Maandag 8 September.
N°. 5999,
A0. 1879,
Eerste Blad.
LEIDSCH
DAGBLA®.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 8 maanden.
Franco per post.IAO.
Aüooderi$ke Nonunen0-98»
Deze Courant wordt dagelijia, met uitzondering
ran Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIE!*:
V«n 1regels1.06.
Iedere regel meer0.17$.
Grooiere letters nsar plsetsroimte.
Dit Kommer bestaat uit TWEE BLADEN.
Het Winschoter drama.
Gelijk altijd waren de grootste belhamels in het
tumult menschen, die met de zaak niets te maken
hebben zoo schreven de dagbladen naar aan
leiding der ongeregeldheden, waarmede het eerste
bedrijf van het Winschoter drama werd besloten.
Wij willen het niet tegenspreken en allerminst
de daden van ruw geweld en vernieling vergoe
lijken maar aangenomen, dat zij, die de hand
tastelijkheden pleegden, niet behoorden tot de
crediteuren, dan toch deden zij het, gesteund door
de tegenwoordigheid der onafzienbare schare van
verontwaardigde schuldeischers.
En geen wonder! Negenhonderd misleiden op
een bevolking van nauw 7000 ingezetenen
't is zeker geen kleinigheid; negenhonderd mis
leiden, waarvan het meerendeel behoort tot die
nederige, maar achtenswaardige klasse der maat
schappij voor wie elke spaarpenning nog een ande
ren stempel draagt dan het aloude„God zij met
ons", een stempel, waarin het woord „opoffering"
is gegrift. Of wordt niet elke gulden, dien de
dienstbare of de werkman ter zijde legt, verkregen
ten koste van een ontbering?
Het geld van weduwen en weezen, de inhoud
van spaarkassen tot de helft of wellicht nog min
der teruggebracht door het bankroet van een huis,
dat zoo algemeen vertrouwen genoot, dat een der
leden op den voorgrond trad voor een zetel in
's lands vertegenwoordiging! Begrijpt ge de
verontwaardiging, lezer, die daar heerschte onder
de tallooze menigte, voor de huizen der bankbreu-
kigen verzameld?
Die samengestroomde drommen ze waren een
indrukwekkende demonstratie tegen de ontrouwe
beheerders van de spaarpenningen hunner stad-
genooten, een krachtig protest tegen zoovelea, die
in den laatsten tijd de aloude Hollandsche goede
trouw en eerlijkheid te schande maakten.
Ginds een man, gezeteld in het eerste verte
genwoordigend lichaam des lands; elders een aBder,
die optrad als ernstig mededinger naar een plaats
onder de afgevaardigden des volks voorwaar,
er heerscht verrotting in onze maatschappij.
Doch voorzichtigImmers aan feiten, als waar
van 'het nijvere Winschoten dezer dagen weder
een zoo treurig voorbeeld opleverde, ligt geen
misdrijf ten grondslag. Er zijn zekere grenzen,
binnen welke het staken van betaling niet valt
onder de termen der strafwet. De nadeelige uit
komsten eener onderneming, waarin men het groot
ste gedeelte der beheerde penningen heeft gestoken,
de ongunstige tijdsomstandigheden, waaronder wij
immers allen lijden en.... de catastrophe is verklaard.
Een accoord wordt aangenomen of in het uiterste
geval maakt men bankroet en. begint nieuwe
zaken met een schoonen kerfstok.
Hoe het mogelijk is opnieuw een eigen zaak
op het getouw te zetten, nadat men tot den
laatsten penning toe aan zijn crediteuren heeft
afgedragen, zoodat men niets heeft overgehouden
dan hetgeen men om en aan heeft en hetgeen
vereischt wordt om in de onmisbaarste levensbe
hoeften gedurende den eerstvolgenden tijd te voor
zien zie, dat zijn raadsels, voor wier oplossing
een gewoon menschenverstand stilstaat.
En toch ziet men dat alles dagelijks gebeuren.
Maar juist de gemakkelijkheid, waarmee dat in
zijn werk gaat; het feit dat de gewezen bank
roetier zich spoedig weder met opgeheven hoofde
kan vertoouen te midden van hen, die zoo- of
zooveel percent aan hem te kort kwamenhet
onverklaarbare verschijnsel dat hij na zijn faillis
sement weder crediet en klanten kan bekomen
als te vorea dat alles wijst op een bederf in
onze maatschappij, waaraan het boog tijd wordt dat
door de wet paal en perk worde gesteld,
In dat opzicht heeft de Winschoter demonstra
tie ruimschoots haar goede zijde. Niet alleen dat
zij, wien het aangaat, daaruit kannen leeren, dat
de weg van het bankroet, waar hij tot al te schok
kende toestanden leidt, ook wel eens met doornen
en distelen bezaaid is, maar tevens is die demon
stratie een vingerwijzing voor de bevoegde macht,
dat de volksstem zich soms doet hooren waar de
wet het zwijgen bewaart.
In dubbele mate is het daarom te betreuren,
dat de verzamelde menigte, in stede van zich tot
een indrukwekkend protest te bepalen, tot een
werk van vernieling overging, een des te dwazer
handeling, daar zij ten slotte ten nadeele van de
failliete massa uitliep. Maar wij herhalen het
was het wonder? De militaire macht, tot hand
having der orde aangerukt, mocht al in staat zijn
de bijzondere eigendommen te beschermen, de
misleide menigte gevoelde het maar al te diep,
dat zij daar stond zonder bescherming tegenover
de mannen, die haar vertrouwen op zoo schande
lijke wijze misbruikten en haar dat ter kennis
brachten als ware het de meeste alledaagsche zaak
ter wereld.
Dat zij, die daden van geweld pleegden, hun
straf zullen ondergaan, het zij zooWelke straf
zal hen treffen, die misbruik maakten van het
vertrouwen, door hun medeburgers in hen gesteld
LEIDEN, 6 September.
De heer Koelman heeft thans het kleimodel
van zijn beeld van Van der Werff voltooid en het
is in pleister afgegoten. Het kolossale beeld, ander
half maal de grootte van het leven, vertoont Van
der WerfTs kloeke en fiere gestalte, in een ern
stige en waardige houding die de gedachte goed
uitdrukt. De kleeding en alle bijzonderheden zijn
met groote nauwkeurigheid zeer uitvoerig ge
boetseerd; het geheel is eenvoudig en natuurlijk
zonder eenige gemaaktheid. De vier groote bas-
reliefs zijn reeds in brons gegoten bij de firma
Enthoven te 's-Gravenhage. Ook dezeD, tafereelen
uit den nood en de bevrijding van Leiden voor
stellende, zijn zeer fraai. Het gansche gedenk-
teeken van Leidens Ontzet, dat in 1880 gereed
komt, zal dus een waardig kunstwerk worden.
Ook de Nederl. Spectator meldt dat de commissie
voor dit gedenkteeken met de stedelijke regeering
van Leiden bepaald heeft, dat het zal geplaatst
worden op de Hoogstraat.
Aan de zwem- en bad-inrichting Rbynzigt
zijn gedurende deze week 698 baden genomen.
Gedurende deze week zijn dagelijks in het
Werkhuis alhier opgenomen van 5367 volwas
sen personen en van 511 kinderen.
In de Dinsdag jl. te Noordwijk gehouden
raadszitting werden beëedigd en namen als leden
van den raad zitting de heeren W. Van der Wey-
den, P. De Groot (herkozen), D. Wassenaar en
M. Paardekooper. Tot wethouder werd na stem
ming en herstemming bij welke laatste de
stemmen staakten, zijnde uitgebracht 10 stemmen,
waarvan op de heeren G. Van Konijnenburg en
P. De Groot ieder 5, en 1 briefje in blanco
bij loting tusschen den benoemde en den heer G.
Van Konijnenburg aangewezen het raadslid P. De
Groot, die de betrekking aannam. Tot 8den amb
tenaar van den burgerlijken stand werd benoemd
de heer P. Alkemade Mz.
De rekening van ontvangsten en uitgaven over
1878 werd vastgesteld met een nadeelig saldo
van f 479.25'/,. Het kohier van den hoofdelijken
omslag voor 1879 werd vastgesteld op/2670.55,
verdeeld over 311 aangeslagenen. De aangeboden
begrooting voor 1880 werd ter visie gelegd.
De afdeeling Amsterdam van de Ned. Maat
schappij voor tuinbouw en plantenkunde heeft een
wedstrijd uitgeschreven tusschen kweekersknechts
en leerlingen. De planten, die door de inzender»
zeiven na 15 Maart van dit jaar moeten gekweekt
en verzorgd zijn, worden tentoongesteld van 12
tot 15 September e. k. in het lokaal „Café Flora"
op de Weteringschans te Amsterdam, dat daartoe
een uitstekende gelegenheid aanbiedt. Die tentoon
stelling belooft zeer belangrijk te zullen worden,
daar meer dan 100 inzendingen zijn toegezegd,
waaronder prachtige verzamelingen moeten zijn.
Naar het Vad. van goederhand verneemt,
is de koning voornemens om tot aanmoediging
van leger, schutterij en weerbaarheid in het aan
staande jaar een algemeenen schietwedstrijd te
doen honden op de Wijchelsche heide nabij het Loo.
Door wijlen mej. M. C. Van der Pot, wed.
van den heer L. Twiss, is aan de Ned. Her
vormde diaconie te Rotterdam en die te 's-Graven
hage ieder 2000 gelegateerd.
De Unie van Utrecht zal toch nog herdacht
worden. Bij gelegenheid van een volksconcert en
verlichting te Utrecht in Tivoli op 20 September
zullen eenige historische tableaux worden opgevoerd,
betrekking hebbende op de Unie te Utrecht en voor
stellende 1°. Johan van Nassau2». de vijf vorsten
uit het hnis van Nassau; 3°. de Unie van Utrecht;
4°. kunsten en wetenschappen5°. handel en zee
vaart; 6°. de vijf werelddeelen7°. den oorlog;
8°. den vrede. Dit programma is misschien nog
voor wijziging vatbaar.
Onlangs werd melding gemaakt van een
besluit der Synode van de Ned. Herv. kerk om
een brief te richten aan de leden dier kerk over
de twistpunten die haar thans verdeelen. De Kerkel.
Courant bevat thans dat schrijven. De Synode
wijst o. a. op art. 38 en 39 in het reglement op
het godsdienst-onderwijs, die voor velen beschouwd
worden als strijdig met het algemeen reglement
art. 11 en met de stem des gewetens. Om aan te
toonen, dat dit ten onrechte geschiedt en op mis
verstand rust, bespreekt zij de eigenlijke beteekenis
dier artikelen, als vooral gericht tegen „sommige
ouderlingen, die, bij de aanneming tegenwoordig,
meenden er uit te kunnen afleiden, dat zij bevoegd,
ja verplicht waren, een onderzoek in te stellen
naar de zuiverheid en de oprechtheid van de be
lijdenis der aannemelingen", doch „vergaten, dat
die zuiverheid niet maar kortaf naar ieders bij
zondere opvatting van de kerkleer kan worden
bepaald en dat die oprechtheid alleen door den
Kenner der harten kan worden beoordeeld en wij,
kortzichtige en feilbare menschen, ons met de
betuiging der lippen moeten tevreden stellen,
zoolang het gedrag deze betuiging niet weerspreekt."
De nieuwe regeling, dientengevolge in 1878 ge
maakt, is, „geheel in overeenstemming met de
bepalingen over het ambt der ouderlingen, gelijk
dit reeds in de eerste Synode der Nederlandsche
Hervormde kerk, die te Wezel in 1568, is vast
gesteld en altijd gehandhaafd."
Te Tiel is na een korte ongesteldheid over-