LEIDSCH
DAGBLAD.
N°. 7246.
Maandag 1 October.
A0. 1883.
Tweede Blad.
PRIJS DEZER COURANT:
▼oor Leiden per 3 maanden1.10.
Franoe per post1.40.
Afzonderlijke Nommers.0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
V
FBIJS DER ADTERTEJTCEN:
Tu 16 regeli 1.05. Iedere regel meer 0.17$.'
Grootere letten naar plaatsruimte. Voor het iocatsee-
ren baiten de stad wordt/0.10 berekend.
BUITENLAND.
Duitschland.
Nadat gisteren de genoodigden, de deputation, de
generaals en de vorsten zich rondom het Germania-
standbeeld bij Rudesheim hadden vereenigd, ver
schenen te twaalf uren de keizer met den kroon
prins en de kroonprinses, de koning van Saksen
en de groothertog van Baden. De koning van Beie
ren was niet tegenwoordigook Yon Bismarck niet.
Na een welkomstgroet door de eere-jonkvrouwen,
berichtte prof. Sartorius dat het monument voltooid
was. Het koraal: „Nun danket Alle Gott" werd
aangeheven en door alle aanwezigen meegezongen.
De keizer hoorde het staande aan. Deze bleef ook
3taan onder de bezielde feestrede van graaf Zu
Eulenburg, vol waardeerende erkenning van de
groote verdiensten des keizers en alles wat het
Duitsche rijk aan hem verplicht is.
De keizer antwoordde ongeveer deze woorden:
„Wanneer de Voorzienigheid haren wil op aarde
verkondigt, kiest zij daartoe den tijd, het land en
het werktuig, om dien wil te volbrengen. 1870/71
was daarvoor het geschikte tijdperk. De Almach
tige voerde de Duitsche wapenen van overwinning
tot overwinningmillioenon harten dankten God
daarvoor en brachten Hem lof, ojndat Hij ons
waardig bevond Zijnen wil uit te voeren. Doch
nok voor het verre nageslacht wil Daitschland aan
dit gevoel van dankbaarheid duurzame uiting geven.
Het is met dit doel, dat het gedenkteeken is opge
richt. Ik wijd het in met de woorden mijns vaders:
den gevallenen ter gedachtenis, den levenden tot
dankbaarheid, het komende geslacht tot navolging.
Dat geve God 1"
De woorden des keizers werden beantwoord door
de losbranding van het geschut en het koraal:
„Heil dir im Siegerkranz", dat door den keizer
blootshoofds werd aangehoord, terwijl het omhulsel
van het gedenkteeken viel. Schilling en Weiss-
bach werden daarop den keizer voorgesteld. De
kroonprins en de vorsten kusten den keizer de
hand. Deze trad op de tribune en reikte Von Moltke
de hand, waarop een donderend: „Hoch!" volgde.
Na een omgang om het monument, verlieten de
keizer en de vorsten de open plek, die het monu
ment omgeeft.
Het weder was eerst goed, maar later somber en
steeds met regen dreigende.
Aan het door den keizer to Wiesbaden gegeven
diner werd deelgenomen door de vorsten die als
gast gekomen waren, de burgemeesters van Ham
burg, Bremen en Lubeck, de aanwezige ridders der
orde van den Zwarten Adelaar, den bevelvoerenden
generaal, de ministers, de leden van den Bondsraad,
de voorzitters en ondervoorzitters van den Rijksdag
en de leden van het comité voor het nationaal ge
denkteeken.
De koning van Saksen dronk de gezondheid van
den keizer, aan wiens roemrijk bestnnr men niet
slechts de eenheid van Duitschland, maar ook den
vrede in eigen boezem en dien met het buitenland
verschuldigd is.
De keizer betuigde zijn dank, en dronk niet alleen
de gezondheid van den koning van Saksen, maar
ook die van alle bondsvorsten, die tot het verkrijgen
van Duitschlands eenheid hadden bijgedragen.
De stad was schitterend verlicht.
De keizer en de vorsten woonden 's avonds de voor
stelling in den schouwburg bij.
Prins Bismarck is met zijne gemalin en zijn
zoon graaf Herbert, gisternamiddag te 4 uren naar
Friedriohsruhe vertrokken.
Het plan bestaat te Berlijn een gedenkteeken
voet Beethorea op te richten, fir zal een groot
muziekfee8t in het voorjaar worden gegeveD, waar
van de opbrengst tot dat doel zal worden beschik
baar gesteld.
Het feest van India Oriëntalis.
Gisteravond had in de Stads-Gehoorzaal het aan
gekondigde liefdadigheidsfeest ten voordeele van
de ramp in Indië plaats. Dit feest droeg eeD eigen
aardig karakter en verschilde geheel en al van
andere die in den regel voor zulk een doel worden
gegeven. Het ging uit van eene studenten-vereeniging
die den naam draagt van: „India Oriëntalis" en wij
kannen niet anders dan lof toezwaaien aan het be
stuur dier vereeniging.
De zaal was uitnemend versierd en reeds bij
het binnentreden viel direct het oog op twee zeer
nette, in den rechter-corridor ingerichte nissen, waar
vier dames-stadgenooten in keurige toiletten alle
pogingen aanwendden om hunne waar tegen goede
prijzen van de hand te zetten. De uitslag daarvan
is ons niet bekend, maar wij zijn zeker dat het
resultaat bevredigend zal mogen genoemd worden.
Een woord van hulde voor de wijze, waarop zij
hnnne taak volbrachten
Het feest werd geopend door het gebruikelijke
„Iö vivat," aan studentenfeesten eigen, en werd ge
volgd door het algemeene in den Oost-Indischen
Archipel bekende liedje„Nina bobo", dat op ver
dienstelijke wijze werd voorgedragen. Het tweede
nummer was Topèng: „Negri Blambangan", dat
voör de meesten wellicht vreemd zal schijnenwe
zullen hierbij een oogenblikje stilstaan.
Men vindt bij de Javanen twee hoofdsoorten van
tooceolvoorstellingen, de Wajang en de To
pèng, de eerste is eene voorstelling van schimmen
en de tweede met maskers. Bij de Wajang worden
de handelingen door de schaduwen van poppen of
beeldon voorgesteld, terwijl bij de Topèng de han
delende personen menschen zijn die altijd gemas
kerd zijn, behalve wanneer zij voor den Vorst spelen.
De Topèng van ons programma had plaats in
het land Blambangan, dat vroeger een rijk uit
maakte van Oostelijk Java, maar in de 16de eeuw
ten gronde is gegaan. Wat in deze Topèng behandeld
wordt kan de lezer nagaan aan de keerzijde van
het pogramma. Bij deze voorstelling ziet men het
dansen begeleid door de Gamelan; dit dansen
(tandak) bestaat bij de Javanen hoofdzakelijk in
kunstmatige bewegingeD, verdraaiingen der lede
maten, naar hunne meening zeer bevallig; de voeten
hebben in den regel het minste deel er aan. Dit
soort van dansen is meer voor het vermaak der toe
schouwers dan wel voor eigen genoegen.
Wanneer echter de Topèng voor den Vorst wordt
vertoond, dan zijn de acteurs ongemaskerd en dragen
ze ook zei ven hunne rollen voor.
De gamelan of het orkest maakt meer een vreemden
dan wel een mooien indrukhet is eene combinatie
van eigenaardige klanken, en tevens is het zeer
moeilijk er eenig verband in op te merken. De
gamelan behoort uitsluitend bij de Javanen tehuis
en bestaat uit onderscheiden muziekinstrumenten.
Hiertoe behooren: de rëbab, een soort van viool
met twee snaren welke bespeeld worden door den
orkestmeester; de gambang gangsa, een soort
van harmonica, samengesteld uit een langwerpig
vierkanten bak, waarop verscheidene metalen staafjes
liggen, welke geslagen worden door een houten
hamerde g a m b a n g k aj o e, die evenals de vorige is,
maar in plaats van metalen, houten staafjes heeft
de kètjèr, een soort van bekkens; de gong, twee
metalen bekkens, met koorden in een houten raam
opgehangen, geslagen met hamers, welke met eene
zachte stof omwoeld zijn; de bèdoeg, een trom
die met een houten hamer wordt geslagen enz. enz.
Harmonie vindt men er zelden in; voor elke soort
van gamelan bestaan verschillende muziekstukken,
die bij bepaalde gelegenheden moeten dienen; zij
bestaan niet op schrift, maar worden door het ge
heugen bewaard. Bepaalde toonkunst vindt men bij
de Javanen niet.
Het 5de nummer was de „Wajang Golek
„Negri Siloeman". (Zie tekst op 't programma).
De wajang wordt onderscheiden in vele soorten,
zooals de wajang poerwjt, welke onderwerpen
behandelt uit de alleroudste mythische geschiedenis
van Java, en de wajang go 1 k, ook wel genoemd
wajang kali tik. Deze wordt ook veel overdag
gegeven; de poppen doen hierbij dienst, en de"
D al a n g zit niet achter een gordijnmaar terwijl hij
die poppen in orde stelt en zoolang de voorstelling
nog geen aanvang neemt, staat er voor hettooneel
een klein schermpje in den vorm van een omge
keerd hart, waardoor het publiek zich verbeelden
moet niets te zien. De Dalang is de persoon die
de poppen in bewoging brengt, dus de eigenlijke
acteur, en die ook de rollen der verschillende per
sonen voordraagt onder begeleiding der gamelan.
Verder zien wij in No. 8 Angkloeng en
Tj on koks pel; de Angkloeng is een samenstel
van vijf of meer van boven schuins afgesneden bam
boezen pijpen van verschillende lengte, die naast
elkander in een raam staan en, bewogen wordende,
een sterk geluid voortbrengen. Men zag tevens onder
het dansen twee Javaansche vrouwen zich bezighouden
met het tjonkokspel; dit wordt meestal be
oefond door vrouwen met achttien stukken, ge
woonlijk sawopïtten, op een lankwerpig bord, met
twee groote gaten aan het einde en twee rijen
kleinere gaten aan de beide zijden.
Onder no. 10 vinden we: Wajang-Koelit: „Negri
Astini." Deze verschilde van de overigen doordat
mon op het scherm de schaduwen der poppen zagde
Dalang reciteert eveneons de rollen der hande
lende poppen. De schaduwen worden te voorschijn
geroepen door een lampje van geel koper „blentjeng."
Naast den Dalang staat een kist met poppen
het scherm draagt den naam van Këlir en hier
voor zitten de toeschouwers, hoofdzakelijk vrouwen
de mannen en jongelieden gaan op zijde zitten, zij
mochten alleen de schaduwen zien.
De overige nummers van het programma werden
op eene zeer goede wijze onder directie van den
heerGrentzius ten gehoore gebracht, en het deed den
toeschouwers werkelijk goed toen hem door een der
commissieleden een bouquet werd aangeboden.
Ook een woord van hulde aan den solist voor
viool in No. 4, die de verschillende aria's uit Gou-
nods „Faust" zoo goed wist weer te geven!
Ten slotte een woord van dank en hulde aan de
commissie van „India Oriëntalis" voor het zoo goed
geslaagde feest, waaruit gebleken is dat zij kosten
noch moeite heeft gespaard om twee dingen samen
te doen gaan: het helpen lenigen der ramp in Ned.-
Indië en het verschaffen van zooveel genot aan het
Leidsch publiek.
Het feest werd, zooals reeds werd gemeld, bijge
woond door Prins Roland Bonaparte, die teven»
nog een gift van f 250 schonk, en besloten met een
zeer geanimeerd bal. n.
Marktberichten.
Leideil, 29 Sept. Heden aangevoerdTarwe 5 hectoliter. Win
tertarwe 9.a 10.Zomertarwe 8.a 8.50.
Rogge 4 H. L. "Winterrogge 6.50 a 7.Zomerrogge
5.50 a 6.50 Gerst 5 H. L. Zomergesst 5.a
5.60. Chevalier-gerst 6.a 6.50. Haver 6 H. L.
Zware Haver 4.25 a 4.75.Lichte Haver 8.a ƒ3.50.
Doivenboonen 5 hectol. 8.a 8.50. Paardenhoonen 5
faectol. 7.— a 7.S0.
Boter: 7370 kilogr., late qnalit. V* vat 64.a ƒ70.—
Scheiboter 2de qualit. V* vat 58.a 62.Boter
late qnalit. per kilogr. 1.60 a 1.75, Scheiboter 2de qnalit.
per kilogr. 1.45 a 1.55.
Lange Zwarte Tori 7000 dnbb. hcatoL, 0.23 a ƒ0.25.
