DAGBLAD.
N°. 7192.
Maandag 30 Juli.
A0. 1883.
Eerste Blad.
LEIDSCH
TKIJS DEZER COURANT:
Foor LeideD per 3 maanden1.10.
Franco per po?t1.40.
Altooderltike Nommers.0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIE!!:
Tin 16 regels 1.05. Iedere regel meer 0,17$.
Groolere letters naar plaatsruimte. Voor het incsssee-
ren buiten de stad wordt 0.10 berekend.
Dit Kommer bestaat uit TWEE BLADEN.
Oföciëele Kcuni«GfeTingen.
Burgemeester en Wethouders der gemeente Leiden bren
gen ter algemeene kennis dat, ingevolge de laatste alinea
van art. elf der wet van 20 Juni 1851 (Staatsblad No. 85),
de herstemming ter verkiezing van drie leden Tan den
Gemeenteraad zal plaats hebben op Dinsdag den 31sten
Juli a. svan des voormiddags negen tot des namiddags
vijf uren.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Leiden, DE KANTER, Burgemeester.
20 Juli 1883. HARTEVELT, Wethrlo. Secretaris.
Burgemeester en Wethouders van Leiden,
Brengen ter kennis van belanghebbenden dat op Don
derdag 2 en "Vrijdag 3 Angnstns 1883 de passage over
den Ouden Singel van de Janvossensteeg tot de Mare
voor rij- en voertuigen zal zijn afgesloten.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Leiden. DE KANTER, Burgemeester.
28 Juli 1883. HARTEVELT, Wethr., lo. Secretaris.
Vijanden der Maatschappelijke orde.
Er zijn personen van uitstekende bekwaamheid
en tamelijk vrij van vooroordeelen, die, wanneer zij
den naam „sociaal-democraten'" hooreo uitspreken,
bf met een srnadelijken glimlach de schouders op
halen, bf een uitbarsting van toorn niet kunnen
weerhouden.
Of die taktiek, - zoo wij dat woord hier mogen
gebruiken, - aan te bevelen is, betwijfelen wij.
De sociaal-democratie heeft nu eenmaal de Neder-
laodsche grenzen overschreden. Gehjk men weet., is
zij een product van Daitschon bodem, en het is
merkwaardig ook dat de meesten die soms deelnomen
aan de debatten in de vergaderingen der aanhan
gers, zich onderscheiden door een bovenlandsch
accent en ingenomenheid met sommige specifiek-
Daitsche zaken. Maar - de sociaal-democratische bond
beBtaat: hjj heeft zijn woordvoerder gekregen in
den gewezen predikant Domela Nieuwenhuis, en
tracht in arbeiderskringen propaganda te maken.
Men gelooft algemeen dat het gevaar voor veld-
winnen dezer uiterste richting op sociologisch gebied
hier te lande niet groot is, - en zegt dan do beste
verwachtingen te hebben van het gezond verstand
onzer werklieden. Eet is lo hopen dat men zich
niet vergist.
Als men zich echter eens vergiste?
Op het oogenblik dat men zulks ontdekte, zou er
geen verhelpen neer aan zijn.
Wij voor ons zouden een weinig minder optimisme
meer gewenscht achten.
De heer Domela Nieuwenhuis is ontegenzeggelijk
een bekwaam maD. Hij bezit, ook door oefening,
het talent om de ergste paradoxen voor te stellen
als onomstootelijke waarheid, - en de jeugdige werk
lieden, die het grootste deel van zijne gewone toe
hoorders uitmaken, zijn, al ontvingen ze ook vroeger
behoorlijk onderwijs, niet altijd in staat om schijn
van werkelijkheid te onderscheidon, vooral omdat
de drogredenen van den woordvoerder bijna nooit
worden weersproken.
Op de jongste vergadering in de Stadsgehoorzaal
heeft een onzer stadgenooten den handschoen, den
tegenstanders toegoworpeD, opgeraapt, en met den
heer Domela Nieuwenhuis een uitvoerig en levendig
debat gehouden. Maar hij stond geheel alleen. In
den regel heeft de leider uitsluitend het woord.
Dat moest zoo niet zijn. Telkens, als de heer
D. N. optreedt, moest hij zich geplaatst zien tegen
over een zeker aaütal bestrijders, die zich beijveren
den werklieden het onhoudbare der sociaal-democra
tische stellingen aan te tooren.
Aan bekwame mannen ontbreekt het in ons mid
den niet. Evenmin aan ijverige mannen, die veel
over hebben voor de bevordering van het volkswel
zijn, en die door daden de beginselen der sociaal
democraten bestrijden. De oprichting der practische
ambachtsschool was zulk een daad.
Hoe flink dat op zichzelf is, - het komt ons voor
niet genoeg te zijn. Ook de macht van het levende
woord moet in het strijdperk gebracht worden.
Een algemeene opwekking daartoe is het doel van
dit artikel. Het moet niet gezegd kunnen worden
dat de geleerdheid, het kapitaal, de bourgeoisie, of
met welke schimpnamen (in het oog der ontevrede
nen) men de handhavers der maatschappelijke orde
ook moge bestempelen, zieh niet durven of niet wil
len vertoonen daar, waar over de belangen der
j werklieden wordt gesproken. Da niet-socialisten
moeten bewijzen kunnen en willen, dat die belangen
hun oneindig meer ter harte gaan dan den volksopruiers.
Het is onverantwoordelijk, als men hen meesters laat
van het terrein.
Dat dio naam „volksopruiers" niet uit de lucht
is gegrepen, mogen de volgende tirades bewijzen,
op de laatste vergadering van den s. d. bond in
de Gehoorzaal opgeteekend.
„In de scholen worden de leerlingen kunstmatig
tot vaderlandsliefde opgeschroefd, opdat zij eenmaal
bereid mogen zijn de eigendommen der gegoede
klasse met de wapenen te verdedigen. "Wat hebben
echter de miliciens te verdedigen? Met hun allen
hebben zij niet zooveel grond om zich te laten be
graven."
„Wij burgers van den Nederland6chen staat leven
onder een tot recht gestempeld onrecht."'
„Ons leger heeft geen nndere bestemming, dan
gebruikt te worden tegen, het volk dat zijn recht
tracht te bekomen."
„Het is huichelarij, als de Staat het drankmis
bruik heet te bestrijden de Regeeriog zou erg ver
legen zijn als er geen sterkedrank meer werd ge
bruikt. Waarom sluit zij niet liever de branderijen
Maar dat zou in het nadeel zijn van de branders,
dat wil zeggen van de kapitalisten, en dat mag niet."
„De Staat leert den menschen werkstaken, door
hen op 19-jarigen leeftijd aan de werkplaats te
ontrukkeD, voor den militairen dienst. Staken zij
later uit eigen beweging den arbeid, als verzet tegen
onderdrukking, dan werden er soldaten op hen af
gezonden."
„De werkman wordt behandeld en mishandeld,
erger dan de dieren des velds, want deze hebben
handelswaarde. Men bekommert zich minder om hen
dan vroeger om een slaaf: dezen moest men koopen, en
de werkman heeft geen prijs. Als er één het juk
afwerpt, staan er honderd gereed om hem te ver
vangen."
Het algemeen stemrecht moet een eind maken
aan de blanke slavernij."
„Indien het vclk ontwikkeld ware, het zou geen
algemeen stemrecht vragen, het zou het nemen."
Het medegedeelde moge volstaan om te doen in
zien, dat we niet zonder reden de medewerking
vragou van stadgenooten, wien de gave des woorus
is geschonken, om de prediking van dergelijke leer
door de macht der overtuiging met onvruchtbaarheid
te slaan.
LËÏÖEtf, 2S Juli.
Dr. Ph. S. Van Konkel, predikant te Zetten,
heeft het beroep naar de Ned.-Herv. gemeente
alhier aangenomen.
Door den minister van binnenlandsche zaken
is aan dr. G. Heymans te Leiden toestemming ver
leend zich alhier te vestigen als privaat-docent in
de philosophie.
De bij het 4de reg. inf. benoemde 2de luite
nants zijn ingedeeld als volgtW. J. Hartman bij
de 1ste comp. 2de bat., J. G. Kist bij de 4de comp.
2de bat. en Jhr. G. A. A. Alting Von Geusau bij
de 3de comp. 4de bat., allen te Leiden.
Gedurende deze week zijn dagelijks in het
Werkhuis alhier opgenomen van 3859 volwassen
personen en van 27 kinderen.
De Synode heeft zich in hare zevende en
achtste zitting voornamelijk bezig gehouden met de
kleine toelagen uit het fonds voor noodlijdende
kerken en personen; in bijna alle gevallen is de
voordracht der daartoe benoemde oommissie aange
nomen. Zij had met groote nauwgezetheid over
wogen, waar vermindering op grond van een eenigs-
zins ruimeren geldelijken toestand, waar vermeerde
ring uithoofde van klimmende behoeften, hoogeren
leeferjd, lichaamsgebreken en grootere zorgen moest
worden voorgesteld, terwijl enkele bevoorrechten
voor de toelagen uit eigen beweging bedankten, en
daarom ook nieuwe aanvragen konden worden toe
gestaan. Maar hoogstens kon, en dan moesten de
omstandigheden en behoefte luide en krachtig spre
ken, een som van slechts f 90 worden gegeven,
wel is waar, uiterst gering, maar de middelen van
het fonds reiken niet verder, en de gift is toch
altijd hoogst welkom waar men bijna geen inkom
sten heeft of de Staat f 100 en de kerk slechts
130 aan predikantsweduwen schenken kan, tot
een gezamenlijk bedrag van ruim f 18,000. Voorts
werden de toelagen aan 9 gemeenten voor kerk
en pastoriebouw thans definitief toegestaan en werd
den quaestor-generaal bij het afscheid wederom dea
dank van de vergadering gebracht voor zijn gehou
den beheer. De financiëele aangelegenheden aijn
thans afgehandeld.
Iu den loop der zitting werd bij monde van dea
heer Verhoef het rapport der commissie voorgelezea
over de ten vorlgen jare voorloopig aangenomea
verandering tot aanvulling van art. 2 Alg. Regl.
en de daarover ingezonden consideration omdat er
geen bepaling voorkomt, hoe men ophoudt lid te
zijn van een bijzondere gemeente, als men b. v.
zonder lidmaats attestatatie op te vragen ver
trokken is.
Bij monde van prof. Offerhaus werd namens de
commissie rapport uitgebracht over het adres van
de class, vergadering van Heerenveen om uitvoe
riger toelichting bij de synodale voorstellen, en ein
delijk bij monde van den heer Days over de voor
loopig aangenomene verandering in art. 12 en 13
van het Regl. op de kosten voor het bestuur en
en art. 16 van het Regl. op het H. onderwijs en
de daarop ingekomene consideration der cl. ver
gaderingen en prov. kerkbesturen, strekkende om
de kosten van de vergaderingen van de commissie
van voordracht ter benoeming van kerkelijke hoog
leeraren niet meer te laten ten laste van de Alge
meene kas, maar die over te brengen naar het fonds
voor het H. onderwijs, waarbij die kosten eigenlijk
behooren.
Deze rapporten werden ter inzage gelegd, waar
over later zal worden beraadslaagd. Nog vole andere
rapporten, en daaronder hoogst belangrijke onder
werpen, zijn reeds in bewerking.
Do negende zitting ving aan met de verkiezing
van twee leden der Synodale commissie. Bij eerste
stemming werd de heer Alingh Prins als predi
kant, na herhaalde de heer Yan den Brandelerals
ouderling uit het vroeger genoemde drietal benoemd.
Tevens werd voor het Algemeen College van
Toezicht als lid uit de Synode herbenoemd de heer
Douwes, en tot zijn secundus de heer Alingh Prins.
Daarna werden verschillende rapporten voorge
lezen namens de voor de nieuwe wetsvoorstellen
benoemde commission.
De jury der afdeeling „Bouwkunde" op d©
Amsterdamsche tentoonstelling heeft uitspraak ge
daan en de volgende bekroningen toegewezen wat
Nederland betreft: zilveren medaille aanFroweijn;
bronzen medaille aan Gemund en Schmitzeervolle
vermelding aan Klinkhamer.