Dinsdag Juni. N°. 7754. A*. 1885. Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen, uitgegeven. R. FRUIN. LEIDSCÏÏ DAGBLAD. PRIJS BEZER COURANT: f«or Leiien per 3 maanden.1.1#. France per post1.40. Afzonderlijke IS'ommen.0.05. PRIJS DER ADVERTENTIEN: Van 16 regela 1.01. Iedere regel meer 0.17#. Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het incassee- ren buiten de atad wordt 0.10 berekend. 1860 188-5. De volken, groote kinderen, beminnen alleen de legende. Zij hebben eene natuurlijke neiging het uurwerk der geschiedenis te deen stilstaan; en zeker zou hun dit gelukken, zoo er niet van tijd tot tijd mannen verschenen, vriecden der weten schap en vrienden der schare, die het weder aan den gang bragten. In die verhouding staat Robert Fruin tot de ge- schiedeai8 van Nederland in onzen tijdniet voor Leiden alleen, waar hij nu sedert vijf en twintig jaren gedoceerd en discipelen gevormd heeft, maar voor het geheele volk. Een leerstoel voor de vaderland8che historie is als een kansel in eene kathedraal met eene uatie tot gehoor. Het populairst gedeelte van Fruin's werken is alvast overal doorgedrongen en een vaderlandsch gemeengoed geworden. Op weinige uitzonderingen na zal dit eenmaal met al zijne geschriften het geval zijn. Reeds op dit oogenblik zouden zij in geen volksbibliotheek ontbreken, zoo zjj niet voor zulk een groot gedeelte verspreid stonden in tijd schriften. Hetgeen Thorbecke snedig en puntig van den staatsman gezegd heeft, dat hij om populair te zijn ook sommige gebreken van zjjn volk vertegen woordigen moet, is op den historieschrijver Fruin niet van toepassing. Het natioeale van Fruin's deugden is zijne beste aanbeveling. Hnmbug is hem zoo vreemd als het woord aan de nederlaodsche taal. Oningewgden vermoeden niet, hem lezend, welke gaven, welk geduld, welke arbeid, hoeveel kennis en hoeveel nadenken, noodig jn geweest om in zulke mate de eenvoudigheid mester te wordeo. Gelijk menschen van jaren in Nederland eene schoone Jnngmaand een ouderwet- schen zomer noemen, zoo is Fruin ouderwetsch degelijk. Over zijne hulpvaardigheid is ouder zijne disci pelen maar één stem. Hunne vereering voor deu meester wordt nog overtroffen door hunne genegen heid voor den man. In de wetenschap is bij een abt of een prior, omringd door een konveatikel van jongereD, die nit een natuurlijken aandrang van het gemoed, hem toespreken als hoofd des gezins. Hij zou een geducht tegenstander zijn, zoo bij het voortbrengen niet hooger stelde dan het rede twisten. In de polemiek is hij, waar polemiek pas geeft, humaan en uit de klassieke school; gelijk iemand betaamt die het zich tot eer rekent lid te zijn eener litterarische fakulteit als de Leidsche, met zoovele door Europa bewaarde herinneriogen. Zijne Bcherts is de leuke der beste nederlaodsche schrijvers van den ouden en den nieuweren lijd. Zjj doet glimlachen, niet schateren, en maakt haar voorwerpen niet verachtelijk, maar gezellig. Fruin bewaart zijne minachting voor historische personen die hem toeschijnen boosdoeners geweest te zijn; en zelfs dan toornt hij meer tegen de daden dan tegen de lieden. Met de Hollandsche schilders der 16de en 17de eeuw heeft bij gemeen dat hij zulk een uitmuntend teekenaar is, Tot lof van Engelscho race-paarden zegt men dat zij louter beenen zijn. De stijl van Frain bestaat uit louter ljjnen. Het gebeim zijner schrijfwijze zjjn hare evenredigheden, hare onge dwongen standen, hare bewegelijkheid in de rust. Do gematigdheid zijner oordeelvellingen is zelfs in Nederland, het land der gematigdheid, ongemeen. Hij legt niet in de geschiedenis eene wijsbegeerte j der gebeurtenissen, maar neemt in eene eigen wijs begeerte zijn uitgangspunt. Hij heeft zjjne meening over de waarde der menschen en der dingen in het algemeen. Daarnaar beoordeelt hij èn het voorge vallene èn de personen die oorzaak zijn geweest •lat het zoo en niet anders voorgevallen is. Hunne "ooroordeelen laat hij voor hunne rekening, maar steekt voor bet overige zich zoo veel mogelijk in hunne huid, en bereikt op die wijze eene onpar tijdigheid vau voorstelling die de objektiviteit zeer nabij komt. Deze „onpartijdigheid van den gesohiedsohrjjver" heeft hij van Ranke, zegt hij; en hier beginnen de buitenlandsche invloeden. Het was inderdaad hoog tjjd, dat de nederlandsobe geschiedvorschers hunne schade inhaalden, en zij van de elders gevolgde nieuwe methoden partij trokken om Nederlands per soonlijk verleden in het licht der 19de eeuw te stellen. In dien strjjd tegen de legende zgn Groen van Prio8terer en Bakhuizen van den Brink Fruin's wakkere voorgangers geweest. Onze gesohiedenis raakt op zoo vele punten aan die der Duitschers, vooral in de 16de eeuw, toen de Nederlanders voor het eerst een afzonderlijk volk werden, dat Ranke's onderzoekingen vanzelf den toon gaven. Frain heeft het bjjzondero dat zijne onpartijdigheid zich in beeld weet te brengen, en de geschiedenis by hem vaak het aantrekkelyke der novelle bekomt. Hij doet aan Mérimée denken. Zgn verhaal van Leiden's ontzet in 1571; sommige hoofdstukken zgner Tien Jaren; opstellen als zijne studie over Maria van Reigersberghmenige zgner aanteekenin- gen by Coenraad Droste's overblgfselen van heuge nis; menige bladzyde van zgne schets eener hol- landsche stad in de midden-eeuwen, handhaaft zich naast het beste wat in onze eeuw door deu histo- risehen roman geleverd werd. Zelfs oude aanslagen in de verponding, als die van 1514, moeten by hem tol aan de kunst betalen. In elk land dat op beschaving aanspraak maakt behoort elk oogenblik en in ieder vak minstens één man gevonden te worden die op de hoogte zijner weteneobap is. Voor de nederlandsche geschiedenis is Fruin thans die man. Al hetgeen anderen van haar kennen, kent ook hyen ongerekend hetgeen hg nog in potto heeft, kent hg daarenboven ge- deolten die al de anderen ontgingen. Het dagboek van zgn vijfentwintigjarig professoraat is dat van zgn gestadig toenemen in knndigheden. Er is geen vergelykiog tusschen hetgeen hg nu weet, en het geen hg wist toen hg van docent bg het gymnasium tot hoogleeraar aan de universiteit benoemd werd. Toch was hg in 1860 reeds buitengewoon knap. Niemand kan, met hoop op een verzekerd uit- zlgt, in zgne jeugd zich voornemen het eenmaal even ver te brengen als Frain. De omstandigheden moeten daartoe medewerken. Maar het is reeds een goed begin, te beseffen dat het doel waarnaar gestreefd moet worden, inspanning van alle krach ten eischt. Cd Büsken Hi/f.t. LEIDEN, 1 Juni. Heden is aan de universiteit alhier de heer J. Cornelisseu, geb. te Steenwijk, bevorderd tot doctor in de rechtswetenschap, met academisch proefschrift, get.: „Muntmisdrgven In de aanstaande maskerade van het Leidsche Studentencorps zal de hoofdfiguur van Floris V voorgesteld worden door den heer G. Wendelaar, Maximiliaan van Oostenrijk door den heer R. De Bieberstein Rogalla Zawadski, graaf Willem IV door rien heer J. Van Bylandt Van Bsnthorn en Jan van Beieren door den heer H. Van Holthe Tot Echten. De jaarlgksche vergadering van de Maat schappij der Nederlandsche Letterkunde alhier, zal tien 18den dezer in het Nutsgebouw gehouden worden. Bg de heden gehouden openbare verkooping an cokes in partgen van 100, 10 en 5 hectoliters, waren de prgzen f 35, f 3.70 en f 1.85. Gedurende deze maand is de Kweekschool voor Zeevaart alhier met een 33tal jongens voor uitgegaan. Het aantal bg die inrichting bedraagt hans 171. De minister van binnenlandsehe zaken heeft astgesteld dat de eind examens der gymnasia met zesjarigen cursus o. a. gehouden zullen wordente Leiden op 16,17,18,19 en 20 Juni, te Haarlem op 29, 30 Juni, 1, 2 en 3 Juli, te Delft op 4, 6 en 7 Juli, n aangewezen als gecommitteerden dr. A. Kneuen, dr. J. Van Leeuwen en dr. P. Van Geer, hoog leeraren te Leiden; - te Dordrecht op 29 en 30 Juni, en 1 Juli, te 's-Hertogenbosch op 2, 3 en 4 Juli, en te Maastricht op 6, 7, 8 en 9 Juli, en aangewezen als gecommitteerden, ten wier over staan bedoelde examens zullen worden afgenomen dr. J. J. Cornelissen, dr. C. P. Tiele en dr. H. A. Loreotz, hoogleeraren te Leiden; - te 's-Gra- venhage op 29, 30 Jnni, 1 en 2 Juli, Schiedam 3 en 4 Juli, Middelburg 6 en 7 Juli, Gorkum 8 en 9 Juli, en als gecommitteerden aangewezen o. a. dr. P. L. Muller, hoogleeraar te Leiden; - te Assen op 29 en 30 Juni, 1, 2 en 3 Juli, te Winschoten op 4, 6, 7, 8 en 9 Juli, en als gecomm. aangewezen o. a. dr. J. P. N. Land, hoogleeraar te Leiden. Een geacht jong geneesheer, te Djambi ge vestigd, dr J. Van Heycop Ten Ham, is op droevige wgze omgekomen. Volgens tgding nit Indië ont vangen, werd hij jl. Zaterdag door twee Hadjies vermoord. -r- Ten Raadhuise dezer gemeente is heden door burgemeester en wethouders in het openbaar aan besteed 1°. Het schoonmaken, invoegen en herstellen van de gemetselde wallen, binnen en buiten de stad, ia 3 pereeelen, Als laagste inschrgvers zgn aan nemers gewordenvan perceel 1, de heer J.I Planjer, metselaar en aannemor alhier, voor f 1198; van perceel 2, de heer P. L. Van Erkel Jr., metselaar alhier, voor f 468, en van perceel 3, de heer Johs. Verhoog, metselaar alhier, voor f 744. De hoogste inschrijvingen bedroegen achtereenvolgens f 1735, f 725 en 930. 2°. Het schoonmaken en invoegen der gemetselde brugwerken enz. binnen de stad en langs de singels, met eenige vernieuwingen. Dit werk is gegund aan den laagsten inschrijver, den heer P. Hasselbach, metselaar alhier, voor f 806. Het hoogst was inge schreven voor f 1797. 3°. Het verrichten van eenige vernieuwingen en herstellingen aan de Asohschuar, met pachters- woning en vuilnisstaal. De hoogste inschrijving gold f 1800 en de laagste f 1075, voor welk bedrag het werk is gegund aan den heer J. Sirag, timmer man alhier. Gemengd Nieuws. De heer G. Stahl, uit Altona, bevindt zich weer in ons midden. Sedert zijn vorig verblijf in Nederland heeft bg zich nog verder in zgn schoon en bevallig kunstvak bekwaam gemaakt. Het is bekend dat hg, bggestaan door zgne bekwame dochter, in betrekkelgk weinige uren zgn leerlin gen het bloemen vervaardigen weet eigen te maken. Wij twgfelen er dan ook geen oogenblik aan of de heer Stshl zal bg vernieuwing in ons midden een grooten bijval vinden, waartoe de beschaving ongoede vormen, welke hem eigen zgn, krachtig zullen mede werken. Te Amsterdam, Rotterdam en Den Haag werd hg in de hoogere burgerscholen voor meisjes toegelaten en voldeed hg in niet geringe mate. Dat men onwillens in onaange- naamheden komen kaD, bleek gisteravond alweder. Een viertal personen, die, naar bet scheen, wel wat te veel hadden „geproefd," passeerden omstreeks zes uren de Janvossensteeg. Midden in die steeg ging hen een hond voorbg, en een van het viertal ^af bet beest een schopwaarop een in zijne deur

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1885 | | pagina 1