JN°. 6959.
Maandag 23 October.
A0. 1882.
Eerste Blad.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
foor Leiden per 8 maanden1.1#.
Franco per post.1.40.
Afcooderfijki Nommers.0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
Tan Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIE-V:
Vin 18 regels 1.05. Iedere regel meer 0.I7A
Groot ere letters naar plaatsruimte. Voor hel incissee*
ren bniten de stad wordt 0.10 berekend.
Dit nonnner bestaat uit DRIE BLADEN.
Nieuwe bronnen van vertier.
Het nut der algemeeno internationale tentoon
stellingen, tamelijk onjuist wereldtentoonstellingen
genoemd, ten opzichte der uitbreiding van handels
betrekkingen, is op goede gronden in twijfel ge
trokken, vooral voor kleine natiën, wier inzendingen
op exposities, gelijk die te Parijs, Weenen en Lon
den plaats hadden, uit den aard der zaak tamelijk
op den achtergrond worden gedroDgen door de zoo
veel kostbaarder voortbrengselen van nijverheid of
kunst, in de afdeelingen van groote natiën ten
toongesteld.
Die twijfel, gevoegd bij de snelle opeenvolging
der verschillende wereldtentoonstellingen, was wel
licht oorzaak dat de last tot deelneming aan dein
het vorige jaar te Melbourne gehonden expositie
niet bijzonder groot was, te meer wijl de aanzien
lijke afstand voor do inzenders belangrijke kosten
na zich sleepte.
Niet ten onrechte evenwel werd er toenmaals op
gewezen dat juist de verwjjderde Australische ton-
tobnsteïftby?, welke niet zoozeer weelde-artikelen als
wel voorwerpen! van dagelijksch gebruik tot zich
zou trekken, ook voor kleine Datiën meer kans zon
opleveren voor een goede ontvangst van haar in het
vijfde werelddeel nog minder algemeen bekende
deugdelijke producten, waarvoor dan van zelf een
nieuw débouché zou worden geopend.
In die verwachting werd men, wat de verschil
lende artikelen van HollandscheD oorsprong betreft,
niet teleurgesteld; een naar evenredigheid zeer
groot aantal inzendingen toch werd bekroond, terwijl
de meeste ingezonden voorwerpen na afloop der ten
toonstelling tot bevredigende prijzen verkocht wer
den on zelfs verschillende goederen al aanstonds
uitverkocht.
Doch daarbij bleef het niet. In dien aanvanke
lijk zoo gunstigen uitslag vonden de wakkere leden
der indertijd voor de Australische tentoonstelling
benoemde commissie goreede aanleiding een kleine
proefzending Daar Melbourne op het getouw te
zetten, waartoe de medewerking van een aantal
Dij veren word ingeroepen en ook reeds verkregen.
Mocht die poging met goed gevolg worden be
kroond, dan is de eerste stap gedaan tot ontgin
ning van een ruim veld, dat voor ons laüd nog
menigen belangrijken oogst zal kunnen opleveren.
Maar ook afgezien van don uitslag, verdient de
poging der wakkere mannen, die hier het initiatief
namon, reeds om het beoogde doel alleen den dank
van allen, die met ons het belang iüzien van het
openen van nieuwe afvoerwegen voor onze inheem-
sche voortbrengselen, vooral in eon tijd, waarin zoo
algemeen geklaagd wordt over malaise op velerlei
gebied. Hunne namen - het zijn de heeren Delprat,
Van der Made, Bouvy, De "Waal en Yan Leer -
mogen wel afzonderlijk worden vermeld.
Doch niet alleen op dank, ook op krachtige
medewerking hebben zij aanspraak. Ook hier ter stede,
waar zoo menige belangrijke fabriek gevestigd is,
ontbreekt het zeker niet aan industriëeleD, in staat
om door hun fabrikaat zich bij de voorgenomen
proefzending to doen vertegenwoordigen. Langs dien
weg zal ook onze goede stad kunnen deelon in de
vruchten van don ondernemingsgeest van het wak
kere vijftal.
En Leiden heeft meer dan eenige andere stad
alle redenen om de bronnen van welvaart en ver
tier, die binnen zijn bereik liggen, zoo mild mogelijk
te doen vloeien. Het verkeert als academiestad in
een eigenaardigen toestand. Heeft het allen grond
om roem te dragen op het bezit zijnor aloude uni
versiteit, die hoogesehool te beschouwen als een wel.
kome bron van blooi en welvaart, het zal tevens
verstandig handelen indien het al zijne krachten
ioepant om ook andere middelen van bestaan en
vertier zooveel mogelijk to ontwikkelen of uit te
breiden. Wij hebben or steeds op gewezen, dat onze
stad naast haar beroemde academie ook haar be
langrijk fabriekswezen en dij verheid, haar bloeiendo
veemarkt niet mag vergeten, en juist dezer dagen
werden wij er op verontrustende wijze aan her
innerd, dat ook aan den gezichteinder van het
hooger onderwijs voor onzo goede gemeente wel
eens duistere wolken zouden kunnen verrijzen, die
wij echter van harte hopen dat voor de toekomst
voorgoed znllon worden verdreven.
In dat alles ligt voor Leidens fabrikanten en
nij veren eene krachtige aansporing om mot beide
handen elk middel aan te grijpen, dat kan strekken
om het aantal hunner afnemers te vergrooten, en
znlk een middel zien wij in de loffelijke poging om
Nederlandsohe prodneton op de Australische markt
in te voeren.
Met voldoening kannen wij hier tevens wijzen
op het goede voorbeeld, ia de door ons bedoelde
richting dezer dagen zoo eenparig door onzen ge
meenteraad gegeven door zijn besluit, waarbij het
verzoek van de afdeeling Leiden en Omstreken der
Ned. Maatschappij voor Tuinbouw en Plantenkunde
wtqt oprïohtiDg van een plantenbeurs, volgens het
advies .van Barg. en Weths. werd ingewilligd. De
aanbevelende woOTuVj^ daarbij door een geacht raads
lid gesproken, maken oen e&jgonamen ïiiuVuik
op den voorgTond te hebben gesteld, dat het hoofd
doel van zoodanige inrichting bestond in het bevor
deren van het haüdelsvertier, wees de spr. er op,
dat wel is waar de kweekerijen van betcekenis alhier
spoedig zijn opgeteld, maar dat er een groot aantal
kleine kweekers is, die niets liever wenschen dan
wat meer in aanmerking to komen en wier zaken
deels voor uitbreiding zeer vatbaar zijn.Eene
meer geregelde gelegenheid voor aanbod zal meer
afname ton gevolge hebben.
Het loffelijk streven das om de broDnen van
vertier, ook voor don kleinhandel, zooveel mogelijk
uit te breiden, - moge hot steeds worden in acht
genomen: onze gemeente zal er wèl bij varen.
LEIBEX, 21 October.
Hedenmiddag ontvingen we per Noderlandsclie
mail via Marseille do Indische bladen van 11 tot
en met 15 September.
Gedurende deze weok zijn dagelijks in hot
Werkhuis alhier opgenomen van 46—64 volwassen
personen en van 49 kinderen.
In de vergadering van B. en Ws. van Dille-
gom is den heer P. Stijnman, ter gelegenheid van
zijne vijftigjarige dienstvervulling bij do brandspuit,
waaronder vole jaren als opperbraudmeester, eene
fraaie pendule overhandigd met toekenning van
eervol ontslag en dankbetuiging voor de diensten,
door hem aan de gemeente in die betrekking bewezen.
In de plaats van don hoer A. W. F. Yan Teutom,
die zich metterwoon te 's-Gravenhage gevestigd
heeft, is door den gemeenteraad van Nieuwveen tot
wethouder benoemd de hoer L. Van dor Wilk.
Tot directeur van do waterleiding te Gouda is
benoemd de heer C. J. Yan der Veen te Valburg.
Naar de N. R. Crt. verneemt, zal er van
garnizoensverandering van het 3de en 4de regiment
infanterie geen sprake zijn.
Bij het regiment grenadiers en jagers zijn
gisteren ruim een 50-tal miliciens der lichting 1882
tot korporaal bevorderd.
De heer Van Lijnden van Sandenburg, die
zich op zijn buitenverblijf bevindt, is sedert eenige
dagen ziek. Zijn toestand was gisteren niet gunsti
ger; de nacht was onrustig.
De suppletoir© begrooting toer het departe
ment van biDnenlandscbo zaken voor 1882 leidde in de
afdeelingen van de Tweede Kamer tot de opmer
king dat het voor een minister aangenaam kan
zijn over eene ruime kas te kunnen beschikken,
maar dat dit van de belastingschuldigen meer vergen
was dan recht en billijk kan heeten. Als voorbeeld
wees men op de verhooging met f 350,000, naar
eene vrij groote mate van waarschijnlijkheid van den
post van f 150,000 botreffendo de onderwijs-snbsidiën.
Vele leden, in aanmerking nemende de hooge
sommen voor uitkeeringon aan de gemeenten in
de kosten van haar lager onderwijs, noemden art.
45 der onderwijswet, dat bovondien een wanverhou
ding schept tus9chon rijks- en gemeentebelastingen,
ruïoens voor 'a lands financiën. Bij de berekening
van het bedrag der uitkeering weDEchten zij al
thans rekening te doen honden met do baten voor
eene gemeonte uit den bouw eoser nieuwe school
voortvloeiende door den verkoop van een vervangen
schoollokaal of van terrein als anderszins. Het war»
beter dat de minister met de verhooging wachtte tot
hij volkomen op de hoogte is van do nog benoo-
digde sommen, dan naar eene kansberekening gel
den te wagen.
Yele leden oordeelden dat aan gemeenten te veel
sabsidiëa worden toegestaan in afwijking van het
door de Kamer gehuldigde beginsel dat do subsidiën
uitzondering behoorden te blijven.
Verschillende voorbeelden werden aangehaald tot
staving der meening dat in deze met groote mild-
dyih} ja' *rjüfs bijna mot verkwisting wordt gohandeld.
Andore leden JL°elden deze bezwaren niet, cf
althans niet in die mate, vaiT Gadeel zijnde dat
de nu zoo hoog noodig gebleken snbsïcfiëir «ïyaroa
toe te schrijven aan de vroeger te ver gedreven
zuinigheid in het verleenen van bijdragen.
De overgroote meerderheid in de afdeelingen
maakte bezwaar tegen het toostaan van den post
der jaarwodde van een hoofddirecteur van hot nieuwe
Rijks-museum, zonder dat men eerst een beeld had
gekregen van do inrichting, die de Regeering aan
het Rijks-museum wenscht te geven. Een zevental
vragen werden dienaangaande tot den minister goric'nt.
Men meende toch met het oog op don toestand
onzer financiën goene nitgavo te kunnen toestaaD,
die tot verdere, nu geheel onbekende zou leiden.
Ilot voorloopig verslag over de Indische be-
grootiög voor 1883 is gistermiddag verschenen. Alge
meen had men in de afdeelingen uit de bogrooting
een zeer ongunstigen indrak omtrent Indies frnan-
ciëolen toestand ontvangen. Men kon niet beweren
dat do begrooting don fiuanoiëelen toestand van Indië
in het ware licht stelt, vooral omdat de inkomsten
uit den verkoop van koffie te hoog, de uitgaven
bepaaldolijk voor het krijgswezen te laag geraamd zijn.
De laatste beschouwingen bleven natuurlijk niet
zondor tegenspraak, maar men was het ten slotte
vrij algemeen hierover eens dat de financieele toe
stand van Indië, ook met het oog op do wisselval
ligheid der koffieprijzen, zich in deze begrooting
donker afspiegelt en groote zorg vereischt. Of de
ingediende begrooting getuigt van een ernstig besef
van hetgeen Indiös financiëele toestand vereischt,
werd vrij algemeen betwijfeld.
Over den toestand in Atjeh was men vrij alge
meen ongerust. Sommigen weten dien aan den
ontijdigen overgang tot, anderen aan de handelingen
van het civiel bestuur. Algemeen wenschte men van
den minister te vernemen wat de ervaring omtrent
de werking van de bestaande organisatie van het
bestuur in Atjeh, ook ten aanzien van het gebruik
van en den geest bij het leger, geleerd heeft.
Nagenoeg algemeen werd verlangd dat de over
eenkomst met do Nfederlandscho Handelmaatschappij
zou worden opp^eegd, ten einde niet te prejudiciëeren
op eene hernieuwing en daarbij te 8te)'.en gunstiger
voorwaaïfen.
