r. 7064.
Maandag 26 Februari.
A0. 1883.
m
Eerste Blad.
LEIDSCH
DAGBLAD.
nt- ii- in mi i ii i in ii ii ■■ui—
PBIJ8 DEZEB COURANT:
Too? Leiden per 8 maanden1.10.
per post.1.40.
AGcscUrlijko Nommers.s 0.03.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PEIJS DES AJOTERTEKTIESt
Vin 18 regelt 1.05. Iedere regel meer 0.17$.
Grootern lellen o»ir plaatsrnimte. Voor hel incassee»
rea boiiea d« stad wordt 0.10 berekend.
Dit nommer bestaat nit DRIE BLADEN,
Voor de Inteekenaren daarop behooren
bij dit nummer van het Leidsch Dagblad de
Nos. 33 tot 36 der Ingekomen Stukken
van den Gemeenteraad.
ÖïSoiëelo Ketmisgoviagea.
VOLRiCO^CERT.
Bnrgemees'er en Weihouders der Gemeente Leiden;
Brengen ter algeraeene kennis dat op Woensdag den
28sten Februari a. s,, des avonds te 8 uren, in de Staas-
Gehcorzs.il een volksconcert zal plaats hebben, waarvoor
toegangkaarten tot een beperkt aantal zijn te verkrijgen
bij het commissariaat van politie op Maandag, den 26stcn
Febru, i a. s., van des middags 12 tot des namiddags 1 uur.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Leiden, DE KANTER, Burgemeester.
22 Februari 1883. E. KIST, Secretaris.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van LEIDEN,
Gezien art. G, 2de alinea der Verordening van 11 November
1S80, regelende dc inwendige inrichting der scholen, dc toelating
eu bet ontslag der leerlingen (Gemeenteblad N°. 4);
Doen te welen, dat de inschrijving van nieuwe leerlingen aan
de' opeohire scholen der 3de en 4de klasse zal plaats hebben
van den tlGsten Februiri tot en met den lOden Maait e. k. in
de schoollokalen in de Rijnstraat, in de Brandcwijnsteeg, op de
Binnenvesigracht aau het Plantsoen, in de Van-der-Wcrfstraat
cu aan de Korte Mare, des voormiddags van hal/negen
tot negen uren en des Damiddags van halftwec tot twee uren,
behalve des Zaterdags-Damiddags cn des Zondags.
De gemeente Leideu wordt voor de leerlingen der openbare
scholen der derde klasse in drie wijken verdeeld.
Tot de wijk voor de openbare school der 3de klasse N°. 1
behoort dat deel der gemeente, dat ingesloten wordt door en
ten oosten en zuiden ligt van de lijn: Kaiserstraat, Rapenburg,
Nieuwsltég, Zonueveldstecg, Kctclboeterstecg, Korte Korenbing-
steeg, Nieuwe Rijn tot de Utrechtsche brug.
Tot de wijk voor de openbare school der 3de kla?9e NT°. 2
behoort dat deel der gemeeutc, dat ingesloten wordt en ten
oosten ligt vau de lijn: Nieuwe Rijü, Viscbbrog, Hoogstraat,
Stille Mcire, Lange Mare, Oude Vest en Oostdwarsgracht.
Tot de wijk voor dc openbare school der 3de klasse N°. 3
behoort dat deel der gemeente, dat ingesloten wordt door en
ten noorden en westen ligt van de lijn: Kaiserstraat, Rapen
burg, Nienwstceg, Zouneveldsteeg, Ketelboetcrsteeg, Korte Koren-
brugsteeg, Nieuwe Rijn, Vischbrug, Hoogstraat, Stille Mare,
Laugc Mare, Oude Vest en Oo9tdwarsgracht.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Leiden, DE KANTER, Burgemeester.
23 Febr. 1833. E. KIST, Secretaris.
Een onhoudbare toestand.
Bij de toeneming der bevolking in ons land,
meer bepaald in de grootere stedeD, doet zich bet
treurige, maar daarom Diet minder onloochenbare
verschijnsel voor, dat ook het aantal krankzinnigen
hand over hand toeneemt, en dat niet alleen in
verhouding tot die meerdere uitbreiding van het
aantal inwoners, maar percentsgewijze io, helaa9nog
veel grooter mate.
Dat de reden daarvan te zooken is io zoo raenigo
meer dan vroeger onnatuurlijke maatschappelijke
verhouding, laat zich bevroeden. Aan deskundigen
evenwol de beantwoording van die vraag overlatende,
willen wij ons bij voorkeur bepalen tot het geven
van een antwoord op deze andere: houdt de zorg
voor de verplegiog der krankzinnigen in ons vader
land in het algemeen en ia deze gemeente in het
bijzonder gelijken tred met de toeneming van het
aantal dier ODgelukkigen?
Dat antwoord moet ontkennend luiden. "Wel
bestaat het voornemen tot de oprichting van eon
uitgebreid rjjkskrankzinnigengesticht, maar met dat
plan, hoe loffelijk ook voor de toekomst, is niet
voorzien in de dringende, zeer dringende behoeften
van het oogenblik. Immers alle krankzinnigenge
stichten reeds in de prov. Z.-Holl. zijn, althans voor de
laagste klasse, totaal bezet, gelijk ten overvloede
blijkt nit. do mededeeling, dd. 30 Dec. des vorigen
jaars door B. en Ws. alhier aan den gemeenteraad
gericht. Er wordon in dat stuk een twaalftal go-
stichton uit het land genoemd, waarin geen enkole
plaats beschikbaar is.
Leiden komt daaronder niet voor. Zooals men
weet, bestaat hier ter stede geen inrichting tot het
verplegen van krankzinnigen. Wat meor is, juist
in oen tijd dat de behoefte aan zulk een instelling
zich meer dan ooit doet gevoelen, is de gelegenheid
zelfs tot tijdelijke opuemiDg van plotseling krank
zinnig geworden personen aanzienlijk beperkt of
bijna tot nul gereduceerd. Die bepaling is alleen
gevolg van overvulling d9r gestichten. Overigons
is Juist door 't aanwijzen van de localon in het Cae-
cilia-gastlmis do ruimte vermeerderd. Op een be
volking van 40,000 zielen zijn daar echter slechts
twee cellen beschikbaar. Curatoren der Rijks
universiteit toch naraon vóór eenigen tijd het
bosluit, voortaan geen krankzinnigen meer tijdelijk
en nog minder voor langduriger verpleging, in bet
Ziekenhuis op to nomen. Wel schijnen zij zich later,
bij Dader overleg met B. en Ws., bereid te bobben
verklaard tot opneming voor enkele dagen, doch
dat slaat vrjj wol gelijk met algchoele uitsluiting.
Immers wie kan verklaren dat da plaatsing slechts
tijdelijk zal zijn, wanneer in geen enkel krankzin
nigengesticht plaats beschikbaar is? Bovendien kan
niet de bij de wet vereischte rechterlijke machtiging
tot opnoming in een gesticht wordeD govraagd,
dewijl in zulk een aanvrage het gesticht moet worden
vermeld waarin do lijder zal worden opgouomen,
en men woot het plaats is er in de twaalf
gestichten niet beschikbaar.
Tot tegemoetkoming in dien nood doden B. en
Ws. de twee vóór do ingebruikneming van het
Ziekenhais voor dat doel bestemde lokaaltjes in het
Caocilia-gastliiiis voor do voorloopigo bewaring van
krankzinnigen in hoogst dringende gevallen in
richten.
Die twee cellen zijn bozet - het behoeft nauw
gezegd te worden - zoodat er in onze gemeente met
40,000 ingezetenen feitelijk geen gelegenheid bestaat
nio'Jwbjfeomende krankzinnigen te plaatsen, ook
tijdelijk, en dit laatsto vooral maakt den toestand
onhoudbaar. Ons zijo voorbeelden bekend van onge-
lukkigcn, die, plotseling door mania aangetast, de
afgrijselijke verscbijnselon van waanzin en razernij
in zoo hovigo mate vertoonden, dat verpleging te
huis, ook slechts voor een enkelen dag, ja voor
weinige uren, aan het onmogelijke grensde. In
zulke acute gevallen voorzag de wet door de bQ-
paling, dat alsdan de voorloopige vergunning van
het hoofd der gemeente voldoende is om den voor
do veiligheid gevaarlijken patient onmiddellijk in
een daartoe bestemde inrichting te doon opnemen,
welke vergunning dan natuurlijk later vervangen
wordt door de vereischte machtiging van het open
baar ministerie.
Hier tor stede echtor kau van de toepassing van
dergclijkon soms ODvermijdelijken raaatregol geen
sprake zijn. Het toch reeds zoo beklagenswaardige
gozin, waarin zich znlk een geval van plotsolingon
waanzin voordoet, moet maar zien hoe 't hot stelt
mot do onmogelijke bewaking van den door razernjj
aangetasten lijder; aan het Ziekenhuis zou men
tevergeefs aaukloppen en de twee eenige beschik
bare cellen in bet Caecilia-gasthuis zijn - men kan
er vrij zeker van wezen - steeds bezet; want vol
gens een matige berokeDiDg bevinden zich op het
oogenblik in onze gemeente nog een vijftal onver
zorgde krankzinnigen, wier plaatsing in een ge
sticht hoogst noodzakelijk is, om van een nog
grooter getal minder gevaarlijke lijders van dien
aard niet te spreken.
Mag die toestand zoo blijven? Zeker niet. Met
het oog op het in onrustbarende mate toenemend
aantal krankzinnigen is het zeker meer dan tijd,
dat ook hier ter stede in een voldoende gelegen
heid tot verpleging van die ongelukkigen worde
voorzien, zij het desnoods door oprichting van een
tijdelijk gebouwtje, waar dan tevens voer de ver
pleging ook van niet-armlastige krankzinnigen tegen
b oogore gold olijke vergoeding vanwege de belang
hebbenden zon kunnen worden zorg gedragen; want
ook in de hcogere klassen ontbrak het in de
elders gevestigde gestichten geheel aan plaats.
Zóó zou men hier ter stede althans in eenigsziüs
minder ondraaglijken toestand de voorgenomen op
richting van een rjjkskrankzinnigengesticht knnnen
tegemoetzion. In Nederland, overigens zoo gunstig
bokend om zijne menschliovende instellingen, schijnt
op het gebied van het krankzinnigenwezen niet meer
do vraag Io knDDon worden gestold: hoe verplegen
wij onze krankzinnigen het be6t met bet oog op
hun mogelijke beterschap? maar, voor het oogen
blik althaas, veeleer deze: waar vinden wij plaats
voor die ongclukkigeD, wier toestand hun verwijde
ring uit do eamonloving gebiedend noodzakelijk
maakt? Dat strekt ons vaderland niet tot eere,
maar een verhouding gelijk zij hier tor stede be
staat, verdient nog ODgunstigor benaming.
Moge daarin spoedig verandering komen! Het
stelsel door B. en Ws. in meergemelde mededeeling
verkondigd, om nl. de krankzinnigen zooveel moge
lijk aan huis te doeu verplegen, verdient zeker geen
aanbeveling, én ter wille der ongelukkigen zelve,
voor wier mogelijke geneziDg de behandeling door
doskundigen ongetwijfeld de voorkeur verdient, èn
in het belang der huisgenooten, wier levensgeluk
en gemoedsrust door zulk een omgeving maar al
te zeer in gevaar wordt gebracht, om van bedrei
ging dor maatschappelijke veiligheid niet te spreken.
Hot goldt hier een algemeen belang bij uitne
mendheid, de verpleging van lijders en lijderessen
aan een ziekte, erger dan de dood zelf, aan ver
standsverbijstering, waardoor soms geliefde betrek
kingen werden getroffenMogen alleD, die dat besef
fen, samenwerken om althans hier ter stede een,
zij het tijdelijke, gelegenheid tot voegzame verple
ging dior ODgolukkigen te helpen tot stand brengen!
LEII»E», 24 Februari.
Bij het Dagelijksch Bestuur is ingekomen een
verzoek van de verceniging „Kennis is Macht" om,
ten behoeve van do op to richton voorbereidende
school, gebruik te mogen maken van het school
lokaal in de Van-der-Werfstraat. Daar nit het in
gesteld onderzoek is gebleken dat tegen het ge
bruik van een dor schoollokalen voor dit doel geen
bezwaar bestaat, geven B. en Ws. don gemeente
raad in overweging de gevraagde vergnnniDg tot
wederopzoggens te verleenen, onder bepaling dat
de kosten van vuur en licht en de eventueele schade
aan gebouw en meubilair toegebracht door de Ver
ceniging worden vergoed en verder onder de voor
waarden door hun college overeenkomstig het ad
vies van hot hoofd dor school uitgebracht, vast
te stellen.
Het bestuur van het Werkhuis biedt als dubbel
tal ter keuze van een lid van genoemd bestuur
aan de heeren A. J. Krantz en M. W. Jaeger, ten
einde te voorzien in de vacature ontstaan door het
aan den heer D. A. Schretlen verleend eervol ontslag.
Aau den gemeenteraad zijn overgelegd de rap
porten dor commissie van fabricage op de verzoe
ken van den gomeeateraad van Leiderdorp om tot
verbetering der doorstrooming van de Singelsloot
aldaar duikers te leggen naar de HeerensiDgelgracht,
van de wed. J. J. Abspoel ter bekoming in hour
van de lokalen op do Nieuwstraat, van dr. W. N.
Dn Rieu tot het mogen planten van een boom op
den Middelweg en van W. Alt om oen schuitenhnis
te mogen plaatsen in de Maren singelgracht. Zich
met die adviezen vereenigendo, geven B. en Ws.
in overweging overeenkomstig de conclusion daarvan
gunstig op die verzoeken to beslissen.
Men deelt ons mede dat den 13den Maart
in de Stadszaal door tnsschenkomst van den heer
K. Trier, die onlangs hier zulk een treurige finan-