Woensdag 12 "ÜTei.
A0. 6205.
A*. 1880.
Deze Courant wordt dagelijks, met aitzonderiag
▼an Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
leidsch
dagblad;
PRIJS DEZER COURANT:
Voer LeMeo per S minden.1.10.
franco per post.1.40.
AftonderlQke Nommert0.09.
PRIJS DER ADTEBTENTTEH:
III 1—G n|tlf »»oi*mo»it*of 1.0i.
leden repel DMI»enmeiriiiioiiieTJé» 0.171.
Groeten letten neer pUetsmimU.
«a.
Kunstboter.
Droog brood is een armzalige kost. De hooge
prijzen maken echter dikwijls dat, bij de tegen
woordige maatschappelijke toestanden, boter voor
het huisgezin van den werkman helaas een
artikel van weelde wordt.
Oase zuinige voorvaders hebben dan ook reeds
maar surrogaten omgezien. Een mengsel van run
dervet, olie, stroop en wat zout moest op de
tafel van den werkman in stad en land de rol
van boter vervullen. Ofschoon het door enkelen
met graagte werd genuttigd, was echter het grootste
gedeelte der dischgenooten maar blij, wanneer het
'botervlootje weer voor den dag kwam. Het aan
gename zachte botervet was ook moeilijk op die
■wijze te vervangen; voor minder sterke magen was
het surrogaat zwaar te verteren en bleven onaange
name gevolgen zelden achter.
In de laatste twintig jaren waren de prijzen
der boter, dooreengenomen, zeer hoog. De beste
en lekkerste boter, van Mei en Juni, werd nog
meestal voor de laagste prijzen verkocht. In Oct.
en verder in het winterhalfjaar liepen de prijzen
meestal erg op en verschilden -aanmerkelijk met
die van den zomer.
Napoleon de Derde, hij moge dan nog zooveel
streepjes op den kerfstok hebben, gaf meermalen
bewijzen dat hij oog en hart had voor de behoef
ten van minder bevoorrechte onderdanenvooral
trok hij zich dikwijls de belangen van den werk
man aan. Voor een 15-tal jaren droeg hij aan
een uitstekend scheikundige op, om te trachten
een surrogaat samen te stellen, dat smakelijk moest
zijn, dat gemakkelijk te verteren was, dat daar
enboven aanmerkelijk minder moest kosten en
waarvan de prijs meer standvastig dan die van
boter zou zijn.
Hoe moeilijk dit vraagstuk ook was, de ge
leerde, die zich er mee bezig hield, heeft zijne
taak tot een goed einde gebracht. Hij sloeg dadelijk
het oog op het vet der runderen en vond spoedig
een middel om nit het versche, maar vaste vet
een 'gedeelte te scheideD, dat een laag smeltpunt
heeft. Men noemt dat gedeelte oleum-margarine
Al het vet eener volwassen koe bevat daarvan
ongeveer 15 tot 18 kilogram. Deze stof achtte
hij bijzonder geschikt voor de bereiding van kunst
boter. 'Om een voldoende hoeveelheid grondstof te
hebben, werden de eerste fabrieken ün de nabijheid
Tran de grootste slachterijen, dus in Amerika, op
gericht. Tegenwoordig zijn de fabrieken reeds meer
•verspreid, ook ons land bezit er reeds vele. Toch
werken zij meest alle met de oleum-margarine, die
vau de grootste slagerijen komt. Voor de fabricatie
van uitmuntende waar is het volstrekt noodig
•dat alleen zuiver rundervet wordt verwerkt en dat
de geheele behandeling zoo accuraat en zindelijk
mogelijk geschiedt. Wanaeer men daarin maar
even zondigt, dan verkrijgt het product een smaak,
die niemand aanstaat.
Bij de oleum-margarine of het zachte rundervet
doet de fabrikant eeue zekere hoeveelheid plant
aardige olie, een bepaald aantal liters melk en
eene onschadelijke kleurstof, en in vloeibaren toe
stand wordt dan die massa gekarnd en daarna
afgekoeld. De gestolde massa, gekneed en gezou
ten, is nu onze kunstboter. Eenige jaren achter
een is reeds door de Holl. Maatschappij v. Land
bouw, bij de jaarlijksche tentoonstelling, kunst
boter toegelaten, 't Spreekt van zelf dat ze niet
bekroond kan worden. Daarvoor zon de tentoon
stelling een ander karakter moeten dragen. Maar
ook die onschuldige plaats is haar door vele leden
niet gegund. Als men zich eenigen tijd ophield
bij de uitstallingen van kunstboter, dan verdeelde
men al spoedig de toeschouwers in drieën: men-
schen die ook voor den minderen man eene sma
kelijke boterham wenschten, menschen die zich
ergerden aan de kunst, waardoor men, naar hnnne
meening de eigenlijke boter wilde verdringen, en
menschen die van zulke zaken geen notitie nemen.
Over de laatsten spreken we niet en van de eersten
willen we alleen seggen dat ze meest allen hoogst
voldaan waren over de eigenschappen der kunstboter.
Alleen willen we ons bepalen tot de vraag, of
kunstboter rechtens tot den landbouw gerekend
kan worden, en dus op eene landbouwtentoonstel-
1 ling tehuis behoort.
Wel wordt kunstboter bereid uit stoffen, die
rechtstreeks bij den landbouw geproduceerd wor
den, maar die bereiding geschiedt fabriekmatig:
dus behoort zij tot de nijverheid. Landbouw en
nijverheid raken elkander zóó dikwijls, dat het
moeilijk is eene juiste grens te trekken. Wanneer
boter en kaas in fabrieken bewerkt worden, dan
zijn het óók producten van nijverheid geworden.
Maar waarom zouden we aan de kunstboter
geen onschuldig plaatsje gnnnen op deze tentoon
stellingen? Zou men meenen dat daarvan het al
of niet zijn van die waar af haagt? Zeker niet,
want evenmin als men de zon kan verbieden op
het water te schijnen, evenmin kan men de vinding
rijkheid der menschen te keer gaan.
Daarenboven, kunstboter zal altijd achterstaan
bij de uitmuntende soort, die de veehouder kan
verkrijgen; voor verknoeide boter blijft ze echter
een lastige concurrent. En dat is niet kwaad,
want daarbij brengt men niet aan de markt, wat
men leveren kon. Toch dient kunstboter kunst
boter te blijven, en niet op de eene of andere
wijze als echte boter te worden verkocht, wat toch
reeds meer dan eens gebeurt. In het belang van
het algemeen is het daarom wenschelijk dat er
wettelijke voorschriften gegeven worden, die waar
borgen geven dat de consumenten in deze krijgen,
wat ze verlangen. t.
LEIDEN, 11 Mei.
Ter verkiezing van twee leden voor de Provinciale
Staten ziin heden van de 1178 kiesgerechtigden
707 stembiljetten ingekomen. Bij de vorige ver
kiezing, in 1877, waren in Mei 297 en in October
469 briefjes ingeleverd; het aantal kiezers bedroeg
teen 1116.
Er bestaat gelegenheid tot verzending der
correspondentie naar Nederlandsch Oost-Indië,
door middel van het stoomschip „Hampton", waar
van de laatste buslichting aan het postkantoor te
Rotterdam is bepaald op Zaterdag 15 Mei a. s.,
des namiddags te één nnr. Ten postkantore alhier
moeten de brieven enz. dns uiterlijk 's morgens
om balftien zijn bezorgd.
Tot predikant bij de Christ-Gereformeerde
gemeente alhier (Hooigracht) is beroepen ds. T.
Bos te Harlingen.
Het vereenigde station van Hollandschen
en Rijnepoor alhier is heden in gebruik genomen,
althans voor het personenvervoer. Het bestelgoe-
deren-bureel blijft nog voor een paar dagen in
het hulpstation gevestigd, daar het hiervoor in
het nieuwe station bestemde gedeelte nog niet ge
heel gereed is. De fraai bewerkte wachtkamer 1ste
en 2de klasse is o. a. van een geheel nieuw en
keurig ameublement voorzien, terwijl die der 3de-
klasse-reizigers een rnimte aanbiedt die vooral bij
drnkke gelegenheden uitstekend dienst zal kunnen
doen. De wachtkamer voor dames is nog niet
geheel afgewerkt, ten minste nog niet goed voor
gebrnik gereed.
Ds. F. Van Spall te Leimniden heeft voor
het beroep naar Serooskerken bedankt.
Ook te Oude-Wetering is het roodvonk
uitgebroken en wel in verscheidene gezinnen.
Sterfgevallen deden zich nog niet voor.
De rijkscommissie voor de examens ter
verkrijging van een diploma als stuurman aan
boord van koopvaardijschepen zal, aanvangende
den lsten Juni a. s. te balftien des morgens,
zitting houden te Rotterdam, in het Yachtclub-
gebouw aldaar. Zij, die tot een dier examens wen-
schen toegelaten te worden, moeten biervan vóór
25 Mei schriftelijk en vrachtvrij kennis geven aan
den voorzitter der commissie, met overlegging
van geboorte-akte en opgave der tegenwoordige
woonplaats. Bij deze kennisgeving moet tevens
gemeld worden of de candidaat al dan niet wenscht
bewijzen te leveren van zijne kennis omtrent het
stoomwerktuig. Om tot een van de examens toe
gelaten te worden, moet door den candidaat o. a,
worden overgelegd het bewijs dat hij den leeftijd
van 18 jaren heeft bereikt, en eene verklaring
dat hij voldoende gezichtsscherpte en kleuren-
onderscheidingsvermogen bezit.
Volgens de achtereenvolgens in de Staats
courant opgenomen staten bestond de bevolking
van Nederland op 1 Jannari 1880 nit 2,000,902
mannen en 2,036,109 vronwen, te zamen 4,037,011,
tegen 1,972,744 mannen en 2,009,153 vrouwen,
te zamen 3,981,897, op 1 Januari 1879.
Gisteren had te Amsterdam in het „Odéon"
de algemeene vergadering plaats van aandeelhou
ders in de Hollandsche IJzeren-Spoorwegmaat
schappij. Vertegenwoordigd waren 116 aandeelen,
gerechtigd tot het uitbrengen van 68 stemmen.
Eerst werd besloten tot het in de statuten opne
men der bepaliDg, dat de duur der Maatschappij
zal strekken tot in 1926. Daarna werden goed
gekeurd de balansen der exploitatie-rekening over
1879, en het dividend vastgesteld op 6,/i pet.,
dat is f 62.50 per aandeel, zoodat buiten de reeds
genoten uitkeering van f 20 er nog f 42.50 per
aandeel te ontvangen zal zijn. De aftredende com
missaris, de heer D. Van der Vliet, werd herko
zen. Op vragen, door een der aandeelhouders, den
heer J. J. Van Kerkwijk, dienaangaande gedaan,
antwoordde de voorzitter dat onderhandelingen
met de regeering als aanhangig niet vatbaar zijn
voor eenige mededeeling.
De „Willem Barendsz" is aan de marine
werf te Amsterdam teruggekomen, om voor den
derden tocht gereedgemaakt te worden.
Voor de akte in het Hoogduitsch werden
gisteren zeven candidaten geëxamineerd, die allen
werden toegelaten, als: mej. J. J. Van Bemmelen
uit Leiden, W. A. E. Enklaar uit Delft, A.
Kooleraans Beynen uit Voorburg, J. M. Middelman
uit Rotterdam, J. M. Du Rieu uit Delft, A. P.
Van Rossem uit Rotterdam en G. Van den Broek
uit '8-Hage.
Het stoomschip „Madura" is Zaterdag vaa
Batavia naar Amsterdam vertrokken, en de „Rot
terdam" Zondag van Nieuw-York naar Rotterdam
de „Schiedam", van Rotterdam naar Nieuw-York,
passeerde gisteren bij Lezard.
De gewone audiëntie van den minister van
marine zal Vrijdag a. s. niet plaats hebben.