in toepassing gebracht, bestaat uit een smallen, hollen
cylinder van onverglaasde porselein-aarde, en is om
geven door een stevigen metalen manteldeze
filter nu bezit het vermogen om alle zwevende
stoffen tegen te houden, welke stoffen zich als een
laag op den buitenkant der cylinders afzetten, daar
het onzuivere water van buiten naar binnen wordt
heengeperst. Is deze laag onzuiverheden zeer merk
baar geworden, dan wordt de mantel losgeschroefd,
de onzuiverheden met een spons er afgeveegd, of
door indompelen in warm water geheel zuiver ge
maakt. Verbindt men nu aan dezen filter een
koker met kool gevuld, zoo zal men water ver
krijgen, dat zeer zuiver is. In het bactereologisch
laboratorium te Parijs zjjn gedurende langen tjjd
zorgvuldige proeven met deze filters genomen, en
daar is bevonden dat zij aan alle eischen, die aan
waterfilters gesteld konden worden, voldeden. De
filter aan eene waterleiding (die een druk heeft van
2 atmosfeeren) verbonden, geeft 40 a 50 liter per
dag per cylinder. Door combinaties van eenige
cylinders wordt het productie-vermogen natuurlijk
grooter, die filters noemt men dan industrieele filters,
terwijl de enkelvoudige cylinder-filter de tafel-filter
genoemd wordt. De eerste filters werkten allen
met overdruk, en leverden dus bezwaren op van finan-
tieelen aardthans evenwel zijn er reeds filters
van Chamberland door de heeren Crans Co. te
's-Gravenhage in den handel gebracht, die door
eigen waterdruk werkendeze filters geven per
cylinder 2 a 2'/2 liter in de 24 uur.
De filter van Chamberland kan o. a. goede dien-
step bewijzen voor het klaren van wijnen; door
haar worden toch alle zwevende bestanddeelen tegen
gehouden, en de wijnen zullen niet zoo spoedig tot
bederf overgaan. Het pasteuriseeren van wijn, (het
verhitten tot 50° en weder af koelen) zal dan kunnen
worden nagelaten, zeker ten voordeele van het
bouquet.
Dr. L. Bleekrode had op zeer vindingrijke wijze
zijne proeven ingericht, zoodat hetgeen wp hier
boven mededeelden, door een ieder kon gezien
worden. De vergadering was dan ook tot het einde
toe in gespannen aandacht, en een ieder nam met
zich de overtuiging mede dat hp in dien korten
tjjd veel interessants had gehoord en gezien.
De spreker eindigde zijn voordracht met te her
inneren aan de verdiensten van onzen landgenoot
Leeuwenhoek, die met gebrekkige hulpmiddelen
het bestaan van bacteriën aantoonde en de grond
legger kan genoemd worden van eene wetenschap,
die meer en meer degelijke beoefenaars telt.
De vice-voorzitter sprak zeker uit naam der ver
gadering toen hp den heer Bleekrode zijne bewon
dering te kennen gaf, dat het dien heer had mogen
gelukken in een zoo kort tijdsbestek zoo veel
interessants mede te deelen en te doen zien. Hp riep
hem dan ook een welgemeend tot wederziens toe. d. S.
De Indische mail per stoomschip „Prinses
Wilhelmina" wordt 26 dezer alhier verwacht.
Door het departement Sassenheim der Maat
schappij tot Nut van 't Algemeen zijn tot leden
van het hoofdbestuur gekozen: a. voor hoofdbe
stuurders te Amsterdam woonachtig: de heeren
J. A. Böhringer, W. F. Loman, Mr. J. F. Moltzer,
Mr. H. P. G. Quack, Dr. H. C. Rogge en Mr. J. E.
Veltman; b. voor hoofdbestuurders buiten Amster
dam woonachtigde heeren Mr. W. H. De Beaufort,
Mr. H. Goeman Borgesius, Mr. J. T. Bups, Mr. P.
J. G. Van Diggelen, Mr. H. L Drücker en Mr. E. Fokker.
Uit het verslag van den secretaris der Volks
bibliotheek, in de vergadering van het departement
uitgebracht, blijkt dat de bibliotheek 500 boekdeelen
telt, waarvan gedurende de jongste 5 wintermaanden-
aan 73 lezers ruim 1100 nummers zjjn afgegeven.
Ter behandeling in de November-vergadering
der Staten van Zuid-Holland is ook nog het voorstel
gedaan tot toekenning eener bijdrage van f 500,
voor de in het voorjaar van 1886 te 's-Gravenhage
te houden wedstrijden voor handwerkslieden en
leerlingen.
Naar men verneemt, zal de 1ste luit. van het
reg. grenadiers en jagers W. J. L. Wpmans voor
drie jaren worden gedetacheerd naar West-Indië,
ten einde de betrekking waar te nemen van adjudant
van den gouverneur van Curasao.
Vermits de directie der „IJsel-Stoomtramweg-
Maatschappij" het door Gedeputeerde Staten van
Zuid-Holland verleende uitstel van drie maanden
voor de aanvaarding der vergunning tot het leggen
van rails voor de stoomtramverbinding tusschen
Gouda en Schoonhoven ongebruikt heeft laten ver
strijken, is die vergunning door het college niet
uitgereikt.
Met het stoomschip „Prins Frederik", van de
Stoomvaart-Maatschappij „Nederland", hetwelk den
31sten Oct. a. s. van Amsterdam naar Batavia
vertrekt, zal van daar rechtstreeks eene brieven
maal naar Atjeh worden gezonden.
Voorts zal op Dinsdag 10 Nov. a. s. met den
trein die om 5.20 's avonds van Amsterdam naar
Antwerpen vertrekt, in aansluiting op het vertrek
van het bedoelde stoomschip uit Genua, eene tweede
verzending naar Atjeh geschieden.
Den 21sten Nov. zal per stoomschip „Prinses
Wilhelmina" een detachement van 66 man naar
Indië vertrekken. Commandant is de kapitein der
inf. Arntzenius, terwpl de tweede luitenant der
artillerie Milder en de tweede luitenant der infan
terie Van Dijk het detachement zullen geleiden.
