N°. 5713.
Maandag
A0. 1878.
30 September.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
Dit Nominer toestaat uit TWEE
BLADEN.
Eerste Blad.
De Traniway-concessie.
LEIDSCH
PliIJS DEZEB CO CRUST:
Voor Leiden per 8 munrtfa..L1(K
Franco per postVI 1.4Q.
Afzonderlijke Kommen0.G5.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
V*a 16 regels1.03.
ledeTe regel meer0.17^.
Greetexe letters naar plaatsruimte.
Het officieel verslag der gemeenteraadszitting,
den 19den dezer gehouden, ligt voor ons. Met
zeker ongeduld namen wij het blad op om ons
te overtuigen, dat wij de discussie, in die verga
dering onzer gemeentelijke vertegenwoordiging
gevoerd over het verleenen der concessie tot het
aanleggen en exploiteeren van paardenspoorwegen,
juist hadden weergegeven in ons voorloopig verslag.
Jawel, het staat er zwart op wit. Het voor
stel van den heer Goudsmit om, nu iemand een
geldsom ter bekoming van de exploitatie had aan
geboden, tot een aanbesteding over te gaan, werd
aangenomen. „Thans", zoo liet dat raadslid er op
volgen, „heeft de voorkeur hij, die het meeste geld
biedt". Met andere woordenThans is de tramway-
aanleg gemaakt tot een geldzaak.
Maar de raadsleden, die vóór het voorstel stem
den, gelieven ons de opmerking te vergunnen dat,
nu de gelukkig kleine meerderheid van den
Raad het met ronde woorden verklaarde, dat zij,
nu daar kans op was, in de eerste plaats aan dat
zaakje wat wilde trachten te verdienen voor de
gemeentekas zij nu ook zich volstrekt niet
moeten verwonderen, indien de eventueele con
cessionaris dat voorbeeld volgt en bij aanleg zoowel
als bij exploitatie niet het belang, het algemeen
belang der zaak op den voorgrond plaatst, maar
eenvoudig vraagt: hoe sla ik er de meeste dub
beltjes uit?
Met een talent, de beruchte Chineezen in onze
Indische bezittingen waardig, altijd de negotie
voorop te stellen, en dat nog wel uit vrees van
anders niet verantwoord te zijn tegenover zijne com
mittenten. Ongelukkige negotiezuchtReeds meer
malen heeft zij ons parten gespeeld. Door haar
kwamen wij in het bezit van een dure, schreeu
wend dure waterleiding zonder een enkele brand-
kraan in de geheele gemeente, waarvan het gemis
nog dezer dagen op zoo jammerlijke wijze werd
gevoeld. Haar ook hebben wij het te danken, dat,
zoodra er een onnoozel sommetje van een paar
duizend gulden te verdienen viel, de vraag: hoe
krijgen we een goede tramway? op den achtergrond
werd geschoven.
Maar zelfs die f 2000 waren nog niet verdiend.
Of is de gemeente nu niet moeten beginnen met
voor hare aanbesteding zelfstandig een nieuw pro
ject met voorwaarden te laten opmaken Dat kost
een aardig sommetje, wanneer het naar behooren
is geschied door tusschenkomst vau een ingenieur,
gelijk b. v. het ontwerp der firma Crans Cc.
was vervaardigd, waaraan B. en Ws., zeker niet
zonder grond, de voorkeur meenden te moeten
toekennen. Doch wie geeft de verzekering, dat
er nu nog drie concessionarissen zullen opkomen
Want, Mijne Heeren, de weg van loven en bieden,
dien men heeft ingeslagen, is een gevaarlijke weg,
en het zou wel eens kunnen gebeuren, dat de
gemeenteraad, zoo tuk om voor zijne committen
ten het douceurtje te verdienen van wat men den
trekpenning zou kunnen noemen, met het koopje
bleef zitten en per slot van rekening nog de kos
ten van het project aan zijn kleed kreeg boven
dien. Hoe zou het dan met de verantwoordelijk
heid tegenover de committenten gesteld zijn?
En dan niet alle concessie-aanvragers zijn
serieuze aanvragers. Zoo'n concessie de heeren
van het dubbeltjes-voorstel althans zullen dat wel
begrijpen wordt ook wel eens louter en alleen
gevraagd om ze in de tweede of derde hand te
doen overgaan zonder zelf een enkele spoorstaaf
te leggen. Kijk, alweer de weg van de negotie!
Wellicht zal men ons tegenwerpen wat ook een
der raadsleden zeide„De gunning kan toch altijd
worden voorbehouden", wanneer daarvoor vrees
bestond. Vooreerst zouden wij willen opmerken,
dat de niet-serieuze aanvrager dat gewoonlijk niet
vooraf te kennen geeft; ten tweede zouden zij, die
voor het voorstel-Goudsmit stemden, strikt geno
men verplicht zijn a tort et a travers hun stem
te geven aan den meestbiedende. Immers de heer
G. zeide het duidelijk genoeg: „Thans heeft de
voorkeur hij, die het meeste geld biedt." Tegen
over een zoo pertinente verklaring schijnen alle
andere consideratiën te vervallen. Maar wellicht
nemen de heeren het zoo nauw niet met den consi
derans van het voorstel.
De voorsteller haalde ook de aanbesteding te
Rotterdam aan. Doch de tweede koopstad des rijks
en Leiden staan voor een tramway-exploitatie vol
strekt niet gelijk. Rotterdam is een dichtbebouwde
stad met een groot aantal inwoners en zal dus
bij betrekkelijk korte ritten veel passagiers geven
Leiden daarentegen heeft een uitgestrekten platte
grond men deuke aan de gezamenlijke lengte
van Noordeinde, Breestraat en Hoogewoerd met
relatief weinig ingezetenen, wat voor een tramway-
onderneming de ongunstige voorwaarde oplevert
van lange ritten met weinig passagiers. Trouwens,
de ondervinding, met de concessie-De Haan opge
daan, heeft genoegzaam geleerd hoe moeilijk zulk
een zaak hier is tot stand te brengen, ook financieel.
Thans heeft men een degelijke aanvrage van
een solide firma, waarbij het in de eerste plaats
om de zaak te doen was en die daarom door
B. en Ws. werd aanbevolen, in de waagschaal ge
steld door in aanmerking te nemen een tusschen-
tijdsch aanbod van een som, welke in vergelijking
van het geheele benoodigde kapitaal eigenlijk zoo
gering is, dat ieder ander concessie-aanvrager haar
zou kunnen aanbieden voor de gemeentekas.
Om al die redenen betreuren wij het ten hoogste,
dat niet is opgevolgd het advies van den heer
Du Rieu, die zoo terecht zeide„W^j moeten niet
op de f 2000 zien en de concessie eenvoudig aan
de firma Crans Co. verleenen, zooals B. en Ws.
voorstellen. Wij moeten nu niet gaan loven en
bieden; dat acht ik beneden de waardigheid van
deze vergadering."
Dat is de taal van mannen, die in de sleutels
van het Leidsche stedewapen niet precies de sleu
tels der gemeentekas zien, maar ze veeleer beschou
wen als een symbool van het roemruchte tijdperk,
waarin men het algemeen belang wist te stellen
boven de negotie.
Wellicht dat bij de nu uitgeschreven aanbeste
ding nog kan worden goedgemaakt wat thans is
bedorven, al is er dan ook veel tijd te loor gegaan
en al deed men te kort aan de waardigheid van
den Gemeenteraad.
LiEIDEjV, 28 September.
Het door 't overlijden van den heer Dunkier
uitgestelde groot instrumentaal concert op Zomer-
zorg, door leden van de koninklijke militaire kapel
te geven, zal thans aanstaanden Dinsdag plaats
hebben. Met het oog op de groote belangstelling
die vooral dit jaar in de zomerconcerten werd aan
den dag gelegd, en op den bijval dien de execu
tanten bij herhaling ondervonden, zou het ten
eenenmale overbodig geacht kunnen worden op dit
buitengewone concert van strijk-orkest nogmaals
de aandacht te vestigen, ware het niet dat het doel
om den bezoekers een heerlijken kunstavond te doen
smaken, met een ander gepaard gaat, dat ieders
sympathie moet wegdragen. Ook in het belang van
den naam van Leiden, dat in de muzikale wereld
niet den slechtsten klank heeft, is het te wenschen
dat zoowel de liefhebbers als beoefenaars der
muziek niet door hunne afwezigheid zullen schitte
ren. Het programma is er waarborg voor dat iets
goeds en schoons zal worden aangeboden.
De commissie voor het examineeren van hen
die een akte van bekwaamheid voor het middel
baar onderwijs wenschen te verkrijgen in de
Ned. taal- en letterkunde en de geschiedk. weten
schappen, de staathuishoudkunde, de levende
talen en hare letterkunde en het schoonschrijven,
voor 1878, zal zitting houden te 's-Gravenhage
en bestaan uit de heerenlid en voorz., dr. D.
J. Steyn Parvé; leden: mr. H. E. Moltzer, dr.
C. M. Kan, mr. B. H. Pekelharing, dr. P. Ro-
meyn, dr. J. H. II. Hülsmann, L. Chatelain en
B. C. Brennandie voor de wis- en natuurk. we
tenschappen, handelswetenschappen, gymnastiek en
landbouwkunde, m. o., eveneens te 's-Hage, zal
bestaan uit de heerenlid en voorzitter, dr. M.
Salverda; leden: dr. J. Zaayer, dr. J. M. Yan
Bemmeleu, dr. R. A. Mees, A. J. Van Pesch, D.
Grothe, dr. G. P. W. Baehr, dr. H. Behrens,
C. J. M. Jongkindt Coninck, R. W. Boer, L.
Broekema, mr. J. P. Amersfoordt, E. H. C.
Schaefer, dr. C. J. J. Ninck Blok, J. Yersluys,
J. S. G. Disse en J. H. Dijkmande com
missie voor het hand- en rechtlijnig teekenen en
boetseeren, m. o., zal zitting houden te Delft, en
bestaan uit de heeren: lid en voorzitter, jhr. mr.
Y. E. L. De Stuers, leden: E. Gugel, A. Le
Comte, W. B. G. Molkenboer, E. Stracké, J.
Versluys en dr. T. Zaayer.
Van de zwem- en badinrichting Rhynzigt
wordt nog door eenige liefhebbers gebruik gemaakt
overigens kan men het badseizoen als gesloten
beschouwen. In het geheel zijn gedurende dezen-
zomer 16,368 baden genomen. Het afwisselende
weder is de reden dat dit cijfer aanmerkelijk lager
is dan andere jaren, en heeft menigeen tegenge
houden lid te worden.
Gedurende deze week zijn dagelijks in het
Werkhuis alhier opgenomen van 5174 volwas
sen personen en van 1113 kinderen.
Het oordeel over de antwoorden op de prijs
vragen, die den 15den April 1877 door rector
en senaat van de rijksuniversiteit te Groningen
zijn uitgeschreven, is in de Staatscourant opgeno
men. De faculteiten der rechtsgeleerdheid, der
geneeskunde en der wis- en natuurkunde ontvin
gen op hare vragen geene antwoorden. De facul
teit der godgeleerdheid had één in 't Nederlandsch
geschreven antwoord te beoordeelen, dat hier en
daar niet ongelukkig geslaagd wordt geacht, met
name de wijze, waarop de schrijver uit zijne bron
nen een schets heeft gegeven van de geschiedenis
der Joden na de ballingschap, waarmede dan de
oorsprong van de secte der Earizeën niet onver
dienstelijk wordt in 't licht gesteld. Maar daarmede
is ook alles gezegd, wat tot lof van deze ver
handeling zou kunnen worden vermeld. Taal en
stijl laten zooveel te wenschen over, dat aan deze
verhandeling de bekroning niet kon ten deel val
len zoowel om den vorm als om den inhoud. Ook
het antwoord, dat de faculteit der Ktteren en wijs
begeerte te beoordeelen had, werd geen bekroning
waardig geacht.
De heeren A. H. Berkhout, A. De Jong
