N°. 5ÜH2
Vrijdag
A0. 1877.
16 Maart.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommers0.02.
PRIJS DER AlM'KiM h.M IEN:
Van 16 repelsl.Ok.
Iedere regel meer0.174
Grootere letters naar plaatsruimte.
LEIDEN, 15 Maart.
Met. genoegen vestigen we de aandacht op het
groot assaut en de tooneelvoorstelling, die morgen
avond in de Stadszaal alhier zullen gegeven wor
den ten voordeele van het op te richten gedenk-
teeken van Leidens ontzet. Het wordt thans inder
daad meer dan tijd dat we dit vaderlandsche
monument binnen onze veste zien verrijzen. Elke
poging die daartoe wordt aangewend, dient dan
ook ten volle te worden gewaardeerd, en hoeveel
te meer nog wanneer die pogingen uitgaan van
elders gevestigde krachten. De werkende leden der
scherpschutters-schermvereeniging van 's-Graven-
hage, onder bescherming van jhr. W. G. De Jonge
van Zwijnsbergen van Dreischor, door wie met
medewerking van de meest bekende schermmeesters
van 's-Gravenhage en den heer J. B. Wijnslra,
gladiator academicus, de uitvoering zal plaats heb
ben, mogen daarom met alle reden verwachten dat
onze stadgenooten bij deze niet alleen zoo echt
natiouale maar vooral zoo bij uitnemendheid
Leidsche zaak niet door hunne afwezigheid zullen
schitteren, maar dat zij de voldoening mogen
smaken zij het dan ook maar een steentje er toe
te hebben aangebracht.
Over het wetsontwerp tot verhooging van
't hoofdstuk financiën voor 1877 is in de afdeelingen
breedvoerig van gedachten gewisseld. In verband
met eene vroegere soortgelijke voordracht, was de
meerderheid van oordeel dat, moest er eene reor
ganisatie van het kadaster als grondslag van ons
hypothecair stelsel plaats hebben, dit zou belmo
ren te geschieden bij de wet, en dat derhalve de
door den minister noodig geachte verbetering zich
zou dienen te bepalen tot de dienstregeling en
tot de uitvoering der bestaande organieke besluiten.
In het vertrouwen, dat de minister aan dat be
paald verlangen zal gelieven te voldoen, verklaarde
de meerderheid zich bereid om de door de regee
ring aangevraagde verhooging toe te staan.
De minister van financiën verklaart in zijn
memorie van antwoord op het afdeelingsverslag
nopens 't ontwerp tot vervanging van de koperen
door bronzen pasmunt, dat 't hem aangenaam was
dat men over 't algemeen met die voordracht was
ingenomen. De voordracht berust op de wensche-
lijkheid om de koperen munt door bronzen te
vervangen, en de hoofdreden daarvoor is dat het
niet doenlijk is zonder die vervanging den omloop
van onze kleine pasmunt zuiver te houden van
vreemde inmengselen. Voor het geval dat Eran-
sche bronzen stukken hier in circulatie zullen
komen, vreest de minister niet, daar de onze van
de Eransche aanmerkelijk zullen afwijken, niet
alleen in beeldenaar, maar ook in omvang en dikte.
Dat de boete op aanneming van vreemde munt
tegen ambtenaren bedreigd, te zwaar zou wezen,
kan de minister niet toegeven, maar de straf
bepalingen in 't algemeen, dit is de minister eens,
moeten niet verder uitgestrekt worden dan tot
bereiking van het doel om den omloop van vreemde
koperen, bronzen en nikkelmunt zooveel mogelijk
te weren, strikt noodig is. Daarom heeft de
minister het verbod, wat particulieren betreft,
thans beperkt tot 't in betaling geven, juist ook
omdat tegen het verbod van 't in betaling nemen
bij de Kamer zoo groot bezwaar bleek te bestaan.
Aan het voorloopig verslag over de wet tot
herziening van 't lager onderwijs ontleenen wij
nog het volgende
De stelling dat het meest afdoend middel om
geschikt en genoegzaam personeel voor den onder
wijzersstand te verkrijgen in het verleenen eener
behoorlijke bezoldiging gelegen is, werd door nie
mand weersproken. Velen vereenigden zich in het
gevoelen om het minimum van den hoofdonder
wijzer te bepalen op ƒ800, van den hulponder
wijzer met hoofdonderwijzersakte op 700 en
van den hulponderwijzer zonder die akte op 500.
Misschien ware dit laatste cijfer tot f 450 of
400 te verlagen. Tegen het vaststellen van een
algemeen minimum van 800 kwamen echter
eenige leden met kracht op. De meerderheid achtte
het aanbevelenswaardig dat aan een hulponder
wijzer met hoofdonderwijzersakte een hoogere jaar
wedde werd verzekerd dan aan hem, die slechts
het eerste examen heeft afgelegd. Maar dan moest
ook de verplichting in de wet worden opgenomen
om aan scholen, die een zeker aantal leerlingen
tellen, een dergelijk hulponderwijzer te verbinden.
Deed men dit niet, de gemeentebesturen zouden
hier en daar uit karigheid de voorkeur geven aan
den hulponderwijzer, die, hoewel niet zoo bekwaam,
tot lageren prijs te verkrijgen is. Vrij algemeen
werd het wenschelijk geoordeeld dat het pensioen
der onderwijzers van de o. 1. s. uitsluitend van
rijkswege werd betaald, zoodat de vergoeding van
een derde gedeelte van het bedrag door de gemeente
(art. 33 wetsontwerp) en de daardoor wel eens
veroorzaakte tegenzin tegen benoeming van hoofd
onderwijzers van zekeren leeftijd verviel.
Bij 't bespreken der vraag of het lager onder
wijs uitsluitend gemeentezaak, rijkszaak of gemengd
behoort te zijn, werd door verscheidene leden be
weerd, dat men hier te lande en elders dit onder
wijs nooit anders had beschouwd dan als gemeen
tezaak. Op dit terrein moest men de autonomie
der gemeente eerbiedigen. Hoogstens kon de Staat,
waar de financieele krachten der gemeente faalden,
de helpende hand toereiken. Men gaf van andere
zijde te kennen, dat als men het 1. o. uitsluitend
als rijkszaak regelen wilde, dit eene omkeering in
de bestaande toestanden zou veroorzaken, waarvoor
de gemoederen nog niet rijp zijn. Het werkt gun
stig op de openbare school, vooral als verdedigings
middel tegen de aanvallen en verdachtmaking,
waaraan zij blootstaat, dat. de gemeentenaren haar
beschouwen als hunne instelling, tot welker onder
houd zij in den vorm van gemeentelast bijdragen.
Het verhoogt het vertrouwen in den hoofdonder
wijzer, dat zijne benoeming geschitdt door den ge
meenteraad, waarin de ouders der schoolkindereu
zitting hebben en waarin, blijft hij vele jaren in
functie, de eigen leerlingen van den hoofdonder
wijzer zitting krijgen. De belangstelling zou ver
minderen werd alles rijkszaak, en om die reden
konden velen er zich mede vereenigen, dat het
lager onderwijs, vooral ook Avat de kosten betreft,
als gemengd belang werd beschouwd.
Afscheiding van meer uitgebreid en gewoon
lager onderwijs en toevoeging van het eerste aan
het middelbaar onderwijs werd, althans op de
wijze waarop zij wordt voorgesteld, nagenoeg
algemeen bestreden. Voorstanders van 't bijzonder
onderwijs zagen er de strekking in, om de con
currentie voor 't geen zij lief hadden nog moeilijker
zoo niet onmogelijk te maken en tevens om aan
het m. o., met welks richting zij hier te lande
weinig ingenomen waren, nog meer overwicht te
doen verkrijgen. Van eene andere zijde meende
men, dat de afscheiding in vele, vooral plattelands
gemeenten, waar aan meer uitgebreid lager onder
wijs behoefte is en echter aan eene middelbare
school niet kan worden gedacht, groote ongelegen
heid zou veroorzaken.
Vrij algemeen was men het eens dat de openbare
school, juist omdat zij geen onderwijs in den
godsdienst geeft, de gelegenheid voor de leerlingen
om zoodanig onderwijs te genieten, moet bevorderen.
Nagenoeg algemeen was men van meening dat
één onderwijzer op 40 leerlingen geen overdreven
eisch was. In beginsel werd de leerplicht niet
bestreden, maar de groote meerderheid begreep
dat het oogenblik van invoering nog niet gekomen
was. De meeste leden wenschten bezoldigde school
opzieners. Algemeen was men tegen uitbreiding
van het aantal inspecteurs. De meerderheid wenschte
de vergelijkende examens te behouden. De faculta
tieve schoolgeldhefïïng werd door de meeste leden
wenschelijk gekeurd.
Z. M. heeft benoemd tot lid van den raad
van state in plaats van den heer Mutsaers, op
zijn verzoek eervol ontslagen, Mr. G. De Vries Azn.,
thans lid van de Tweede Kamer voor het hoofd
kiesdistrict Amsterdam.
De inspecteur van den geneeskundigen dienst
der landmacht brengt ter kennis dat aan 's rijks
vee-artsenijschool te Utrecht, na afgelegd examen,
kunnen worden geplaatst twee kweekelingen om
voor rekening van het departement van oorlog te
worden opgeleid tot paardenarts bij het leger hier
te lande, en twee kweekelingen om voor rekening
van het departement van koloniën opgeleid te
worden voor den militairen veteriuairen dienst in
Oost-Indië. Ouders of voogden die verlangen dat
hunne zonen of pupillen voor die opleiding in
aanmerking komen, kunnen zich tot uiterlijk vóór
15 Augustus aanmelden bij den inspecteur, onder
overlegging der vereischte bescheiden.
Tot gewone leden van het Historisch Ge
nootschap zijn benoemd en hebben die benoeming
aangenomen de heerenmr. W. II. Elias te Am
sterdam, C. J. Gonnet te Haarlem, dr. W. L.
Van Heiten te Rotterdam, mr. H. graaf Van Ho-
gendorp te 's-IIage, S. S. De Koe te Utrecht,
F. baron Van Lijnden van Hemmen te Hemmen,
J. C. Van der Muelen te 's-Hage, dr. A. Pierson
te Utrecht, mr. N. G. Pierson te Amsterdam,
N. W. Posthumus te Amsterdam, J Reitsma te
Kooten, mr. W. A. Reiger te Groningen, dr. M.
A. N. Rovers te Kedichem, F. J. C. baron Schim-
melpenninck te Renkum, mr. H. Verloren van The-
maat te Utrecht, en W. K. M. Vrolik te Utrecht.
Tot honoraire leden de heeren Henry Havard te
Parijs, Edmondo de Amicis te Turijn, Luigi Cossa
te Pavia en J. Duff'us Hardy te Londen.
De luit.-ter-zee 1ste kl. H. Van Broekhuyzen
wordt met den lsten April geplaatst aan boord
van Zr. Ms. opleidingschip „Admiraal Van Was-
senaer", ter waarneming der betr. van lsten officier;
de officier van administratie 3de kl. J. H. De
Sauvage wordt met dien datum geplaatst in de
rol van genoomd opleidingschip, ten einde gedet.
te worden aan boord van Zr. Ms. instructievaar
tuig „Ternate".
Tweede Kamer. In de zitting van he
den is aangenomen met 66 tegen 2 stemmen het
ontwerp regelende de traktementen aan de recht
banken en kantongerechten, met deze wijzigingen
dat de traktementen der subst.-griffiers 2de kl.
verhoogd zijn met 100, die van alle griffiers
aan de kantongerechten met 300, dat de kan
tons 4de kl. zijn gevoegd bij de 3de kl.dat de
kantons Eindhoven, Gorcum, Brielle, Hoorn,
Sneek en Appingadam zijn gevoegd bij 2de kl.,
Leiden bij 1ste kl.
Z. M. heeft tot rector-magnificus aan de
hoogeschool te Utrecht voor het academiejaar
1877/78 benoemd den hoogleeraar dr. Th. \V.
Engelmanntot schoolopz. in bet tweede school
district van Noord-Holland C. P. Metelerkamp,
te Amsterdamvoor den tijd van vijf jaren gedeG
