Woensdag 23 Juli.
N0. 5960.
A0. 1879.
IDSCII
DAGBLAD.
PBIJS DEZEE COURANT:
Voor Leiden per 8 maanden.. V7» f 1.10.
Franco per post.s 1.40#
Alzonderlijke Nommers..T.v.a 0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DKB ADVERTENTIES;
Vu 1rejrf».1.08.
Iedere regel meer.......
Grootere letten neer pleeUmimte.
'•"TSW WI-' i
te.
LEIDEN, 22 Juli.
Het bestaur van het aardrijkskundig ge
nootschap heeft besloten een linguïstische kaart
samen te stellen, waarop het gebied der verschil
lende in ons vaderland gesproken tongvallen zoo
nauwkeurig als mogelijk zal aangegeven worden;
het heeft de voorbereiding en bewerking daarvan
opgedragen aan een commissie, bestaande uit de
heerendr. H. Kern, te Leidendr. A. Sasse, te
ZaandamP. J. B. C. Robidé van der Aa, te
's-HageP. H. Witkamp en H. Bouman te Amster
dam. Voor het vervaardigen van zulk een kaart
zijn gegevens noodig uit alle oorden van het rijk
en ten einde deze te bekomen is door de com
missie een reeks van vragen ontworpen, zoo inge
richt, dat ze zonder behulp van taalgeleerdheid
kunnen beantwoor l worden. Er wordt niets anders
verlangd, dan dat men achter de kolom, welke in
de Nederlandsche schrijftaal gestelde woorden en
uitdrukkingen bevat, ïuvulle de overeenkomstige
gewestelijke. Het zal de taak eener commisie van
deskundigen wezen om uit de ingekomen antwoor
den de hoofdkenmerken van eiken tongval op te
maken en zoodoende de grenzen er van af te
bakenen.
Gisteren is aan het gebouw van het prov.
bestuur te 's-Hage aanbesteed het maken van een
bazaltmuur aan het buitenfront der schutsluis van
het kanaal door Voorne te Hellevoetsluis, provincie
Zuid-Holland. Minste inschrijver was de heer Ph.
Verbruggen te Waddingsveen, voor f 4799.
Gistermiddag te twee uren had de verga
dering van liberale leden der Tweede Kamer plaats
onder praesidium van mr. E. Cremers. Meer dan
veertig leden waren opgekomen, terwijl ook nog
enkele leden hadden te kennen gegeven tot hun
leedwezen verhinderd te zijn. De vergadering werd
geopend met een kort woord van den heer Cre
mers, waarin hij uiteenzette, waarom de heer v. d.
Putte en hij de leden hadden opgeroepen. Daarna
kreeg de heer Fransen van de Putte het woord
om de vergadering in te lichten. Zijn mededeelin-
gen sloten zich aan bij hetgeen de minister van
binnenlandsche zaken in de Eerste Kamer had
verklaard en hetgeen dus bekend was. Daarna had
de minister van binnenlandsche zaken eenige dagea
later een uitvoerigen brief aan den Koning ge
schreven. In dien brief had de minister uiteen
gezet wat van den beginne af de taak van het
ministerie was geweest. In de zitting van 1877
1878 had het kabinet zich tot taak gesteld om
de aanhangige vraagstukken, als de onderwijs-
quaestie, de herstelling van het financieel even
wicht, de voorbereiding van het strafwetboek, de
voorbereiding van de kanalenwet, op te lossen.
Daarna zou men overgaan tot een wijziging van
de parlementaire inrichting, de herziening van de
belasting en het brengen van een betere verhou
ding tusschen rijks- en gemeente-financiën.
Al lang was het gebleken, dat verschillende
bepalingen van de grondwet voor die hervormin
gen een beletsel waren, en daarom zou reeds in
't begin van dit zittingjaar een voorstel tot grond
wetswijziging gedaan zijn, zoo de ziekte van den
heer De Roo dit niet verhinderd had. Grond
wetsherziening bleef echter noodig en de minister
van binnenlandsche zaken verklaarde thans in zijn
missive dan ook niet te kunnen aanblijven, indien
niet een ontwerp van grondwetsherziening bij het
begin der volgende zitting in den geest eener
nota (bij den brief aan den Koning gevoegd) met
machtiging des Konings aan de Tweede Kamer
kon worden voorgelegd.
De minister van binnenlandsche zaken had èn
den brief èn de nota aan den raad van ministers
medegedeeld, met vertoek ze in de notulen te
willen opnemen, hetwelk geschiedde. De minister
verzocht daarop den heer Tak niet verder op ont
slag aan te dringen, voordat op de laatste missive
door Z. M. zou zijn beschikt. Enkele dagen later
werd de brief vanwege Z. M. verzonden aan het
ministerie om advies. Aan de beraadslaging in den
ministerraad werd door zes leden deelgenomen, te
weten de beeren Van Rees, Gleichman, Wichers,
Den Beer Poortugael, Smidt en Van Heeckeren
van Keil. Vier van de ministers deelden de ziens
wijze van den minister van binnenlandsche zaken
en in dien geest werd dan ook den 2den Juli
een advies aan den Koning gezonden. De heeren
Gleichman en Van Rees konden zich op verschil
lende gronden niet met de zienswijze van den mi
nister van binnenlandsche zaken vereenigen en
zonden elk afzonderlijk ook aan den Koning een
advies. De minister van financiën verklaarde in
zijn advies, dat hij in 't algemeen niet tegen
grondwetsherziening was, maar dat een dergelijk
voorstel naar zijn meeniug alleen van een krachtig
ministerie kon u'tsaau. Naar de meening van den
minister van koloniën i/cdoogt ook de algemeene
politieke toestand des lands op dit oogenblik geen
grondwetsherziening!
Den lOden Juli kwam er een beschikking van
den Koning. Z. M. verklaarde, dat bij een voor
stel tot grondwetsherziening, buiten zijn initiatief
genomen, thans niet kon goedkeuren om een mi
nister te behouden. Kwam het tot grondwetsher
ziening, dan zouden wellicht ook andere bepalingen
herzieningeischen om zoo mogelijk een blijvend werk
tot stand te trachten te brengen. Behalve de re
denen, door de ministers van financiën en van
koloniën aangevoerd, waren er naar de meening van
Z. M. nog andere gewichtige redenen, die op dit
oogenblik den Koning er voor deden terugdein
zen om in het voorstel van den minister van bin
nenlandsche zaken te treden. Naar 's KoniDgs mee
ning toonde ook de minister van binnenlandsche
zaken zelf te twijfelen aan de mogelijkheid om
het werk tot stand te brengen, omdat de minis
ter reeds gewaagd had van de noodzakelijkheid
om een voorstel tot ontbinding te doen, indien
de Tweede Kamer de grondwetsherziening niet wilde.
Daarop heeft het ministerie het verzoek om collec
tief ontslag herhaald.
Nu verliepen er weer eenige dagen, totdat vóór
nu ongeveer acht dagen aan de heeren Fransen
van de Potte eu Cremers werd opgedragen, om
zoo spoedig mogelijk een nieuw kabinet samen
te stellen. De heeren Van de P. en C. zagen ter
stond het zeer ingewikkelde en ernstige van den
toestand in en verborgen het ook volstrekt niet,
dat zij wel niet in staat zouden zijn een nieuw
kabinet te formeeren. Vrijdag jl. hadden de heeren
Van de P. en C. met den Koning een langdurige
conferentie. In de eerste plaats gaven zij aan Z.
M. te kennen, dat het wenschelijk zon zijn, dat
eerst het gevoelen van de presidenten van de Ka
mers en van den vice-president van den Raad
van State werd ingewonnen en dat deze heeren
over hetgeen thans te doen was aan den Koning
rapporteerden. Verder verklaarden zij oak, dat het
hun wenschelijk voorkwam de liberale leden der
Tweede Kamer t» raadplegen en hun mededeelin-
gen te doen aangaande den toestand, waartegen
Z. M. volstrekt geen bezwaar had.
Op de mededeelingen van den heer Fransen
van de Putte volgde een uitvoerige discussie. De
gevoelens liepen zeer uiteen en van een bepaalde
meerderheid bleek niet. Van de wenschelijkheid
eener grondwetsherziening was men, vooral op het
punt van het kiesrecht, vrij algemeen overtuigd,
maar zeer verschilde men over de vraag; 1*. of
het tijdstip voor het aan de orde stellen van
grondwetsherziening goed was gekozen2®. of dit
ministerie op dit oogenblik met goed gevolg deze
zaak ten einde zou kunnen brengen. Verschillende
sprekers betoogden de wenschelijkheid dat Z. M.
zich met den minister van binnenlandsche zaken,
die wel demissionair, maar nog altijd raadsman
der kroon is, zich nader in verbinding zou stel
len, opdat die minister in c!e gelegenheid zou zijn
de bedenkingen des Konings tegens 's ministers
plannen zoo mogelijk te weerleggen.
Tot een conclusie kwam men niet. Dat de heeren
Van de Pntte en Cremers de opdracht thans
zullen aanvaarden is niet waarschijnlijk.
Naar wij vernemen is de talentvolle tooneel-
kunstenaar de heer Albregt hedenmorgen overleden.
Aan den algemeenen schietwedstrijd van het
officieren-schietgezelscbap der dd. schutterij te
's-Hage zullen ook de onderofficieren der dd.
schutterij kunnen deelnemen.
Eenige inwoners te Scbeveningen hebben
het plan o; gevat tot stichting van een kinder
ziekenhuis aldaar.
Ter voorkoming van misbruiken zal het den
miliciens bij hunne opkomst onder de wapenen
streng verboden worden, om aan onderofficieren of
korporaals geschenken of geld in bewaring te geven.
Bij den internationalen wedstrijd, waarmede
het zangersconcours te Rotterdam werd besloten,
is de eerste prijs, prix d'excellence, door de Haag-
sche Mannenzangvereeniging „Cecilia" behaald.
Het stoomschip „Schiedam", van Nieuw-
York naar Rotterdam, passeerde gistermiddag te
vijf uren bij Seillys.
Gemengd Nieuws.
De eerste dag van de Leidsche ker
mis heeft het niet bijzonder getroffenvan den
morgen tol den avond bij voortduring regen.
Toch waren er, zooals van zelf spreekt, nog velen
die weer en wind trotseerden; vooral was dit in
den namiddag het geval. In den laten avond was
het spoedig stil langs de straten. Velen waren
dan ook telkens genoodzaakt zich huiswaarts te
begeven of hunne toevlucht tot koffiehuizen, vele
thans in cafés-chantant herschapen, te nemen. Het is
natuurlijk dat ook de tenten wat de opkomst
van het publiek betreft, daaronder lijden, ofschoon
o. a. het Théatre de Nouveautés van den heer
Spriet op de Lammermarkt toch vrijgoed bezet
was. De werkzaamheden in het goochelen, de
gymnastiek enz. enz. werden telkens toegejuicht,
evenals dit ook het geval was bij de verschillende
gezichten met electrische verlichting en andere
tableaux, besloten met een pantomime„de roovers
in het gebergte."
De groote zaal van de Stadszaal heeft ook dit
jaar weder een geheel ander voorkomen aangeno
men; het orkest is in een grot veranderd, waar
voor, naar ook van verschillende zijden werd ver
zekerd, den vervaardiger, den heer J. D. Speet,
bloemist alhier, alle eer toekomt. Ze is, met
klimop en ander groen voorzien, bijna geheel van
boomschors gemaakt, en wel zoodanig in elkaar
gewerkt, dat er geen enkel spijkertje voor in den
muur is geslagen. Het is eem op zulk een wijze
„nog nooit alhier vertoond", schouwstuk, dat