Donderdag Juni.
N°. 6535.
A0. 1881.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
Yoor de Inteekenaren daarop behooren
Dij dit nummer van het Leidsch Dagblad
de N&s 93 en 96 tot en met 100 der Inge
komen Stukken van den Gemeenteraad,
alsmede het verslag der zitting van Don
derdag 2 Juni.
Het voorstel tot uitbreiding der gasfabriek.
LEIDSOH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 8 maanden.1.10.
Franco per post.1.40.
Afzonderlijke [Sommen.0.05.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Van 18 regel*.1.08. 'j
Iedere regel meers 0.17$.
Crooten letten naar plaatsruimte.
gasfabriek van 20,000 m3. etmaal-productie geen
plaats. Op meer andere gronden achten commissa
rissen zich alzoo Tolkomen gerechtigd den Raad te
adviseeren den adressant dank te zeggen voor zijne
belangstelling en hem mede te deelen dat zijn adres
niet in gunstige overweging kan genomen worden,
aan welk advies B. en Ws. zich refereeren.
Na kennisneming van de stukken btrekkelijk
de aanvragen van het bestuur der Leidsche Bouw-
vereeniging en van C. A. Simonis ter bekoming
van grond in de Haver- en Gortestraten deelt zjj
mede dat er bij haar tegen den voorgestelden af
stand ia eigendom en in huur geen bezwaar bestaat
Intusschen komt het haar voor dat de voorgestelde
prijs van f 1 per centiare van den aan de Bouw-
vereeniging over te dragen grond zonder bezwaar
eenigszins zoude kunnen worden verhoogd. Zij geeft
daarom een koopsom van f 2 per centiare in over
weging. De kosten van de oprichting der 30 arbei
derswoningen zullen daardoor met f 1500 vermeer
deren, gelijkstaande met eene jaarlijksche verhooging
der uitgaven van f 75, welke gevonden zal kunnen
worden door don huurprijs der woningen met 2.50
per jaar of ongeveer 5 cents per week te verhoogen.
De tienden voor den oogst en jaarschare dezes
jaars te Leiderdorp te veld staande zullen, blijkens
gedane opname, van te weinig belang zijn om daarvan
eene openbare verpachting te houden, waarom B.
en Ws. voorstellen om deze, evenals in de laatste
jaren is geschied, onder de hand, volgens taxatië
van twee deskundigen, aan de tiendplichtigen af te
staan, tenzij deze zich met die taxatie niet mochten
vereenigen, in welk geval eene openbare verpachting
daarvan het noodzakelijk gevolg zoude zijn. De
commissie van financiën heeft hiertegen geene be
denkingen, evenmin als op de ter onderzoek in hare
handen gestelde suppletoire begrootingen en staten
van af en overschrijving van het R.-C. Armbestuur
en R.-C. Wees en Oudeliedenhuis alhier, dienst 1881.
In de vorige maand zjjn binnen deze ge
meente geboren 147 kinderen, als: 91 zoons en56
dochters, waaronder zijn begrepen 2 tweelingge
boorten; overleden 89 personen, als: 13 manoen,
19 vrouwen, 32 zoons en 25 dochters, daarenboven
als levenloos aangegeven 6; gehuwd 35 paren.
Per Engelsche mail ontvingen wij gisteravond
over tienen de Indische bladen van 28 en 29 April.
Ds. Tichelman, predikant te Leidschendam, is
beroepen naar Wons en Engwier (cl. Franeker).
Aangaande de toelating van officieren van
het Ned.-Ind. leger tot den intendance-cursus is bij
kon. besluit bepaald, dat jaarljjks daartoe eenige
officieren, die vooraf zich aan een examen moeten
onderwerpen, worden aangewezen, met dien ver
stande dat niet meer dan zes officieren te gelijk den
cursus volgen. Zij genieten vrijen overtocht van en
naar Indië voor zich en hun wettig gezin, bij aan
komst in Nederland f 600 gratificatie en tjjdens
hun verblijf in Nederland een traktement, berekend
naar f 2300 's jaars, dat bij bevordering tot kapi
tein tot f 3000 verhoogd zal worden.
De kadermanoeuvres, door de officieren uit
de residentie te houden, zijn uitgesteld wegens on
gesteldheid van den luit.-kol. Heymans, die met de
leiding dier oefeningen belast is.
Do gemeenteraad van 's-Gravenhage heeft met
17 tegen 16 stemmen, op voorstel van B. en Ws.
besloten, niet over te gaan tot den verkoop van
het gemeente-badhuis te Scheveningen.
Naaf men mededeelt, blijft het reeds vóór
geruimen tijd bijwijze van proef ingevoerde machinale
schoeisel voor het leger slecht voldoen, hetgeen
vermoedelijk weldra tot afschaffing daarvan zal
leiden, tevens wellicht tot het nemen van andere
proeven, daar ook aan het oude schoeisel, wat con
fectie en onderhoud betreft, vele gebreken eigen zijn.
Z. 2d. heeft den lsten Init.-kwartiorm, C. J»
STADS-BERICHTEN.
De BURGEMEESTER, Hoofd van het Gemeentebestunr van
Leiden, brengt bij deie ter algemeene kennis dat door hem aan
den ontvanger der directe belastingen alhier is ter hand gesteld het
op den 7den Joni 1881 invorderbaar verklaard kohier van het
patentrecht, dienst 1880/81, 4de kwartaal, zijnde een ieder ver
plicht zijnen aanslag op den bij de wet bepaalden voet te voldoen.
Leiden, De Burgemeester voornoemd,
8 Juni 1881. DE KANTER.
Stap voor stap hebben wij de belangrijke gas-
quaestie in haar verschillende phasen nagegaan, en
thans weder ligt een hoogst gewichtig document
voor ons, dat wel der bespreking waardig is, het
blad der bjj den Gemeenteraad ingekomen stukken,
onder n°. 86, bevattende het door commissarissen der
stedelijke gasfabriek aan B. en Ws. ingediend voor
stel tot uitbreiding dier inrichting, een uitbreiding,
waarvan de kosten ongeveer twee ton zullen be
dragen, zeker een som, groot genoeg om ze niet
dan na een nauwkeurig onderzoek toe te staan.
Intusschen, commissarissen hebben dat onderzoek
gemakkelijk gemaakt; immers aan het slot hunner
memorie van toelichting verklaren dezen, dat zjj
het overbodig achten „over de dringende noodzake
lijkheid van de uitvoering dezer werken verder uit
te weiden. Zij is onvermijdelijk, tenzij men door een
bestendiging van den tegenwoordigen toestand zich
verantwoord acht of met een beperkten gastoevoer
reeds in den aanstaanden winter toe te passen, aan
de behoefte van ruim 2000 gasverbruikers meent te
kunnen voldoen. Hierdoor wordt echter de geregelde
exploitatie der fabriek zoowel technisch als
financiëel niet alleen zeer bemoeilijkt, maar
zullen tevens niet ongegronde klachten
kunnen worden ingewacht.
Na die pertinente verklaring van commissarissen
zal wel niemand, die voortdurend op „meer licht",
d. i. minstens 16 kaarsen op 1100 meter afstand
van de fabriek, gesteld is, anders kunnen wenschen
dan dat de Gemeenteraad het voorstel van heeren
commissarissen goedkenre en de gevraagde som toesta.
Nauwelijks - wij moeten het rondweg neerschrij
ven - konden wij onze oogen gelooven, toen wij
die verklaring daar zoo onbewimpeld zagen uitge
sproken. En daarover znlilen zich onze lezers niet
verwonderen, als zij zich herinneren wat wij schre
ven in ons n'. van 12 Mei jl.„Controle aan de
fabriek zelve - niemand die er aan hecht, vooral
niet ten opzichte van een fabriek, waarvan men
hoe langer hoe meer begint te vermoeden, dat zij
slechts duur of slecht kan fabriceeren.
En zie, daar komen commissarissen nu zeiven ver
klaren, dat de exploitatie der fabriek in den tegen
woordigen toestand zoowel technisch als finan
ciëel zeer wordt bemoeilijkt.
En dan, bij behoud van den tegenwoordige in
richting zullen tevens niet ongegronde klachten
kunnen worden ingewacht. Maar daarmee wordt
tevens zijdelings verklaard dat voor de vroeger
geuite klachten ook maar al te veel grond be
stond. Immers men mag toch niet aannemen dat
de fabriek eerst thans plotseling te klein of te oud
geworden of wel dat het aantal gasverbruikers
eensklaps zoo sterk toegenomen is, dat de toe
stand in beide opzichten geheel is veranderd.
Intusschen maakt het een zonderlingen indruk,
dat commissarissen, die nog kort geleden den Rand
adviseerden om de gasbereidiag zoo te doen inrich
ten, dat de uitgaven der exploitatie niet zoo aan
zienlijk behoefden verhoogd te worden als thans
het geval was, nu met een voorstel tot een zoo
kostbare uitbreiding komen. Aan dat voorstel ligt
naar onze bescheidenmeening dan ook nog een
andere beweegreden ten grondslag dan de in de
Memorie van Toelichting vermelde ervaring, die de
in 1875 gemaakte raming van de in vervolg van
tijd benoodigde hoeveelheid gas zoo aanzienlijk in
de schaduw heeft gesteld; dien anderen grond mee-
nen wij te vinden in de discussie in de gemeente
raadszitting van den 12den Mei jl., waarbij de
meerderheid zich op zoo krachtige wijze verklaarde
voor het behoud van de eenmaal ingevoerde be
paling der lichtsterkte buiten de fabriek, al kwam
men in die zitting dan ook niet tot een eindresultaat.
Maar dan hebben wij ook alle reden om bij ver
nieuwing aan te dringen op handhaving der con
trole buiten de fabriek, immers aan deze hebben
wij het dan te danken, dat thans is geconstateerd
dat de tegenwoordige fabriek niet voldoende meer
is om zonder vrees voor „gegronde klachten" te
blijven zooals zij is, en het is altijd verkieselijker
de waarheid te kennen, al komt die wetenschap
ook op hooge kosten te staan, dan in een dubbel-
zinnigen en toch op den duur onhondbaren toestand
te blijven verkeeren.
"Want dubbelzinnig en onzeker was de toestand
tot dusver ongetwijfeld, ja men moet nu tot de ge
volgtrekking komen dat de tot dusver verkregen
uitkomsten, wat de lichtsterkte van het gas betreft,
eigenlijk al zeer weinig waarborgen voor de voort
durende degelijkheid van het gas opleverden, en
dat niet zoozeer uithoofde van de persoonlijke fou
ten van den waarnemer, als wel omdat de fabriek
in den tegenwoordigen toestand steeds boven haar
kracht werkte en schier het onmogelijke moest doen
om de verlangde 16 kaarsen op 1100 meter afstand
te leveren.
Welk lot den gasverbruikers beschoren was ge
weest, indien wij, zonder den zoo heilzamen prik
kel der controle, met de gasfabriek in haar tegen
woordigen toestand hadden moeten voortsukkelen,
is licht te begrijpen.
Na de pertinente verklaring van commissarissen
omtrent de onhoudbaarheid van den tegenwoordigen
toestand zal er, naar onze bescheiden meening, dan
ook wel geen andere keus overblijven dan tot de,
zjj het dan ook kostbare, uitbreiding over te gaan.
In de tweede plaats is het thans door commissa
rissen ingediende voorstel een zoo afdoende reclame
voor de heilzame werking der controle buiten de
fabriek, dat wij het voortdurend behoud daarvan
thans boven alle bedenking verheven achten.
LEIDEN, 8 Juni.
In de jongste gemeenteraadszitting is, gelijk men
weet, van den heer D. G. Bingham te Utrecht,
generaal-agent der Bergwerks-Gesellschaft „Hiber-
nia Shamrock", een adres ingekomen tot op
richting eener tweede gasfabriek alhier. Commissaris
sen der stedelijke fabriek hebben' op dat voorstel
hun advies uitgebracht, doch kunnen, voor zoover
de h. i. min of meer vage redactie van het adres
dit toelaat, niet inzien, welke voordeelen zijn te
verkrijgen wanneer men louter om in de onmiddel
lijke nabijheid van de lijn LeidenWoerden, geëx
ploiteerd door de Nederlandsche Rijnspoorwegmaat
schappij, gelegen te zijn, de voordeelige exploitatie
eener oude gasfabriek liet varen en zich blootstelde
aan de nadeelen in de eerste jaren aan een exploi
tatie van een nieuwe verbonden. Bovendien, een
terrein, waar èn de Holl. èn de Rijnspoor beiden onaf
hankelijk van elkaar kunnen aanvoeren, is alleen te
vinden tusschen de beide banen in het warmoes-
land gelegen ia don Hoogen Morsch en begrensd
door den Morschwegmaar daar i? voor een nieuwe