N°. 6977.
I&aandag 13 November.
A0. 1882.
Tweede Blad.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PBIJS DEZER COURANT:
▼oor Leiden per 8 maan-dcn1.10.
Franco per post.1.40.
Afzonderlijke Nommers.0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
raiJS DEB ADVERTENTIESS
Van 18 regela f 1.06. Iedere regel meer Ü.!7$>'
Grooiere letters aatr plaatsruimte. Voor hei in<\:
rea bollen de atad wordt 0.10 berekend.
De komeet.
Yoor eenige weken heeft men ook in de dag
bladen berichten kunnen lezen omtrent de thans
zichtbare heldere komeet, van welker verscbyniDg
men in Europa het eerst door do sterrenwacht te
Rio Janeiro in kennis gesteld was. Daar deze komeet
waarschijnlijk nog geruimen tijd voor het bloote
oog zichtbaar zal blijven, zoo mogen wellicht eenige
nadere mededeelingen omtrent haar en haren schijn
baren loop aan den hemel hier op haro plaats zijn.
Zooals later gebleken is, is de komeet het eerst
gezien op den 8sten September door den sterren
kundigen Fin lay op het observatorinm aan de
Kaap de Goede Hoop. Meer en meer tot do zon
naderende, nam zij dan snel in helderheid toe, totdat
zij op den 17den haar kleinsten afstand tot dat
lichaam en daarmede hare grootste lichtsterkte be
reikte. De kom der komeet was toen slechts onge
veer 8 duizendste deelen van den afstand dor aarde
tot de zon van het zoDsmiddelpunt verwijderd, ter-
vijl de straal der zon zelve reeds 5 duizendste
deelen van dien afstand inneemt. Zij streek dus
buitengewoon dicht langs haar heen; toch maakte
hare groote lichtsterkte haar in dien tijd ook in
kleine kijkers gemakkelijk waarneembaar, en zelfs
heeft mon haar kannen volgen tot zj schijnbaar
op de zonneschijf trad. In de volgende dagen nam
zij wederom in helderheid af, doch te gelijk maakte
hare verwijdering van de zon haar allengs voor de
waarneming gunstiger, en in het laatst van September
kwam zij reeds zooveel vroeger dan gene op, dat zij
aan den morgenhemel voor het bloote oog zichtbaar
werd en vooral in zuidelijkere streken een prachtig
schouwspel moet bobben opgeleverd. Hier te Leiden
gelukte door het zeer ongunstige weder hare waar
neming het eerst op den 2den October; niettegen
staande de nevelachtige lucht en de heldere morgen
schemering was de staart dor komeet, die geruimen
tijd voor de kern boven den horizon kwam over eene
lengte van zeker 15° zichtbaar. Sedert is „de groote
September-komeet, „zooals men haar meest genoemd
vindt, voortgegaan zich in dezelfde richting te be
wegen; langzaam in lichtsterkte afnemende heeft
zij tevens haren tijd van opkomst zooveel vervroegd
dat zij zich nu aan den nachthemel in volle helder-
hoid vertoont. Helder weder was ons echter in den
laatsten tijd uiterst schaars toebedeeld, on daardoor
was zij hier sleohts in enkele nachten waar to nemen
het laatBt kon dit geschieden in dien van Donderdag
11. don 9den November. De komeet komt nu te onge
veer halfdrie 's nachts in het zuidoosten op, en heefc
tegen zonsopgang het zuiden bereikt; zij bevindt
zich op de grens der sterrenbeelden H y d r a on h e t
Schip Argo en vertoont zich daar met een helderen
staart van 15° a 20° lengte, welke aan den kern
in zijne dagclijksclio beweging voorafgaat en eene
merkbare krommiDg vertoont. In de volgende weken
zal zij zioh tusschen de sterren van het SchïpArgo
voortbewegen, en hoewel voor onze streken haro groot
ste hoogte boven den horizoü, die nu reeds vrij klein is,
nog wat zal afnemen, zal zij toch steeds daarboven
zichtbaar blijven. Hieronder volgen voor eenigo dagen
in de maanden November en December de tijden
van opkomst der komeet en hare helderheid, waarbij
die op den 7den November als eenheid is aangenomen
Tijd van opkomst. Helderheid.
7 November 2 u. 38 ra. 'b m. 1.00.
15 2 9 0.84.
23 1 38 0.70.
1 December 1 1 0.58.
9 0 15 0.48.
17 11 24 'sav. 0.41.
25 10 24 0.3G.
"Wij zien dat de komeet slechts langzaam in hei-
derheid afneemt, en dus waarschijnlijk nog laDgcn
tijd zal zichtbaar blijven. Natourlyk zijn nachten
zonder maanlicht, zooals de eerstvolgende, voor hare
beschouwing het meest geschikt.
Eindelijk zij nog met een enkel woord gewezen
op het hooge belang dat juist doze komeet nit een
astronomisch oogpunt bezit door den buitengewoon
korten afstand, waarop zij tot do zon genaderd is.
De vorming der komeetstaarten met allo daarmede
gepaard gaande nog veelszins onverklaarde ver
schijnselen, moet aan krachten toegeschreven wor
den dio in de zon hunnen zetel hebben. Waar deze
als in dit geval door de groote nabijheid in zulk
eene verhoogde mate hebben kunnen werken, zullen
zij het eerst hunnen waren aard verraden. Het zon
schijnen dat deze geweldige krachten hier veroor
zaakt hebben dat con deel der kometenmassa van
het hoofdlichaam afgescheurd is, en in een eenigs-
zins afwijkende baan verder is gegaao. Door
Schmidt te Athene is toch op 9 October in de
nabijheid der groote komeet eene kleinere ontdekt,
die zich langzaam van de eerste verwijderde en zich
na een paar dagen geheel schijnt te hebben opge
lost. - Nog zal deze komeet ons misschien iets
kannen leeren omtrent de door sommige sterren
kundigen aangenomen aanwezigheid van stofdeel
tjes in do ruimte in de nabijheid der zon. Deze
zal zich daardoor kenbaar maken dat de komeet
in hare beweging eenigen weerstand ondervindt, en
ten gevolge daarvan hare loopbaan zich eenigszins
wijzigt. E. F. Yan de Sande Bakhuyzün.
BUITENLAND.
Frankrijk.
In de „couloirs" der Kamer wordt verzekerd dat
er to Lyon een onderzoek is ingesteld tegen per
sonen, die met do Internationale in betrekking staan.
Met zegt dat de niterste linkerzijde in de Kamer
zal voorstellen eene enquete in te stellen naar de
ongeregeldheden te Montceau-les-MineB oa dat de
Regeering het voorstel bestrijden zal.
De commissie voor het wetsontwerp betref
fende de recidivisten heeft met algemeene stemmen
het door don heer Waldeck Rousseau opgemaakt
rapport goedgekeurd, concludeerende tot het depor-
teeren van recidivisten.
De Kamer van Koophandel te Parijs heeft
een voorstel aangenomen, waarbij zij hare goedkeu
ring hecht aan de vredelievende overwinning, door
den heer De Brazza in Congo behaald. Zij noodigt
de regeering uit, bet door genoomden reiziger ge
sloten verdrag te bekrachtigen en maatregelen te
nemen om do handelsbelangen in Middel-Afrika te
beveiligen.
Het Hof van Cassatie heeft het geschorste
rechtsgeding betreffende de onlusten te Montceau-
les-Mines ter vernieuwde behandeling naar het Hof
van Assises te Puy de Dóme verwezen.
Groot-BritanniÖ.
In de gisteren door bet Lagerhuis gehouden zit
ting doelde sir Charles Dilke mede dat, ofsohoon
do Egyptische regeering ten opzichte van definan-
ciëele controle voorstellen had gedaaD, toch nog
goen decreet was verschenen, waarbij zij opgehe
ven wordt.
De heer Gladstone verklaarde zich niet bereid,
om het debat over het reglement van orde af te
breken, ten einde over de motie van sir Stafford
Northcote met betrokking tot Egypte te beraad
slagen.
In antwoord op eene vraag van den heer Ashley,
zeide do heer Beach dat de Regeering dor Trans
vaal op 8 Febr. en 8 Aug. de half jaarhjksche rente
had betaald, maar nog niets van do toegezegde
100,000 pd. 8t. De Britscho Regeering had er in
toegestemd tot het einde van hot loopende jaar te
wachten; de Transvaal meent dan in staat te zijn
om minst genomen 50,000 pd. st. op het k pitaal
te kunnen afdoen. Het bedrag in zake de *rbeids-
rechtelijke uitspraak, welke in het nadeel der tegen
woordige Transvaalsche regeering uitviel, is 1 6,960
pd. st.; daarvan is 10,000 pd. st. betaald wegens
weggenomen eigendom van den Britsohen agent,
zoodat nog 126,960 pd. st. te betalen blijft.
Do hertogin van Atbany hoeft een brief van
dankbetuiging gezonden aan miss Birley, «<>chter
van den burgemeester van Preston, die haar in
raam van de dames dier stad een kostbaren arm
band had overhandigd.
Oostciix*.-Uoiig,.-j>Xoiiar*cliie.
Het proces tegen de in hechtenis genomen per
sonen, die bij do zaak van Tisza-Eszlar bet ^kken
schenen te zijn, zal waarschijnlijk in het bpgin der
volgende maand in openbare behandeling komen.
Enkelen der gearresteerden, die maanden lung in
voorloopige hechtenis zijn geweest, zijn intu schcn
op vrije voeton gestold en daaronder behoedt ook
de beschuldigdo Klein, dezelfde Israëliet, di»: gedu
rende de instrnctio, naar men zich herinneren zal,
pijnigingen had moeten ondergaan. Hij is nu door
den keizer te Post tot eene langdurige audiëntie
toegelaten, waarna hij is weggezonden met de ver
maning om ten aanzien van hetgeen tor audiëntie
voorviel het zwijgen te bewaren. Alleen weet men
dat do keizer hem, een oud-soldaat, bij het afscheid
op den schouder klopte met do in hot Hongiarsch
gesproken woorden: „Ga nu naar huis, mijn zoonl
Yoor hot overige zal ik zorgen".
Telegrammen.
PARIJS, 10 November. De radicale linkerzijde
heeft besloten geene interpellatiëa tot de Regeering
te richten, ten eindo de behandeling der begrooting
niet te vertragen.
ROME, 10 November. Als zeker wordt nu ge
meld dat de nieuwe gezant van Italië te Parijs ge
vonden is. Deze betrokking zal worden vervuld
door generaal Menabroa, thans gezant te LondeD,
alwaar de heer Nigra hem zal vervangen, in wiens
plaats dan een ander diplomaat aan het hoofd der
legatie te St.-Petersburg moet optreden.
ATHENE, 10 November. Bij de Kamer van
Afgevaardigden is de staatsbegrooting ingediend,
welke een vermoedelijk batig saldo van anderhalf
raillioen drachmen aanwijst. De inkomsten zijn 82
millioen en de uitgaven op 801/, millioen geraamd.
Door de opbrengst van de directe bolastig, de ver-
koogiDg van de inkomende rechten op tabak, wijn
en gedistilleerd, en door bezuiniging bij de departe
menten van algemeen bestuür, hoopt de regeering
in staat te zijn genoemd saldo over te houden.
LONDEN, 11 November. Het Lagerhuis heeft
met 304 tegen 260 stemmea verworpen het voorstel-
Northcote tot niet aanneming van de eerste reso
lutie, betreffende het reglement van orde. De eerste
resolutie is dua aangenomen.
De „Times" meldt uit Darban van gistereD,
dat de tijding van nieuwe nederlagen door do Boeren
geleden verzinsels zijn.
Programma's van Muziekaltvocrlugen.
Stads-Gelioorzaal. - Volkicoocert op Zondag 12 Novem
ber. Eerste afdeeliüg. N°. 1. „Krirthnerlieder", Marsch, Seiferl;
2. Oavertore: „Norma", Bellini; 3. „Im Dumraeilicbt", Wal»,
Straoss; 4. Sccoe unl air am „Lncrecia Borgia", Solo vcor
Clarinet, Donizetti; 5. „La üllc du Regiment", ï'antaisie, Rotb.
Tweede afdceling: N°. 6. Ouverture: „Ladame Blanche", Boiel-
dieu; 7. „Aas vollen Menschenher3eu", Lied, Franke; S. F&d-
taisie: „Fanst", Solo voor Viool, Goimod; 9. Fauiaisie: „En-
ryaDthe", Weber; 10. Eauua-Polka, Kegel.
319de »TAAT8LOTKflIJ.
N". 1916S Premie 3000.
Prijzen van f PO.
634 2210 3591 4397 4741 74J9 12821 14997 16243
195S 3436 4i75 4G03 6201 116Ï2 13378 15494 18102
19314
