Prijscourant der Effecten.
r
hoewel niet dikwijls, toch nu en dan ten gehoore ge
bracht, maar voor de meesten, gelijk voor ons, was de
kennismaking met deze compositie dan ook dub
bel welkom. Bach schreef, zooals bekend is, zijne
werken met het oog op de beperkte krachten van
koor en strijkkwartet, met enkele blaasinstrumen
ten aangevuld, waarover hij te beschikken had.
De orgelbegeleiding, waarmede hij zich zelf be
lastte en die dus wel uitstekend zal geweest zijn,
moest veel goed maken. Waar het bezielend genie
van den meester ontbreekt en ook in menig op
zicht de eischen van onzen tijd zoo geheel anders
zijn geworden, is het begrijpelijk, dat er pogin
gen zijn aangewend en met goed gevolg bekroond,
Bach's composities met die hulpmiddelen der
instrumentatie toe te rusten, waarover onze tijd
te beschikken heeft. De bekende liederen-compo
nist Robert Franz heeft zich met die taak
belast en zich uitmuntend daarvan gekweten,
zooals ieder deskundige zich gisteren zal hebben
kunnen overtuigen. Yan de Cantate waren,
behalve het duiit voor bas en sopraan, op uit
muntende wijze door mej. Gips en den heer
Gura voorgedragen, het koor „Sei nun wieder
zufrieden, meine Seele, denn der Herr thut dir
Gut's" benevens het slotkoor indrukwekkend. In
de verdeeling en samenvoeging der stemmen, in
de wijze waarop hij de toonmassa's van koor en
orkest leidt en beheerscht, is Bach onovertroffen.
De muzikale techniek heeft in hem eene hoogte
bereikt, die sedert door niemand is geëvenaard
geworden. Met onverbiddelijk logische gestrengheid
werden de thema's en motieven doorgewerkt, die
gewoonlijk door eene enkele stem worden ingezet,
waarbij zich eene tweede aansluit, totdat de
beweging zich aan het geheele koor en orkest
heeft medegedeeld. Bij dit alles staat men ver
baasd, met welk eene zekerheid de draden van
dit kunstig weefsel beurtelings door hem worden
verwikkeld en ontwikkeld.
Welk eene studie en volharding van den direc
teur, welk eene toewijding en ware kunstliefde
moet er van de zijde der uitvoerenden bestaan
hebben, de groote zwarigheden, aan zulk een werk
verbonden, te overwinnen. Het publiek nam
de Cantate eenigszins koel op en te ver
wonderen is dit niet. Niettegenstaande de
pogingen, die herhaaldelijk zijn aangewend om
Bach te populariseeren wij hebben zelfs met
dat doel in ons land eene Bach-Vereeniging zien
verrijzen, zal die poging vermoedelijk onvrucht
baar blijven. Er zijn geesten, die door het hooge
standpunt, dat zij innemen, zoo hoog boven de
massa verheven staan, dat zij zei ven kluizenaars
onder de menschen geworden zijn.
Des te meer genoegen deed het ons dus, toen,
na de uitvoering van Bach's compositie, onder de
fanfares van het orkest, aan den directeur een
lauwerkrans op bevallige wijze door een der dames
van het koor overhandigd werd. Een dergelijk
huldeblijk, uit den kring der uitvoerenden voort
gekomen, die beter dan anderen met de moeie-
lijkheden en verdiensten van dergelijke meester
werken bekend zijn, bezit eene hoogere waarde
dan het luidruchtig gejuich en handgeklap eener
bonte menigte, die gewoonlijk meer behagen
schept in de virtuositeit der solisten, wier „bui
tengewone kunstverrichtingen" met de stem de
algemeene geestdrift opwekken.
Wij zeggen dit niet met het oog op de
solisten van dezen avond, maar in algemeenen zin,
om den heerschendeu kunstsmaak bij het publiek,
niet alleen te Leiden maar ook elders, te ken
schetsen. Een woord van lof komt integendeel
aan mej. Asmann, eene goede bekende onzer mu
ziekfeesten, toe, voor de virtuositeit, waarmede zij
Mendelssohn's „Hymne" heeft voorgedragen. Iedere
strophe, door het koor telkens herhaald en met
het schoone koraal bekroond, werd door haar met
veel gevoel ten gehoore gebracht. Het koor, dat, na
de inspanning aan het ingewikkelde werk van Bach
ten koste gelegd, zich in deze schoone en dank
bare compositie blijkbaar met gemak bewoog, zong
uitmuntend, door de welluidende altstem als het
ware voorgegaan en geleid.
Na de pauze werden wij opnieuw op eene solo
voordracht onthaald en wel wederom met eene
compositie van Mendelssohn, het bekende bas-aria
„Es ist genug" uit den „Elias", met zijne smaak
volle en wegsleepende orkestbegeleiding, dat den
bezoekers onzer muziekfeesten uit vroegere jaren
bekend zal zijn. De heer Gura heeft de vuurproef
met vroegere uitstekende baszangers als Behr en
Carl Hill zegevierend doorstaan en zijn naam als
voortreffelijk solist ook in ons midden gehand
haafd. Wij roepen hem dus een tot weerziens toe
bij volgende gelegenheden.
De beide solo's van Mendelssohn, die, hoewel
hij niet op den naam van een oorspronkelijk genie
kan staat maken, toch de goede eigenschappen van
Bach en Beethoven in zich heeft opgenomen,
vormden een natuurlijken en geleidelijken overgang
van den eenen grooten componist tot den anderen.
Uit het toongedicht „Christus am Oelberge"
waait de geest van den nieuwen tijd ons tegen,
zooals de componist zelf als een baanbreker der
nieuwere richting moet beschouwd worden. Hij
bindt zich niet langer aan de conventioneele vormen,
waarin Bach zich bij voorkeur bewoog, hoewel de
wijze, waarop dit door dezen geschiedde, veeleer
aan eene vrijwillige zelfbeperking dan aan een
opgelegden band doet denken. Het onderwerp is
wel aan de gewijde geschiedenis ontleend, maar
er is veel meer vrijheid in de opvatting en be
handeling van het onderwerp, waardoor de individu
aliteit van den kunstenaar tot zijn volle recht
komt. De dramatische schildering, die hier en daar
zelfs een eenigszins theatraal effect aanneemt, treedt
hier duidelijk op den voorgrond, hoewel nog niet
in zoo sterke mate en zoo eenzijdig ontwik
keld als in onze dagen geschiedt, waardoor eene
reactie onvermijdelijk wordt. De lichtgestalte
van Jezus komt in de schaduwen van het olijf
bosch krachtiger te voorschijn dan elders, omdat
in de vrees voor den dood de menschelijke
zijde van zijn karakter zich op natuurlijke
wijze openbaart. Dat een dergelijk onderwerp bij
uitstek voor eene muzikale behandeling geschikt
is, zal niemand durven ontkennen. De tijdgenooten
van den componist dachten er echter anders over,
die het hem euvel duidden, dat hij den Christus
zingend laat optreden, hoewel ditzelfde reeds eene
eeuw vroeger door Bacil in zijn „Mattheus-Passion
geschied was, zonder eenigen aanstoot te geven.
Men was genoodzaakt Jezus in Judas Maccabeus
te herdoopen en een anderen tekst onder de noten
te leggen, waardoor de samenhang verbroken werd.
Het tegenwoordig geslacht, in dit opzicht, meer
vrijzinnig, heeft den oorspronkelijken tekst weder in
eere hersteld, lleeds de inleiding, die met doffe pauk
slagen als een doodenmarscb, wordt ingeluid, geeft
reeds een geheel andere methode te kennen dan door
Bach zou gebezigd zijn. Het matte eu eenigszins
kwijnende in de stem en voordracht van deu heer
Pielke was in volkomen overeenstemming met het
lijdzaam en onderworpen karakter van den God-
mensch, dien hij had voor te stellen, zoodat hij
beter voldeed dan in de eenigszins gerekte en
daardoor ondankbare aria uit de Cantate. De
Seraphs-liederen werden door onze landgeuoote
mej. Gips, wier stem in het hooge register vooral
zeer schoon uitkwam, uitmuntend voorgedragen.
De tegenstelling tusschen het eeuwig heil en de
eeuwige verdoemenis, aanvankelijk op beperkte
schaal in het sopraan-aria aangegeven, wordt later
met breede proportiën en groote kracht door
koor en orkest herhaald en teruggegeven. Het
koor der Engelen in een forsch koloriet geschil
derd, waarbij de zware schaduwen worden gebruikt,
om het licht sterker te doen uitkomen, zullen
vooral door de landgenooten van Rembrandt naar
waarde kunnen worden geschat. Met de verschij
ning der soldaten komt er leven en beweging in
de handeling. Wij zien als het ware de llomeiusche
krijgsknechten om den berg sluipen en tusschen het
geboomte ronddwalen, totdat zij eindelijk met deu
uitroep„Auf, auf, ergreifet den Verrather" de hand
op Jezus leggen. Daartusscheu klinken de angstige
kreten der jongeren, die hun meester zoeken. De
betrekkelijk kleine maar dankbare partij van Petrus,
omdat zij tot de levendigheid der handeling en
tot de toonschakeering veel bijdraagt, werd door
den heer Gura met zijn fraai basgeluid uitste
kend voorgedragen. Het „finis coronat opus" is
ook op dit werk van toepassing. In het breede
slotkoor „Weiten singen Dank" wordt werkelijk
een wereld van tonen voor ons ontsloten, waarin
de fuga met zulk een forschen toets wordt behan
deld, dat zij aan de meesterhand van Bach
herinnert.
Zoo had het einde van den avond zich op onge
zochte en waardige wijze bij het begin aangesloten.
AMSTERDAM, 25 Mei.
Vor. dag.
Laagste.
Hoogste
Staatsfondsen.
Nederl., Cert. Nat. W. S. 24 pCt.
63%
63%
dito dito 3
75%
75%
dito dito 4
100%
1001%
3%
Oostenrijk, Obl. Papier
Mei/November5
45%
45%
He
dito Obl. Pap. Febr./Ang.5
dito in Zilv. Jan en Juli.5
495%
49%
3%
dito dito April en Oct.5
49%
dito Goud dito dito. .4
54%
54%
55
Portugal, Oblig. Buitenl.
1853/18093
5254
524%
He
Rusland, Obl. Hope C°.
1798/18165
94%
94%
Obligatiën 1864ƒ1000 .5
90%
90%
dito 1866 1000 .5
89%
90
dito 1872 gecons.5
77%
77%
dito 1860 2e Leen. .44
79
Oblig. Leening 1867/69 .4
69%
69%
Spanje, Oblig. Buitenland
1807/721
103%
105fe
dito Buitenl. 18762
22%
22%
dito Binnenl1
9%
dito Binnenl. 1876.2
20%
21
Turkije, Obl. Alg. Schuld
18655
6%
6%
He
Egypte, Obl. Leen. 1868 .7
Noord-Amerika, Olig. Ver.
Staten 1871. .5
103
1033%
Brazilië, Ob. Lood.1865. .5
92%
Columbia, dito44
31
31
Peru, Oblig. 1870 6
12%
dito dito 1872 6
103%
Industrieel© en Finas-
tieele ondernemingen.
Ned., Aand. Ned. H.-Maat. Res-
contre nieuwe5 pCt.
101%
Aand. Ned.-Ind. Handelsbank
125
124%
125
Oostenr., Aaud. Nat. B
101%
Spoorwegleeningen.
Ned., Aand. Hol!. IJz.-Spoorw.
117
Aand. M. tot Expl. v. St.-Spw.
100%
100%
101%
Aand. Ned. Centr.-Spoorw
19%
19%
Aand. Ned. Rijn-Sp. Volgef
124%
124%
125
Obl. Boitel-Wezel44 pCt.
16%
Hongarije, Aand. Oost-
Ilong. Spoorweg .5
17%
dito Theiss.-Sp. aand.5
61
Obl. Theiss.-Spoorweg .5
59%
59%
Italië,Obl.Vict.-Emanuel.3
dito Obl. Zuid-Italië Sp.3
38%
38
Oostenr.Obl.Fr.-Oost.Sp.3
50%
60
Polen, Aand. W.-Bromb .4
dito dito W.-Weenen
48%
Rusl., Aand. Gr. Sp.-M. .5 pCt.
100%
99%
100%
Aand. Balt. spoor3
44
42%
44
Obl. Br.-Grajewo5
58
dito Jelez-Griasi5
dito Jelez-Orel f 1000. .5
Aand. Kiew-Brest5
ditoKursk-Chark. f 1000 .5
.83%
Obl. K.-Ch.-Azow5
68%
dito Mosk.-Sm. 1000 .5
84
dito Poti-Tiflis f 1000.5
84%
N.-Amerika, oblig. Atlant.
Miss.-Ohio.7
Oblig. Centr.-Pacific..6
99%
99%
dito Californië-Oregon .6
82
81%
82
dito St.-Joaquin Valley .6
82
82
Cert. v. A. North-Western
44&
44%
Oblig. Chic. S.-Wcst. .7 pCt.
81%
81%
dito Denver-Pacific..7 B
49
Denver Rio-Grande7
33%
Cert. Amst. Illinois
54%
543%
Obl. Kansas-Pac7 pCt.
38%
dito St.-Louis-St.-Eaat. .7 B
dito Miss. Kans. Texas .7
47%
47%
dito Oregon-Calif7
dito St.-Paul Pac. 2e S.7
dito dito 1869.7
22
221%
dito St.-Vinc. Brain. .7
*lHe
4%
Aand. Un. Pac.-Hoofdl
Oblig. Union Pac. Hoofdl.6 pCt.
97
Premieleeningen.
Nederl., Stad Amsterdam..3 pCt.
100%
1003%
101
dito Stad Rotterdam..3
101
100%
Hongarije, Leen. 1870
54%
54%
Oostenr.,Stl.fl250,1854..4 pCt.
82%
83%
dito 500,1860..5
83%
83
dito 100, 1864.
104%
105
Turk. Spw.-Leen3 pCt
5%
Prolongatie 'i p(,'t.
