LEIDSCH
DAGBLAD.
iV. 6899.
Maandag 14- Augustus.
A". 1882.
Avond-editie.
PRIJS DEZER CODRAST:
Foor Leiden per 3 maanden1.10.
Franco per post.1.40.
Afzonderlijke Noinmers.0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Van 1—6 regels 1.05. Iedere regel meer 0.17^.
Grootcre letters naar plaalsraimte. Voor het incassee-
ren buiten de stad wordt ƒ0.10 berekend.
Dit JJommer bestaat uit TWEE BLADEN.
Eerste Blad.
Een lastig vraagstuk.
„De ondergeteekenden, overtuigd vaa de drin-
gende behoefte aan een beter evenwicht tnsschen
j geest- en lichaamsoefening bij de opleiding der jeugd
in ons vaderland, verzoeken eerbiedig aan Uwe
Excellentie dit volksbelang in ernstige overweging
j te nemen en maatregelen te doen beramen om op
allo openbare scholen, zoo van lager als middelbaar
en gymnasiaal onderwijs, het gewone onderricht door
lichaamsoefeningen van verschillenden aard, zoo bin
nenshuis als in open lucht, te doen afwisselen."
Dit adres aan den minister van binnenlandsche
zaken, waartoe het initiatief uitging van mr. R. A.
Kerkhoven, oud-inspecteur van het lager onderwijs
in Overijsel, werd reeds door vele personen ge-
teekend, onder welke oud-iuspecteurs en school
opzieners van het lager onderwijs, hoogleeraren aan
universiteiten cu geneeskundigen, en ongetwijfeld
zal de verwachting, dat nog vele belangstellende
medeburgers, aan welke daartoe de gelegenheid
zal worden aangeboden, daarmede hun instemming
zullen betuigen, niet worden teleurgesteld.
In denzelfden geest sprak dr. Lubach in de jongste
algemoeno vergadering van het Nederlandsch Onder
wijzersgenootschap, te Zwolle gehouden. Bij do be
spreking der vraag: „Is de zorg, die tegenwoordig
in de school voor de lichamelijke opvoeding ge
dragen wordt, voldoende te achten of is meerdere
uitbreiding wenschelijk?" gaf spr. o. a. als zijn
mesning te kennen dat natuurkunde en ingewik
kelde rekenkunstige vraagstukken op de lagere
school misplaatst zijn, dat veel huiswerk nadeelig
is voor de leerlingen en dat het wenschelijk is tee
kenen en gymnastiek onder de verplichte leervakken
op te nemen.
Yan alle zijden dus dezelfde aandrang, in het
adres op lager, middelbaar en gymnasiaal onderwijs
zonder onderscheid toegepast en in vrij algemeene
bewoordingen geuit, op gevaar af dat men, althans
hier ter stede, van zekere zjjde de verzuchtiDg zal
vernemen: „alweder een adres dat niet tevens een
advies is; daar kunnen wij ons niet mee inlaten."
Gelukkig intusschen dat niet overal die zonder
linge opvatting van het recht van petitie bestaat,
on het is dan ook te verwachten dat de regeering
bovenbedoeld adres, van een flink aantal handtee-
keningen voorzien, in ernstige overweging zal nemen.
Daarmee echter zal de knoop zoo maar ineens niet
zijn doorgehakt, en om dien niet al te verward te
makeD, ware het wellicht wenschelijk geweest dat
men zich in het adres aanvankelijk bepaald had tot
het lager onderwijs. Niet dat wij van oordeel zijn
dat een herstel van het evenwicht tnsschen geest
en lichaamsoefening ook bij het gymnasiaal- en
vooral bij hot middelbaar onderwijs overbodig zou
zijn, maar zeker niet zoo dringend noodzakelijk
als bij het lager onderwijs, omdat men daar te doen
heelt met de meest jeugdige leerlingen, bij welke
wel in de allereerste plaats zal moeten gewaakt
worden togen „onmatigen schooldwang, tegen be
nadeeling der jeugdige gestellen door aanhoudend
zittenden arbeid, tegen zenuwachtigheid der kin
deren bij een lust- en moeddoovend voortdrijven tot
onverpoosde, niet genoeg door beweging en spel
afgewisselde studie, tegen oogenbederf", enz.
Afwisseling van het gewone onderricht door
lichaamsoefeningen van verschillenden aard, zoo
binnenshuis als in open lucht - ziedaar het middel,
dat wordt aangegeven tot herstel van het verloren
evenwicht. Oefeningen in de open lacht - natuurlijk
voor zoover de weersgesteldheid dat gedoogt, dat
wil zeggen voor ongeveer een vierde gedeelte van
het schooljaar; het overige drie vierde deel des
jaars zullen die oefeningen binnenshuis moeten
worden gehouden, in een daartoe bestemd lokaal
immers in de gewone schoollokalen, gevuld met
schoolbanken, is dat onmogelijk.
Aangenomen nu, dat bij alle scholen een dergelijk
gymnastieklokaal aanwezig is, dan nog zal mon
niet op behoorlijke wijze in de behoefte kunnen
voorzien. Die oefeningen toch zullen dan alleen
doel treffen, wanneer zij worden gehouden ongeveer
in het midden van elkon schooltijd. Bij het begin
daarvan hebben de leerlingen natuurlijk nog geon
behoefte aan ontspanning en wanneer zij daaren
tegen eerst omstreeks hot laatste uur of half uur
van den schooltijd in het gymnastieklokaal kunnen
worden toegelaten, zal het reeds te laat zija om
de overspanning te voorkomen.
Op welke wijze in die leemte te voorzien? Men
zal er toe moeten overgaan de zes of zeven klassen
eener lagere school to splitsen in twee rubrieken
met verschillende schooltijden, voor de eene b. v. -
om ons tot morgenuren te bepalen - van 8 tot 11,
voor de andere van 9 tot 12 uren, de eerste met
lichaamsoefeningen, b. v. van 20 minuten voor elk
der drie klassen, tusschen 9 en 10, de tweede met
dito tusschen 10 en 11 uren. Wanneer daarbij dan
getracht wordt niet zoozeer naar het uitvoeren van
gymnastische kunsten, als wel naar het verschaffen
van opwekkende ontspanning, zal het beoogde doel
wellicht kunnen worden bereikt.
Die uitbreiding van den schooltijd zal intusschen
de toch reeds zoo moeielijke taak van den onder
wijzer niet weinig verzwaren, en dat is een beden
king, die waarlijk niet over het hoofd mag worden
gezien. Waar, gelijk onlangs gebeurde, van do twaalf
candidaten voor de akte van hoofdonderwijzer - wij
vergissen onsvoor de akte van hoofd eener school -
er precies twaalf werden afgewezen, daar heeft men
alle reden de fungeorende hoofden der scholen in
eere te houden, in de eerste plaats hen, die bij of
liever ondanks zooveel geleerdheid genoog gezond
verstand bezitten om het onderwijs op de lagere
school niet te doen ontaarden in een soort van vak
onderwijs, b. v. in natuurkunde, dat danr allerminst
te huis behoort.
Als curiosum voegen wij hieraan toe de leeruren
eeDer ons zeer goed bekende zoogenaamde „Fran-
sche" school tea plattelande, een dertigtal jaren ge
leden: '8 morgens van 912, 's middags van 24,
'savonds van 5—7 uren; bovendien twee avonden
per week teekensehool van 6|8J, dat was dus
achtereen van 58^, en tweemaal per week 's mor
gens extra rekenles van 78J. En toen deed men
niet aan gymnastiek. Wat zouden de scholieren
onzer dagen daarvan wel zeggen?
LEIDKK, 22 Augustus.
Andermaal goeft het bestuur van de afdeeling
Leiden en Omstreken der Nederlandsche Maatschappij
voor Tainbouw en Plantkunde blijk van waardeering
der belangstelling van hare talrijke leden. Opnieuw
toch biedt het dezen een concert aan op Zomerzorg,
en wel Dinsdag-avond, bij wolko gelegenheid tevens
de uitreiking zal plaats hebben der bij de kortelings
gehouden tuinbouwtentoonstelling behaalde prijzen,
terwijl bovendien een expositie op kleine schaal
gehouden wordt van afgesneden rozen en andere
bloemen. Ook voor hen die geen lid zijn is de toe
gang dan tegen betaling opeugosteld.
Men weet reeds bij ondervinding dat wat door
deze afdeeling wordt georganiseerd, goed is. De
recreaties die zij aanbiedt worden door ons publiek
op prijs gesteld en.ze mocht zich steeds, zelfs
tusschen regendagen in, in gunstig weder verheugen.
Wij zouden daarom wel vooruit goed weer voor
dien avond durven voorspellenhet kan dan door
d© verscheideuheid een der schoonste avonden worden
welke Zomerzorg ons dit jaar oplevert.
Dat de dames meerendeels met bloemen huis
waarts zullen koeren, is, als we ons de gewoonte
van het bestuur herinneren, zeker geen gewaagde
vooronderstelling.
Het Staatsblad N°. 115 bevat een koninklijk
besluit houdende nadere aanwijzing der kringen om
branderijon, waar peilingen kunnen verricht wor
den, welke voor Leiden zijn bepaald als volgt: de
oudo en de nieuwe Hoogowoerd en het ten noorden
daarvan, van de Breestraat en van het Noord
eindo gelegen gedeelte der gemeente, hetwelk be
grensd wordt door de bestaande Singelgrachten.
Op de voordracht voor leeraar in de mechanica
en technologie aan de hoogero burgerschool voor
jongens te Deventer zijn geplaatst de heeren: De
Yisser, civiel-ingenieur te Arkel; Van der Waals,
leeraar aan de kweekschool voor onderwijzers te
Leiden, en Klobbie, 1st© luit. der genie te Utrecht.
Gedurende deze week zijn dagelijks in het
Werkhuis alhier opgenomen van 48—64 volwassen
personen en van 813 kinderen.
De rekening dor gemeente Lisse ovor 1881 be
draagt in ontvangst 13,369.44, in uitgaaf/'^,676.01
en sluit dus met een batig saldo van 693.42. -
Onder de ontvaugsten komen voor: opc. op 's Rijks
belastingen 1946.66, 4/5 der personeel© bel.
6280.32, hoofdelijke omslag 1564.50, opbrengst
gemeentewaag ƒ119.55, idem schoolgelden 235.60,
idem hondenbelasting 149.50, 30 pet. vergoeding
van het Rijk ia do kosten van het onderwijs 622.14.
Onder do uitgaven: kosten van huishoudelijk en
dagelijksch bestuur 2827.42, onderhoud van straten
1538.87, idem van wegen 765.89, kosten der
openbare veiligheid en van de brandweer ƒ1834.39,
idem van het onderwijs en de bewaarschool ƒ2928.14,
renten en aflossingen van schuld 1130. In de
gemeentewaag werden in dat jaar gewogen o. a.
60,177 kg. kaas en 106 varkens.
De gemeente-rekening over 1881 van War
mond, den Raad aangeboden, bedraagt in ontvang
sten 7925,40 en in uitgaven 7503.03sluitende
aldus met een batig saldo van 422.36L
's Rijks middelen hebben opgebracht in Jnlijl.
8,944,903, tegen 9,017,626 in Juli 1881, en
over de eerste zeven maanden van 1882 ƒ57,928,656,
tegen 56,945,364 in hetzelfde tijdvak des vorigen
jaars. Het 7/n der raming was 59,051,827.
Het voorstel, om de classical© vergaderingen
te maken tot grondvergaderingen en aan haar de
eindbeslissing te geven, is door do Synode afge
wezen, als in strijd met do organisatie, de traditie
en de ware belangen van do Ned. Herv. Kerk.
Na kennisneming van de rapporten en nadat een
hoogstbelangrijk debat was gevoerd, zijn de voor
stellen betreffende vrije studie en toelating tot het
proponents-examen ook van de leerlingen der Vrije
Universiteit (voorstellen Merens c. s. en Segers)
afgewezen met 15 tegen 4 stemmen. Het voorstel
om overeenkomstig het Synodale reglement kerke
lijke hoogleeraren te Amsterdam te benoemen, is
aangenomen met 17 tegen 2 stemmen.
Naar men verneemt, heeft de Koning onlangs
aan onzen landgenoot, den talentvolleD landschap
schilder J. W. Van Borselen, do hoogst veroerende
opdracht gedaan om twee schilderstukken te ver
vaardigen naar gezichten op het Loo. De beide
kunstwerken, door Z. M. bestemd voor geschenk
aan do Koningin ter gelegenheid van haren verjaar
dag, zijn dezor dagen gereed gekomen en naar het
Loo geëxpedieerd, waar zij een der kamers van
de Koningin, bij hare terngkomst van do reis,
versierden.
Mr. W. C. J. J. Cremers, laatstelijk raads
heer in het gerechtshof te Arnhem, en mr. P. Yan
