Het vorstendom Servië.
Dagelrjksch Bestuur om overtocht te vergunnen aan
de tram- of spoorwagens, die de rails van den aan
te leggen stoomtram zouden moeten snijden; e. dat,
wanneer de exploitatie van den stoomtram ophoudt,
de rails op kosten van den ondernemer worden
opgenomen binnen zes maanden na daartoe door
«f vanwege B. en Ws. gedane kennisgeving, op
verbeurte van het materieel; - 3°. aan adressantan
te kennen te geven dat er bezwaar bestaat om den
open grond aan de Utrechtsche brug of de gronden
langs de verlengde Zoeterwoudsche Singelgracht
hun in erfpacht af te staan, omdat daardoor het daarop
aanleggen van plantsoen zou worden verhinderd.
De commissie van fabricage merkt daarbjj op dat
de bedoelde berm weinig voordeel oplevert, omdat
het daarop wassend grasgowas met dat van het
plein, waarop thans de stallen der Leidsche Tram
weg-Maatschappij zijn gebouwd, en dat van den
berm langs het voetpad, in het openbaar is ver
pacht voor f 13 'sjaars en de bij de voorgestelde
vergunning bedongen verplichting dat langs den
berm en den Rijksstraatweg jonge boomen worden
geplant, een ruime vergoeding wordt verkregen voor
de te vorleenen vergunning, Immers in aanmerking
nemende den ongunstigen toestand der boomen, die
in de termen vallen om te worden gerooid, verkrijgt
de gemeente het voordeel van de opbrengst der te
verkoopen beide rijen boomen en een geheel nieuwe
beplanting, zonder dat het gebruik van den straat
weg en het voetpad eenigen hinder ondervindt, maar
geheel hetzelfde blijft.
Gedurende de maand October 11. heeft prof. Rijke
voor het lichtvermogen van het gas der stedelijke
gasfabriek alhier gevondengemiddelde waarde 16.79,
grootste waarde 17.88 en kleinste waarde 16.33
kaarsen. De eenheid is het licht, dat men verkrijgt
van eene spermacetikaars, die 120 Eng. grein per
uur verbrandt, en waarvan er 6 in één Engelsch
pond gaan. Het gas bevatte geene merkbare hoe
veelheden zwavelwaterstof. De gemiddelde hoeveel
heid zwavel in de overige zwavel verbindingen is
geweest 20.97 Eng. greinen in de 100 Eng. kub.
voeten gashet voor de Londensche fabrieken vast
gesteld maximum is 20 grein voor hetzelfde aantal
kub. voeten. Het gemiddelde ammoniagehalte is
geweest 4.11 Eng. grein in de 100 Eng. kub. voeten
het voor de Londensche fabrieken vastgesteld maxi
mum is 4 grein voor hetzelfde aantal kub. voeten.
Naar ons van goederhand wordt verzekerd,
zal de heer A. Werumeus Buning, als letterkundige
en spreker gunstig bekend op 15 dezer hier in de
Hollandsche Maatschappij van fraaie Kunsten en
Wetenschappen optreden, terwijl wij daar op 27 De
cember a. s. de Belgische letterkundige Pol De Mont,
hoogleeraar aan het Atheneum van Doormik, te
wachten hebben: - wel een bewijs dat genoemde^
Maatschappij tracht zich den steun harer stadgenooten
te verzekeren.
De by het 6de regt. inf. benoemde majoor
F. M. Avenarius is ingedeeld bg het 5de bat. te Bieda.
De Provinciale Staten van Groningen hebben
tot plaatsvervangend lid van Gedeputeerde Staten
benoemd jhr. mr. P. J. Yan Swinderen, te Groningen.
De therm. Fahr. teekende gisteravond om 5 u.
54°, 8 u. 50*, 10 u. 48°hedenmorgen om 5 u. 46°,
8 u. 50°, 12 u. 54° en 'snam. 4 n. 54°. W.: Z.-O.
Wegens gewelddadigheid tegen een magistraats
persoon in funstie veroordeelde de arrond.-rechtbank
te 's-Hage onlangs J. H. M., wonende te Valken
burg. Den lOden Mei jl. ontmoette hg den burge
meester dier gemeente, thans burgemeester van
Opsterland, op do straat en liep hem toen in haast
tegen het lijf. De burgemeester meende dat hem
eene opzettelgke bejegening was aangedaan en
deed proces-verbaal opmaken, waarvan de ge
noemde veroordeeling het gevolg was. J. H. M.
voorzag zich in appèl en het gerechtshof te 's-Gra-
venhage behandelde deze zaak heden in hooger be
roep. Mr. Jac. Yan Gigch kon niet aannemen dat
bekl. met opzet gehandeld had en concludeerde tot
vrgspraak, maar adv.-gen. mr. Gregory, die van
een ander gevoelen was, requireerde de bevestiging
van het vonnis. Vrgdag a. s. uitspraak.
De thans gepensioneerde generaal-majoor en
oud-minister van oorlog A. W. P. Weitzel, te
's-Gravenhage, viert op 17 November a. s. den dag,
waarop hg, vijftig jaren geleden, als 15-jarigen
knaap, als soldaat in dienst trad bij de toenmalige
40de afdeeling infanterie.
De dichteres Estella Hijmans, geb. Hertzveld,
is te Arnhem in den ouderdom van 44 jaren overleden.
Het stoomschip „Prins Hendrik" is heden
ochtend te tien uren van Amsterdam naar Batavia
vertrokken met 1C6 mariniers aan boord.
De regeering heeft bg gewijzigde ontwerpen,
toegevoegd aan de memorie van antwoord op de
Indische begrooting voor 4882, verschillende wijzi
gingen aangebracht. De eindcgfers zgn daardoor
eenigszins gewgzigd en het geraamd tekort van
f 9,697,101 verminderd tot f 9,585,928.
Telegrammen.
ATHENE, 4 November. De Kamer is ontbonden
en de verkiezingen zgn op 1 Jan. aanst. bepaald.
De nieuwe Kamer zal den 39sten daarna bijeenkomen.
WEENEN, 4 November. Het „Armee-Verord-
nungsblatt" behelst de door den keizer den 24sten
Oct. 11. bekrachtigde logerwet voor Bosnië en de
Herzegowina.
PARIJS, 4 November. De Senaat heeft gisteren
bg eerste lezing behandeld het voorstel van wet,
waarbg het aantal werkuren daags in de fabrieken
wordt verminderd tot elf. Namens de commissie van
onderzoek stelde de heer Paris, rapporteur, de ver
werping voor, op grond dat de wet van 1848, hou
dende vaststelling van het getal werkuren op twaalf,
alles gedaan heeft wat doenlgk was; dat het open
baar gezag zelfs zich niet moet mengen in het vrge-
Igk aangegane contract, regelende de betrekkingen
tussohen patroons en werklieden; dat vermindering
van den werktijd ook vermindering van het arbeids
loon is, enz. Daarentegen betoogde de heer Tolian de
noodzakelgkheid van het aannemen der voorgestelde
nieuwe bepalingen, daar niet geheele geslaehten van
burgers mogen uitgeput worden ten gevolge van te
veel handenarbeid. Met 98 tegen 97 stemmen besloot
de Senaat tot de tweede lezing over te gaan.
Een alhier ontvangen telegram uit Konstanti-
nopel meldt als zeker, dat de Turksche minister van
bnitenlandsohe zaken dezer dagen in een gesprek
met eenige leden van het corps diplomatique ver
klaard heeft, dat, aangeaen in Tripoli thans rust
heerscht, de Porte voornemens is een deel van hare
daar heen gezonden troepen terug te roepen en Nasif-
pacha als gouverneur te ontslaan.
WEENEN, 4 November. Van goed onderrichte
zgde wordt gemeld dat graaf Andrassy nog niet
den post van premier heeft aahgenomen. Graaf
Kalnocky wordt binnenkort uit St.-Petersburg ver
wacht, maar zgne komst heeft niet de beteekenis
dat hg geroepen is het gezag te aanvaarden. Reeds
vóór een maand heeft hg een verlof gevraagd, dat
hem werd toegestaan, maar hg werd verhinderd er
van gebruik te maken wegens ziekte in het gezin
van zgn eersten secretaris, die hem gedurende zgne
afwezigheid uit St.-Petersburg moet vervangen.
LONDEN, 5 November. Het Londensche Trans-
vaal-comité heeft gisteren een resolutie aangenomen,
waarbg de bepalingen der met de Boeren gesloten
conventie worden afgekeurd, omdat zg waarschgn-
lgk tot moeilijkheden in de toekomst zullen aan
leiding geven.
Marktberichten.
Lelden, 5 Nov. Ter markt werd heden aangevoerd:
Tarwe 12 hectoliter. Wintertarwe 12.a 13.Zomer-
tarwe 9.a f 11.Rogge 16 H. L. Wieterrogge
8.60 a 9.Zomerrogge 7.60 a 8.Gerst 11
H. L. Zomergerat 6.a 6.50 Chevalier-gerst 7.25
a 7.76. Haver 15 H. L. Zware Haver/-6.a ƒ5.60.
Lichte Haver 4.26 a 4.50. Dnivenboonen 8 hectoL 8.60
a 9.25. Paardenboonen 6 hectol. 8.s f 8.60.
Boter 5989 kilogr., late qnalit. l/< vat 74.n f 80.
2de quakt. I/a vat 66.a 72.Boter 1st» qnalit.
per kilogr. 1.85 a 2.2de qualitl per kilogr. ƒ1.65
a 1.80.
Lange Zwarte Tnrf 7000 dnhb. hectol., f 0.24 a ƒ0.27.
Sedert Yon Bismarck de gedenkwaardige wsorden
sprak, dat Oostenrgk zgn zwaartepunt naar het
Oosten verleggen moest, is men aan deze zgde van
den Donau begonnen meerdere aandacht te schenken
aan de Oosteljjke naburen en heeft men door een
gverige studie der landen aan den Beneden-Donau,
een geheel nieuw en uitgestrekt veld ontdekt, dat
op den duur schatplichtig gemaakt kan worden aan
den invloed van Ocstenrgk, voor wiens politiek ook
in dit opzicht een waardige taak is weggelegd. Zoo
wel in Rumenië als in Servië, de naburen van
Oostenrijk aan den Beneden-Donau, heeft zich sedert
den Krimoorlog een nationaal leven ontwikkeld, dat
zich tot doel van zgn stroven stelde: onaf hankelgk van
Turkge te worden. Dewgl dit doel destgds door
aansluiting bij Oostenrijk niet kon bereikt worden,
zocht men bij Rusland steun en vond dien ook dóór.
Door den Russisch-Turkschen oorlog werden de
landen aan den Beneden-Donau ontslagen van den
Turkschen invloed en door het Berlgnsche tractaat
van 13 Juli 1878 de onafhankelijkheid van Servië
door alle Europeoscho Staten erkend. Toen schenen
deze landen voor immer aan Oostenrijks macht ont
trokken te zijn. Het gelukte der Oostenrijksch-
Hongaarsche diplomatie evenwel het verzuimde in
te halen en tegenwoordig is de Russische invloed in
Servië ten eenenmale verlamd, terwgl dc Oosten-
rgksche er onvoorwaardelgk den schepter zwaait.
Het narste gevolg van dezen voor Oostenrijk zoo
gewichtigen en beteekenisvollen ommekeer, waar
door een roemrijke bladzgde in de geschiedenis van
den overleden minister v. Haymerle geyuld is, was:
het slniten namelijk van het langen tgd tevergeefs
beproefde tol- en handelsverdrag en de overeen
komsten betreffende den bouw der belangrijkste
spoorweglijnen tot aansluiting bij het Oostenrgksch-
Hongaarsche Spoorwegnet.
Dewgl de landen aan den Beneden-Donau tgdens
de Turksche heerschappg tot geen beteekenis gera
ken konden, maakt men zich in Middel-Europa
ternauwernood een juiste en voldoende voorstelling
van hun gewicht en ontwikkelingsvermogen.
Men vergeet, dat juist hier in den tijd der Ro
meinen de bakermat ecner in hooge mate ontwik
kelde beschaving was, en dat de Natuur deze stre
ken zóó rgk begiftigd heeft, dat er slechts behoefte
bestaat aau verdediging en een zwakke hulp, om
hier althans weer een deel van den vroegeren bloei
te doen ontstaan. Door het Morava-dal, dat Servië
doersngdt, eon natuurlgke voortzetting van het
Donau-dal naar het Zuiden, liep eertijds reeds de
groote weg van den wereldhandel van de Noord
en Oost-Zee naar den Levant, en er bestaat geen
twgfel, ef de wereldhandel zal van deze route
de kortste verbinding tusschen de Noordelijke ha
vens en het Oostelijke bekken der Middellandsdie
Zee aanstonds gebruik maken, als or, in over
eenstemming met de tegenwoordige beboetten, mid
delen van verkeer bestaan.
Dit heeft de tegenwoordige Vorstelijke Servische
regeoring dan ook ingezien en haar streven is er
juist op gericht, om het land door het maken der
noodige verbindingslijnen voer den Europeeschen
transito-handel weer open te stellen. Dit laatste nu
is feitelijk slechts mogelgk door de aansluiting bij
het Oostenrgksch-Hongaarsche spoorwegnet. Daar
aan heeft dan ook de Ign Budapest-Semiin op Oos-
tenrgksch en haar voortzetting op Servisch gebied
in de eerste plaats haar ontstaan te danken.
Na de uitbreiding van macht en grondbezit, ten
gevolge van het Berlgnsche tractaat, bezit Servië
thans een oppervlakte van 892 geogr. vierk. mijlen
of 49,116 viork. kilom. met een bevolking van on
geveer 1,800,000 zielen. Op een vierk. mijl komen
dns 1956 zielen. De verhouding van manuelgke tot
vrouwelgke inwoners is als 1000 tot 947. Het feit,
dat de mannelijke bevolking overwegend is, mag
voor de staathuishoudkundige ontwikkeling van het
land van groote beteekenis geacht worden. Indien
men de bovengenoemde toestanden met die in Oos
tenrgk vergelgkt, dan is Servië ongeveer zoo groot
als Bohemen, dat 51,955 vierk. kilometer beslaat.
Wat de bevolkiDg betreft, telt Servië slechts ca.
600,000 zielen minder dan Bohemen, ir.aar over
treft het voorts alle Oostenrgksche Kroonlanden in
zielental, met uitzondering van Galicië. Terwijl in
Croatië op een geogr. vierk. mijl slechts 1810 ssen-
schen wonen, en Tyrol alsmede VorarJberg nog
minder dicht bevolkt zgn, staat Servië ongeveer
gelijk met Dalmatië, waar men op één geogr. vierk.
mgl gemiddeld 2060 zielen aantreft. Ilondt men
rekening met de Duitsche Staten, dai. overtreft
Servië aan oppervlakte het koninkrijk Saksen
,992 vierk. kilom.), het groothertogdom Baden
',266), Elzas-Lotharingen (14,511) en alle ande
ren met uitzondering van Pruisen (351,663) en
Beieren (75,863). In zielental overtreft het Baden
1,507,179), Elzas-Lotharmgen (1,531,804), de Thu-
ringsche Staten (1,099,386) en is ongeveer gelijk
aan Wurtemberg (4,881,505). Wat de dichtheid
zgner bevolking betreft, zgnde ca. 2000 zielen per
geogr. vierk. mijl, komt het de Pruisische provin
ciën Pommeren, Oost-Proisen, het district Opper-
Beieren, voorts Mecklenburg-Schwerin (2292) nabij
en overtreft het Mecklenburg Strelitz (1798). Als
cijfer van vergelijking deelen wg mede, dat Beieren
gemiddeld 3645 en Pruisen 4031 inwoners telt.
Slaat me* acht op de Hitgestrekte, onbewoonde
wouden van Servië, die een kolossalen nationalea
rgkdom bevatten, alsmede op de groote streken
met onbebouwd doch zeer vruchtbaar land, dan
valt do vergelgking niet ten nadeele van" Servië uit.
De geogr. toestand van het land is over het alge
meen zeer gunstig. De vruchtbaarheid van den
bodem i§ bekend; eveneens het zeer gunstige kli-
