i\°. 4679. A0. 1875. Zaterdag 15 Mei. IN EN BUITEN DE FABRIEK. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden per 3 maandenf 1. Franco per postn 1*40. Afzonderlijke Nommersn 0.02. Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen, uitgegeven. PRIJS DER ADVERTENTEEN: Van 16 regels.f 1.05. Iedere regel meer0.174. Grootero letters naar plaatsruimte. [Uithoofde van het Pinksterfeest zal deze courant Maandag niet worden uitgegeven. Elke overtreding eener wet is een bewijs voor de noodzakelijkheid van haar bestaan, althans wanneer die wel op een billijken grondslag berust en in overeenstemming is met den geest van het volk, waarvoor zij geldt. Dat deze laatste eigen schappen mogen worden toegekend aan de wet- Van Houten op den fabrieksarbeid van kinderen is genoegzaam bewezen door de algemeene inge nomenheid, waarmee haar invoering werd begroet. Groote bezwaren zou haar toepassing meebren gen, vooral in het begin, omdat zij een gevoeligen greep deed in de huiselijke aangelegenheden van menig arbeidersgezin, waar men het grooter of kleiner weekloon, door één of meer kinderen ingebracht, noode kon ontberen. Die overweging gaf ons indertijd een artikel in de pen, waarin wij betoogden, hoe wenschelijk het zou zijn, die gezinnen, welke 't meest onder den weldadigen, maar toch altijd zwaren druk der wet zouden gebukt gaan, eenigszins tegemoet te komen. Met eiken dag echter treden die bezwaren meer op den achtergrond, zoodat men ze na verloop van het tweejarig overgangstijdperk als geheel opgeheven zal mogen beschouwen. Voor het oogen- blik echter is dat nog volstrekt het geval niet, en juist daarom verdient het des te meer afkeu ring, dat sommige fabrikanten, door zeiven de wet te overtreden, hun arbeiders aanhoudend bloot stellen aan de verleiding om dat verwerpelijke voor beeld na te volgen, waardoor zij natuurlijk de toch reeds zoo moeielijke periode van overgang nog moeielijker maken en op de ouders der on wettig bij het fabriekswerk gebezigde kinderen een demoraliseerenden invloed uitoefenen. Reeds menige ingestelde vervolging strekt ten bewijze van het voorkomen van dergelijke feiten. Duidelijk treedt daarbij op den voorgrond, dat de wet op den kinderarbeid in fabrieken slechts een eerstenog zeer onvolkomen schrede op den goeden weg kan heeten, ten deele een gevolg van de verminking die zij vóór haar totstandkoming onder ging. Zoo heeft zich dezer dagen de vraag voorgedaan of de arbeid van kinderen in steen fabrieken, waar zij in de open lucht werken, tot den verboden fabrieksarbeid kan worden gerekend. In dergelijke gevallen, waarin de rechter uitspraak zal moeten doen, achten wij het voegzaam ons van elke beoordeeling te onthouden, maar toch schromen wij niet met allen, die het waarlijk goed meenen met het kind als de kiem van het toekomstig geslacht, te verklaren dat het ons hoogst wen schelijk voorkomt, dat alle loonarbeid van jeugdige kinderen ten strengste verboden ware. Moge het werken in bedompte fabrieksgebouwen het na- deeligst zijn, dit neemt niet weg dat alle loon arbeid, ook die in de open lucht, schadelijk is voor het kind, zoolang het de jaren van het schoolgaan niet ontwassen is, schadelijk zoo al niet voor het lichaam, dan toch voor den geest. In de open luchtDat woord doet ons onwille keurig denken aan het schoone jaargetijde, dat wij weer zijn ingetreden, nu elk, wiens plichten hem niet terughouden, zich naar kuiten spoedt om zich te verlustigen in de ontwakende natuur, die ons weer een schat van genietingen aanbiedt voor elk onzer zintuigen. Neen, wy overdrijven. Niet ieder, wien het vrij- staat, gaat bij voorkeur ontspanning zoeken in de schoone natuur. De rnet vermaakzuchtige rei zigers schier overladen wagens, die zich door de reuzenkracht van den stoom voortbewegen naar de naburige hofstad, verkondigen het u anders. Daarginds is met de verkwikkende lente ook de reeks geopend van die eigenaardige volksfees ten, welke onder den naam van kermis telken jare voor elke plaats van ons land terugkeeren. Neen, lezer, vrees van ons geen betoog over het wenschelijke van de afschaffing der kermis. Is z'j te veel een nationale uitspanning dan dat haar opheffing althans voor het oogenblik raad zaam zou zijn, laat ons haar ten minste zooveel mogelijk trachten te veredelen. Maar dan allereerst: ook daar geen exploitatie van het kind toegelaten. De voornaamste plaats des vermaaks, waarheen zich lallooze kermisgan- gers spoeden ook uit de hoogere rangen der maat schappij, het cirque Carré, levert daar eiken avond het medelijden wekkende schouwspel der meer of minder gevaarlijke toeren van jeugdige, zeer jeug dige kinderen, wier geoefendheid in halsbrekende manoeuvres getuigt van ongeveer gelijke dressuur als die der viervoeters, welke zij berijden, 't Is hier geen fabriek, 't is erger dan dat, een plaats van uitspanning en genotTegen dergelijke kin- der-exploitatie, waarvan de kermissen meer voor beelden opleveren, is de wet-Van Houten misschien machteloos. Toch verheugt het ons hierbij te kun nen voegen, dat in de residentie tegen den heer Carré en ook tegen den heer Valois, tegen den laat ste uithoofde van het optreden van een jong meisje, proces-verbaal is opgemaakt om het feit der kin derexploitatie te constateeren. Mocht uit de daar uit te verwachten vervolging een veroordeeling voortvloeien, dan zullen alle weidenkenden die uitspraak toejuichen om het beginsel, dat 't hier geldt. Zoo niet, dan zal het geconstateerde feit, de exploitatie van het kind, onder welken vorm dan ook, bijdragen om ons verder te brengen op den weg, waarop de invoering der wet op den kinderarbeid in fabrieken slechts een eerste schrede is geweest. LEIDEN, 14 Mei. Heden is alhier bevorderd tot doctor in de medicijnen de heer H. A. H. Van der Heyden, geb. te Heusden, met acad. proefschrift over diabetes insipidus. De minister van oorlog heeft benoemdlot voorzitter der commissie ten overstaan van welke te Breda het examen tot toelating als cadet aan de Kon. Milit. Acad. zal worden afgenomen, den hoogleeraar Dr. J. J. De Hollander, werkzaam bij die inrichting; tot leden: den lsten luit. der art. N. C. Grotendorst en den lsten luit. der inf. M. H. A. J. Van Meurs; Dr. A. Van Oven, Dr. J. Zaaijer Az., Dr. F. Seelheim, A. P. T. Sassen S. Susan, A. S. Kok en A. D. Hagedoorn; lot lid en secretaris, den lsten luit. van het corps ingen., min. en sapp. W. Badon Ghijben. De minister van financiën brengt ter kennis dat omstreeks September e. k. in Den Haag een vergelijkend onderzoek zal plaats hebben van can- didalen naar de betrekking van adspirant-landmeter bij het kadaster, waartoe twintig plaatsen ter vervulling worden opengesteld. De candidaten be- hooren zich vóór 1 Juli bij een op zegel geschreven request tot den minister te wenden. Voor de vacature bij de Rem. gemeente te Amsterdam zijn op het tweetal geplaatst Dr. Van Gorkom, te Amsterdam, en J. H. Maronier, te Utrecht. Door het provinciaal kerkbestuur van Noord- i Brabant zijn als candidaten tot den heiligen dienst toegelaten de heeren H. van Selms en B. H. Haibbèma. Het zuiderzendingsfeest, volgens vroeger bericht op 30 Juni bepaald, i6 met het oog op de classicale vergaderingen der Ned. hervormde kerk vastgesteld op "Woensdag 23 Juni. Bij gelegenheid dat dele Weenen door Neder- landsche inzenders behaalde onderscheidingen hun zullen uitgereikt worden, zal door de heeren E. J. Asser, L. A. Hartogh, Van Kempen, L. Ketjen, Moltzer, J. H. Rennefeld, Rijckevorsel en Reyn- vaan, te Amsterdam, en Herm, F. C. Ten Kate, in Den Haag, aan den minister van binnenlandsche zaken en eenige andere autoriteiten een banket aangeboden worden. Door den gemeenteraad te Eist is een adres aan de Tweede Kamer vastgesteld, waarbij verzocht wordt: 1°. aan art. 2 der kieswet toe le voegen deze of soortgelijke bepaling: „met dien verstande evenwel, dat voor de uitoefening van het kiesrecht de aanslag niet gelden zal, indien niet, gedurende ten minste zes maanden vóór het tijdstip bij art. 7 der wet bepaald, het voorwerp, in belastbaar gebruik bij de personeele belasting aangegeven, werkelijk in gebruik genomen en gehouden is, en het bedrijf of de nering, waarvoor men gepaten teerd is, volgens algemeene bekendheid, gedurende dien lijd werkelyk is uitgeoefend", en 2°. deze wijziging alsnog van toepassing te verklaren op de kiezerslijsten van de gemeente Eist. Tweede Kamer. In de zitting van heden heeft, in antwoord op de interpellatie van den heer Kuyper, de minister van binnenl. zaken verklaard dat hij vasthoudt aan het behoud van art. 194 der grondwet en aan het hoofdbeginsel der onderwijswet, zijnde de openbare school toe gankelijk en bruikbaar voor allen met volle vrij heid voor 't bijzonder onderwijs. Daarom is de openbare school nog niet godsdienstloos. Het zoo genaamde restitutiestelsel vindt in den minister geen voorstander. De regeering zal ter geschikter lijd het wetsontwerp indienen. Naar wy vernemen heeft de generaal-majoor Hardenberg ontslag aangevraagd als secretaris generaal bij het ministerie van oorlog, doch zal hij de functiën van hoofd-intendant bij de mili taire admin. blijven vervullen. Men verzekert dat de kolonel van den generalen staf H. E. W. Rodi de Loo, directeur der topogr. inrichting, als secre taris-generaal bij voormeld depart, zal optreden. De heer A. J. Krieger is ter beschikking van den gouv.-generaal van Ned.-Indié gesteld om te worden benoemd tot adjunct-ingenieur bij de staatsspoorwegen op Java. Z. M. heeft benoemd tot procureur by de arrond.-rechtbank te Heerenveen Mr. M. M. Van Heioma, adv. aldaar; tot procureur bij het prov. gerechtshof in Friesland en de arrond.-rechtb. te Leeuwarden Mr. G. A. Murray Bakker, adv. aldaar» Gemengd Nieuws. Gisteravond omstreeks halfelf is a 1- hier een begin van brand ontstaan in de hout zagerij van den heer T. op de Hoogewoerd, dat echter ontdekt werd door een voorbijganger, die spoedig den brandmeester H. daarvan kennis gaf, welke dadelijk op de plaats des onheils tegen woordig was. Een emmer water was voldoende om te blusschen. Tijdens het ongeval was alleen de zoon te huis. Hedenmorgen bij de schietoefening van het 2de bataljon 4de reg. inf. in de duinen bij.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1875 | | pagina 1