Nn. 5027.
Dinsdag
A0. 1876.
4 Juli.
LEIDSCH
DAGBLAD»
PRIJS DEZER COURANT:
▼oor L«iden per 3 maandea...77.7 1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommers0.02.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DEB ADVEBTE5TIE5
T«o 1—6 regela .7; .777777777777;77 1.08.
Iedere regel meer0.17|.
Grootere letters ntar plaatsrnimU
DE GASZAAK.
„Het is bekend, dat de gasverbruikers in Den
Haag zich tot den Koning hebben gewend betref
fende hel beheer der gasfabrieken en dat de Mi
nister van Binnenlandsche Zaken het adres met
verzoek om advies aan den Raad van State heeft
gezonden. Een beslissing is weldra te verwachten.
Wanneer wij dus nu tot een verandering beslo
ten, zouden spoedig weder wijzigingen noodzake
lijk kunnen worden." Zoo sprak volgens het offi
cieel verslag een der gemeenteraadsleden in de
hoogst belangrijke vergadering van 22 Mei 11.
Sinds dien tijd is een beslissing in deze
gevallen, volgens welke het voortaan aan gemeente
besturen geoorloofd zal zijn de gasfabrieken te
exploiteeren als industrieele ondernemingen, m.
a. w. daarmee winst te behalen, zoodat zij aan
particulieren het gas zullen kunnen leveren tegen
meer dan den kostenden prijs. Dal echter niet
allen, en daaronder zeer bevoegde beoordeelaars,
het met die zienswijze eens zijn, kan o. a. blyken
uit de verklaring van het „Weekblad voor Bur
gerlijke Administratie", zeker een autoriteit op
dit gebied, dat de circulaire, door den Minister
van Binnenlandsche Zaken betreffende het heffen
van gasrechten aan Ged. Staten verzonden en
waarbij de in deze tot dusver gevolgde jurispru
dentie geheel wordt afgebroken, volgens zijn mee
ning in lijnrechten strijd is met de hoofdbeginse
len van de artt. 238 en 254 der gemeentewet.
Die verklaring zal de redactie van genoemd or
gaan in haar volgende nommers staven, waarin
zij zich genoopt ziet, den inhoud der ministerieele
circulaire ten ernstigste te bestrijden.
Het laatste woord in deze is dus nog niet ge
sproken. Dit neemt echter niet weg, dat er voor
het oogenblik voor onzen gemeenteraad geen enkele
hinderpaal bestaat tegen een herziening der methode
van boekhouding, tot dusver bij onze gemeente
gasfabriek gevolgd en die, naar met grond mag
worden ondersteld, verre van regelmatig mag heeten.
Immers op de belangrijke memorie, door een der
raadsleden omtrent dit punt ingediend, kwam
eindelijk van de commissie voor de gasfabriek een
antwoord in, dat juist geen bijzondere aanspraak
kan maken op duidelijkheid en waarin de bezwa
ren en bedenkingen, in de memorie vervat, vol
strekt niet worden weerlegd. Een geheel anderen
indruk daarentegen maakt het wederantwoord van
bovengenoemd raadslid, waarin alle besproken
punten opnieuw worden uiteengezet en uit het
slot waarvan blijkt, dat wij weldra een voorstel
mogen tegemoet zien met de strekking om de
administratie der gasfabriek meer stelselmatig in
te richten.
Dat vooruitzicht vormt zeker de voornaamste
lichtzijde der quaeslie, wier oplossing hoogst wen-
schelijk voorkomt om meer dan één reden. Of
zouden wij zonder die voorziening geen gevaar
loopen, dat andermaal zou plaats grijpen wat thans
schijnt geschied te zijn, dat nl. gemeentegelden,
ten behoeve van het herstellingsfonds toegestaan,
in den vorm van winst in de gemeentekas werden
gestort, wat hierop zou nederkomen, dat fondsen
der gemeente werden te gelde gemaakt om te
voorzien in dageljjksche behoeften van den dienst?
Werden ook niet, indien de in de memorie uit
gedrukte zienswijze de juiste is, aan hen, die
daarvoor in aanmerking komen, te hooge percents
gewijze belooningen toegekend, berekend over een
in werkelijkheid niet bestaande winst?
Indien men dat alles nagaat, moet men zich
inderdaad ten hoogste verwonderen, dat jaar op
jaar de rekening der gemeentelijke gasfabriek werd
goedgekeurd, zonder dat er ooit een enkele stem
opging om de aandacht te vestigen op dergelijke
afwijkingen. De oplossing van dat vraagstuk vin
den wij in de ruiterlijke verklaring van een der
raadsleden, dat hij telkens nogal veel afging op
het gezag der twee commission, het meest in die
zaak gemoeid, de commissie van de gasfabriek en
die van financiën. Toch maakt het, wat eerstge
noemde corporatie betreft, een eenigszins zonder
lingen indruk te hooren verklaren, dat men bij
het uitbrengen zijner goedkeurende stem zich ver
liet op het advies juist van die commissie, welke
die goedkeuring kwam vragen.
Het geldelijk beheer eener gemeente zal wel
altijd een der moeielijkste onderwerpen blijven uit
maken, omdat verreweg de meeste leden van een
gemeenteraad niet tot de financiers behooren. In
dat opzicht staat Leiden niet alleen, getuigen de
veelvuldige op- en aanmerkingen, ook in andere
gemeenten op dit gebied gemaakt.
LEIDEN, 3 Juli.
Door de Staatscommissie voor het geneeskun
dig examen alhier is heden tot arts bevorderd de
heer D. A. Van Kuyk, med. doctorandus, en het
getuigschrift voor het 1ste gedeelte van het arts
examen uitgereikt aan den heer G. J. Vogelpoel,
med. doctorandus.
De kroonprins van Duitschland en zijne
gemalin, die Zaterdag eerst voor eenigen tijd in
het Oranje-hotel te Scheveningen arriveerden,
brachten reeds heden, per rijtuig en in het
strengste incognito, aan deze gemeente een be
zoek. Gevolgd door een paar heeren en een dame
hunner hofhouding bezochten zij o. a. het Rijks
Museum van Oudheden, den Academischen Hortus
Botanicus en de Pieterskerk, waar vooral de graf
tomben en monumenten hunne aandacht trokken.
Toen zij op het Raadhuis aankwamen, waren
juist Burgemeester en Wethouders aldaar vergaderd.
Verkeerden de prins en prinses in de meening dat
zich de schilderijen nog aldaar bevonden of kon
het Raadhuis gedurende de vergadering niet door hen
bezichtigd worden? Althans zij vertrokken onmid
dellijk naar het Stedelijk Museum van Schilde
rijen en Oudheden. In 't bijzonder toonden zjj in
het gedeelte dat op het beleg en ontzet betrek
king heeft, veel belangstelling. Alvorens weder
naar Scheveningen terug te keeren, gebruikten
de vorstelijke personages een déjeuner dinatoire in
het Café Suisse. Zij vertrokken met den trein van 5.33.
Aan de hoogeschool alhier zijn Zaterdag nog
bevorderd: tot doctor in de wis- en natuurkunde
de heer J. Haver Droeze, geb. te Vlaardingen, met
acad. proefschrift: „De oplosbaarheid van gips in
water en sommige zoutoplossingen"; tot doctor in
de rechten de heer A. P. Visser, geb. te Schiedam,
met stellingen.
De 1ste luitenant L. Swart van het 5de
reg. inf. is van zijne detacheering bij de krijgs
school voor officieren ontheven en in zjjn rang
overgeplaatst bij het 4de reg. inf., alhier in gar
nizoen.
Bij de heden gehouden openbare verkooping
van cokes van partijen van 50, 10 en 5 hecto
liters waren de hoogste prijzen f 25.00, f 5.00
en f 2.50; de laagste f 25.00, f 5.00 en f 2.50.
Gedurende de afgeloopen maand werden in
de Volkskeuken alhier afgeleverd 3394 portiên,
als: 2905 warme spijs, 385 vleesch en 104spek.
Bij de tweede zitting der staatscommissie voor
het tweede natuurk. staatsexamen te Utrecht, die
Vrijdag geëindigd is, zijn van de 10 militaire stu
denten, die daaraan deelgenomen hebben, 8 ge
slaagd, en alzoo bevorderd tot candidaat-artsG.
C. Van Balen Blanken, P. J. A. Crobach, J. H.
Lindman, L. Marcus, N. Polak, A. F. Verschuur
L. P. Van der Spil, P. Stolp en J. R. Meyeringh.
Voor het staatsexamen van hulpapothekers heeft
zich één militaire student, K. Verlaan, opgege
ven, die geslaagd is.
Met het oog op de aanstaande opening voor
de scheepvaart van het kanaal door Holland op
zijn smalst, werd onder Velzen by de Noordzee
sluizen, waar de schepen zullen worden in- en
uitgeklaard, de aanbouw van lokalen voor bureau
en van woningen voor de ambtenaren voor dien
dienst vereischt. De kosten van deze gebouwen,
geheel ten laste van den dienst 1876, zullen ruim
f 27.000 bedragen. Tevens maakt de toenemende
scheepvaart langs den nieuwen waterweg naar
zee, het noodig om aan den Hoek van Holland
woningen te bouwen voor de ambtenaren belast
met de bewaking der schepen die langs dien wa
terweg inkomen en uitgaan, en die omdat in- en
uitklaring aan den Hoek van Holland onmogelijk
is, naar Maassluis of een verder binnenwaarts
gelegen haven ter inklaring moeten opvaren, of
van daar uitgeklaard naar zee gaan. Het gevolg
daarvan is dat aan den Hoek van Holland voor
een grooler getal ambtenaarswoningen moet ge
zorgd worden dan aan de Noordzeesluizen en dat
de kosten van dien aanbouw ongeveer f 89.500
bedragen, waarvan ten laste van het dienstjaar
1876 ruim f 85.000 komt.
Behalve deze kosten voor nieuwe gebouwen,
zijn ook eenige verbouwingen van bestaande noodig
geworden, waarop bij het opmaken der begrooting
voor 1876 niet was te rekenen. Ten gevolge van
de verplaatsing van eenige bureaux in het Oost-
Indisch binnenhuis te Amsterdam, werden aldaar
eenige buitengewone veranderingen en herstellingen
vereischt, waarvoor f 2900 is te ramen. Te Delf
zijl was het noodig om, ten einde te voorzien in
de dringende behoefte aan woningen voor ambte
naren der belastingen, een gedeelte der voormalige
militaire rijksgebouwen, door de ontmanteling der
vestingen aldaar beschikbaar geworden, tot wo
ningen in te richten, hetgeen p. m. 2400 zal
kosten, terwijl eindelijk nog eenige minder belang
rijke herstellingen aan gebouwen, insgelijks meer
uitgaven ten gezamenlijke bedrage van ongeveer
2700 vorderen, dan waarop aanvankelijk bij de
begrootiDg kan worden gerekend.
Ter voorziening in die buitengewone behoeften
strekt een bij de Tweede Kamer ingediend wets
ontwerp tot nadere verhooging van hoofdstuk VIIB
der slaatsbegrooting voor 1876.
In eene buitengewone vergadering van aan
deelhouders van de 's-Gravenhaagsche Brood- en
Meelfabriek is Zaterdag met bijna algemeene stem
men tot de oprichting eener succursaal in het
noordelijk gedeelte der stad besloten. Die oprich
ting heeft alleen ten doel om aan de behoeften
van 't publiek, vooral in verband met de steeds
toenemende uitbreiding der gemeente, gemakkelij
ker te kunnen voldoenhet is geenszins het voor
nemen een tweeder. directeur aan te stellen.
Het stoomschip „Celebes", van Batavia naar
Nieuwediep, is Zaterdag van Port Said vertrokken.
Den 30sten Juni was het voor de bewoners
van het gesticht Meerenberg een feestdag. Het
was de herinnering aan den dag, waarop voor 25
jaren hun geachte directeur, dr. C. J. Van Per-
sijn, tot doctor promoveerde. Reeds vroeg in den
morgen ontving hij de bewijzen van belangstel-
