Pan (Basses-Pyrenees)*
Van de Adour had ik mij op grond van ikweet
niet wat, een ganech verkeerde voorstelling gemaakt.
Ik verwachtte een riviertje dartelend over groote
en kleine steenen, met droogvelden voor do wasch-
vronwen, maar vond een volle rivier in wel onder
honden oevers stevig vastgehouden, ondanks het
sterke getij. Er ligt een brug over van 200 meter
lang op 8 bogen, waarop men gaarne wandelt om
het overheerlijke uitzicht te genieten. De Allées
Marines bieden een schoonen omweg naar Biarritz
en een directen weg naar de monding dor rivier.
Baijonne is zoo'n vroolijk en lief stadje (dit ver
kleinwoord zouden wij bij ons niet gebruiken voor
een stad van 30,000 zielen), het is er zoo net en
fraai, de markt overdekt en keurig gehouden is zoo
groot, en zoo ruim voorzien van vleesch en vischj
groenten en vruchten, de menschen zijn er zoo op
gewekt en zoo beleefd, men hoort hun vriendelijk
Fransch met Gasconsch, Bearneesch of Catalaansch
accent zoo rad spreken dat men te feest gaat in
deze vesting, van waar de spoortrein u in drie uren
naar Irum voert, de eerste plaats in arm, smerig
Spanje, werwaarts ik mijn vrienden met medelijden
zag vertrekken. Om le génie francais tewaar-
deeren heeft men maar even dat kleine uitstapje te
maken; wilt ge uwe overtuigingen sterker beves
tigen, spoor dan nog een eindje voort tot Burgos,
overnacht daar, één nacht is genoeg, en als ge het
met wrijven en krabben niet te druk hebt, kunt
ge den volgenden morgen de wereldberoemde Catke-
draal gaan zien, om daarna als het u lust door
een hard, kaal, dor, droog en akelig land van zand
en steen, het vreeselijke Escuriaal voorbij, naar
Madrid te sporeD, waar ge zeker kunt zijn koorts en
ziekte op te doen die u over de woestijn van Estra-
maduratoewaaien. Yive la belle France, waar
land en volk, klimaat en gebruiken den vreemdeling
het leven aangenaam maken. Leve Beam, waar de
menschen gezond, vroolijk en tot scherts bereid,
beleefd en welwillend zijn, waar de vrouwen in
haar ovaal brunetten hoofd, met dik zwart haar,
ryk getooid, oogen hebben vol onbluschbaar vuur,
waaraan men zich branden kaü, maar dat ook tot
liefelijke koestering zich tempert. Zoo zijn nog
de landgenooten van den Boarnees „ce vert
g*la nt, co diable a quatre, si malin qn'il
se fit appeler, le bon roi." Alles wat ik over
dit volk lees wekt genegenheid, vooral omdat het
bevestigd wordt door kleine persoonlijke ervaringen.
Zij zijn goede FranscheD, zonder te vergeten dat
ze eens een onafhankelijkon staat vormden. Waar
zij Frankrijk dienen, hetzij in het leger, in de kerk
of in de magistratuur, altijd is het met cere. Tot
scherts genegen, hebben zij een scherp oog voor
het belachelijke; zonder aanmatiging worden zij toch
gaarne als gelijken door die hooger staan bejegend;
de meesten hebben fluks een hartig woord voor die
hen willen vernederen. Hij is zoowel goedig als
guitig, grappen verdraagt hij, want hij weet te
antwoorden; maar als hij beleedigd of getart wordt,
noemt hij wraak met minachting van eenig gevaar
dat hij daarbij loopt. De volgende anekdote wil ik
voor u afschrijven; de heer Lespij, die het eerst
regelen voor het Bearnsch patois heeft vastgesteld,
verhaalt haar in zijn Bearnsche spraakkunst.
In de Staten van Beam zat een pas groot ge
worden heer naast een welgedanen herder, door
033au ter vergadering gezonden. De groote heer
wilde den gek met hem steken en verzocht dat hij
eens zou fluiten, zooals hij deed wanneer hij
's avonds zijne in de bergen wijdende kudden wilde
verzamelen. Do man van Ossau liet zich wat bid
den, maar ten laatste floot hij heel zachtjes. Maar
gij fluit toch wel harder? „Jawel als de kudden
toevallig ver weg zijn, maar als de beesten vlak
bij ons zijn fluiten wij maar zoo."
Hendrik IY was een ware Bearnees, geheel
overeenkomstig den wensch, door zijn grootvader
Hendrik H bij den eigenaardigen doop die hij zijn
kleinzoon deed ondergaan, uitgesproken. Reeds was
Hendrik H mistroostig bij de gedachte dat zijn
geslacht zou uitsterven, toen zijne eenige dochter
Jeanne d'Albret in haar tweede huwelijk met Antoine
do Bourbon, hertog van Vendóme, wier vroegere
spruiten gestorven waren, weder in blijde verwachting
verkeerde. Zijne vreugde was groot en de prinses
moest in het kasteel van Pau hare verlossing af
wachten, en om geheel aan haars vaders wensch te
voldoen onder die groote gebeurtenis een Bearnees-
lied zingen „afin qu'elle ne fit pas un enfant
pleureux ot rechigné." De legende zegt dat
uit de kamer van Jeanne d'Aibret mot zwakke stem
eon lied klonk:
Notre Dame du bont du pont,
Aidez moi k cette heure.
De oude koning voleindigde het gezang met krach
tige stem, een vreugdekreet weerklonk door en
voor het kasteel, Hendrik IV was geboren. De
gelukkige grootvader verzekerde dat het kind „ni
pleureux ni rechigné" zou zijn, want het was
zonder krijten ter wereld gekomen. Hij wikkelde het
jongske in zijn mantel on droeg het in zijn kamer,
waar hij het de lipjes met knoflook aanraakte en
uit een gouden beker eenige droppelen Juran^onwijn
ingoot, die hot kind heel goed slikte. De koning,
ten zeerste verheugd, zeide in tegenwoordigheid van
de daar verzamelde edellieden en vrouwen: „Tu
seras un vrai Béarnais". Deze diable k quatre,
zooals hij later genoemd werd, toonde al spoedig
dat hij een ware Bearnees was, .want hij had zoo'n
dorst dat acht voedsters dien niet konden stillen.
In het museum van Pau is een prachtige kopie
van de schilderij die den roem van Engène Deveria
bevestigde. Het doek is eenige meters hoog en breed
en heet „de geboorte van Hendrik IY." De vraag
rijst of een schilder die] een duplicaat schildert,
geacht kan worden eene kopie te hebben gemaakt
De redenen die een kunstenaar bewegen om tweemaal
een kunstwerk voort te brengen, zijn altijd buiton
de kunst te zoeken. Het wezen der kunst ligt in de
conceptie die de techniek tot hare uiting noodig
heeft, maar deze laatste alleen heeft geen eigen
leven, geen ziel. De vreugd welke een kunstenaar
bij het voortbrengon van een duplicaat van plastische
kunst kan genieten, moet dunkt mij gering zijn
en op de kleine voldoening gelijken van den rodenaar
die met eon stuk in proza of rijm, waarvan de
voordracht 40 of 50 minuteu duurt, steden en
dorpen afreist. Yan ongeduld dat een kopiist moet
ondervinden wordt de beschouwer van Deveria's
duplicaat niets gewaar. Hot onderwerp is breed
opgevat in den geest van de traditie, die ons den
vorstelijken grootvader vreugdevol het pas geboren
prinsje hoog opheffende voorstelt op de tweede trede
vau een paleisoponing. Op de eerste trede speelt
een dwergachtige hofnar met een fraaien jachthond
achter do hoofdfiguur wordt men de blij verloste
prinses gewaar, half gehuld in diep geplooide rijke
draperieën, de achtergrond gevuld met hoog edele
getuigen van de geboorte des doorluchtigen telgs.
In het kasteel van Pau is voor die schilderij geen
plaatsmen zou 't anders gaarne zien in het vertrek
op de tweede verdieping, waarin volgens de best
geïnformeerde schrijvers, Hendrik IV den 14den
December 1553 geboren werd, waar het overigens
niet aan herinneringen van den grooten Bearnees
ontbreekt. Er is o. a. naast den schoorsteen de
bovenschaal van een schildpad die het prinsje tot
wieg diende; zij wordt godragen door zes gouden
lanzen, waaraan vanen van witte zijde waarin de
hertogin van Angoulcme do wapens van Frankrijk
en Navarre borduurde.
Het kasteel van Pau is een schilderachtig monu
ment, waarin de renaissance-stijl voorheerscht en
dat in zijn tegenwoordigen staat ongetwijfeld veel
verschilt van wat het eens was, een burcht op een
hoogte tusschen de Gave en de Hédas, door een
breede gracht, thans een fraaie laan, van de stad
gescheiden. In verloop der tijden heeft het den invloed
der gebeurtenissen ondergaan, waarbij [het vooral
geleden heeft door de mishandeling gedurende do
groote revolutie, toen de ridderzalen tot barakken
en stallen voor menschelijk en dierlijk vee moesten
dienen. Lodewijk Philippus en later Napoleon IH
hebben uit- en inwendig de herstelling ondernomen
niet alleen, maar er ieder nog een toren bijgebouwd.
Op zich zelf zijn de vele torens, niet minder dan
zes, op de hoeken en op andere plaatsen in het
gebouw, niet fraai te noemen, maar in het geheel
doen zij, van welken kant men 't kasteel beziet,
eene sierlijke uitwerking.
Marktberichten.
Leiden, 22 April. Heden aangevoerdTarwe 10 hectoliter. Win
tertarwe late qaal. ƒ12.a ƒ13.2de qnal. ƒ7.— a ƒ7.50.
Zomer tarwe ƒ9.a 11.Rogge 11 H. L. Winterrogge
8.a 8.50. Zomerrogge 7.a 7.50. Gerat 9
H. Ij. Zomergerst 5.50 a 6.Chevalicr-gerst 6.50
a 7.Haver 13 H. L. Zware Haver 5.a ƒ5.50.
Lichte Havor 4.25 a ƒ4.50. Duivenboonen 8 hectoL 8.—
a 8.50. Paardenhoonen 6 hectoL 7.50 a 8.25.
Boter: 15160 kilogr., lato qoalit. vat 49.a 56.—
2de qua!it. vat 44.a 4S.Boter lite qualit.
per kilogr. 1.221/3 a ƒ1.40, 2de qnalit. per kilogr. ƒ1.10
a 1.20.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen,
PrllncDuraiit des- ïtiireoeea.
AMSTERDAM, 32 April.
StiinlsfoniiMcu.
Nedcrb, Cert. Nat. W. S. '2J pCt
dito dito 3 9
dito dito 4 m
dito 1678... 4
Hongarije, Goudl5
Oostenrijk, Pap. Md/Xov. 5 a
dito in Zilv. Jan. cn Juli. 5 n
Port., O. Buiteul 1853/69.3
Ru»l., O. Hope 1798/1816.5 t
Obligation 1866 1000.. 5
dito 1877 Amst...5
dito 2de Oosterl5 B
dito 1872 gecons. .5 m
dito 1873 dito..5 B
dito 1875 n
dito 18804
Oblig. Lcening 1867/69.4
Spanje, Obl.Bnit.lS67/72.1 9
dito Buitenl. 1S76...2
dito Binnenl1
dito Binnenl. 1876. ..2
Turkije, Obl. Alg. S. 18655
Egypte, Obl. Leen. 1876 ,6
Spoorweg- dito 1876.5
N.-A.,O.Vcr.Statenl876.4J
Florida Certificaten8
Mexico 18643
Brazilië, Obl. Lond. 1S655
Columbia, dito4}
Peru, Oblig. 18706
dito dito 18725
Venezuela Oblig. 1881..3
Industr. en Fin. oudern.
Ned. Aand.Kanaal-Maatseh
Aand. N. ,11 -M. Itesconlre 5 pCt.
Aand. Ned -Ind. Handelsbank.
Amer. Cert.ColoradoLandM.7pCt.
Maxwell aandeden
dito Income-bonds
Spoorwegleeniitgcn.
Ned., Aand. IIoll. IJz.-Spoorw,
Aand. M. tot Expl.St.-Spw,
Aand. Ncd. Centr.-Spoorw
Aand. Ncd. Rijn-Sp. Volgef.
Obl. Boxtel-Wezd5 pCt.
Hong., Thciss.-Sp. aand. 5
Obl. Theiss-Spoorweg.5 D
Italië, Obl. Zuid-Italië Sp 3 B
Oostcnr.A.Elis Sp (Giseia)5
Polen, Aand. W.-Wccuea
Rusl., Aand. Gr. Sp.-M5
Aand. Balt. spoor3
Obl. Br.-Grajewo5
dito Jclez-Griasi5
dito Jelez-Orel ƒ1000. .5
ditoKursk-Chark. 10005
Obl. K.-Ch.-Azow5
Aand-Morschansk-Sysran. 5
Oblig. Orel-Vitebsk5
dito Mosk -Sm. 1000.5
dito Poti-Tiflis f 1000.5
Aand. Riaschk-Wiasma.5
dito Zuid-West-Spoorw5
N.-A., Cairo St.-Louis C. en Obl.
Central Pacific. Aand
dito Californië-Orcgon. .6
dito St - Joaquin Valley6
Cert. v. Aand. Canada-Southern.
Cert. v. Aand. North-Western.
Grand Trunk 2c hyp. Cert
Oblig. Chic S -West 7 pCt.
Cert. v. Aand. G'lcv Col.&Cia
Oblig. Clev.MountVernon.7 pCt.
dito Denver Rio-Grande. 7
Cert. Amst. Illinois
Obl. Kansas-Pac6 pCt.
Ad. St.-Louis S. Francisco le pref.
Cert. v. Aand. Michigan Central
Obl. Miss. Kans. Teias 7 pCt.
Miss K. Texas Incomebond.
Aand. Miss. Kansas Texas
dito N.-Y. Lake Erie Western
dito N.-Y. Ontario Western
Cert. Oregon-Calif
dito Paducah-Elizabethtown.
St.-Paul Min. Man 2e Hyp.6pCt.
Cert. v. A. Wabash St. L. Pac.
Preinieleeningen.
Nederl., Stad Arasterdam.3 pCt.
dito Stad Rotterdam3
Hongarije, Leen. 1870
Theiss Rcgul. loten4 pCt.
Oostenr.jStl.yf.250,1S54.4 pCt.
dito 500,I860..5
dito „100,1864
Stad Weenea 1874 Jl. 100....
Rusl., Staatsleening 1664.5 pCt.
Spanje, Loten Madrid.
Turk. Spw.-Leen3 pCt.
Prolongatie 5pCt;
Prijzen der Coupons i Amsterdam, 22 April. Metal
liek fl. 20.921/,Zilver fl. 20.95Diverse in pd,
•terl. f II.671/3; Portugeesche/ll.G7%> FraascheJ47.35, Belgi
sche 47.35; Pruisische ƒ58.55; Rnssi?cbc te Hamburg
Id. in zilv. roeb. 1.19, Spaansche piasters f 2.27; Spaan-
sehc fr. 47.35. Amerikcansche dollars 2,441/g. Id. in
papier
Vor. <Ug.
Laagste
Hoogs
67%
81
80%
3017/8
101%
102
102
79%
80%
63%
63
64%
637/8
64%S
531/ie
52%
53
953/,
96
90%
91%
Va
88
87%
54%
543/16
84%
84%
VA
34%6
34%,
76%
75%
67%
667/8
67
74l%6
74%
277/,
27%
45
26%
26%
Vis
431/8
11%
11%
67 °/i6
66%
112
30%
12Va
n%
100
100%
34%
34 Vis
15%
l5l/o
12%
12%
39
387/a
46%
113
113
Va
119
119
22%
251/a
25%
34
33%
34
143
118
117%
48%
483/16
151%
76
104
103%
84l/o
51%
51 VlG
75%
75
67
65%
66
123
123
47%
94%
95
83%
36%
35%
80%
62%
62%
86%
80%
80%
61%
61
573/,
57%
67V"
331/8
88%
102%
106
43%
487/s
49%
140
67%
120
73%
110%
132%
133
106%
106
91
90%
Va
79
79%
Va
104
102%
61%
61
Va
30%
30
35%
35%
25%
25%
23%
22%
23
82%
106%
107%
51%
51%
108%
108%
lOOl/i
100%
97%
927/g
92%
101
107%
107%
144
144
106%
132%
49
49
14%
13%
14
