L EID S C H IÉ® DAGBLAD.
N°. 4827. A0. 1875.
Zaterdag 6 November.
OOK EEN LOTERIJ.
PEIJS DEZER COURANT:
(.foor Leiden per 8 maandenf 1.
Franco per postB 1.40.
Aüonderlijke Nommers0.02.
Onder de ter inzage der leden van den ge
meenteraad nedergelegde stukken komt voor een
verzoekschrift van den heer J. W. Carlier, aan
nemer der verbouwing van het schoollokaal op de
Aalmarkt, waarbij adressant zich tot den raad
wendt om kwijtschelding van de door hem beloo-
pen boete ad 410 wegens te late oplevering
van het werk. Zoowel B. en Ws. als de commissie
van fabricage hebben op dat request gunstig ge
adviseerd, in aanmerking nemende, dat zich tijdens
de uitvoering van het werk buitengewone omstan
digheden voordeden, die inderdaad een vertraging
buiten de schuld van den aannemer ten gevolge
hadden.
De hoofdoorzaak van dit oponthoud toch was
gelegen in gebrek aan bekwame werklieden, die
bij de drukte voor de feesten en de buitensporig
hooge arbeidsloonen voor de voltooiing van het
feestlokaal op de Ruïne en van het sociëteitsge
bouw op de Breeslraat schaars te vinden waren.
Wie hiertegen mocht willen aanvoeren, dat de
aannemer dan zeker niet al te hoog weekloon aan
zijne werklieden toekende, zal spoedig van die
meening terugkomen, als hjj verneemt, dat van
twee man, die te zamen in een enkele week f 51,70
hadden verdiend, er den volgenden Maandag zon
der kennisgeving een wegbleef.
Hier mag dus zeker wel sprake zijn van een
geval van overmacht, en daarom zullen onze lezers
het ongetwijfeld met ons toejuichen, dat beide
genoemde corporatiën gunstig adviseerden op het
verzoekschrift.
Intusschen vinden wij in deze geheele zaak
opnieuw aanleiding om de meening uit te spreken,
dat aanbestedingen een noodzakelijk kwaad zijn.
Wie in beginsel alle loterij, in'de eerste plaats
die, welke door den staat wordt gedreven, afkeurt,
kan ook zijn zegel niet hechten aan het stelsel
van aanbesteden, dat evenzeer van het lot afhan
kelijk is, evenzeer als een wissel op de toekomst
kan worden beschouwd. De laatste dagen leverden
daarvan weder een sterk sprekend voorbeeld. Op
een aanbesteed werk te Woensel, nabij Eindhoven,
werd door het instorten van een toren een schade
van ongeveer 30000 geleden, waarvan volgens
geruchten het kerkbestuur zou hebben aangebo
den dat de kerk f 9000 zou dragen, terwijl een
gelfjke som voor rekening van den aannemer en
ƒ42000 ten laste van den architect zou komen.
Zeker een loterij, die voor elk der drie deelne
mers al even weinig voordeel opleverde.
Een noodzakelijk kwaad, zeiden wij, want
dat stelsel levert voor de aanbesteders een te
grooten waarborg tegen overvraging op, dan dat
men het zou kunnen laten varen. Dit neemt niet
weg dat het, au fond beschouwd, tegen de maat
schappij getuigt, waarin het wordt toegepast, im
mers indien de aannemers in het algemeen zich
met een vaste, desnoods percentsgewijze te bere
kenen winst tevreden stelden en daarbij tevens
altijd goed werk trachtten te leveren, zou men tot
het middel van aanbesteding niet de toevlucht
behoeven te nemen.
Wij leven echter nu eenmaal niet in een pla
tonische maatschappij, en wie de zaken neemt
zooals zij werkelijk zijn, zal niet aarzelen zijn in
stemming te betuigen met het thans meer en meer
gevolgde systeem van aanbesteding, al ware het
alleen omdat het een heilzame mededinging in
het leven roept.
Maar juist het goede, dat er uit voortvloeit,
moet hen, die het in toepassing brengen, dubbel
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
voorzichtig doen zijn waar het geldt de nadeelige
gevolgen daarvan te vermijden. En met zulk een
geval hebben wij hier inderdaad te doen. De aan
nemer der verbouwing van meergemeld schoollo
kaal had werkelijk te worstelen met tegenspoeden,
die niet waren te voorzien en die ieder ander in
zijne plaats evenzeer zouden hebben getroffen.
Vooral de laatste overweging moet gewicht in de
schaal leggen uit het oogpunt van billijkheid jegens
de vroegere mededingeis hij de insclmjving. Be
stond er toch waarschijnlijkheid of slechts eenige
kans, dat een ander over dezelfde moeilijkheden
zou hebben gezegevierd, men zou, door aan den
werkelijken aannemer eenige faciliteit te verleenen,
tegenover dien ander indirect onrecht plegen;
immers men had hem de gelegenheid ontnomen
op goeden grondslag het werk te verrichten, dat
aan den aannemer was gegund, omdat deze,
zooals dan later zou blijken, had ingeschreven
voor een som, te laag dan dat hij er de bedongen
taak naar behooren voor had kunnen volvoeren,
met andere woorden men zou een premie uitlo
ven óf voor de onbekwaamheid in het opmaken
der begrooting van kosten, óf, wat nog erger zou
zijn, voor de zucht om anderen te onderkruipen door,
zooals men dat noemt, onder de markt te werken.
Niels van dat alles valt hier den aannemer te
verwijtenintegendeel, er bestaat alle grond om
te onderstellen dat hij, ook zonder dat hem de
boete voor te late oplevering van het werk wordt
in rekening gebracht, geen gunstige financieele
uitkomsten van de zaak zal hebben verkregen.
Ongetwijfeld toch kon hij bij het opmaken zijner be
grooting geen zoo hooge weekloonen uittrekken als
hij werkeljjk heeft moeten betalen.
Maar als het hier dan inderdaad een geval van
overmacht geldt, rijst de vraagZou het niet billijk
zijn den aannemer nagenoeg de geheele som der
beloopen boete te restilueeren, te meer daar hij
ondanks de ongunstige omstandigheden de belangen
zjjner lastgevers zooveel mogelijk heeft behartigd
door te zorgen dat het gebouw op den bepaalden
tijd geschikt was om voor het beoogde doel te
worden gebezigd, al was het dan ook niet geheel
afgewerkt 1
Eén van beiden: de aannemer heeft het gebouw
te laat opgeleverd óf door eigen schuld, of ten
gevolge van overmachtin het laatste geval, door
B. en Ws. en ook door de commissie van fabricage,
en zeker terecht aangenomen, heeft hij naar onze
meening wel geen recht maar toch ongetwijfeld
aanspraak op algeheele restitutie der op hem
toegepaste boete behoudens een kleine som, te
korten om het gevaar te ontgaan dat men een
praecedent zou stellen, waarop anderen zich allicht
in minder billyke omstandigheden zouden kunnen
beroepen.
De overweging in het advies van B. en Ws.
dat in casu door volledige toepassing der boete
de gemeentekas op onbillijke wijze zou worden
bevoordeeld, leidt naar onze meening als vanzelf
tot deze conclusieDe vrees om de gemeentekas
ook slechts door een kleinere som op onbillijke
wijze te bevoordeelen moet de aanbesteders doen
afzien van het toepassen van eenige boete als
zoodanig, behoudens een kleine som ter wille van
het praecedent, te meer daar de zaak buitendien
voor den aannemer geen bijzonder gunstige resul
taten schijnt te hebben opgeleverd en de gemeente
geen werkelijke schade heeft geleden, daar het
gebouw op den bepaalden tijd voor het beoogde
doel kon worden in gebruik genomen. Door een
dergelijk besluit zou ongetwijfeld de billijkheid in
alle opzichten worden bevorderd.
PEIJS DEE ADVERTEKTIEN:
Van 1—6 regels1.06.
Iedere regel meer0.17».
Grootere letters naar plaatsruimte.
LEIDEN, 5 November.
Dé levering van fourrage ten behoeve der
mil. troepen te Leiden is gegund aan de wed.
Hoogendijk, te Breda.
Met het oog op den zorgwekkenden toestand
van H. M. de Koningin zijn Z. M. de Koning en
Z. K. H. de Prins van Oranje per telegram daar
van in kennis gesteld. Z. M. zou hedenavond te
6 uren van h^t Loo in Den Haag terugkomen,
de Prins van Oranje wordt verwacht, terwijl de
reis van Z. K. H. Prins Alexander naar Algiers
voorloopig is uitgesteld.
By de akte-examens voor het m. o. zijn
gisteren geslaagd de heeren: M. A. Ter wen, van
Amsterdam, voor aardrijkskunde; H. J. P. A.
Kiersch, van Haarlem, voor geschiedenis; A. A.
Wikman, van Enschede, voor staathuishoudkunde
en staatsinrichting; G. De Vries Gzn. en J. De
Bruyn Johzn., van Amsterdam, voor boekhouden.
Een candidaat voor Nederl. taal was niet opge
komen en een voor boekhouden werd afgewezen.
Het stoomschip Celebes, van Nieuwediep
naar Batavia, is gisteren het Suez-kanaal ingegaan.
De heer L. H. Eberson, architect des IConings
te Arnhem, is door Z. M. benoemd tot ridder
der orde van den Gouden Leeuw van Nassau.
De prov. staten van Noord-Brabant hebben
den heer F. C. Bake, ingenieur der staatsspoor
wegen te 's-Hertogenbosch, tot provinciaal hoofd
ingenieur op eene jaarwedde van 4000 benoemd,
en tot provinciaal ingenieur den heer H. J. Sche-
vichaven, civiel-ingenieur aldaar, op ƒ2800.
Door de prov. staten van Overijsel is tot
lid der gedep. staten benoemd Mr. M. Sichterman,
lid van de arrond.-rechtbank te Zwolle.
Ten vervolge op de mededeelingen betref
fende het verzet der berg-Alfoeren op het eiland
Ceram, kan thans worden bericht, dat de resident
van Amboina op 24 Augustus aan den gouv.-
generaal telegrafeerde, dat de expeditie op Ceram
als met gunstig gevolg afgeloopen kon beschouwd
worden. Reeds in het laatst van Juli waren
met uiterst gering verlies van onze zijde bijna alle
oproerige negorijen getuchtigd en had een deel der
in verzet zijnde stammen blijken van onderwerping
gegeven. De geest der troepen en der bevriende
bevolking was steeds uitmuntend gebleven, niet
tegenstaande de moeielijkheden, die men, ten ge
volge van het ongunstigste terrein en zware
regens, ondervond. Ook de gezondheidstoestand
der troepen was zeer voldoende.
Den 46den dezer zullen te Nieuwediep
embarqueeren aan boord van het schip „Hen-
rietle" een detachement suppletietroepen van 51
man, bestemd naar Suriname, en een aan boord
van het schip „Dieuwerke" van 79 man, bestemd
naar Curasao.
De brik „Mercurius", met 3.70 M. diep
gang, is op 27 October jl., bij een waterstand
van 0.35 M. beneden volzee, de haven te Har-
lingen binnengekomen, gebruik makende van den
nieuwen waterweg over de Pollen.
Dezer dagen verscheen het rapport aan het
hoofdbestuur der Maatsch. tot nut van 't algemeen
van de commissie tot het instellen van een onder
zoek naar de werking der postspaarbanken. Het
rapport sluit zich in zeker opzicht aan bij dat
van de commissie welke in 1873 en 1874 een
onderzoek instelde omtrent spaarbanken, spaar
kassen enz. Met bijna alle conclusiën, waartoe deze
commissie kwam, kan ook de tegenwoordige zich
vereenigen. Ook zij acht het mogelijk en gewenscht