N\ 5226.
A". 1877.
Maandag
26 Februari.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
▼au Zou- en Feestdagen, uitgegeven.
BEEIOHT.
Met 1 Maart begint een nieuw kwartaal van
het LEIDSCH DAGBLAD. Zij die zich alsdan
op deze Courant wenschen te abonneeren, ont
vangen de nog tot dien datum verschijnende
nummers gratis.
LEIDSCH
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommers0.02.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Van 18 regel*1.0».
Iedere regel meers 0.174-
Grootere letters naar plaatsruimte.
LEIDEN, 24 Februari.
Gisteravond had in de Stadszaal de aange
kondigde voordracht plaats van den heer Ernest
Eenan. Een uitgelezen auditorium van dames en
heeren, ook van elders opgekomen, was daar ver-
eenigd. Alle plaatsen, zoowel in de zaal zelve als
op de gaanderij, waren bezet. In een antieken stoel
voor een klein tafeltje gezeten hield de heer Eenan
een causerie over de vraag, wat het wezenlijk ka
rakter eener natie uitmaakt. Noch de taal, noch
het ras vormde een natie par excellence. Evenmin
de godsdienst, die, hoewel een machtige factor in
de wereldgeschiedenis, geen zaak is noch wezen
moet van een volk, maar van het individu. Ook
materieele belangen en geographische grenzen wa
ren onmachtig de basis van een volk uit te maken.
Het eenige, wat dit doen kon, was de wil om
samen te zijn en samen te leven. Een eer
ste vereischte voor een volk was mitsdien, dat
het een verleden had, een geschiedenis, en dat het
zijne voorvaderen, de groote mannen, in eere hield.
In dat opzicht stond ons volk met Zwitserland
aan het hoofd der natiën. Maar niet alleen de her
innering, dat het samen geleefd had, ook de wil
om dat samenleven voort te zetten vormde
den grondslag van een volk. Men moest zich
daarom aan elkander wijden, voor elkander op
offeren; op die wijze werd liefde gekweekt: men
heeft toch het huis lief, dat men zelf heeft ge
bouwd. Zóó kon en moest iedere natie het hare
bijdragen tot de ontwikkeling der gansche roensch-
heid. De onderlinge band dier natiën was niet de
kunst, noch de litteratuur, maar de wetenschap.
Door haar bovenal werd de ontwikkeling bevor
derd der menschhcid, die ongetwijfeld een hoogst
belangrijk en edel doel najaagt.
Zoo was ongeveer het beloop van Eenan's cau
serie. In den meest gezelligen, prettigen vorm,
waarvan alleen de Franschen den slag schijnen te
hebben, heeft hij over de meest gewichtige onder
werpen zitten keuvelen. De vraag zou kunnen ge
daan worden, of die vorm wel geschikt is voor
zulk een zaal en zulk een talrijk publiek, vooral
wanneer de spreker over betrekkelijk zwakke stern-
middelen te beschikken heeft. Ook zou men, wat
den inhoud betreft, kunnen vragen, of die wil
om samen te leven, die dan ten slotte de basis is
van een volk, niet wat in de lucht hangt en zijn
grond moet vinden in al die elementen, welke
Eenan als constitueerende bases eener natie ver
wierp. Maar wij hebben genoten van den geleerden
gezelligen, vroolijken Franschman, die aan het
begin en aan het einde zijner causerie zijne warme
sympathie betuigde met ons land en ons volk, en
ten slotte ook prins Alexander, die mede onder
zijn gehoor was, zijne hulde bracht. Eere daarom
aan het bestuur en den leden van Doctrina, die
ons in de gelegenheid stellen zulke mannen te
hooren
In de Donderdag-avond gehouden buitenge-
gewone vergadering van het departement Leiden
der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen was,
met het oog op de aanstaande herziening der wet
van 1857, het lager onderwijs aan de orde gesteld.
De discussie werd, op verzoek van het Departements-
bestuur, ingeleid door den heer J. A. Van Dijk.
Na een kort overzicht over den toestand van het
lager onderwijs, sedert de invoering der nieuwe
grondwet en vooral sedert het in werking treden
der wet van 1857, gegeven te hebben, deelde hij
aan de vergadering de volgende tien stellingen mede,
die achtereenvolgens door hem verdedigd werden
1. Vanwege elke gemeente moet de gelegenheid
tot het ontvangen van openbaar lager onderwijs
verschaft worden. 2. De vrijheid, die de gemeente
besturen thans bezitten, om al dan niet schoolgeld
te heffen, dient behouden te blijven. 3. De regeling
van het meer uitgebreid lager onderwijs en de
aangekondigde herziening van de wet op het mid
delbaar onderwijs dienen gelijktijdig plaats te
hebben. 4. Iu afwachting van eene wet op de
bewaarscholen moeten bij deze herziening eenige
regelen vastgesteld worden ten aanzien van het
voorbereidend onderwijs. Schoolhygiène. Bevoegd
heid en opleiding. 5. Vaststelling van het leerplan
der school door den gemeenteraad is niet aan te
bevelen, evenmin de regeling door dien raad van
hetgeen de bevordering der leerlingen tot hoogere
klassen betreft. 6. De maatschappelijke positie van
hen, die, in het bezit van eene akte als hoofd
onderwijzer zijnde, niet aan het hoofd eener school
geplaatst zijn, moet verbeterd worden. 7. Het
belang van het onderwijs eischt een bekwaam,
deskundig, goed bezoldigd schooltoezicht. 8. De
zoogenaamde afschaffing der vergelijkende examens
verdient goedkeuring. 9. De bepaling omtrent de
vaststelling der traktementen verdient lof. 10. De
eischen voor het akte-examen moeten in hoofdzaak
geregeld worden bij de wet. Verschillende punten
gaven tot discussie aanleiding en alle werden door
de vergadering goedgekeurd.
Met een woord van warmen dank door den
voorzitter aan den heer Van Dijk werd deze be
langrijke vergadering gesloten. Zij gaf een bewijs,
dat men hier te Leiden begrijpt, wat o. a. ook de
heer Van Dijk in zijne inleiding zeide: het lager
onderwijs is niet alleen een voorwerp van staats
zorg, maar ook van de zorg der natie.
Met genoegen verneemt men dat H. M. de
Koningin en Z. K. H. Prins Frederik der Neder
landen ingeteekend hebben ieder voor 10 exempl.
van het werkje van Eberhard„Marken in zijn
waarde en ellende beschouwd".
De heer mr. S. Vissering, aftredend lid der
commissie belast met het afnemen der diplomatieke
examens, is herbenoemd tot lid dier commissie.
Bij beschikking van den minister van justi
tie is tot 2den commies in de gevangenis alhier
benoemd P. C. Euil, thans schrijver in de cell,
gevangenis te Botterdam.
Gedurende deze week zijn dagelijks in het
Werkhuis alhier opgenomen van 7993 volwas
sen personen en van 2647 kinderen.
De wis- en natuurkundige faculteit der
Utrechtsche hoogeschool ontving op de uitgeschre
ven prijsvraag over het melkzuur en hydracylzuur
één antwoord, dat der bekroning met de gouden
medaille waardig gekeurd werd. Bij de opening
van het naambriefje bleek de schrijver dezer be
kroonde verhandeling te zijn de heer J. D. Van
der Plaats Jr., doctorandus in de wis- en natuur-
kunde aan de Utrechtsche hoogeschool.
Uit het rapport van dr. Koppeschaar, be-
heizen de uitkomsten van het door hem ingesteld
onderzoek naar de lichtsterkte van het gas en naar
de drukking op verschillende punten in Den Haag
blijkt: 1°. De druk is overal in de gemeente vol
doende, behalve in de Van den Boschstraat en op
het laatste gedeelte van het Zieken (twee ver van
de gasfabrieken verwijderde punten.) 2°. De abso
lute lichtsterkte bedroeg op de dagen van onder
zoek 1,4 kaars meer dan hét minimum, dab voor
Londen is voorgeschreven. 3°. De Zuiverheid is'
voldoende. 4°. Het meerder verbruik vloeit voort:
vooreerst uit het verschil in qualiteit van nu en
vroegerten tweede uit vermeerderden drukten
derde daaruit, dat het gas van vroeger bij vergroo
ting van een vlam meer onderhevig was aan wal
men ten vierde uit het gebruik van onvoordeelige
branders.
De directeur der gasfabriek heeft in zijn rap
port nopens het hem omtrent deze aangelegenheid
opgedragen onderzoek als de resultaten daarvan
aan het gemeentebestuur medegedeeld dat het, in
verhouding tot vroegere jaren, in de laatste tijden
vermeerderd gasverbruik per verbruiker moet worden
toegeschreven1°. aan een minder zuinig gasge-
bruik als gevolg van de op eens zoo sterke ver
mindering van prijs en 2°. aan den ruimeren
aanvoer van gas, vooral in het noordelijk deel der
stad, als gevolg van de vervanging van de geheel
onvoldoende kanalisatie door een nieuwe van be
hoorlijke capaciteit.
Men verneemt dat de heer Beeloo zijn ontslag
heeft aangevraagd als inspecteur van het lager
onderwijs in de provincie Noord-Holland.
Het stoomschip „Celebes", van Nieuwediep
naar Batavia, is 22 dezer van Suez vertrokken.
Ter gelegenheid der Bubensfeesten zullen
in Augustus a. s. te Antwerpen drie Vlaamsche
galavertooningen gegeven worden. Het gemeente
bestuur dier stad heeft de tooneelschrijvers, welke
uit- of onuitgegevene tooneelgewrochten bezitten,
die met het leven der Vlaamsche kunstschilders
in verband staan of bij de Bubensfeesten gepast
zouden kunnen opgevoerd worden, uitgenoodigd,
die toe te zenden vóór 31 Maart e. k. Eene keuze
zal tusschen de ingezondene stukken worden gedaan.
Deze blijven in elk geval het eigendom der schrij
vers. Aan de schrijvers der verkozene stukken
zullen de volgende premiën toegekend worden
200 fr. voor een stuk van een of twee, 300 fr.
voor een stuk van drie of meer bedrijven.
De commissie van rapporteurs over de rech
terlijke wetten heeft verschillende amendementen
voorgesteld, met het doel om het ontwerp, hou
dende vaststelling der klassen en samenstelling der
arrondissements-rechtbanken, van de jaarwedden
der leden en ambtenaren bij die rechtbauken, als
mede van de klassen der kantongerechten enz. los
te maken van de ontwerpen nopens de regeling
der inrichting en indeeling van het rechtsgebied
dier colleges, met dien verstande en dat gevolg,
dat ook bij geheele of gedeeltelijke verwerping dier
ontwerpen, onder N°. 3, 4, 5, 6 en 7 aangebo
den, het andere ontwerp, onder n°. 8 voorgedragen,
voor behandeling en aanneming vatbaar blijve.
Dit denkbeeld wordt uitgewerkt in de voorgestelde
amendementen, terwijl daarbij tevens het verschil
in bezoldiging tusschen de kantonrechters der
verschillende klassen wordt gelijkgemaakt en de
jaarwedden alzoo worden voorgesteld1ste klasse
op f 3000, 2de klasse op f 2500 en 3de klasse
op f 2000. Het getal klassen wordt dus van vier
op drie gebracht, onafhankelijk van de meerdere
of mindere uitgestrektheid van het rechtsgebied,
zullende daardoor ook het telkens en spoedig ver
anderen van standplaats worden tegengegaan. Een
lid der commissie wil de verhooging der trakte
menten niet losmaken van het getal der rechter
lijke colleges, daar hij tusschen beiden juist ver-
band ziet en voor zoover de onvermijdelijkheid
der verhooging, zelfs bij mislukking van 't indee-
lings-plan, eene drangreden te meer is tot ver-
