i\°. 7198.
Maandag 6 Augustus.
A0. 1883.
Eerste Blad.
PRIJS DEZER COURAST:
Foor Leiden per S maanden1.10.
France per post1.40.
Afzonderlijke Nommers.0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PB1JS DER ADVERTENTIES!
V«n 1—8 regels 1.05. Iedere regel meer 0.17JJ
Grootere letter* naar plaalarnimte. Voor hel iocwMAr
ren builen de stad wordt 0.10 berekend.
Dit Kommer bestaat uit TWEE BLADEN.
Y olks dranken.
Tacitus, die de zeden en gewoonten der Ger
manen te boek stelde, zegt dat hnn gewone drank
het water uit een heldere beek of rivier was, maar
dat zij ook uit gerst een soort van drank bereidden,
die volgens Francq Van Berkhey geen gerstebier,
maar moutwijn was en veel had van jenever.
Menigkeer gingen zij zich bij hnn gastmalen aan
dien draok te buiten en ergerlijke tooneelen deden
zich voor, telkens als zij, opgewonden, met elkander
hevige woordenwisseling kregen. Na de eene of
andere overwinning gebeurde het ook niet zeldeD,
dat zjj aan het brassen geraakten en dronken wer
den, waarvan de Romeinen gebruik maakten om de
geleden nederlaag te wreken. Tal van jammerlijke
gevolgen sleepte een overdadig gebruik van dien
bedwelmenden drank na zich.
De melk, die zij van hnn koeieD, schapen en
geiten hadden, gebruikten zij tot het bereiden van
melkspijzen, waarvan zij ook veel hielden, maar de
zieken onder hen zullen dezen drank ook wel tot
herstelling van hnn krachten genuttigd hebben.
Door verloop van tijd zien wij dat men gaarne een
■drank dronk, di© een of andere kleur bad, hetzij
dat het enkel het sap was van boom- of heester
vruchten, hetzij dat het ten gevolge van aftrekking
verkregen werd, waartoe enderscheiden planten of
kruiden met heet water dienden. Hoogstwaarschijn
lijk is de eerste bereiding onder dan de laatste.
Appeldrank komt al vroeg voor, ja toen de appelen
nog in den wilde groeiden, bereidde men reeds
dien drank, die zeker verkwikking schonk. Het
edele druivennat werd ook al vroeg gedronkeD,
maar daar de wijnstok niet in ons klimaat kon
tioren, werd reeds in de middeleeuwen de wijn uit
andere zuidelijke landen hier ingevoerd, waartegen
weder voortbrengselen van eigen bodem in ruil
werden gegeven.
Het bier brouwen kwam hier toen al voor. ja
dezen drank wist men met zooveel smaak te be
reiden dat hij buitenslands een goeden aftrek vond.
In do 15de en beide volgende eeuwen had men
hier te lande zeer veel bierbrouwerijen. Geen stad
schier, ©f ze had er eene, ja veelal mear. Onder
do biersoorten was vooral het Bredasch en Delftsch
bier geroemd. Doch ook bnitenlandsche bieren, ge
lijk het Hambsrgsch, vonden hier grage monden.
Aanzienlijk was de handel, die in bieren werd ge
dreven. Ta! van personen verschafte hij een be
staan niet alleen, maar ook door de bedrijven, die
daarmee in verband stonden, terwijl het gebruik
van bier niet weinig toebracht tot de sterkte van
het voorgeslacht, gelijk uit de houding op doek of
paneel, door onze alom geroemde schilders nit dien
tijd geeon ter feit, ten overtuigendste blijkt. Waarlijk,
bier is een voedzame, versterkendo volksdrank eo
het ware te wenschen geweest, dat het bier het
gebleven ware. Doch andere dranken vervingen
weder hot gewone gebruik van bier, en van deze
kon niet gezegd worden dat ze voedzaam en tegelijk
versterkend zijn. Wie toch zal deze eigenschap durven
toekennen aan thee, aan koffie?
Bekend is 'c dat de thee, eerst bij de aanzienlijken
gedronken, toen de prijs nog niet toeliet dat de
burgerklasse ze dronk, later bij het dalen er Yan,
ten gevolge van meer aanvoer door meerdere cul
tuur, ook door haar werd gebruikt. Doch aanvan
kelijk was het nog een tractatie ah een kopje thee
werd gedronken. Zou die drank op zich zelf weinig
gebruikers hebben gevonden, met de noodige suiker
voldeed hij - en dus hoofdzakelijk om de suiker -
vrij algemeen, ja werd aan hem zelfs de kracht
toegekend iemand van de hoofdpijn te kunnen
genezen.
Op een theepartijtje was het overdadig gebruik
van thee ook alras geen zeldzaamheid meer, zoodot
men zelfs juffera vond, die een kopje of twintig
verorberden.
Of door al dat aftreksel van theebladen de maag
niet verzwakt werd, waardoor maagpijnen talrijker
begonnen voor te komen, daaraan dacht men niet:
het was het gebruik met elkaar te drinken en
schonk men vroeger een glas bier, thans achtte
men thee even voornaam als weleer wijn. Beide,
thee en wijn, waren dranken, die men voor een
tractatie hield. Doch naast de thee - maar niet zoo
voornaam - kwam het gebruik van koffie en mocht
deze de eigenschap niet toegeschreven worden
van de hoofdpijn te kunnen genezen, toch verdrong
de koffie ook al mede het biergebruik. Vandaar
dat vele bierbrouwerijen geen debiet genoeg meer
vonden om te kunnen voortwerken, waardoor menig
gebouw een andere bestemming kreeg of wel ge
sloopt werd. Thee en koffie werden dranken, die,
naarmate zij algomeener werden, het gebruik van
bier verminderden. Maar evenmin als het thee-af
treksel, was dat van de koffie bevorderlijk aan de
volksgezondheid, die veel meer gebaat werd, onder
de dranken, met melk, bier en wijn. Bier- en wijn
huizen verminderden in aantal en maakten plaats
voor hnizen, waar men thee en koffie dronk en
ook gelegenheid vond „toeback te suighen." "Want
de Hollandsche huismoeders waren zoo krekzindeljjk,
dat zij het eerst niet daldöon, dat hare mans thuis
een pijp rookten, maar ook al om de uithnizigheid,
haar verdriet, tegen te gaan, gaven zij ten laatste
toe en kregen dezen de bediening thui6, die zij zich
anders elders verschaften.
"Word het gebruik van bier verminderd, naast dat
van kcffie en thee nam dat van het Schiedammer
vocht toe, ja ia deftige kringen vond men er goen
schande in een glaasje te gebruikeü. Op 't reisje
naar Maassluis vertelt Sara Burgerhart, dat de reis-
genooten, waaronder juffers waren, zich jenever
wel lieten smakeD.
Gelukkig dat menige juffer daarvoor thans don
neus zon optrekken, hoewel zij een enkel glaasje
pepermunt, anisette of persico soms niet zal weige
ren. Doch ongelukkig dat het gebruik van sterke -
geen versterkende, maar ontzenuwende - dranken
mettertijd zoo is toegenomen en dat van bier, den
volksdrank bij uitnemendheid onzer kloeke vaderen,
zoo belangrijk is verminderd. Het eerate spreekt
nog altijd sterk uit het aantal overtredingen van
„de drankwet" in stad en dorp door hen dio te
diep in 't glaasje hebben gekeksn en daardoor zóó
beneveld zijn geraakt dat zij „in kennelijken staat"
verkeeren. Wel schijnt de „vergunning" eenigszins
het drankgebruik beperkt te hebben, ten minste
de opbrengst van den accijns was verminderd, in
dien mon daarvoor de reden niet veeleer in de
werkeloosheid van den tijd moet zoeken. Hoe dit zij,
het is to wenschen dat de bepalingen van de drank
wet meer en meer het gevolg hebben, dat het ge
bruik van sterke dranken daardoor afnemend wordt
en ook van regeeringswege door minder drukkende
bepalingen het gebruik van goedkoop en goed bier
meer algemeen wordt, dan zal de volkskracht in
gelijke mate toenemen als zij door 't gebruik van
sterke dranken verzwakt, en menige daad voorkomen
wordeD, welke de dagbladen gedurig vormeiden van
hen die zich aan 't gebruik van sterke dranken te
buiten gaan, tot schade van hun gezin en hun eigene
gezondheid, ja waarvoor zij niet zelden in de ge
vangenis voor een geruimen tijd, soms voor hun
leveD, moeten boeten.
Edele menschenvrienden hebben geijverd en blijven
ijveren tegen 't gebruik van sterken drank, dat zoo
lichtelijk in misbruik ontaardt, daar niet iedereen
de zelf beheersching heeft zich daarin te beperken.'
Hunne pogingen verdienen toejuiching, wei t zij
toonen het wel mot hun medemenschen te mv.enen.
Zij Rebben veel ten goede uitgewerkt. Andere betere
dranken, waarvoor ook geen „verganning" noodig
is, worden verkrijgbaar geBteld, als: melk, fram
bozen-, bessensap of -wijn en bier. Moge het bier-
verbruik, gelijk bij onze vaderen, zoo ook bij ons
weder algemeen worden. Daartoe is noodig, fat het
bier goed en zoo goedkoop mogelijk is. En dat het
volk gaarne bier drinkt, bewijst het debiet a die>
huizen, waar 't voor weinig geld een glar goed
bier kan drinken. Worden die golegenhei ;i ver
menigvuldigd, dan zal weldra op meer dar. eene
plaats, waar nu nog geen bierbrouwery ia, er eene
verrijzen en de volksgezondheid, nu door alcohol-
dranken verzwakt, zal daa weder krachtig gebaat
worden.
LEIDEN, 4 Augustas.
Yoor het eerste gedeelte van het examen voor
candidaats-notari is heden geslaagd de heer W. Yan
CarapeD, uit Leiden.
Bij het 50-jarig jnbileum der hoogeschool te
Zurich, dat gisteren gevierd werd, was Neoerlandi
door de Leidsche universiteit vertegenwoordigd.
Ter eere van den verjaardag der Koningin werd
te Zandvoort vuurwerk ontstoken op het ten as van
het Kurhotel. Het vuurwerk, dat zeer goed hlaagde,
de muziek van het 4de reg. inf. uit Leiden on het
fraaie weder hadden vele badgasten en ook andere 0
bezoekers naar het Kurhotel gelekt. Don voe enden
ochtend te halfzeven kwam de vis6cherspiii'- „Ofa
et Labora", aan wier boord den vorigen ochtend
te elf uren de aartshertogin van Oostenr k zich
begeven had, weder naar de kust. Zjj was ïnet de
beide dam9s, die haar vergezelden - prinsen Mar-
garetha van Oostenrijk en de gravin Stoiborg zn
Stolberg - den ganschen nacht op de been g<. bleven
om naar het visschen te kijken, waarin zij groote
belangstelling toonde. Geene zeeziekte ha^i haar
gekweld en de ongemakken en het behelpen, dat
aan zulk een tochtje onvermijdelijk verbonden is,,
hadden zij zich vroolijk getroost.
Gedurende deze week zijn dagekjks n het
Werkhuis alhier opgenomen van 31—56 volwassen
personen en van 48 kinderen.
Burgemeeeter en wethouders van Rotterdam
hebben, met het oog op de in die stad heersohende
pokken epidemie, besloten de kermis dit jaar niet
te doen plaatshebben. Zij zouden het eene onver
antwoordelijke onvoorzichtigheid achten de kermis1
te doen doorgaan, vooral daar er geen sprake van
kan zijn de epidemie als geëindigd te beschouwen.'
De commissie belast met het onderzoek der
bewaarscholen in Zuid-Holland bracht dezer dagen
haar verslag uit, dat in hoofdzaak gunstig luidt.
Deze gunstige uitslag, vooral wat betreft lokalen
en speelplaatsen, schrijft zij in de eerste plaatstee
aan de goede werking en strenge handhaving van
het provinciaal reglement op de bewaarsoholen van
het jaar 1855.
Uit het vroeger opgemaakte drietal is tot
pred. bij de Ned.-Herv. gemeonte te Haarlem be
roepen de heer G. H. Van Kasteel, thans te KoJIaro:
De heer S. C. S. Holland, langen tijd bur
gemeester van de drie Egmonden en BergoD, heeft,
wegens vergevorderden leeftijd, eervol ontslag aan
gevraagd.
Tot buitengewoon hoogleeraar in de paedago-
giek aan de stedelijke universiteit te Amsterdam
is benoemd dr. A. H. G. J. Van don Es, rector
aan het gymnasium aldaar.
Het stoomschip „Gelderland", van Rotterdam
naar Java, arriveerde gisteren te Padang; de „Prin
ses Wilhelmina," van Amsterdam naar Batavia,
vertrok dien dag van Suez.
