Woensdag 12 "ÜTei. A0. 6205. A*. 1880. Deze Courant wordt dagelijks, met aitzonderiag ▼an Zon- en Feestdagen, uitgegeven. leidsch dagblad; PRIJS DEZER COURANT: Voer LeMeo per S minden.1.10. franco per post.1.40. AftonderlQke Nommert0.09. PRIJS DER ADTEBTENTTEH: III 1—G n|tlf »»oi*mo»it*of 1.0i. leden repel DMI»enmeiriiiioiiieTJé» 0.171. Groeten letten neer pUetsmimU. «a. Kunstboter. Droog brood is een armzalige kost. De hooge prijzen maken echter dikwijls dat, bij de tegen woordige maatschappelijke toestanden, boter voor het huisgezin van den werkman helaas een artikel van weelde wordt. Oase zuinige voorvaders hebben dan ook reeds maar surrogaten omgezien. Een mengsel van run dervet, olie, stroop en wat zout moest op de tafel van den werkman in stad en land de rol van boter vervullen. Ofschoon het door enkelen met graagte werd genuttigd, was echter het grootste gedeelte der dischgenooten maar blij, wanneer het 'botervlootje weer voor den dag kwam. Het aan gename zachte botervet was ook moeilijk op die ■wijze te vervangen; voor minder sterke magen was het surrogaat zwaar te verteren en bleven onaange name gevolgen zelden achter. In de laatste twintig jaren waren de prijzen der boter, dooreengenomen, zeer hoog. De beste en lekkerste boter, van Mei en Juni, werd nog meestal voor de laagste prijzen verkocht. In Oct. en verder in het winterhalfjaar liepen de prijzen meestal erg op en verschilden -aanmerkelijk met die van den zomer. Napoleon de Derde, hij moge dan nog zooveel streepjes op den kerfstok hebben, gaf meermalen bewijzen dat hij oog en hart had voor de behoef ten van minder bevoorrechte onderdanenvooral trok hij zich dikwijls de belangen van den werk man aan. Voor een 15-tal jaren droeg hij aan een uitstekend scheikundige op, om te trachten een surrogaat samen te stellen, dat smakelijk moest zijn, dat gemakkelijk te verteren was, dat daar enboven aanmerkelijk minder moest kosten en waarvan de prijs meer standvastig dan die van boter zou zijn. Hoe moeilijk dit vraagstuk ook was, de ge leerde, die zich er mee bezig hield, heeft zijne taak tot een goed einde gebracht. Hij sloeg dadelijk het oog op het vet der runderen en vond spoedig een middel om nit het versche, maar vaste vet een 'gedeelte te scheideD, dat een laag smeltpunt heeft. Men noemt dat gedeelte oleum-margarine Al het vet eener volwassen koe bevat daarvan ongeveer 15 tot 18 kilogram. Deze stof achtte hij bijzonder geschikt voor de bereiding van kunst boter. 'Om een voldoende hoeveelheid grondstof te hebben, werden de eerste fabrieken ün de nabijheid Tran de grootste slachterijen, dus in Amerika, op gericht. Tegenwoordig zijn de fabrieken reeds meer •verspreid, ook ons land bezit er reeds vele. Toch werken zij meest alle met de oleum-margarine, die vau de grootste slagerijen komt. Voor de fabricatie van uitmuntende waar is het volstrekt noodig •dat alleen zuiver rundervet wordt verwerkt en dat de geheele behandeling zoo accuraat en zindelijk mogelijk geschiedt. Wanaeer men daarin maar even zondigt, dan verkrijgt het product een smaak, die niemand aanstaat. Bij de oleum-margarine of het zachte rundervet doet de fabrikant eeue zekere hoeveelheid plant aardige olie, een bepaald aantal liters melk en eene onschadelijke kleurstof, en in vloeibaren toe stand wordt dan die massa gekarnd en daarna afgekoeld. De gestolde massa, gekneed en gezou ten, is nu onze kunstboter. Eenige jaren achter een is reeds door de Holl. Maatschappij v. Land bouw, bij de jaarlijksche tentoonstelling, kunst boter toegelaten, 't Spreekt van zelf dat ze niet bekroond kan worden. Daarvoor zon de tentoon stelling een ander karakter moeten dragen. Maar ook die onschuldige plaats is haar door vele leden niet gegund. Als men zich eenigen tijd ophield bij de uitstallingen van kunstboter, dan verdeelde men al spoedig de toeschouwers in drieën: men- schen die ook voor den minderen man eene sma kelijke boterham wenschten, menschen die zich ergerden aan de kunst, waardoor men, naar hnnne meening de eigenlijke boter wilde verdringen, en menschen die van zulke zaken geen notitie nemen. Over de laatsten spreken we niet en van de eersten willen we alleen seggen dat ze meest allen hoogst voldaan waren over de eigenschappen der kunstboter. Alleen willen we ons bepalen tot de vraag, of kunstboter rechtens tot den landbouw gerekend kan worden, en dus op eene landbouwtentoonstel- 1 ling tehuis behoort. Wel wordt kunstboter bereid uit stoffen, die rechtstreeks bij den landbouw geproduceerd wor den, maar die bereiding geschiedt fabriekmatig: dus behoort zij tot de nijverheid. Landbouw en nijverheid raken elkander zóó dikwijls, dat het moeilijk is eene juiste grens te trekken. Wanneer boter en kaas in fabrieken bewerkt worden, dan zijn het óók producten van nijverheid geworden. Maar waarom zouden we aan de kunstboter geen onschuldig plaatsje gnnnen op deze tentoon stellingen? Zou men meenen dat daarvan het al of niet zijn van die waar af haagt? Zeker niet, want evenmin als men de zon kan verbieden op het water te schijnen, evenmin kan men de vinding rijkheid der menschen te keer gaan. Daarenboven, kunstboter zal altijd achterstaan bij de uitmuntende soort, die de veehouder kan verkrijgen; voor verknoeide boter blijft ze echter een lastige concurrent. En dat is niet kwaad, want daarbij brengt men niet aan de markt, wat men leveren kon. Toch dient kunstboter kunst boter te blijven, en niet op de eene of andere wijze als echte boter te worden verkocht, wat toch reeds meer dan eens gebeurt. In het belang van het algemeen is het daarom wenschelijk dat er wettelijke voorschriften gegeven worden, die waar borgen geven dat de consumenten in deze krijgen, wat ze verlangen. t. LEIDEN, 11 Mei. Ter verkiezing van twee leden voor de Provinciale Staten ziin heden van de 1178 kiesgerechtigden 707 stembiljetten ingekomen. Bij de vorige ver kiezing, in 1877, waren in Mei 297 en in October 469 briefjes ingeleverd; het aantal kiezers bedroeg teen 1116. Er bestaat gelegenheid tot verzending der correspondentie naar Nederlandsch Oost-Indië, door middel van het stoomschip „Hampton", waar van de laatste buslichting aan het postkantoor te Rotterdam is bepaald op Zaterdag 15 Mei a. s., des namiddags te één nnr. Ten postkantore alhier moeten de brieven enz. dns uiterlijk 's morgens om balftien zijn bezorgd. Tot predikant bij de Christ-Gereformeerde gemeente alhier (Hooigracht) is beroepen ds. T. Bos te Harlingen. Het vereenigde station van Hollandschen en Rijnepoor alhier is heden in gebruik genomen, althans voor het personenvervoer. Het bestelgoe- deren-bureel blijft nog voor een paar dagen in het hulpstation gevestigd, daar het hiervoor in het nieuwe station bestemde gedeelte nog niet ge heel gereed is. De fraai bewerkte wachtkamer 1ste en 2de klasse is o. a. van een geheel nieuw en keurig ameublement voorzien, terwijl die der 3de- klasse-reizigers een rnimte aanbiedt die vooral bij drnkke gelegenheden uitstekend dienst zal kunnen doen. De wachtkamer voor dames is nog niet geheel afgewerkt, ten minste nog niet goed voor gebrnik gereed. Ds. F. Van Spall te Leimniden heeft voor het beroep naar Serooskerken bedankt. Ook te Oude-Wetering is het roodvonk uitgebroken en wel in verscheidene gezinnen. Sterfgevallen deden zich nog niet voor. De rijkscommissie voor de examens ter verkrijging van een diploma als stuurman aan boord van koopvaardijschepen zal, aanvangende den lsten Juni a. s. te balftien des morgens, zitting houden te Rotterdam, in het Yachtclub- gebouw aldaar. Zij, die tot een dier examens wen- schen toegelaten te worden, moeten biervan vóór 25 Mei schriftelijk en vrachtvrij kennis geven aan den voorzitter der commissie, met overlegging van geboorte-akte en opgave der tegenwoordige woonplaats. Bij deze kennisgeving moet tevens gemeld worden of de candidaat al dan niet wenscht bewijzen te leveren van zijne kennis omtrent het stoomwerktuig. Om tot een van de examens toe gelaten te worden, moet door den candidaat o. a, worden overgelegd het bewijs dat hij den leeftijd van 18 jaren heeft bereikt, en eene verklaring dat hij voldoende gezichtsscherpte en kleuren- onderscheidingsvermogen bezit. Volgens de achtereenvolgens in de Staats courant opgenomen staten bestond de bevolking van Nederland op 1 Jannari 1880 nit 2,000,902 mannen en 2,036,109 vronwen, te zamen 4,037,011, tegen 1,972,744 mannen en 2,009,153 vrouwen, te zamen 3,981,897, op 1 Januari 1879. Gisteren had te Amsterdam in het „Odéon" de algemeene vergadering plaats van aandeelhou ders in de Hollandsche IJzeren-Spoorwegmaat schappij. Vertegenwoordigd waren 116 aandeelen, gerechtigd tot het uitbrengen van 68 stemmen. Eerst werd besloten tot het in de statuten opne men der bepaliDg, dat de duur der Maatschappij zal strekken tot in 1926. Daarna werden goed gekeurd de balansen der exploitatie-rekening over 1879, en het dividend vastgesteld op 6,/i pet., dat is f 62.50 per aandeel, zoodat buiten de reeds genoten uitkeering van f 20 er nog f 42.50 per aandeel te ontvangen zal zijn. De aftredende com missaris, de heer D. Van der Vliet, werd herko zen. Op vragen, door een der aandeelhouders, den heer J. J. Van Kerkwijk, dienaangaande gedaan, antwoordde de voorzitter dat onderhandelingen met de regeering als aanhangig niet vatbaar zijn voor eenige mededeeling. De „Willem Barendsz" is aan de marine werf te Amsterdam teruggekomen, om voor den derden tocht gereedgemaakt te worden. Voor de akte in het Hoogduitsch werden gisteren zeven candidaten geëxamineerd, die allen werden toegelaten, als: mej. J. J. Van Bemmelen uit Leiden, W. A. E. Enklaar uit Delft, A. Kooleraans Beynen uit Voorburg, J. M. Middelman uit Rotterdam, J. M. Du Rieu uit Delft, A. P. Van Rossem uit Rotterdam en G. Van den Broek uit '8-Hage. Het stoomschip „Madura" is Zaterdag vaa Batavia naar Amsterdam vertrokken, en de „Rot terdam" Zondag van Nieuw-York naar Rotterdam de „Schiedam", van Rotterdam naar Nieuw-York, passeerde gisteren bij Lezard. De gewone audiëntie van den minister van marine zal Vrijdag a. s. niet plaats hebben.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1880 | | pagina 1