LEIDSCH lÉSS DAGBLAD.
Eerste Blad.
Nü. 7610. Maandag 3 December. A°. 1884.
PRIJS DEZER COURANT:
V®or Leiden per 3 maanden.....1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Pit nummer bestaat uit TWEE BLADEN.
Nog eens het taalvraagstuk.
Naar aanleiding van eenige opmerkingen, door
belangstellende inzenders gemaakt over het onder
werp, in ona nummer van 3 Nov. j 1. behandeld,
znllen wo beproeven de wenschen, die we toen
hebben uitgesprokeo, nog eenigormate te verduide
lijken en toe te lichten.
Wat we in de eerste plaats verlangen, is onze
handelaars en nijverheidsmannen te doen afzien van
de gewoonte, om maar het eerste het beste Fransche
woord, geradbraakt en verbasterd soms, in hun
aanbiedingen op te nemen, en het op die wijze een
soort van burgerrecht te verschaffen waarop bet
geen aanspraak beeft. Als een kleedermaker ver
zekert, dat hij „op maat levert tegen confectieprijzen,"
dan weet thans ieder ten naasten bij wat met die
uitdrukking wordt bedoeld, ofschoon zij, op den
keper en taalkundig bezieD, niet veel anders is dan
onzin. „Tegen de prijzen der gemaakte-kleeren-
wiikels" is iets langer in de taal der „zaken" maar
veel juister. Het wemelt letterlijk van zeer gemak
kelijk te vervangen bastaarden: „transport" voor
vervoer: „emballage"voor verpakking; „free-trade"
voor vrijhandel, - en nog een paar duizend.
Ontegenzeglijk zijn er zulke woorden, die we
niet meer missen kannen, omdat zij door het ge
bruik, dat rich aan de afleiding gewoonlijk weinig
stoort, een zeer beperkte beteekeniB hebben gekregen.
Welnn, we honden niet van overdrijving, en zullen
gaarne in het onvermijdelijke bernsten. Maar dan
moet ook bewezen worden, dat het niet anders kan,
en dat hetgeen er voor in de plaats te nemen
zon zijn, niet geschikt is om er hetzelfde mede nit
te drukken.
Onze taal moet, daar zij een levende is, steeds
zich zelve opbouwen, en de stof daartoe zooveel
mogelijk in zich zelve vinden. Op onze goede schrij vera
rust de verpliohtiug, tot dien arbeid mede te werken.
Doch we weten maar al te goed, hoe het in dit
opzicht geschapen staat. Wanneer we bij een van
«nze beste hedendaagsche penvoerders een volzin
aantreffen als deze: „zij interesseert mij, ook al
als psychologisch probleem" - (Vosmaer, Amazone,)
dan hebben wij recht te vragen of hetzelfde niet
minstens even welluidend kan worden uitgedrukt
met: „Zij boezemt mij belangstelling io, ook al als
zielkundig vraagstuk (of raadsel)." Bezigt diezelfde
schrijver, van eene vrouw sprekende, hot woord
char me 9, dan zonden we bijna moeten onder
stellen dat hij vergeet, dat in geen taal ter wereld
bekoorlijker woord te vinden is dan „bekoor
lijkheden."
Dat een enkele maal, als versiering, woorden of
zinnen uit een vreemde taal worden aangehaald, is
heel iets anders. Dan krijgen we ze onverbasterd:
zij melden zich aan als buitenlandsche bezoekers,
zonder eenige begeerte om in onze taal te worden
opgenomen, en znllen das ook geen taalbederf in
de hand werken. De schrijver die ze gebruikt, rekent
er op dat de lezer ze verstaat en weet waar zij
vandaan komen.
De inzonder in het nummer van 10 November
laat zijn nichtje tobben met eenige vreemde woorden,
die zj wel zon kunnen vertalen, maar dat klinkt
zoo raar, geljk zj zegt. Omtrent eenige daarvan
zijn we onhoffelijk genoeg, om met hot lieve kind
van gevoelen te verschillen. Briefomslag is niet
„raarder" dan enveloppe, geldzakje dan port e-
monnaie, kortom dan enfin. Manoeuvres zjn
niets anders dan oefeningen, en het meer beperkte
denkbeeld, aan het vreemde woord gaandeweg ver
bonden, wordt oorspronkelijk daarmede nog veel
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIE*:
Vin 16 regels f 1.0B. IeJere regel meer 0.171-
Groolere letters naar plaatsruimte. Voor het incessee-
ren buiten de stad wordt 0.10 berekend.
^minder goed nitgedrnkt, daar het eigenlijk hand
werken beteekent, ofschoon niet van „nnt of
smaak." Klinkt muziekuitvoering slechter dan concert,
of zal men beweren dat muziek zelf een vreemde
linge is? Dan toch wel een, die geheel inheemsch
is geworden: voor het overige willen wtjeonoert
ook wel voorgoed huisvesten. Is de aanwjzÏDg
„zal afgehaald worden" op een brief minder dnide-
Ijk dan poete-restante? We gelooven het Diet,
en het hoofd van een postkantoor zal zeker geen
bezwaar hebben, boven zekere afdeeling van zjjn
gebied te plaatsen„Af te halen brieven." Die
milicien zit ons een beetje in de maag, omdat
men bj het invoeren van het Fransche stelsel van
krijgsdienst, eenvondig heeft nagelaten een woord
te zoeken, dat het verschil aangeeft tnsschen deu
soldaat met vrijwillige verbintenis, en een die
opgeroepen wordt om aan zjn grondwettige ver
plichting te voldoen. Maar, en wj verzoeken wel
hierop te letten omdat het voldoende aantoont hoe
armoedig we ook nit den vreemde worden bediend, -
het woord milioien drnkt dat verschil evenmin
nit, daar het gemaakt ia van het lat jnsche militia,
dat eenvondig „krjgsdienst" beteekent.
En na gelooven we onze bedoeling duidelijk ge
noeg te hebben aangegeven. Wat in onze taal reeds
is opgenomen, wenschen we er niet nit te breken
dooh we wilden alleen een uitnoodiging richten
tot allen die daartoe gelegenheid hebben, het voort
woekeren van het taalbederf zooveel mogelijk tegen
te gaan. Onze taal is een schat van te zuiver gehalte,
dan dat we zju glans, door bjmenging van andere,
misschien op zich zelf kostbare BtoffeD, zonden mogen
verdooven.
Indien we alzoo, om met één bastaard te besluiten,
nogmaals het genoegen hebben dat onzen geachten
Enrgemeester een onderscheiding ten deel valt, of
als ZEd. Achtb. vjf en twintig jaar deze gemeente
heeft bestaard, dan znllen we hem geen ovatie
gaan brengen, maar eene welgemeende en warme
hal de, zooals kloeken Nederlanders en geestdrift
vollen (geen „enthonBiastischen") Leidenaars past.
LEIDEN, 6 December.
Heden is aan de nniversiteit alhier de heer B. J.
Konwer, geb. te Wormerveer, bevorderd totdootor
in de geneeskunde, met academisch proefschrift,
get.: „Verslag der verloskundige kliniek en poli
kliniek van het rjks academisch ziekenhnis te
Leiden 1883—1884."
Volgens in dit nommer voorkomende aankon
diging is bj den boek-, knnst- en mnziekhandelaar
Johs. J. Eggers uitgegeven een kabinet-photographie
van wjlen mej. A. Schulz-Lessig, in leven leerares
aan de Mnziekschool der Maatschappij voor Toon
kunst alhier.
Wj moeren hierop de aandacht te moeten ves
tigen van leerlingen, oud-leerlingen en hare vele
muziekvrienden, die, wegens de keurige uitvoering
en den billyken prjs er van, zeer zeker zich dit
souvenir aan de voor de kunst te vroeg ontslapen
artiste gaarne znllen aanschaffen.
Gedurende deze week zjn dagelijks in hei
Werkhuis alhier opgenomen van 4577 volwasser
personen en van 1117 kinderen.
Uit de door den quaestor-generaal aan de
Synodale Commissie gedane mededeeling is gebleken,
dat de opbrengst van de buitengewone collecte ten
behoeve van het Fonds voor noodljdeude kerken
en personen vermoedelijk niet meer dan f G000
bedragen zal. Daardoor kon van de gemeenten, die
als hulpbehoevend waren voorgedragen, slechts een
tweetal, nl. Someren en Sparendam, worden ge
holpen. De overige gemeenten zullen dns moeten
wachten totdat de nitslag der tweede collecte volledig
of van die des volgenden jaars bekend zal zijn.
Tot leden van de commissie voor spoedvorde-
rende zaken werden met den president benoemd
de heeren mr. Feith en Aling Prins, tot hnn
secundi respectieveljk de heeren prof. J. J. Prins
en Verhoeff, tot leden der Commissie voor het
toezioht op de administratie van den qnestor-gene-
raal de heeren dr. Koch en prof. J. J. Prins, tot
hunne secundi de heeren Verhoeff en mr. Van den
Brandeler.
De vergadering der Commissie is daarna den
27sten Nov. door den president gesloten. (A'. Crt.)
In de jongstleden Woensdag gehouden ver
gadering van stemgerechtigden ter beneemiDg van
leden voor den kerkeraad en voor het kerkbestuur
bj de Hervormde gemeente te Hoogmade is ge
kozen: als onderling de heer C. Kwakeroaak is
de plaats van den aftredenden onderling D. Oling,
die verzocht had niet in aanmerking te komen
als notabel de heer L. Leeuwenhoek in de plaats
van den notabel M. De Graaf. Voorts zjn hor-
kozen als diaken de heer J. Hoogeveen en als
notabelen de heeren C. Van Soest en C. Kwakeroaak.
Door notabelen werd tot kerkvoogd herkozen
de heer D. Van Rjn.
Beroepen is te Boskoop ds. Jentink te Oost-
zaan en aangenomen is het beroep te Rnwiel door
don candidaat A. J. Van Wijngaarden te Bodegrave.
Beroepen is bj de Christ.-Ger. gemeente te
Woerden de heer A. De Vlieg, te Noordwjk aan Zee.
Te Aalsmeer is aanbesteed het driejarig onder
hond van de wegen, voetpaden, kei- en klinker-
bestral ing met de daarbj behoorende kunstwerken.
Inschrjver8 waren Gebroeders Bos te Haarlemmer
meer voor f 15,648, C. Eygenhnis te Aalsmeer
voor 15,300 en A. G. Van den Heuvel Jzn. te
Haarlemmermeer voor 14,714.
Ten behoeve van het Rjk-Museum van schil
der jen te Amsterdam, zjn ten geschenke ontvaDgen:
a. Door tnsschenkomst van den heer C. J. Van
Leenwen L.-zoon te Woerden, namens den heer J. J.
Koning te Leiderdorp, als geschenk nit de nalaten
schap van dieDS schoonvader, wijlen dr. H. Van der
Lee, te Woerden:
een zeer ond geschilderd tafereel, ter nagedach
tenis van vier ridders nit het adellijk geslacht van
Montfoort, gesnenveld in den tocht tegen de Friezen
in 1345.
i>. Van den heer Abr. Bredius te Amsterdam:
1. Landschap met watermolen, schilder j op paneel
door Gillis Peeters 1633, hoog 0.42, breed 0.56 M.
2. De muziekles, schilderij op doek door Gje-
brecht Vercnylen 1652, hoog 0.98, breed 1.28 M.
3. Landeljk tafereel door Abr. Bloemaert, schil
derij op paneel, hoog 0.23, breed 0.80 M.
4. Vrouwenportret door C. Kamper 1656, sehil-
derj op paneel, hoog 8.88, breed 0.66.
Op 31 dezer zal aan het departement van
waterstaat te 's-Gravenhage, worden aanbesteed:
het verruimen en gedeelteljk omleggen van het
Zederikkanaal tnsschen Vianen en den Staatsspoor
weg bij Schotdeuren, in de gemeenten Nienwland
en Arkel, met het maken der kunstwerken, behoo
rende tot de werken voor den aaDieg van een kanaal
ter verbinding van Amsterdam met de Merwede.
(Ramiog f 1,200,000.)
Tot toepassing van de crimineele wetgeving
betreffende het krijgsvolk te water in de Overzeesche
Bezittingen, is een wetsontwerp ingediend, waarvan
het eenig artikel luidt:
Bj algemeene maatregelen van inwendig bestnnr
wordt bepaald, in hoever en op hoedanige wjze in
de Kolonffin en Overzeesche Bezittingen ten uitvoer
worden gelegd de straffen aldaar door de zeekrjgs-
raden aan boord van de schepen en vaartuigen
van oorlog nitgesproken krachtens de crimineele
wetgeving voor het krijgsvolk te water.
