LEIDSCH
DAGBLAD,
ft0. 7439,
Maandag 19 Mei.
A0. 1884.
Eerste Blad.
PRIJS DEZER COURANT:
Tftor Leiden per S maandenf 1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommers.0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
TRIJS DER ADVERTENTIES:
Van 1—6 regels 1.05. Iedere regel meer 0.174-
Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het incassee-
ren buiten de stad wordt 0.10 berekend.
Dit nommer bestaat uit DRIE BLADEN.
Bij dit nummer wordt onzen Abonné's
binnen de stad een spoorweglijstje met de
Zomerdienstregeling van de Hollandsche
Spoorwegmaatschappij en der lijn Leiden-
Utrecht aangeboden. De dienst begint 20 Mei.
Ofilclëel© Kennl«seTin(;ea.
De Burgemeester van Leiden;
Gelet op art. 21 der wet van 4 December 1872 (Stbl.
No. 134);
Brengt ter kennis van de ingezetenen, dat in de afge-
loopen week geene personen aan mazelen zijn overleden.
Leiden, De Burgemeester voornoemd,
17 Mei 1884. DE KANTER.
Krankzinnigenverpleging.
Ondanks de aanneming van het wetsontwerp tot
regeling van het staatstoezicht op krankzinnigen
door de beide Kamers der Staten-Generaal zal de
verpleging van onvermogende krankzinnigen voor
het bestaar van menige gemeente - en van de
onze, men weet het, niet in de laatste plaats
hoogst waarschijnlijk eene lastige quaeBtie blijven.
Art. 26 toch der Armenwet blijft van kracht, zoodat
in de onderstandsverplichting der gemeenten geen
verandering komt. Het toezicht van burgemeesters
over de verpleging van krankzinnigen is dan ook
niet nitgesloten. En dan - wat, zooala men dat
noemt, de dear dicht doet, - het laat zich aanzien
dat de plaatsen, in verschillende gestichten open
gevallen door het vertrek van hen, die bestemd
zijn om het gesticht te Medemblik te bevolken, al
zeer spoedig zullen zijn ingenomen door de talrjke
ongelukkigen, die - men denke slechts aan den
toestand in onze gemeente - of op allertreurigste
wijze worden verpleegd, of tot gevaar voor hen
zelf en hunne omgeviDg zonder toezicht rondloopen.
Met al die voor ons land waarlijk niet vleiende
feiten voor oogen, kwam de heer Van Schermbeek,
hoofdcommissaris van politie te 's-Gravenhage, op
een denkbeeld, dat hij in een ingezonden stuk in
de „Gemeentestem" heeft ontwikkeld en dat, al
valt er wel wat op af te dingen, tooh zeker de
aandacht verdient.
Toen nl. ook in de hofstad een paar krankzin
nigen moesten worden in bewaring gesteld en in
het gesticht aldaar, evenals in nagenoeg alle andere
gestichten dos lands, voor hen geen plaats was te
vinden, kwam hij op de gedachte of wellicht ook
in het buitenland was te verkrijgen wat hier te
lande tevergeefs werd gezocht.
Natuurlijk dat hem daarbij allereerst voor den
geest kwam de in ons land zoo algemeen en
gunstig bekende groote inrichting voor krank-
srinnigenverpleging te Gheel, in Kempenland, dat
gedeelte van België, waar het aan het Nederlandsch
zoo nanw verwante Vlaamsch wordt gesproken-
eene inrichting, niet ver van onze grenzen gelegen
en waar de lijders, in stede van in gevangenis
achtige gestichten te worden opgesloten, worden
besteed bj ingezetenen van verschillend gehalte,
die daar schier allen, onder gereglementeerd ge
neeskundig en administratief toezicht van regee-
ritgswege, voor een goed deel hun middel van
bestaan vinden in de zorg, die zij dragen voor zoo
danige ljders, die hen zooveel mogeljk moeten
bjBtaan in hun bedrjf - veelal dea landbouw - en
hunne huishouding.
Men begrjpt licht, hoe heilzaam zulk eene wjze
van verpleging moet werken op hen, die daarvoor
vatbaar zijn. Zonder aanstoot te geven aan eene
maatschapp j, waarin zij Diet thuis behoorenzonder
ook zelve de storende invloeden van die maatschapp j
te ondervinden, welke op hen met hunne gekrenkte
geestvermogens slechts een nadeeligen invloed kunnen
uitoefenen, z jn zij tevens niet buitengesloten van de
gewone samenleving, zoodat, wanneer zich teekenen
van beterschap voordoen, die bj znlk eene behan
deling spoediger zullen intreden dan bj opsluiting
in een gesticht, de algeheele terugkeer tot die
samenleving geleidelijk en zonder schokken kan
plaats hebben. Tevens moet hierbj echter worden
opgemerkt dat voor hen, wier toestand znlk eene
vrije verpleging niet gedoogt, te Gheel een gesticht
bestaat, waarin zj kunnen worden afgezonderd.
Blijkens mededeeling van den directeur, dr. G.
H. Peetere, bestaat er aldaar nog genoegzame
gelegenheid tot plaatsing van ljders in verschillende
klassen, waaronder zelfs tegen 500 fr., dus nog
geen f 250 per jaar, alles inbegrepen, terwijl er
tegenwoordig reeds ettelijke Nederlanders zjn op
genomen. De plaats ligt aan een spoorweg en i3
das gemakkelijk te bereiken en de administratie
belast zich zelfs met het afhalen der ljders hier
of aan de grenzen. B j aanvraag om plaatsing moet
een geneeskundig attest worden overgelegd en eene
lijst ingezonden met vraagpunten, bj de directie
verkrijgbaar, ingevuld door een geneesheer, met
den Ijder bekend. Eene Nederlandsche rechterljke
machtiging is niet bepaald noodig.
Van die laatste bepaling zou het naar onze
meening gevaarljk zijn gebruik te maken. Te recht
heeft de Nederlandsche wetgever de rechterljke
machtiging noodig geoordeeld alB waarborg tegen
misbruik. Afwijking van dat wetteljk voorschrift,
al is zj dan in het buitenland geoorloofd, zou in
sommige gevallen aanleiding kunnen geven tot
aanslagen op iemands persoonljke vrijheid.
\Vj zonden hier kunnen eindigen met eene aan
beveling van het denkbeeld van den schrijver in
de „Gemeentestem" om tot vermindering van de
overbevolking in de Nederlandsche krankzinnigen
gestichten meer dan tot dusver want het denkbeeld
en ook de toepassing is joist niet geheel nienw -
gebrnik te maken van de uitstekende gelegenheid,
die het Belgische Gheel aanbiedt tot plaatsiög van
zoogenaamde rustige krankzinnigenja, wj zouden
met den schrjver gaarne nog een stap verder gaan
en wenschen dat ook hier te lande eene dergeljke
inrichting tot meer vrje verpleging van rustige
krankzinnigen mocht tot stand komen.
De combinatie echter, door den schrijver aan het
slot van zjn opstel voorgesteld, de samenkoppeling
nl. van zulk eene inrichting aan de koloniën der
Maatschappj van Weldadigheid, zouden wj een
bepaalden misgreep achten. Men houde toch in het
oog dat de verpleegden in genoemde koloniën,
althans voor zoover zj niet tot zoogenaamde vrj-
boeren zjn opgeklommen, in zekeren zin tot de
paria's der maatschappj behooren, in de koloniën
opgenomen om hen op te heffen uit den staat van
verval en armoede, waarin zj verkeerden. Aan het
volvoeren van die schoone taak zjn reeds zoo talloos
vele moeiljkheden verbonden, dat men, door daaraan
ook nog die andere, do verpleging van krankzinnigen,
te verbinden, eindigen zou met het voortbestaan der
onvolprezen Maatschappj van Weldadigheid, zoo
kort geleden nog voor ondergang behoed door
bijdragen uit alle oorden des lands, in ernstig ge
vaar te brengen.
En dat mag tot geen prjs geschieden 1
LEIDEN, 17 Mei.
Met ingang van 19 Mei a. s. is het Rjkstele-
graafkantoor alhier op de werkdagen geopend van
's morgens 8 tot 's avonds 10 uren.
Tot de belangrijkste wetenschappeljke werk
zaamheden, welke sinds jaren door de sterren
wacht alhier zjjn verricht, behooren de uitgebreide
waarnemingen met den meridiaancirkel, het hoofd
instrument van Leidens observatorinm. De gelegen
heid om met dit werktuig te arbeiden, was dusverre
bjzonder gunstig, omdat het uitzicht geheel vrij ia
zoowel ia bet Noorden, waar de hortus academicus
ligt, als in het zuiden, waar zich een uitgebreid wei
land bevindt.
Yoor korten tijd bleek het dat eene ingrijpende
verandering in dezen toestand was te vreezen. De
bonwmaatschappj „Yreewjk" kwam nameljk tot
stand, met het doel om ten zuiden der sterren
wacht op het bovenbedoeld weiland hnizen te bouwen.
Indien aan de bouwplannen dier maatschappj'
nitvoeriDg gegeven werd, ook wat het terrein be
treft in den meridiaan gelegen, dat zou aan de
wetenschap een groot nadeel worden toegebracht.
Niet alleen toch zullen daardoor twee geheele reeksen
van waarnemingen mot het hoofdinstrument der
sterrenwacht, den meridiaaneirkel, afgebroken wor
den, maar de sedert meerdere jaren volbrachte
waarnemingen en berekeningen als verloren zjn te
beschouwen; het kostbare instrument zou niet dan
ten nadeele meer aan z jne bestemming kunnen be
antwoorden.
Vandaar het dezer dagen medegedeelde voorstel
der Regeering om met de eigenaren van bovenbe
doeld terrein eene overeenkomst te sluiten tot ves
tiging van eene erfdienstbaarheid ten behoeve van
de sterrenwacht.
Tot vestiging dier erfdienstbaarheid behoort de
Staat eene som van f 3300 te betalen waarvoor te
vens het recht verkregen wordt om op het dienstbaar
terrein een vast teeken te stellen om den meridiaan
aan te geven.
De Leid6che afdeeling van de Nedorlandsche
Maatschappj voor Tninbouw en Plantenkunde zal
in hare vergadering van a. s. Dinsdag de vraag
behandelen of het plantsoen alhier aan de eischen
van smaak voldoet en of zjne beplanting geljken
tred houdt met die des tjds.
Tot ons leedwezen konden wj gisteravond
de laatste uitvoering in dit seizoen van deLeidsche
Trio-voreeniging niet bijwonen. Van goede zijde
vernemen wj echter dat de hofzangeres mej. Bom
veel succes heeft gehad. Wj hopen daarom nog
menigmaal in de gelegenhoid gesteld te worden
haar hier te hooren. Verder vernemen wj dat alles
wat het programma aankondigde goed afliep, vooral
het Quintett van Jadassohn. Alleen was het te be
jammeren dat in het laatste gedeelte van het Concert
van Bach een strijk-instrument een maat vóór was,
en daar men zonder partitnur bj een werk van
dezen meester den draad niet spoedig wedervindt,
stelde een der medewerkende heeren voor dit ge
deelte te herhalen.
Gelijk bekend 19, moesten de teekeningen voor
den wedstrijd van Tninarohitecten, welke in Juli
a. s. te 's-Hage zullen tentoongesteld wordeu, den
lsten Mei bj den algemeenen secretaris-penning
meester der Nederlandsche Maatschappj voor
Tninbouw en Plantenkunde ingezonden worden.
Thans kan „Sempervirens" mededeelen dat het
aantal ontwerpen voor de verschillende prjsvragon
vrij aanzienlijk is. De jury, bestaande uit de heeren
H. De Lange te Rotterdam, J. J. Kerbert te
Haarlem en H. "^tte te Leiden, hield op Maandag
5 dezer hare eerste bjeenkomst ten huize van den
laatstgenoemde, voornameljk om te bepalen van
welk standpunt en op welke wjze de beoordeeling
moet geschieden.
B jzonderheden dienaangaande kan men natuurl jk
nog niet mededeelen, wel dat aan de beoordeeling de
meest mogel jke zorg zal gewjd woeden en de jury
daarvoor herhaaldelijk zal vergaderen; ook dat
daarbij op alles zal worden gelet, wat bj een goed
ontwerp dient in aanmerking genomen te wordeD,
reden, waarom de beoordeeling zal plaats hebben
naar punten, waarbj het hoogste aantal wordt aan
genomen voor datgene, wat van het meeste belang
