LEIDSCH DAGBLAD.
Adres aan den Gemeenteraad.
N°. 6828. Iflaandag 22 Ï5£eI. v-
PRIJS DEZER COURANT:
Toor Leiden per 8 maanden.1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Hommers.0.05.
Dit Kommer bestaat uit TWEE BLADEN.
Eerste Blad.
Ingevolge een tot ons gericht verzoek
deeien we inede dat het adres, voorkomende
in het Leidsch Dagblad van 19 Mei, in zake
de bebouwing der Panne, mede ter teeke-
ning ligt, ook voor niet-abonné's, aan ons
Bureel: Doezastraat No. 1.
ODiciëele Kennisgevingen.
Inschrijving Schutterij.
Burgemeester en Wethouders van Leiden noodigen hen,
die verzuimd mochten hebben zich op de door het Gemeen
tebestuur bepaalde dagen ter inschrijving voor den
Schutterlijken dienst aan te melden, uit zich daartoe als
nog te vervoegen ten Raadhuize, op Dinsdag den 28sten
Mei a. s., des voormiddags tusschen 9 en 12 uren.
Zij heiinnereu wijders den belanghebbenden, dat de
registers van inschrijving op den lsten Jnni aanstaande
worden gesloten en dat zij, die zich niet vóór dat tijdstip
hebben doen inschrijven, bij ontdekking, ambtshalve inge
schreven en door den Schuttersraad tot eene geldboete
verwezen zullen worden.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Leiden, DE KANTER, Burgemeester.
19 Mei 1882. E. KIST, Secretaris.
Nog eens: de Bank yan Leening.
In het onlangs door ons besproken verslag van de
Oommissie van Toezicht over deze instelling komen
eenige volzinnen voor, die we het noodig achten
van naderbij te beschouwen, omdat wij de daarin
uitgedrukte meening niet deelen.
De Commissie zegt daar aangaande de particuliere
instellingen welker concurrentie voor hot grootste
deel oorzaak is van do minder gunstige resultaten,
door de Bank gedurende het afgeloopen jaar ver-
kregon
„Wij hebben meer dan eens ons gevoelen te kennen
gegeven, dat hot bedrijf der hier bedoelde verkoop
huizen zich met de voorschriften van ons strafrecht
niet rijmen laat, en onder andere omstandigheden
zouden we dan ook zeker niet verzuimen er ernstig
bij uwe vergadering op aan te dringen, om over
dat gevoelen eeno beslissing van den strafrechter
uit te lokken. Maar de dagen van den Codo Penal
zijn geteld, en de bepaling van dezen Code waarin
naar onze opvatting het verbod van het bedoelde
bedrijf ligt opgesloten, komt in het nieuwe strafwet
boek niet voor. Onder deze omstandigheden nn nog
een proces uit te lokken tot handhaving van een
recht, dat in elk geval binnen kort zal ophouden
te gelden, schijnt weinig raadzaam en zouden wij
daarom niet durven aanbevelen."
Onze opinie is juist een tegenovergestelde. Lag
het in onze macht, een amendement in overweging
te geven, hot zou aldus luiden:
„Wij hebben meer dan eens ons gevoelen te kennen
.gegeven, dat het bedrijf der hier bedoelde verkoop
huizen zich met de voorschriften van ons strafrecht
niet rijmen laat, on wij blijven er bij uwe vergadering
ernstig op aandringen, om over dat gevoelen eene
beslissing van den strafrechter uit te lokken. Wel
zijn de dagen van den Code Penal gesteld, en komt
de bepaling van dezen Code waarin naar onze op
vatting het verbod van het bedoelde bed rijf ligt op
gesloten, in het nieuwe strafwetboek niet voor, -
doch niemand weet met juistheid te zeggen, wanneer
de invoering van hot laatste een voldongen feit zal
zijn geworden en bovendien, zoolang een wet bestaat,
moot zij door het openbaar gezag gehandhaafd
worden. Onder deze omstandigheden veroorloven
wij ons u in overweging te geven, een recht, dat
nog altijd geldend is, en welks erkenning een ge
wichtig maatschappelijk belang vertegenwoordigt,
vooralsnog aan eon rechterlijke beslissing te onder
werpen."
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
En nu de toelichting van ons amendement.
Artikel 411 C. P. zegt:
„Diegenen die zonder wettige vergunning leen-
bnizen op pand of zekerheid opgericht of gehouden
zullen hebben, of in gevalle van wettige vergunning
geen boek gehouden zullen hebben als de regle
menten vereischen, houdende achtereen, en zonder
eenig wit tusschen beide of eenigen tusschenregel,
de te leen verstrekte sommen of zaken, de namen,
woonplaatsen en het beroep van de leeners, den
aard, hoedanigheid en waarde van hetgeen tot zeker
heid gegeven is, zullen gestraft worden met ge
vangenzetting van ten minste veertien dagen, ten
hoogste drie maanden, en een geldboete van f 50
tot f 1000."
Dat artikel spreekt duidelijk genoeg. Het behan
delt twee soorten van overtredingen, a. hot oprichten
of honden van pandhuizen zonder wettelijke vergun
ning; b. het niet behoorlijk boekhouden bij gecon-
cessioneerde inrichtingen. We hebben thans alleen
met te doen.
Vallen de verkoophuizen met recht enz. binnen de
termen dezer bepaling?
Wel ongetwijfeld; en de commissie is ook van
die meening. De naam doet hier niets ter zake:
we hebben met het wezen der inrichting te
rekenen. Of zou het in Nederland met het rechts
bewustzijn der natie reeds zoover zijn gekomeD, dat
men, door een verboden instelling onder een anderen
titel in het leven te roepen, haar onaantastbaar
maakt voor het Openbaar Gezag en beveiligt tegen
de toepassing der wetten? Dat kan immers niet!
Bij Koninklijk bcBlait van 31 Ootobor 1826 be
trekkelijk de Banken van Leeniüg (Bijvoegsel tot
het Staatsbl. XIH, Eerste stuk bladz. 70 en volg.)
is de werking en inrichting van genoemde instel
lingen nauwkeurig omschreven. Voor zoover wij
weteü, is dat besluit nog altijd en ton volle van
kracht: nimmer werd het bij een Wet of Besluit
ingetrokken of zelfs gewijzigd. Met dat Besluit in
de hand kan men, neen moet men de oprichtiüg
van de verkoophuizen enz. tot het onderwerp van
een vervolging maken. Er staat in het laatste (19de)
artikel zeer nadrukkelijk„Onze procnreurs-generaal
en procureurs bij de hoven en rechtbanken, en alle
verdere officieren van justitie en politie, wie hot
aangaat, zijn bepaaldelijk gelast om strengelijk te
waken tegen elk en een iegelijk, die onbevoegdelijk
beleeningen op pand doet.enz. Do overtreders
zullen worden betrokken voor de bevoegde recht
banken, en aldaar worden gevonnisd naar de bij
het lijfstraffelijk Wetboek en andere
vigeerende wetten bepaalde straffen." Logisch rede-
neerende zouden we hier moeten zeggen dat, zoo
het nieuwe strafwetboek in werking is getreden,
en aldus de onderstreepte woorden hun beteekenis
hebben verloren, of de Wetgevende Macht ver
plicht is een wettelijke regeling van de Banken
van Leening vast te stellen, - of de regeering het
besluit van 31 Oct. 182C mopt intrekken en alzoo
de zaak geheel aan haar loop overlaten, - waarmede
dan de Banken haar afscheid wel kunnen nemen.
En dat laatste zou de minst wenschelijke oplossing
der quaestie zijn. De considorans van het K. B. zegt
„Overwegende, - dat de ondervinding de noodzake
lijkheid heeft aangetoond om, althans in den tegen-
woordigen staat der maatschappij openbare instel
lingen te houden, die bepaaldelijk gemachtigd zijnde,
om gelden op onderpand voor te schieten, daardoor
een hulpmiddel aanbieden in dringende benoodigd-
heaen, en de beleeners voor den woeker beveiligen
dat deze instellingen geen ander oogmerk hebbende
dan om de belangen te bevorderen dergenen, die
zich genoodzaakt zien hunne toevlucht tot dezelve
te nemen; het tot de meest volledige bevordering
van het doel noodzakelijke is, om dezelvo in te richten
op zoodanigen gunstigen voet voor de beleeners,
PRIJS DER ADYERTENTIEN:
Va* 16 regels 1.05. Iedere regel meer 0.17*.
Groolere letters naar plaatsrnimte. Voor bel mcassee-
ren buiten ds stad wordt/0.10 berekend.
als met den aard der zaak meer eenigszins overeen
te brengen is, - enz.
„Do tegenwoordige staat der maatschappij" is
in vele opzichten anders dan die ruim een halve
eeuw geleden kon worden geconstateerd. Toch zijn
de aangehaalde woorden nog volkomen van toepas
sing, en is het zeer te wenschen dat met de invoe
ring van het nieuwe strafwetboek der pandhuishou
der door een speciale wet blij ve geweerd. Inmiddels
kan, ja, moet men hem nn reeds en wel ten spoe
digste zijn verboden bedrijf doen vaarwel zeggen
en wij zien niet in wat de overheid noopt het niet te
doen, waar de voorschriften zoo duidelijk spreken.
Niets is verderfelijker voor het karakter eener
natie, dan wetten te bezitten en ze niet toe te pas
sen. Deugen ze niet, men trekko ze onverwijld in
of vervange zo door betere: zijn ze noodig of nut
tig, men handhave ze, zonder aanzien des persoons,
zonder nevenbedoelingen, en volkomen objectief.
We krijgen op dat gebied nu en dan ervaringen
die ons met angst doen vragenWordt wel al het
mogelijke gedaan om het rechtsgevoel bij ons volk
scherp te houden, - voor verroesting en afstomping
te bewaren Men zij voorzichtigeen natie die haar
wetten niet naar letter en geest toepast, is reeds
op den weg die voert tot den eindpaal waarop het
opschrift: „nation éteinte" prijkt.
Misschien zal men meenen dat de quaestie die
ons thans bezighoudt niet van ingrijpend be
lang is om haar zóó ernstig op to vatten. Haar
betrekkelijk gewicht zullen we noch overschatten,
noch te laag aanslaan, doch waar het begin sel en
geldt, is een woord van ernst wol op zijn plaats.
De zaak is eenvoudig deze, dat het gezag der
wetten ondermijnd wordt. Niets meer, maar ook niets
minder.
We betreuren het ten diepste dat de commissie
van toezicht op de Bank van Leening geadviseerd
heeft zooaio we in den aanvang van ons artikel
citeerden.
LEIDEN, 20 Mei.
In de zomordienstregeling, welke blijkens in
dit nommer voorkomende advertentie met 1 Juni a. 8,
op do lijnen van de Hollandsche Spoorweg-Maat
schappij wordt ingevoerd, zijn weder belangrijke
verbeteringen aangebracht. De eerste trein van
Rotterdam zal in directe aansluiting komen met don
Ooster8poorwegtrein te 8.50 voorm. van Amsterdam
vertrekkende. Hierdoor zal men uit Den Haag 23
en uit Leidon 52 min. later naar het Oosten van
ons land en naar Noord-Duitschland kunnen ver
trekken dan tbans.
De buitonlandsche aansluitingen blijven behouden
en sommige worden verbeterd. O. a. zal de trein
die te 11.50 voorm. van Amsterdam vertrekt, 23
min. vroeger te Brussel aankomen (te 4.58) en
aansluiten aan den trein die te 5.40 naar Luxemburg,
Straatsburg, Bazel, Zwitserland en Italië vertrekt.
Met dezen trein kan men van Amsterdam uit Bazel
in 19, Lucern in 22, Milaan in 32, Rome in 50
en Napels in 60 uren bereiken. Er zullen aan de
groote stations doorloopende plaatskaarten voor deze
nieuwe directe verbinding worden afgegeven tot
Lucern.
De liberale kiesvereeniging „Nederland" te
Delft heeft tot candidaat gesteld voor het lidmaat
schap der Provinciale Staten van Zuid-Holland den
heer F. M. De Vries Van Heyst, burgemeester van
Delft. - De Katholieke kiesvereeniging „Recht voor
allen" verkoos mr. S. Le Poole te Leiden, ook
candidaat der anti-revolutionairen.
Gedurende deze week zijn dagelijks in het
Werkhuis alhier opgenomen van 4561 volwassen
personen en van 6—9 kinderen.
De raad der gemeente Woubrugge hoeft
zich ten gevolge van herhaalde klachten van onder-