N°. 6375.
Saterdag 27 Movemtoer.
A". 18*0.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per S maanden.1.10.
Franco per post....a 1.40.
Afzonderlijke NommersB 0.03.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Van I6 regels 1.05.
Iedere regel imer.,..^.^..,^..,^. 0.17$.
Grootere letters naar plaatsruimte.
STADS-BERICHTEN.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van LEIDEN doen
te weten dat het 1ste Suppletoir kohier der plaatse
lijke directe belasting voor 1880 ia goedgekeurd door de
Gedeputeerde Staten dezer provincie bij besluit van den 22aten
November 1880 en op heden aan den Gemeente-Ontvanger ia
ter invordering ter hand gesteld, en dat ieder verplicht is zijnen
aanslag op den bij de wet bepaalden voet te voldoen.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Leiden, DE KANTER, Burgemeester.
26 November 1880. E. KIST, Secretaris.
LEIDEN, 36 November.
Bij de gisteren gehouden inschrijving voor
het maken der kunstwerken en het leggen der
aardenbaan voor den stoomtramweg Leiden
Katwijk van de Rijnlandsche Stoomtramweg-
Maatschapp j zijn ingekomen 16 biljetten. Laagste
inschrijvers waren de wed. G. Camesi Co. te
Rotterdam voor f 38,555.
Naar men verneemt, zal de stoomtram tus-
schen Leiden en Haarlem omstreeks Januari a. s.
in werking worden gesteld. - Eenige meerdere
verlichting in de gemeente Heemstede zal alsdan,
zoo schrijft men ons van daar, wel noodig zijn.
Eene lantaarn bij het hulppostkantoor is zeer
wenschelijk, daar de bus, zelfs bij lichte maan, bijna
niet te onderscheiden is.
Het was stellig eene gelukkige gedachte
van het bestuur van „Doctrina", toen het dr. Van
Vloten uitnoodigde hier eene spreekbeurt te ver
vullen en dan Spinoza tot onderwerp zijner rede
te nemen. Van den vurigen bewonderaar des groo-
ten wijsgeers, van den feestredenaar bij de onthul
ling van het Spinoza-standbeeld, kon men verwachten
dat hij ons vqel omtrent den nog zoo dikwijls
slecht begrepen philosoof zou leeren. Dat deze ver
wachting niet is vervuld, is zeer stellig voor Doc-
trina's bestuur eene even groote teleurstelling als
voor de bijzonder talrijke schare, die gisteravond
was opgekomen.
De rede was in twee gedeelten gesplitst. In het
eerste, vóór de pauze, schetste dr. Van Vloten ons den
zoo eenvoudigen, kalmen levensloop van den Jood -
schen wijsgeer, waarin slechts één geweidigi schok
voorkomt, de banvloek door zijne kerk over hem
uitgesproken, die hem evenwel slechts weinig kon
grieven, en sociaal in het geheel niet kon deren.
Wij hoorden hoe Spinoza, te Amsterdam geboren,
eerst voor rabbijn opgeleid zou worden, doch
door de studie van het Latijn met de oudere en
nieuwere philosophie kennis maakte, zich hierbij
aansloot; wegens de onverdraagzaamheid zijner ge-
Ioofsgenooten naar Koudekerk uitweek, waar hem
de banvloek trof; later naar Rijnsburg, Voorburg
en ten slotte naar Den Haag verhuisde, waar hij
in 1677 kalm en onverwachts aan de tering over
leed. Wij hoorden verder zijne afwijzing van den
aangeboden Heidelbergschen leerstoel, en nog enkele
détailskortom, juist den inhoud van alle gelegen
heidsartikelen bij de standbeeldonthulling geschre
ven, die men dus wel als bekend koi veronder
stellen.
In het tweede gedeelte zouden wij met Spinoza's
leven kennis maken doch wat vernamen wij Ten
eerste de mededeeling van de namen van sommige
philosofen en physici die Spinoza wel, van andere
als Leibnitz en Kant, die hem niet gewaardeerd
hadden. Daarna de mededeeling dat wij thans in
de laatste Christeneeuw verkeerden, maar dat spoe
dig - spreker hoopte voor ons land reeds in 1881
bij gelegenheid van den 300-jarigen gedenkdag
der afzwering van Spaüje - wij ons zouden vrij
maken van de kluisters des geloofs, dat de men-
scheneeuw zou beginnen. Ten onrechte vereenzel
vigt men geloof en gevoel, godsdienst en liefde, zeide
spr. - Spinoza is de man, die dat duidelijk heeft
verkondigd, al is zijne terminologie ook vreemd,
doch als wij „God" aannemende oneindige levens
kracht, dan zijn alle bezwaren in zijne werken
opgelost. Spinoza was noch Jood, noch Christen,
hij was menschhij was de verkondiger der blijde
boodschap van de mondige menschheid.
Hiermede was het uitdoch wij gelooven dat
met ons velen dachten dat het eerst begonwant
wat hen had aangetrokken, nl. den inhoud dier
blijde boodschap te hoorente vernemen op welke
basis het Spinozistisch denken berust; hoe hij de
groote raadselen trachtte op te lossen- dit is niet
gegeven, daarvoor kregen wij in de plaats eene ver
wijzing naar een boek van dr. Van Vloten.
In den gemeenteraad van Haarlemmermeer
werden gisteren bepaald de leervakken ingevolge
de nieuwe wet op de scholen te onderwijzen, zijnde
voor al de scholen de vakken a/c; voor de
school te Hoofddorp bovendien de Eransche en
Hoogduitsche taal, en de Engelsche taal indien
zich daarvoor vijf leerlingen aanmelden; wis
kunde, handteekenen en landbouwkunde indien
de behoefte daaraan blijken zal, terwijl in de school
N°. 5 (Nieuw-Vennep) onderwijs zal gegeven
worden in de Eransche taal. - Tot leden der
plaatselijke schoolcommissie aldaar zijn benoemd
de heeren P. De Breuk, H. E. Bultman, P. S.
Zijlmans, K. Schuurman, H. Meyer, F. L. Faas,
A. M. Vorstman, J. Ten Hagen, D. L. 't Hooft,
N. T. Dorbeck en D. Eggink.
In de vergadering van het Nutsdepartement
Alphen-Oudshoorn zijn vanwege het hoofdbestuur
3 zilveren medailles uitgereikt aan een drietal
arbeiders uit de fabrieken van de heeren De
Kanter en Kloot, voor trouwe diensten en onkreuk
bare eerlijkheid gedurende een reeks van jaren.
De oudste dezer arbeiders, Van Buren, was meer
dan 60, de tweede, HoogteyliDg, 58 en de derde,
Meyvogel, 40 jaren bij denzelfden patroon in dienst
geweest.
De minister van binnenlandsche zaken brengt
ter kennis van belanghebbenden dat de betrekking
van leeraar in natuurkunde en cosmographie aan
de rijks hoogere burgerschool te Tilburg is open
gevallen. Jaarwedde f 2000. Zij, die voor deze
betrekking in aanmerking wenschen te komen,
gelieven zich vóór of uiterlijk op 10 December a. s.
aan te melden bij den hoogleeraar-inspecteur van
het middelbaar onderwijs dr. M. Salverda te 's-Hage.
Prinses Marianne wordt heden op haar
buitenverblijf te Voorburg terugverwacht. Naar
men verneemt, zal zij daar slechts een week
vertoeven om dan weder naar het buitenland te
vertrekken.
Prinses Hendrik is gisternamiddag om vijf
uren van Soestdijk in de residentie teruggekeerd.
De toestand van mr. \J. Heemskerk Bz. is
heden iets minder zorgwekkend. De zieke bracht
een zeer rustigen nacht door en ofschoon het
gevaar nog niet geheel geweken is, bestaat er
meer hoop op zijn behoud dan gisteren.
Van de onderofficieren van den hoofdcursus
der infanterie te Kampen hebben twee thans deel
genomen te 's-Gravenhage aan het examen voor
2den luitenant der infanterie. Beiden zijn geslaagd,
namelijk de sergeanten Bneninck en Montagne.
Van het 5de regiment infanterie hebben aan het
exkader voor 2den luit. der infanterie voldaan de
sergeanten Okhuizen, Van Diermen, Van Alphen
De Veer, Mommers en Van Munster.
Het R.-K. instituut te Katwijk a/R. viert
in den aanstaanden zomer zijn vijftigjarig bestaan.
Er heeft zieh uit de oud-leerlingen een commissie
gevormd, die zich tot de andere oud-leerlingen
heeft gewend, om hen uit te noodigen tot geza
menlijke deelneming aan de genoemde feestviering.
Het beroep naar de Hervormde gemeente
te Vlissingen is door ds. Is. Montagne Az., pred.
te Monnikendam, aangenomen.
In het begin van 1881 zal de heer Douwes
Dekker hier te lande weder lezingen houden.
Men schrijft uit Groningen: De flankeur-
compagnie der Groninger studenten viert haar
gouden feest. Van de 130 leden, waaruit zij be
staan heeft, zijn er nog 55 in leven, en van deze
hadden 41 zich bereid verklaard het feest mede
te vieren. Er zijn echter onder deze oud-gedien-
den, van wie de meesten de 70 lang achter den
rug hebben, eenigen, voor wie de verre reis in
het herfstweer te moeielijk was. Toch is menige
oud-strijder in deze stad verschenen en in de eerste
plaats de commandant der flankeurs, de wakkere
dr. A. Rutgers Van der Loeff, emeritus predikant
van Leiden. Deze feestviering zal echter waar
schijnlijk de laatste zijn, daar er - bij de waar
schijnlijkheid dat eene volgende vijfjarige reünie
slechts zeer weinige overlevenden zou samenbrengen -
een voorstel ter tafel is gebracht om thans de
compagnie te ontbinden.
De Staatscourant van heden bevat het kon.
besluit van 24 dezer, bepalende dat aan den heer
mr. J. W. Van Lansberge, op zijn verzoek, een
eervol ontslag wordt verleend als gouverneur-
generaal van Ned.-Indië, onder dankbetuiging voor
de vele en gewichtige diensten door hem in die
betrekking den lande bewezen, en met bepa
ling dat het voormeld eervol ontslag zal gerekend
worden in te gaan met den dag, waarop de heer
Van Lansberge de functiën van gouverneur-gene
raal aan zijn opvolger zal hebben overgegeven. -
Bij kon. besluit van gelijke dagteekening is be
noemd tot gouverneur-generaal van Ned.-Indië de
heer E. 's Jacob, oud-directeur-generaal der maat
schappij tot exploitatie van staatsspoorwegen, met
bepaling dat hij als zoodanig optreedt den dag,
waarop de tegenwoordige gonverneur-generaal zijne
functiën als zoodanig aan hem te Batavia zal
overgeven.
De minister van binnenlandsche zaken heeft
het verslag van de Tweede Kamer over hoofd
stuk V der staatsbegrooting voor 1881 beant
woord. Ten opzichte van de kosten van zijn
departement wijst hij op den omvang der werk
zaamheden ter zake van de invoering der wet op
het lager onderwijs, die daardoor zijn toegenomen
en bij voortduring zullen blijven toenemen. Het
personeel der afdeelingen comptabiliteit en onder
wijs vordert uitbreiding.
Ten aanzien van de plannen nopens de voor
genomen regeling der militie en schutterijen,
verwijst hij naar de toelichting van het hoofdstuk
Oorlog. Hij blijft het wenschelijk achten eene
herziening der Gemeentewet eerst voor te stellen
wanneer, zooals eerlang zal moeten geschieden,
een nieuw verband tusschen het stelsel van rijks-
en gemeentebelastingen zal zijn gelegd. De be
doeling der regeering is steeds geweest de her
ziening der provinciale wet eerst ter hand te
nemen wanneer die der Gemeentewet zal zijn af-
geloopen. - Ongaarne ziet de minister zich ge
noopt tot de verklaring dat niets hem vreemder
is dan de bedoeling zich met den memoriepost
