LEIDSCH
DAGBLAD.
N°. 4785.
Zaterdag
A0. 1875.
18 September.
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden, per 3 maandenf 1.
Franco per post..'n 1.40.
Afzonderlijke Nommers0.02.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Van 16 regels.1.05.
Iedere regel meern 0.174.
Grootcre letters naar plaatsruimte.
Hel Ontwerp voor een Duinwaterleiding.
Reeds vóór eenigen tijd maakten wij in ons
blad melding van een ontwerp voor een duinwater
leiding uit de duinen te Katwijk a/d Rijn tot bij
onze stad volgens het stelsel, waardoor de ge
meenten Den Helder en Nieuwediep op betrekkelijk
weinig kostbare wijze van goed drinkwater zijn
voorzien. De thans door den gemeente-architect,
den heer J. W. Schaap, daaromtrent aangeboden
memorie van toelichting stelt ons in staat onze
lezers eenigszins nader met dat belangrijke plan
bekend te maken.
Het duinvlak, dat voor den aanleg der werken
in aanmerking komt, in eigendom toebehoorende
aan F. Dorrepaal te Katwijk, beslaat een opper
vlakte van 338 aren en ligt zuidwaarts ter zijde
van den Wassenaarschen grintweg, ter hoogte van
p. m. 6.30 meter boven A. P., wat men als de
gemiddelde hoogte van de straten onzer stad kan
stellen. Daar zullen volgens het plan ten eerste
twee bassins moeten worden aangelegd, lang 100,
breed 30 en diep 2,50 meter, die door steenen
buizen ter wijdte van 20 centimeters verbonden
worden met acht op regelmatige afstanden aan te
brengen putten, waaruit het water in de eigenlijke
ontvangkanalen komt, een soort van riolen, breed
1,20, hoog 2 meters.
Na te hebben opgemerkt, dat nabij de bassins een
reservoir komt te liggen, dat tot voedingspul dient,
waarin het water uit de bassins wordt overgeno
men om te worden opgepompt, naderen wij den
zoogenaamden watertoren,, die strekt om een hoog
reservoir te plaatsen, dat volgens dit ontwerp 16
meiers middellijn en 2 meters diepte zal hebben
-en na aftrek van de ruimte, ingenomen door een
binnenkoker met wenteltrap, 389000 liters water
zal kunnen bevatten, een hoeveelheid die, aange
nomen dat de stad door de aanvoerbuis eiken
dag slechts eenmaal den inhoud van dat hoog
reservoir ontvangt, ongeveer zevenmaal meer be
draagt dan die van het water, dat thans in den
zelfden tijd met schuiten wordt aangevoerd. Een
hoog reservoir van minder inhoud zou dus alles
zins voldoende zijn, doch een dergelijke verzamel
plaats van den omvang als hier wordt voorgesteld
zal, ofschoon in aanbouw natuurlijk duurder dan
een kleinere, later aanmerkelijke voordeelen ople
veren, daar men alsdan zal kunnen volstaan met
de machine slechts 3 a 4 uren daags te laten
werken.
Is deze opvoerbuis naar het hoog reservoir op
20,8 centimeter middellijn gesteld, de diameter
der uitlaatpijp zal 30 centimeters bedragen. Ieder,
die zich slechts eenigermate met de beoefening
der natuurkunde heeft bezig gehouden en zich
herinnert, dat de drukking eener kolom water,
van welken omvang ook, louter afhangt van de
hoogte dier kolom, zal terstond begrijpen, dat de
lengte der uitlaatpijp in het nauwste verband
staat met de drukking, waaronder het water
naar onze stad zal worden geperst. Die leDgte
wordt hier voorgesteld op 25 meters, wat een
druk zal geven van 2,58 kilogram per vierk.
centim. en, den afstand van het reservoir tot
aan de stad in aanmerking genomen, een
hoeveelheid van ruirn 800 liters water per seconde.
Wie met het oog op een zoo overmatig grooten
aanvoer mocht meenen, dat die drukking te groot
is, vergete niet, dat het water met genoegzame
kracht moet worden voortgestuwd om zicli naar
verschillende zijden in de stad te verspreiden niet
alleen, maar ook om zich tot zekere hoogte te
verheffen ten einde ook bovenverdiepingen van
woningen te bereiken.
De eigenlijke werktuigen, die het water naar
boven persen, bestaan in een stoommachine hooge
drukking van 10 paardekracht nominaal en een
dubbel werkende perspomp, die bij een hoogte
van 25 meiers (die der uitlaatbuis) 75000 liters
water per uur levert.
De leidingbuis, waardoor het opgeperste water
naar de stad moet vloeien, zal volgens het ont
werp over een lengte van 6120 meters loopen
van den watertoren 2000 meiers in rechte lijn
naar den Katwijkschen straatweg, vervolgens langs
dien weg en 920 meters verder door den Rijn,
van daar over 1400 meters lengte naar den groo
ten rijksstraatweg, langs de Lage Morsch tot waar
de spoor dat pad snijdt en vervolgens langs de
Hooge Morsch tot aan de Morschpoort.
Uit de achter de memorie gevoegde globale
begrooting blijkt, dat die werken op het duinwa
terstation zelf, bestaande in den watertoren, het
hoog reservoir, de bassins enz. en de stoomma
chine, worden geraamd op f 110000, en dat die
raming niet overdreven laag is kan blijken uit de
posten winst voor de aannemers 8724) en
onvoorziene uitgaven 12000). De leiding van
het reservoir naar de stad is, met inbegrip der
som, benoodigd voor aankoop van gronden, ge
schat op 140000; maakt te zamen f 250000.
Voor die som heeft men het water tot aan
de stad; blijft dus nog over het daarbinnen
te verspreiden. Het plan, dat natuurlijk altijd
slechts een avant-projet is, geeft daartoe vijf hoofd
richtingen aan, nl. langs de Haarlemmerstraat tot
de Haven, de Oude Vest, Breestraat en Hooge-
woerd, Rapenburg en Heerengracht, gezamenlijke
lengte ongeveer 8000 meters, geraamd op ƒ150000,
makende met de hoofdsom 400000.
Ziedaar het ontwerp in hoofdtrekken. Thans
reeds stil te staan by hoogst belangrijke, maar
voor het oogenhlik zeker ondergeschikte vraag
punten, b. v. wat betreft het aanleggen van ver
takkingsbuizen, en zoo ja, of niet door particulier
initiatief 't zou minst genomen voorbarig zijn.
Uiten wij liever den wensch dat het ontwerp,
indien het door deskundigen deugdelijk wordt
bevonden, spoedig ten uitvoer moge gebracht
worden. Reeds zooals het daar ligt, zal het onge
twijfeld op velen een gunstigen indruk maken.
LEIDEN, 17 September.
Door de alhier zitting houdende Commissie voor
het geneeskundig staats-examen zijn gisteren tot
arts bevorderd de heeren P. K. Pel en A. J.
Moens, beiden med. doctorandus, en heden de heeren
Dr. H. De Cock en L. C. Proot, med. doctorandus.
Ook de heer A. E. Moll, gewezen leerling
der rijks hoogere burgerschool te Groningen, die
onlangs met een diploma van weivolbracht eind
examen genoemde inrichting verliet, is benoemd
tot adspirant-tolk der Chineesche taal in Ned.-Indié.
Het stoomschip Conrad, van Nieuwediep
naar Batavia, is 15 dezer des namiddags Malta
gepasseerd.
Bij den gemeenteraad te Rotterdam is inge
komen een voorstel van B. en Ws. tot het voeren
van een rechtsgeding tegen de Ned. Rijnspoor
wegmaatschappij. De raad zal a. s. Maandag eene
vergadering houden ten einde in deze zaak eene
beslissing te nemen.
Woensdag heeft op het kerkhof te Oost-
Souburg de onthulling plaats gehad van het mo
nument, opgericht op het graf van den vice-admiraal
De Srnil van den Broecke. Door den voorzitter
van het comité, den oud-kapilein-ter-zeeC. J. Damme,
werd eene korte toespraak gehouden. Het monument
bestaat uit eene liggende zerk, met schuine kanten
afgewerkt. Aan den voet daarvan verheft zich een
staand gedeelte, hoog boven den grond 1.60 en
breed 1 meter. Op de voorzijde is en relief een
onklaar anker, omgeven door een lauwertak en
door eene kroon gedekt. Daaronder, op eene
marmeren plaat, slaat met vergulde letters het
volgende opschrift: „Ter nagedachtenis van A. J.
De Smit v. d. Broecke, vice-admiraal, geb. te
Aardenburg den 13den Mei 1801, overleden te
Oost-Souburg den Isten Januari 1875. Opgericht
door een aantal zijner wapenbroeders en vrienden."
Met zekerheid wordt gemeld, dat op 1 Octo
ber de lijnen EnschedéGronauDortmund en
GronauMunster voor het publiek verkeer worden
geopend.
Gisteren is van Harderwijk per extra-trein
via UtrechlGouda—Den Haag naar Den Helder
vertrokken een detachement suppletietroepen, sterk
400 militairen, onder bevel van den kapitein
Luymes en het medegeleide van de 2de luilenants
Van Lookeren Campagne, Ten Bosch en Carsten,
allen officieren van het 7de reg. inf. Dit detache
ment zal tot 2 October a. s. gelogeerd worden
in het fort Kijkduin onder de gemeente Huisduinen,
en op laatstgenoemden datum ingescheept worden,
aan boord van het via Suez naar Java bestemde
stoomschip Prinses Amalia.
Z. M. heeft de off.-van-gez. 1ste, 2de en
3de kl. bij de landmacht C. C. Vigelius, G. H.
De Kruyff en F. Daniels voor den tijd van vier
jaren gedetacheerd hij de zeemacht; den tijdelijk
bij het leger in Ned.-Indié gedetacheerden paarden
arts der 3de kl. H. Mars, van het leger hier te
lande, in rang en anc. overgeplaatst bij het per
soneel van den veterin. dienst van eerstgen. leger
bij het personeel van den geneesk. dienst der
landmacht in Ned.-Indië benoemd tot off.-van-gez.
2de kl. F. A. Thör en A. L. Dieterici, civiel
geneeskundigen.
Gemengd Nieuws.
Gisteravond omstreeks negen uren
was de Pauwbrng opgehaald om een vaartuig te
laten passeeren, toen eensklaps een gedeelte
naar beneden kwam, waardoor een klomp van
den brugwachter verbrijzeld en zijn been eenigs
zins bezeerd werd. Dadelijk werd een aantal man
nen ontboden om te stutten, zoodat de brug ten
minste voor voetgangers te gebruiken was.
Een huzaar van het Haagsche garni
zoen had sedert eenigen lijd zijne liefde verklaard
aan een meisje, die echter haar hart hem niet
wilde schenken. De militair schijnt zich dit erg te
hebben aangetrokken, want toen zij gisteravond
omstreeks 8 uren met haar zuster door de Ge
dempte Raam liep, viel de huzaar, die zich weder
aan haar wilde opdringen doch met een weigerend
antwoord werd afgescheept, de deern onverhoeds aan
en had haar waarschijnlijk een mes in de borst gesto
ken, zoo de vrouw niet tijdig de hand tusschen hen bei
den hield. Hel gevolg daarvan was dat het mes door
de hand drong. De dader verwijderde zich oogen-
blikkelijk, maar werd, op aangifte bij de politie,
later in de kazerne gearresteerd. Het mes had
hij uit de woning van de moeder der verwonde,
waar hij kort te voren was geweest, medegenomen.
Woensdag-avond werden de kermis-
vierenden op de Botermarkt te Amsterdam door
