DAGBLAD.
N°. 7186.
Maandag 23 Juli.
:S83,
Derde Blad.
LEIDSCH
PRIJS LEZER COURANT:
^oor Leiden per 3 maanden1.10.
Franco per post.1.40.
Afzonderlijke Nommers.- 6.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
FBIJS DER ADTBRTEKTIElft
Tib 1—8 rejel» 1.08. Iedme rejel mttt 0.17i.'
Groot ere letters naar plaatsruimte. Voor bel incasseer -
ren botten de stad wordt 0.10 berekend.
Be Koloniale Tentoonstelling te Amsterdam.
"Wanneer wij Da tien, twaalf of meer jaren ver
blijf in onze Oost- of West-Indisohe bezittingen in
bet vaderland temgkomeD, zijn de meesten onzer
geneigd om de landgenooteD, die wij ontmoeten,
Tan volslagen onverschilligheid ten aanzien dier
bezittingen te verdenken. Wij bedoelen onze land-
genooten, die niet in Iodië geweest zijn en wier
'onbekendheid met Indië, wier onwetendheid over
Indië (die toch heel verklaarbaar is), de voornaamste
aanleidingen zijn tot bovengenoemde verdenking. Yan
die onwetendheid zou echter weinig blijken wanneer
werkelijk de onverschilligheid zoo groot was. Het zijn
juist do tallooze vragen die aan terugkeerenden uit
Indië worden gedaan, die de onkunde, maar tevens
ook de belangstelling der vragers verraden.
Niet altijd krijgen de vragers juiste antwoor
den, ook niet altijd zijn zij opmerkzaam, soms
hebben zij een heel zwak geheugen; zij begrijpen
soms niet of vergeten, en menigmaal wekt een en
ander een ongeduldige uitspraak over onverschil
ligheid en onwetendheid van hen die door jaren
lange ervaring van het leven in Indië, al de dingen
waarnaar gevraagd wordt, als hun A-B-C van
buiten kennen.
De tentoonstelling is voor ieder die wat weten
wil over het Indische leven, eone gelegenheid zoo-
als er nog nooit geweest is en zooals er niet licht
meer zal komeD. Yoor den wetenschappelijker! onder
zoeker on ook voor den onwetenschappelijken nieuws
gierige is daar alles samengebracht wat op het
gebied van land- en volkenkunde den ernstigsten
weetlust en den oppervlakkigsten kijklust kan
bevredigen.
Wij zouden buiten den waard rekenen, wanneer
wij hoopten dat doze tentoonstelling voor de toe
komst alio vragen overbodig maakte. Do millioenen
menschen die uit Indië zijn teruggekomen, de biblio
theken vol die er over gedrukt zijn, konden den
weetlust niet bevredigen, de onwetendheid slechts
-temperen. Maar deze tentoonstelling te kuDnon zien
is een voorrecht, waarvan ieder Nederlander, die't
m&ss oenigfizins doen kaD, gebruik moet maken.
Eet gebouw der tentoonstelling hoeft een algemeen
Oostersch karakter. Dat het niet een Javaanscb,
Sumatraasch of Borneoosch karakter heeft zal men
niet betreuren wanneer men de specimina van huizen
dier ianaen in natuurlijke grootte op het terrein, en
ia 'fc klein binnen het gebouw ziet. Alleen messigits
of pcudoppos leveren veel ruimte, maar de vorm
dier gebouwen is, ook omdat daarin slechts weinig licht
mag toegelaten wcrdeD, ongeschikt om ten toon te
«tellen.
Soms hoort men hier over Javanen spreken, als
van „die negers, die zwarten." Welnu, ga naar de
tentoonstellingdaar zijn Javanen en Maleiersmet
vrouwen eH kindereD. Hun gestalte, hun kleur,
huo taal ea spraak, hun kleeding, hun woning, hun
bedrijf, hun kunst, zijn daar te zien. Ook hunne
huisdieren, karbouwen, koeien, paarden Ieveu er.
Jammer dat er geeu batikster is, want hoe primi
tief het kleuren van wit doek naar bepaalde tee-
kening door wasbedekking ook zijn moge, het
aanschouwen zou dat werk sneller begrijpelijk
maken aan hot menigeen door beschrijving kan wor
den. Wanneer men het batikken heeft gezien, waar
deert men des te meer de katoendrukkunst der
Europeanen, die het handwerk zoo nabij komen
met werktuigen, gelijk in de zoogenaamde inter
nationale tentoonstelling te zien is.
Op de tentoonstelling, Weet- en Nieuwsgierigen,
worden al uwe vragen beantwoord. Gij krijgt zelf3
veel meer antwoorden dan gij vragen doet. Hebt
gij het voorrecht naar de tentoonstelling te kunnen
gaan niet iemand die in Indië geweest is en die dat
land eenigszins bestudeerd heeft, dan kunt gij met
een herhaald bezoök uwe kenuis van die Oost- en
West-Iudische landen in ééne week meer verrijken
dan met maanden boeken lezen te doen zou zijn.
Uit musea, openbare en bijzondere, zijn daar der
volken en rassen mee9t kenmerkende voorwerpen
aangebracht. Particulieren hebben voorwerpen van
Indische kunst en weelde daar geleend, die gewone
stervelingen maar zelden onder de oogen krijgen.
Wanneer ik hier niet uitwijd over veel van het
geen mij daar getroffen hoeft, dan is het omdat ik
met deze regelen alleen bedoel den wonsch uit te
spreken dat ieder Nederlander, voor wien zien iets
meer is dan kijken, naar de koloniale tentoonstel
ling ga, al moot de spaarpot er voor springen.
Welk Hollander heeft in die overzcescho landen
geen bloedverwanten, en nu die landen als 'tware
tot voor zijne dour komen, zou hij er niet naar omzien
Doch daar is geen gevaar voor. Men noome die
andere tentoonstelling met de namen die men er
voor heeft, dat alles is een herhaling op kleine
schaal van wat al voor 30 jaren te Londen voor
gespeeld werd. Maar eene koloniale tentoonstelling
als deze is nog nooit vertoond, en voor Hollanders
zoo bij uitnemendheid belangrijk, omdat zij nationaal
is in den zin dien cosmopolitische, handeldrijvende,
zeevarende Hollanders betaamt.
Leiden, Juli 1883. D. Hartevelt.
Gemengd Nleuws.
Deze week werden op Rhynzigt 515
zwembaden door hoeren en 54 door dames geno
men. Temperatuur van het water 18°.5 Celsius.
Door een defect aan den ketel van de
locomobile, bij het Badhuis te Scheveningen, werd
eergisteravond het electrisch licht plotseling uitge
doofd. Het bleek nu dat de directie wijs gehaudeld
had do gasleidingen en lantaarns te behouden.
Bij vonnis van den krijgsraad in het
lste militaire arrondissement is de serg. tit. F. C.
M. F., van de lste comp. lste bat. 4de regt. inf.
te Delft, schuldig verklaard aantweede desertie
in tijd van vrede, gevolgd door vrijwillige aangifte,
doch niet binnen de vier wekeD, en te dier zake
veroordeeld tot één jaar militaire gevangenisstraf,
met ontzegging van het recht om bij de gewapende
macht enz. te dienen, voor den tijd van vijfjaren.
De milicien-plaat8vervanger A. H., van
de 5de comp. 3de bat. 4de reg. inf. te Haarlem,
is wegens horhaalde dronkenschap en vooridareod
wangedrag met een briefje van ontslag uit de ge
lederen verwijderd.
Had de aankondiging van de vertoo-
Ding der bekende Passie-spelen in Gouda reeds
menig protest uitgelokt; had men van kerkelijke
zijde getracht den burgemeester over te halen de
eenmaal verleende vergunning daartoe in te trekkeD,
Donderdag-avond was de stad in rep en roer. Ge
woonlijk kalm en stil, heerschten daar een drukte
en beweging als nooit te voren. Militaire patrcnilles
doorkruisten de straten, een gedeelte der stad was
afgezet en de politiemacht, ofschoon verdubbeld, had
de handen vol werk.
Toen de tijd voor de aangekondigde voorstelling
was aangebroken, was een talrijke menigte bijeen
gestroomd voor den tnin der sociëteit „Ons Genoegen."
In den aanvang bepaalde men zich tot gesis, gefluit
en gejauw, doch later wierp men met 6teenon en
maakte het heD, die de voorstolling gingen bijwonen,
lastig.
De politie trachtte eer3t met zachtheid te werk te
gaan, tevergeefs, ze poogde daarop met uitgetrok
ken sabel do orde te herstellen, eveneens tevergeefs,
zoodat men zich eindelijk genoodzaakt zag militaire
hulp in te roepen.
Door deze werden daarop de Boelkade en Blee-
kerssingel afgezet. Eenige lantaarns en de ramen
bij een paar ingezetenen werden ingeworpen, een
paar personen door steenen gekwetst enz. enz.
De vertooning zelve bevatte niets ergerlijks, zoo
dat er van eene intrekking der vergunning geen
sprake is.
De tweede voorstelling der Passiespelen werd
gisteravond druk bezocht. Een talrijke volksmassa
maakte het der politie en den bezoekers van de
voorstelling weder lastig. Alle toegangen tot de
sociëteit „Ons Genoegon" waren door militaire af
gezet. Dank zij den goeden maatregelen zjjn geen
ernstige ongevallen te betreuren.
Zonder de krachtige tusschenkomst
van een aantal politie-agenten, zou men te Amster
dam Douderdag-morgen de lynchwet op een in
woner, die zijne vrouw grafwaarts geleidde, hebben
zien toegepast. De thans gelukkig overleden vrouw
had in haar huwelijk van haar zeer aan den drank
verslaafden man zooveel te lijden gehad, dat zij
voor een paar weken des nachts wanhopig in het
water sprong, om zich te verdrinken. Zij werd
echter nog intijds gorod; later evenwel moet zij
alle voeding geweigerd hebben, todatzij ten laatste
bezweek. De geheele straat, waar de liefhebbende
echtgenoot woont, was reeds vroeg in den morgen
met toeschouwers gevuld, die door scheldwoorden
en bedreigingen hun haat en wraak te kennen
gaven en als men een aantal vrouwen niet met
alle macht H%d bedwongen, dan zou er van diei*
braven echtgenoot, onder de handen van zoovele
megacra:s, waarschijnlijk niet veol terecht zijn go-
komen. Een onafzienbare hoop volks volgde steeds
dreigende de volgkoets, waarin de man gezeten
was, tot aan hot kerkhof en dédr was men nog ge
noodzaakt om meerdere politiohalp te seinen. Hbl
Den 1 sten Juli bedroeg het aantal
gevangenen in het tuchthuis te Leeuwarden 3813
waaronder 10 levenslang veroordeelden.
Een man uit Krommenie is het slacht
offer van een noodlottig toeval geworden. Twee
zandwagon8 zouden door hem en eenigen zijner
mede-arbeiders aan den spoorweg, naar eene los
plaats vervoerd worden. De beide wagens kwamen
met elkaar in botsing, en de man werd tusschen
de buffers vermorzeld. De ongelukkige laat eene
vrouw met twee kinderen achter.
Uit Genève wordt gemeld dat, ten
gevolge van de hevige regens der jongste dagen,
verleden Zondag het Rhóne-dal overstroomd werd,
zoodat do spoorwegdienst tusschen Yisp en Sion
moest gestaakt worden. To Zermatt was het Woene-
dag bitter kond, en op den Riftolberg sneeuwde
het dik. Thans echter is het weder fraai, en de
sneeuw leent zich uitmuntend tot bergtochten.
Thans heeft het hooggerechtshof
to Triest den koetsier Sabbadiüi, die wegens het
wegvoeren van Cberdank aanvankelijk ter dood
veroordeeld werd, doch gratie kreeg, tot 12-jarige
tuchthuisstraf veroordeeld.
In depeches uit Nieuw-York wordt ge
meld dat de werkstaking onder de Amerikaansche
telegrafisten een aanvang heeft genomen en de
telographische dienst tusschen de hoofdsteden der
Unie derhalve met eenige bezwaren gepaard gaat.
De maatschappijen van de onderzeesche telegraaf
zjjn voornemens de hulp van Engelsche telegrafisten
in te roepen.
Het hof van assises in 't Somme-De-
partement heeft zekere weduwe Chevallier ter dood
veroordeeld. Dit onmensch had hare schoondochter
vermoord om haar zoon in het bezit te stellen van
een kapitaal, bij huwelijks-overeenkomst aan den
langstlevende verzekerd. Zij had het 20-jarig
vrouwtje esn schaar in het oor gestoken tot ia de
hersenen. Daarna had zjj het lijk der ongelukkige
