N°. 5514.
Dinsdag
A0. 1878.
5 Februari.
Dexe Courant wordt dagelijks, met uitzondering
Tan Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
Een wenschelijke wetsherziening.
LEIDSOH
DAGBLAD.
PEIJS DEZER COURANT:
Toor Ltiden per maanden1.10.
r. 1.4a
Franco per post.
Afzonderlijke Nommeraa 0.01
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Tm 1—8 regels.....
ledara regel meer
Grootere letters naar plaatsruimte.
.i.TiScr.
.V 1.05.
f 0.17).
J
Reeds met een enkel woord maakten wij voor
eenigen tijd meldiDg van een hoogst belangrijk
geschiedkundig overzicht van de hand van dr. S.
Sr. Coronel, voorkomende in n°. 9 van het zoo
gunstig bekende tijdschrift „Stemmen over staat
kundige en maatschappelijke vraagstukken" en dat
tot titel droeg het in onze dagen zoo menigmaal
uitgesproken woord „Kinderarbeid." In het onlangs
verschenen 10de nummer van dat maandschrift
zet de kundige schrijver zijn niet gemakkelijke
taak voort door achtereenvolgens een blik te slaan
op hetgeen in Duitschland en Oostenrijk, Zwit
serland en België, Zweden en Denemarken, ja in
Spanje werd verricht tot bescherming van vrou
wen en kinderen tegen overmatigen arbeid in fa
brieken en werkplaatsen.
Dat ook dit tweede gedeelte eene lezing over-
waardig is, zal geen betoog vereischen voor hen,
die kennis maakten met het eerste stukhen, die
dat verzuimden, schromen wij niet daartoe aan te
sporen, er tot aanbeveling, zoo deze nog noodig
mocht zijn, ten slotte bijvoegende, dat de waarde
en bruikbaarheid van het geheel niet weinig wor
den verhoogd door een vergelijkenden staat van
de voornaamste bepalingen in de desbetreffende
wetten in Engeland en Frankrijk benevens al de
boven opgenoemde landen.
Maar Nederland dan Aan ons land wijdt de
begaafde schrijver, en terecht, een afzonderlijk
hoofdstuk, niet zoozeer om daaromtrent in een
breede historische ontwikkeling te treden, als wel
om uit de ervaring, in den vreemde opgedaan,
nuttige wenken voor een nadere regeling van den
kinderarbeid ten onzent te putten.
Zeer juist gezien. Immers, ook bij hetgeen in
ons land op dat gebied van wetgeving reeds werd
tot stand gebracht, mag niet buiten rekening
worden gelaten wat in andere rijken in dat opzicht
voor ons viel te leeren. Dat de wet-Van Houten
desniettegenstaande een betrekkelijk zoo hoogst
gebrekkige wet werd, was het gevolg hiervan dat,
gelijk de schrijver het zoo juist uitdrukt, daarin
twee hoofdvoorwaarden werden gemist om de rich-
tige toepassing te verzekeren van het eenmaal
aangenomen beginsel, dat de staat onmondigen
behoort te beschermen tegen overmatigen arbeid
en verwaarloozing. Die voorwaarden zijn een vol
doend toezicht om tegen overmatigen arbeid te
waken en een bepaald voorschrift om te beletten,
dat het kind verwaarloosd wordt.
Daarom is een herziening van de wet op den
kinderarbeid dringend noodzakelijk. In welken geest
de heer Coronel meent dat die moet plaats hebben
blijkt uit de volgende zinsneden: „Naar het ons
voorkomt, is de eisch van het oogenblik om de
omschrijving van het gebied, waarover het verbod
om te arbeiden zich uitstrekt, zooveel mogelijk te
verduidelijken, zoodat aan de vele ontduikingen
van de bestaande wetsbepalingen voldoende perken
worden gesteld. Het verbod om te werken bene
den den leeftijd van 12 jaren moet absoluut ge
steld worden en dus ook toepasselijk zijn op h u i-
selijke en persoonlijke diensten enveld..
arbeid."
Ziedaar een billijke eisch, die vooral in een
fabriekstad als Leiden de goedkeuring zal weg
dragen, een eisch, welks verwaarloozing ten ge
volge heeft, dat de eigenaars van groote fabrieken
gelijk er hier ter stede zoovele gevestigd zijn, door
de wet worden getroffen, terwijl ouders voor hun
huiselijke, bezitters van kleine werkplaatsen voor
hun zoogenaamde persoonlijke diensten en land
bouwers voor den veldarbeid buiten het bereik der
wet vallen, zoodat in den tegenwoordigen toestand
de groote fabrikanten zich al den druk der wet
moeten getroosten, zonder de voldoening te smaken,
dat de opofferingen, die hun dit kost, het beoogde
doel, bescherming van het kind tegen overmatigen
arbeid, doen bereiken.
En zoo eenige stad in ons vaderland het recht
heeft een stem te doen hooren tot herziening der
wet op den kinderarbeid in dien geest dat zij èn
beter doel treft, èn niet uitsluitend drukt op de
groote fabrikanten, dan voorzeker is het Leiden.
Van onze stad toch het is zeker niet overbo
dig er aan te herinneren gingen de eerste po
gingen uit om verbetering aan te brengen op het
gebied van den kinderarbeid. Want niet alleen
dat de afgevaardigden der verschillende armbestu
ren en die van de Leidsche Maatschappij van Wel
dadigheid in een gecombineerde vergadering, den
3den Dec. 1859 hier ter stede gehouden, de eerste
stappen deden tot het uitlokken eener enquête in
zake den kinderarbeid, maar den 17den Maart
1863 richtten 32 Leidsche fabrikanten tot den
Koning een adres, waarin zij wezen op de drin
gende noodzakelijkheid eener voor allen (en niet
alleen voor eigenaars van groote fabrieken) ver
plichtende regeling van het onderwijs, de uren
van arbeid en rust der kinderen, in fabrieken
arbeidende.
Moge aan dien wensch, maar thans uitgebreid
ook tot bijzondere diensten en veldarbeid, eindelijk
gehoor worden gegeven
LEIDEN, 4 Februari.
In de laatste buitengewone zittingen der
Synode is het rapport der commissie, benoemd
om de bepalingen van het reglement op het exa
men met die van het reglement op het hooger
onderwijs in overeenstemming te brengen, ter
hand genomen, en is naar aanleiding daarvan een
door de commissie aangeboden concept-reglement
op het examen voorloopig door de vergadering
gearresteerd. Het zal aan de consideratiën der
provinciale kerkbesturen en der in Juni te houden
classicale vergaderingen worden onderworpen. De
voornaamste bepalingen, waardoor dit reglement
zich van het vorige onderscheidt, zijn opgenomen
in de „Kerkel. Ct." van 2 Eebruari.
De benoeming tot hoogleeraren is, voor zoo
ver officieel bekend is, aangenomen door dr. Hof
stede de Groot voor Groningen en door dr. Acquoy
voor Leiden. Van de andere benoemden wordt nog
bericht ingewacht.
Vrijdag 8 Februari a. s., den 303den gedenk
dag van de stichting der universiteit alhier, zal
de rector-magnificus dr. R. J. Fruin des namiddags
te twee uren in het groot auditorium eene rede
houden.
Dr. C. P. Sluyter, leeraar in de natuurlijke
historie aan de hoogere burgerschool alhier, heeft
zich bereid verklaard om aan de Nederlandsche
expeditie naar dê Noordpoolstreken deel te nemen.
Door den stationschef alhier is, ten behoeve
deï nagelaten betrekkingen van cle bemanning clej
verongelukte reddingboot, naar Den Helder een
som van vijftig gulden opgezonden, zijnde het be
drag van giften van eenige studenten en aan het
station geëmployeerden alhier.
Tot predikant bij de Ghr. Ger. Gemeente
alhier (Hooigracht) is beroepen de heer J. H. Van
der Linden, pred. te Bolsward.
Bij de heden gehouden openbare verkoo-
ping van cokes van partijen van 100, 50, 10 en.
5 hectoliters waren de hoogste prijzen f 30.00?,
15.00, 3.30 en 1.55; de laagste f 30.00,
15.00, ƒ3.00 en ƒ1.50.
Bij den Raad van State is, naar men ver
neemt, de overweging aanhangig gemaakt van een
ontwerp voor eene nieuwe regeling van de krijgs
school voor officieren.
De algemeene Synode der Nederl. Herv.
Kerk heeft in hare buitengewone vergadering, deze
maand gehouden, besloten, een adres aan de regee
ring te zenden, waarin wordt aangedrongen om in
de nieuwe wet op het lager onderwijs, of in de
gewijzigde artikelen der bestaande wet op het
lager onderwijs eene bepaling te doen opnemen
als volgt: dat de bevoegde macht in de gemeente
verplicht is, op verzoek van de kerkelijke besturen,
die in haren kring met de zorg voor het gods
dienstonderwijs belast zijn, geschikte uren aan te
wijzen, waarin geen schoolonderwijs zal worden
gegeven, maar waarin de schoolgaande kinderen in de
gelegenheid zullen zijn, hetzij in, hetzij buiten
de schoollokalen, godsdienstonderwijs te ontvangen.'
Te Gorcum is overleden de heer A. H. Van
Tienhoven, lid der Provinciale Staten van Zuid-
Holland, dijkgraaf van de Alblasserwaard, ridder
der Orde van den Nederl. Leeuw.
De gymnastiek-vereeniging „Eriedrich Lud-
wig Jahn" te Leeuwarden heeft met algemeene
stemmen besloten, in Augustus van dit jaar den
lOOsten geboortedag van den grooten turner, wiens
naam zij draagt, feestelijk te herdenken.
De internationale conferentie ter beraadsla
ging over een algemeen transportrecht voor spoor
wegen is tegen 13 Mei te Bern bijeengeroepen.
De divisie, bestaande uit Zr. Ms. schroef-
stoomschepen „Van Galen", Zilveren Kruis" en
„Leeuwarden", onder bevel van den kapitein-ter
zee W. K. Van Gennep, is Zaterdag-middag van
de reede van Tessel vertrokken met bestemming
tot het doen van een oefeningstocht in den Noord-
Atlantischen Oceaan en de Caraïbische Zee.
Het stoomschip „Prinses Amalia", van Nieu-
wediep naar Batavia, passeerde Zaterdag-avond
Kaap Rocade „Maas" is Vrijdag van Nieuw-York
naar Rotterdam vertrokken, zijnde 24 uren opge
houden door een hevigen sneeuwstorm; de „Hamp
ton", van Java naar Rotterdam, arriveerde Vrijdag
te Marseille, om aldaar een deel der lading te lossen;
de „Voorwaarts", van Batavia naar Nieuwediep,
arriveerde gisteren te Corunna, op sleeptouw heb
bende het Eransche stoomschip „Henry IV", en
zou hedenmorgen vertrekken. Allee wel aan boord.
Het Weekblad voor het Notarisambt meldt
dat de minister van justitie üoor tusschenkomst
van zijn ambtgenoot van financiën mededeeling
van het gevoelen van de ontvangers der registra
tie heeft gevraagd omtren t eene eventueele vermeer
dering van het getal notarissen binnen den kring
van ieders kantoor.
Door den Comn^jggarjs des Konmgs in deze
provincie is tot secretaris van den Militieraad te
Leiden v^][ lichting van dit jaar benoemd de
heer P. De Haas.
In een te Brussel verschenen geschrift wordt
beweerd, dat de Nederlandsche regeering den af
koop van de lijnen van den Grand-Central tot
voorwaarde zou willen stellen voor de nog altijd
aanhangige regeling omtrerA de verbreeding van
het Kanaal van Terneuzen.
Z. M. heeft benoemd tot advocaat-generaal
bi j het gerechtshof te V-Hertogenbosch jhr. mr.
Th. Serraris, thans substituut-officier van justitie
bij de arrond.-rechtbank aldaarjhr. mr. W. Van
Rappard, oud-lid van den raad van Ned.-Indiè',
benoemd tot staatsraad in buitengewonen dienst.
