LEIDSCH
DAGBLAD.
N0. 4900.
Woensdag
A°. 1876.
2 Februari.
PRIJS DEZER COURANTS
Voor Leiden per 3 maanden1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommers0.02.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIES!
Van 16 regelsf 1.05.
Iedere regel meero-«H-
Grootere letters naar plaatsruimte.
STAD S-BE RICHT E N.
HER-IJK.
BURGEMEESTER e.n WETHOUDERS van LEIDEN,
gezien liet besluit van de Gedeputeerde Staten der pro
vincie Zuid-Holland, van den 28sten December 1875, n°.
29/1 (Provinciaal Blad n°. 8ö), houdende bepaling van de
tijdstippen van den her-ijk der maten en gewichten in de
verschillende gemeenten in deze provincie, voor het jaar
1876; herinneren den ingezetenen dezer gemeente hunne
verplichting, overeenkomstig art. 15, lett. a., der Wet van
den 7den April 1869 (Maalsblad n°. 57), tot het doen her
ijken van alle reeds in gebruik zijnde lengtematen, de
inhoudsmaten voor de natie waren en de gewichten, onder
mededeeling dat daartoe door den ijker zitting wordt
gehouden in het lokaal van den ijk, op de Aalmarkt, naast
de Gemeente-apotheeken wel:
Voor de gewone gewichten, benevens de lengtematen en
de inhoudsmaten voor de natte waren,
yoor wijk VI, op den 3, 4, 8, 9, 10, 11, en 15 Februari,
VII, 16, 17, 18, 22, 23, en 24 Februari,
7) VIII en de buitenwijk, op den 25 en 29 Febru
ari en 1, 2 en 3 Maart.
~Voor de gewichten voor fijne weging, in gebruik bij medi-
cijnbereiders, goud- en zilversmeden, speciehandelaars,
en verdere in goud en zilver handelende personen,
voor wijk I, II, UI, IV en V, op den 7 en 8 Maart,
VI, VII, VIII en de buitenwijk, op den 9 en 10
Maart,
telken dage van des morgens 9 lot des namiddags 3 uren;
dat voorts gedurende den herijk in de gemeenten van den
ïjkkring buiten de standplaats, zitting binnen deze ge
meente zal worden gehouden, op den 1, 3,15 en 18 April,
6, 8, 26 en 27 Mei, 17 en 19 Juni en 1 en 3 Juli, van
des morgens 9 tot des namiddags 3 uren, en wijders na
den 14den Juli, iederen Woensdag en Zaterdag van 9
tot 1 uur.
Tevens worden de belanghebbenden er op gewezen:
a. dat zij verplicht zijn hunne maten en gewichten, be
hoorlijk droog en schoon, bij den ijker, 'op voorschreven
dagen, tot het ondergaan van den her-ijk te bezorgen;
b. dat zij die zulks verzuimen of daarin verhinderd
worden, voormelde maten en gewichten vóór den lsten
September nog aan den ijker op de daarvoor aangegeven
dagen ter her-ijking moeten aanbieden; en
c. dat, na het eindigen van den termijn van den her-ijk,
het gebruiken of voorhanden hebben van maten en ge
wichten, niet voorzien van de vereischte stempelmerken,
volgens art. 29 der bovenaangehaalde wet, verboden en
strafbaar is.
Eindelijk wordt ter kennis van de belanghebbenden
gebracht, dat volgens besluit van den Minister van Bin-
nenlandsche Zaken, van den 17den December 1875, de
letter J, in den gewonen drukvorm, schuin gesteld, be
stemd is tot goedkeuringsmerk zoowel bij den ijk als
bij den her-ijk der maten en gewichten, de Koninklijke
kroon, bij den ijk van weégwerktuigen voor gewoon gebruik
«n van gasmeters; en eene vijfstralige ster, bij den ijk
van weegwerktuigen voor fijnere wegingen, terwijl het kan-
toormerk voor de gemeente Leiden is het cijfer 7.
En geschiedt hiervan openbare kennisgeving door aan
plakking en door plaatsing in de Leidsche Courant.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
v. d. BRANDELER, Burgera.
E. KIST, Secretaris.
Leiden, 5 Januari 1876.
HONDSDOLHEID.
De BURGEMEESTER der Gemeente LEIDEN,
Gelet op het bij hem ontvangen bericht van den Ge
meente-veearts, Rijks-veearts 1ste klasse;
Gezien art. 3 der Wet van den 5den Juni 1875, tol
vaststelling van bepalingen bij het voorkomen van honds
dolheid (Staatsblad n°. 110);
Beveelt dat gedurende vier maanden, te rekenen van
den dag der afkondiging van dit bevelschrift, ALLE
HONDEN die zich buiten woningen of va.rtuigen (gcene
openbare middelen van vervoer zijnde) in de gemeente
bevinden en niet binnen een afgesloten erf aan een ket
ting liggen, moeten voorzien zijn van een MUILKORF,
volgens het door Z. E. den minister van binnenlandsche
zaken, bij beschikking van 27 Juli 1875 voorgeschreven
model, ter gemeente-secretarie voor ieder ter bezichtiging
gesteldmet dien verstande nochtans dat, iDgevolge
ministerieele beschikking van 7 dezer, de stalen band van
den muilkorf, die den hals van den hond omgeeft, door
een koperen mag worden vervangen.
En geschiedt hiervan op heden openbare afkondiging
door aanplakking en door plaatsing in de Leidsche Courant.
De Burgemeester voornoemd,
v. d. BRANDELER.
Leiden, 1 Februari 1876.
WATERLEIDINGEN.
v.
Gaven wij in het vorige viertal artikels een
beknopt overzicht van den ontwikkelingsgang der
waterleidingswerken tot op onzen lijd, wij willen
thans nog een oogenblik stilstaan bij de heden-
daagsche inrichtingen van dien aard. Het ligt voor
de hand, dat wij ons daartoe bij voorkeur bepa
len bij wat ons eigen land oplevert, en wel bij
het nieuwste, wat tevens zich 't meest in onze
nabijheid bevindt en ook 't meest overeenkomt
met de plannen, die men voor onze stad op het
oog heeft, nl. een duinwaterleiding en geen rivier-
waterleiding, gelijk het nijvere Rotterdam die
thans bezit.
Da groolsche inrichting, waardoor de naburige
residentie van het voor de gezondheid zoo heil-
zame duinwater wordt voorzien, trekt dus bij
voorkeur or.ze aandacht. Wel groolsch mag zg
worden genoemd, want berekenen wij goed, dan
is er, aan kapitaal en rente, totdat ze gereed was,
voor betaald de kapitale som van f 1.796.681.25,
en in dat opzicht zou zij zeker een weinig aan
bevelenswaardig voorbeeld voor een Leidsche water
leiding opleveren, waarbij nut en eenvoud op den
voorgrond moeten staan en alle onnoodige kost
baarheid dient vermeden te worden. Naar onze
schatting betaalt Den Haag jaarlijks aan rente
voor zijne duinwaterleiding f 89.834.05de exploi
tatie zal daarenboven nog wel f 40.000 kosten.
Reeds daarom alleen zou een geregelde beschrij
ving ons te ver voeren en willen wij ons dus tot
enkele bijzonderheden bepalen, die na hetgeen wij
vroeger in het algemeen over waterleidingen zei
den, geen nadere verklaring behoeven.
Hel water, dat den residentiebewoners door de
buizen wordt toegevoerd, neemt zijn oorsprong in
een terrein, dat in de nabijheid der Sprank is
gelegen, terwijl gemakkelijke straatwegen naar
's-Gravenhage aan de eene, naar het Badhuis aan
de andere zijde voeren van het pompstation, dat
zich natuurlijk in de nabijheid der plaats van
oorsprong bevindt.
Niet minder dan tien pompen met haar zuigers
en zuigerstangen worden in beweging gebracht door
twee stoomwerktuigen, elk met twee stoomketels,
dus vier in het geheel. Het machinegebouw, waarin
die stoomwerktuigen zijn geplaatst, met zijn geolied
metselwerk, den keurig afgewerkten gesilicateerden
witten steen, de fraaie bordestrap, het ziet er alles
recht netjes, recht modelachtig uit. De fundeeringen
voor de machines enz. zijn alle van hardsteen.
Het ketelhuis, eveneens van witten steen en met
hardsteenen rand om de aschkuilen, is daarmede
volkomen in overeenstemming.
Het meest wordt de aandacht van hem, die het
lerrein der werken nadert, getrokken door het
hoogreservoir-gebouw met zijn gegoten ramen in
de nissen en de kleinere ramen in het avant-
corps; ja, alsof men de netheid van dit gebouw
vooral in de ramen had gezocht, zijn die, welke
het torentje bevat, zelfs van spiegelglas vervaar
digd en 't moet gezegd worden het staat
flink bij die (jzeren finale met windvaan. Van
meer belang, wat het eigenlijke doel van het werk
betreft, is de hoogreservoirbak met standpijp en
verdere toestellen, van geklonken ijzer, en die,
zooals wij vroeger zagen, dient eenerzijds om het
door de machine opgepompte water te ontvangen,
anderdeels om dat over te brengen in het bui
zennet, waarmee hij verbonden is, geschraagd door
pilasters met net bewerkte kapiteelen.
Als inhaerent deel der geheele inrichting mag
ook niet vergeten worden het bezinkingsreservoir
met 32 ijsbrekers, en waarin, om het water zui
verder te voorschijn te doen treden, twee filters
zijn aangebracht met 32 luchtbuizen en 16 ijs-
brekers.
De kanalen en buizen, waardoor die verschil
lende reservoirs in verbinding staan, met stil
zwijgen voorbijgaande, maken wij nog even mel
ding van de sleenkolenbergplaats en magazijn met
bureel en woning benevens sleenkolenkelder. Voeg
hierbij de grootere en kleinere woningen voor
werklieden, opzichters enz, en men zal zich
althans eenig denkbeeld kunnen vormen van het
Haagsche waterwerk, dat op zoo groolsche schaal
werd aangelegd.
Wij komen nog even op Berlijn terug. De
watertoren voor het hoogreservoir der waterlei
ding werd op den Windmühlenberg buiten de
Schönhauserpoort gebouwd. Ook dat werk kan ten
bewijze strekken van hetgeen wij vroeger zeiden,
dat nl. al dergelijke nieuwere inrichtingen op het
zelfde hoofdbeginsel berustenook daar bassins
en pompstation, hoogreservoir met dubbele stand
pijp, uitmondende, zooals wij dat vroeger beschre
ven, in een ringvormig verbindingsstuk ter bevor
dering eener gelijkmatige drukking. Vermelden wij
in het voorbijgaan, ten bewijze dat een eenmaal
gevestigde waterleiding steeds nieuwe verbruikers
lokt, dat de Berlijnsche waterleiding in 1874 eene
hoeveelheid van 16077190 M' water leverde legen
15025430 in het vorige jaar.
Maar hel is meer dan tijd dat wij met water
en waterleidingen eindigen. Mochten wjj door ons
geschrijf de belangstelling onzer lezers in deze
voor ons allen zoo gewichtige aangelegenheid heb
ben opgewekt of verhoogd, wij zouden ons ruim
schoots beloond achten voor onze pogingen, in de
overtuiging dat ook wij bijdroegen ter verwezen
lijking van heigeen wij een eerste voorwaarde
achten tot duurzame verbetering van den alge-
meenen gezondheidstoestandhet bezit eener duin
waterleiding. Maar vooral: Mogen wij dat doel
spoedig bereiken.
USIURJI, 1 Februari.
Voor de verkiezing van een lid voor den ge
meenteraad alhier zijn bij de heden gehouden
herstemming ingeleverd in de eerste afdeeling
375 en in de tweede afd. 431 stembriefjes, le
zamen 806. Bij de vorige stemming waren 761
stembriefjes ingekomen.
De voorstelling, gisteravond door het too-
neelgezelschap der Nieuwe Rolterdamsche Schouw-
burgvereeniging gegeven, was buitengewoon talrijk
bezocht.*Geen plaats bleef er in den geheelen
schouwburg onbezet. Vele bezoekers moesten zich
zelfs een minder gewenschte staanplaats getroos
ten. Na hetgeen we over de eerste opvoering
van „Zoë", in ons nummer van 29 December,
reeds hebben gezegd, behoeven we thans-niet in
bijzonderheden te treden. Alleen zij vermeld, dat
ze ook nu weder uitstekend voldeed en dat mevr.
van Oflel-Kley, die de titelrol vervulde, onder
daverende toejuichingen en nadat ook de overige
tooneelisten herhaaldelijk waren teruggeroepen,
twee bouquelten werden vereerd. Ook het naslukje:
„De werkstaking", voldeed niet minder dan de
vorige maal.
Voor een groot aantal leden en genoodigden
gaf de rederijkerskamer „Borger" alhier, gister
avond in de Sladszaal hare gewone jaariijksche
uitvoering. Het schoone programma werd over
't algemeen zeer goed, sommige nummers zelfs
uitslekend uitgevoerd; het bood veel verscheiden
heid aan en bestond o. uit de volgende voor
drachten: Een straffe Gods, van 't Is erg met
de meiden, van Dr. E. LaurillardArme visschers,
van P. A. De GénestetBach te Dresden, van A. J. De
Builbenevens een dx-amatische schets uit de tijden
der Hoeksche en Kabeljauwsche twistenHet graf.