LEIDSCH
DAGBLAD.
1\\ 7243.
Donderdag 27 September.
A*. 1883.
Eerste Blad
Avond-edlitie.
PRIJS DEZER COÜBAST:
Voor Leiden per 8 maasden1.10.
Fnooo per post1.40.
Abooderiyke Hommers.0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Vim 18 regel* 1.05. Iedere regel meer 0.17$.
Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het incassesr
ren bniten de stad wordt f 0.10 berekeBd.
Dit Nonimer bestaat uit TWEE BLADEN.
Ofidoiëel© Kennis^eringeiL
PATEKTBLADE^.
De Burgemeester, Hoofd van het bestuur der gemeente
Leiden, brengt ter kennis van belanghebbenden, dat de inge
vulde patentbladen voor de wijken VII, VIII en IX, over het
dienstjaar 1883/84, bij het College van Zetters in een der
vertrekken van het Raadhuis dezer gemeente, op vertoon
van het aanslagbiljet, verkrijgbaar zijn, dagelijks des
namiddags van één tot drie uren. en wel op Woensdag 26,
Donderdag 27, Trijdag 28 en Zaterdag 29 Septcm-
ber e. k., terwijl na het verstrijken van dien termijn de
onafgehaalde patenlbladen ter uitreiking moeten worden
afgegeven aan de deurwaarders der directe belastingen
alhier, die voor hunne moeite mogen eischen tien cents,
zonder meer.
Leiden, De Burgemeester voornoemd,
25 Sept 1883. DE K AH TER,
Burgemeester en Wethouders van Leiden;
Gezien art. 5, 1ste al., der wet van den 28sten Juni 1881,
Staatsblad No. 97;
Brengen ter algemeene kennis dat door J. C. VAN
DER STRAATEN, vrouw van D. C. Van Altenburg, een ver
zoekschrift is ingediend om vergunning tot uitoefening
van den kleinhandel in sterken drank in het perceel
Burgsteeg No. 3.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Leiden, DE KANTER, Burgemeester.
26 Sept. 1883. E. KIST, Secretaris.
Een verklaarbare reactie.
„Na ben ik er volstrekt niet tegen, dat de leer
lingen op de hoogere burgerschool meer te doen
krijgen dan die op de lagere school. Zij zijn ouder
en meer ontwikkeld. Bovendien, de leerling moet
leeren werken, ernstig werken.Maar men be
denke tevens, dat de leerling, die de hoogere bur
gerschool gaat bezoeken, toch nog een kind ie, en
dat hij, wanneer hij die verlaat, nog lang niet zjjne
volkomene lichamelijke ontwikkeling heeft verkregen.
Waaruit volgt dat ook hier te groote herseninspan
ning met de meeste zorg moet worden vermeden.
.Wanneer men nu met volle recht beweert dat men
van een krachtig, volwassen handwerksman het
allerhoogste en eigenlijk op den duur veel te veel
vergt, wanneer men twaalf uren werks per etmaal
van hem vordert.dan kom ik tot het besluit
dat in de twee of drie laagste klassen de leertijd
mot insluiting van het huiswerk niet meer mag
bedragen dan hoogstens 30 uren per week, in de
twee of drie hoogste niet meer dan 38."
De woorden, die wij daar neerschreven, zijn ont
leend aan een brochure, getiteld „De lichamelijke
cntwikkoliDg der jeugd en de school, door dr. D.
Lubach." Zou reeds do naam alleen van den ge-
waardoerden schrijver, die reeds zoo menigmaal
een waarschuwende stem deed hooren tegen het
gevaar van al te veel geestesinspanning van de
jeugd te vorderen - zou reeds die naam alleen
voldoende zijn om het noodige gezag aan de boven
aangehaalde woorden te schenken, men behoeft
waarlijk zijn toevlucht niet te nemen tot citaten
om bij velen de overtuiging te wekken dat er van
de leerlingen der hoogero burgerscholen in bet
algemeen al te veel wordt gevergd. De openbare
meening in dat opzicht heeft zich reeds dikwijls en
luide genoeg doen hooren.
Iotusschen, zoolang do tegenwoordige wet op
het M. O. geen herziening heeft ondergaan, zal er
aan de zaak niet veel zjjn to veranderen, vooral
voor die leerlingen, wier ouders hen den cursus
laten volgen met het oog op het eindexamen, dat
schrikbeeld voor de leerlingen, dat beletsel onge
twijfeld ook voor vele leeraren om hun onderwijs
zoo in te richten als zij dat zei ven wel zouden
wenschen.
Mot het oog op dien steeds meer en meer onhoud
baar wordenden toestand wordt de aandaoht ge
trokken door een feit, dat luide getuigt van een
zeer verklaarbaar streven naar reactie. Ziehier wat
wij bedoelen.
In den Haagschen gemeenteraad was aan de orde
het ontwerp der verordening op de middelbare
scholen in de residentie. Bij de beraadslaging daar
over na werd ondanks een ongunstig praedvies van
B. en Ws., aangenomen een door prof. Evers voor
gesteld amendement, na een daarin aangebrachte
wijziging van ondergeschikt belang aldus luidende:
„Ouders of voogdeD, die verlangen dat bun kin
deren of pupillen voortdurend van het bijwonen der
lessen io één of meer vakken worden vrijgesteld,
geven vóór den aanvang van den cursus hiervan
kennis aan den directeur. De kinderen of pupillen,
ten wier aanzien zoodanige vrijstelling is verlangd,
worden gedurende dien geheelen cursus tot de lessen
in de vrijstelling begrepen, niet toegelaten. - Tijde
lijke vrijstelling van het bijwonen der lessen in
één of meer vakken kan door B. en Ws. na inge
wonnen advies van den directeur en der plaatseljjke
commissie worden verleend."
De strekking van het amendement, dat met IG
tegen 10 stemmen werd aangenomen na een zeer
levendige beraadslaging, is duidelijk. Het moet ouders
of voogden, wien dat gewenscht voorkomt, de macht
geven om, zonder van de toestemming der school-
autoriteiten afhankelijk te zijn, hun kinderen of
pupillen te ontheffen van het volgen der lessen in
één of meer vakken, ten einde hen te vrijwaren
voor de nadeelige gevolgen, voortvloeiende uit het
overmatige ffer leerstof, da^r de leerlingen dat
alles toch niet leeren en het onzinnig is van hen
te eischen wat het programma voorschrijft. Immers
het zijn geen beginseleo, maar het is vergevorderde
studie, die men in alle vakken eischt. De overprikke
ling der hersenen, die daardoor wordt teweeggebracht,
is rampzalig in de gevolgen, vooral in zekere tijd
perken van het jeugdig leven. Zoo ongeveer luidde
het betoog van den voorsteller.
Tegen die argumenten wees men op het ge
vaar van den voorgestelden maatregel voor da
tucht, voor uitbreiding van het kwaad der „geëman-
cipeerdheid" bij de leerlingen; op het universitair
karakter, dat daardoor aan het klassikaal onderwijs
der H. B. scholen zou worden gegeven, en op den
nadeeligen invloed daarvan voor den uitslag van
het eindexamen te wachten, dat - het werd erkend
door voor- en tegenstanders beiden - in deze wortel
is van al het kwaad. Niets mocht batenhet amen
dement werd, zooals wij zagen, aangenomen met
een vrij groote meerderheid.
Zelfs zij, die overigens met den inbond van het
amendement zijn ingenomen - en wij aarzelen niet on6
onder hen to rangschikken - zullon om deze laatste
overweging de aanneming moeten betreuren. Intus-
schen heeft doer die aanneming de drang tot her
ziening der wet op het M. O. zich sterker geopen
baard dan Dog ooit het geval was. Het is hoog
tijd dat daaraan eindelijk gehoor worde gegeven.
LEIDEN, 26 September.
Heden opende prof. Heynsius, die op 4 Oct. a. s.
zijn vijf en twintigjarig professoraat hoopt te vieren,
onder grooten toevloed van leerlingen en ond-leer-
lingen, nog aan de academie aanwezig, zijne col
leges met een terugblik op de voornaamste gebeur
tenissen, die hij en de physiologie gedurende dien
tijd hobben doorleefd.
Aan den gepensioneerden Oost-Indischen hoofd
ambtenaar mr. S. C. J. W. Van Musschenbroek,
gewezen resident te Menado, thans te dezer stede
woonachtig, is door den Koning vergunning ver
leend tot aanneming der onderscheidingsteekenen
van ridder der 2de kl. van de Koninklijke Kroon
orde van Prnisen, hem door den koning van PruiseD,
keizer van DuiUchland, geschonken.
Een politie-agent passeerde gisteravond eene
uitdragerij aan de Oude Vest en hoorde daarbinnen
zeggen: „vier kilo en twee ons." Dit trok zijne
aandacht en toen hij naar binnen zag, bemerkte
hij tevens dat een onbekend man juist den winkel
verliet, die, hom ziende, hard wegliep. Ingehaald
zijnde, gaf de onbekende desgevraagd op, in die
uitdragerij eeu sleutel te hebben willen koopen.
Nadat bij door den agent er weer was teruggebracht,
bleek het dat hij eenig lood had verkocht. Het
verder onderzoek leidde tot de ontdekking dat dit
lood zonder voorkennis van zijn patroon, den met
selaarsbaas V., van een karwei aan den Ouden Singel
was weggeoomen. Proces-verbaal wordt opgemaakt.
Ten einde de Israëlietische militairen, die dit
verlangen, in de gelegenheid te stellen hun eerlang
invallende godsdienstige feesten ten hnnnent te
vieren, heefc de minister van oorlog machtiging
gegeven hun op die dagen vrijstelling van dienst
te verleenen, terwijl aan hen, wier oaders of be
trekkingen buiten de garnizoensplaats wonen, van
1 tot 25 Oct. a. s. binnenlandsch verlof kan worden
gegeven.
De stoomtram van Piet-Gijzenbrng naar Noord-
wijk zal niet tot stand komen. Wel zal Noordwijk
(Bad) per stoomtram met Leiden via Katwijk wor
den verbonden, hetgeen met het oog op bet stoppen
van alle treinen te Leiden ook gewenschter is. De
stoomtram zal door de Holl. IJzeren-Spoorwegmaat
schappij worden geëxploiteerd. Men wacbl 4)feter
nog op de goedkeuring der Gedeputeerde Stafen.
Mej. J. A. Prins te Oegstgeest is beaoemd
tot onderwijzeres te Voorschoten.
De collecte voor Krakatau heeft te RijDsburg
opgebracht de som van 71.
Bij de door het gemeentebestuur van Haar
lemmermeer gehouden aanbesteding van steenkolen
voor de scholen en het raadhuis was slechts één
inschrijver en wel M. Van Daalen te Nieuw-Vennep
voor 92 cents de grove en 72 cents het gruis pep
hectoliter.
De Koning en de Koningin zullen, naar men
verneemt, aanstaanden Vrijdag-ochtend te 9 u. 45 m.
per speeialen trein naar het Loo vertrekken, waar
HFL MM. tot einde December zullen vertoeven.
De gemeenteraad van 's-Gravenhage heeft
gisteren verworpen het verzoek van D. Liebrecht
qq., om concessie voor den tijd van vijf jaar tot
exploitatie van oen paardenspoorweg in die gemeente
en naar ScheveniDgen, met hervorming der Haag-
sche Tramwegmaatschappij in eene Maatschappij
onder de Nederlandsche wetgeving. Daarentegen
ie, met 18 tegen 14 stemmen, aangenomen een voor
stel van den heer De JoDge, om de bepalingen der
bestaande concessie minder drukkend te doen zijn.
De minister van binnenlandsche zaken heeft
aan de Tweede Kamer eenige inlichtingen verstrekt
op de adressen van P. Schelling en Zoon en andere
steenfabrikanten in Zuid-Holland en van de Kamers
van Koophandel en Fabrieken te Deventer en te
Assen over het gebrnik van Belgischen steen bij:
den bouw van lagere scholen. Daarin wordt gezegd
dat de loop van vermelde aangelegenheid aan de
Tweede Kamer bekend is uit de overgelegde adres
sen der steenfabrikanten.
Daarin wordt geklaagd dat de inlandsche nijver
heid wordt benadeeld omdat bij den bouw van open
bare lagere scholen het gebruik van Belgischen steen
zou zijn voorgeschreven. Tot adstructie dezer klacht
worden drie gevallen genoemd: er wordt namelijk
gewezen op de bestekkeQ voor het bouwen van scho
len te Krabbendijke, Schore en Hansweert.
Het is gebleken, zegt de minister, dat in die be
stekken de Belgische baksteen alleen is voorge
schreven voor do metselwerken onder het trasraam;
dat de districts-schoolopziener deze bepaling heeft
goedgekeurd, omdat deze steensoort, naar het oor-
