LEIDSCH
DAGBLAD.
N°. 4485.
A0. 1874.
Donderdag
24 September.
PRIJS DEZER COURJlNT:
Voor Leiden per 3 maanden1.
l Franco per postn 1*40.
Afzonderlijke Nommers0*03-
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Van 16 regelsf 1.05.
Iedere regel meer0.174.
Groolerc letters naar plaatsruimte.
FEESTLECTUUR.
Wij hebben in den laatsten tijd zeker geen
gebrek gehad aan feesten, nationale feesten bij
uitnemendheid ter herinnering aan de belang
rijkste feiten uit den worstelstrijd van vqor drie
honderd jaren, ter gedachtenis nu laatstelijk nog
aan de 25-jarige regeering van onzen geëerbie-
digden Koning, en het ontbrak hij die gelegenhe
den 't allerminst aan feestlectuur, in rijm en proza,
als voorbode of nasleep van die festiviteiten.
Onder al die letterproducten was veel goeds aan
te wijzen, maar ook misschien wel voor
't meerendeel menige pennevrucht, die alleen
aan de omstandigheden, waaraan zij haar ontstaan
had te danken, eenige waarde ontleende, maar
alle letterkundige verdienste miste.
Ook b'g het driehonderdjarige jubilaeum, dat
Leiden eerstdaags zal vieren, zal het niet aan
feestlectuur ontbreken. Reeds werd menige pen
daartoe in beweging gebracht en, wij mogen
't gerust zeggen, met goeden uitslag. Onder al
die grootere en kleinere werkjes trekt vooral een
bij den uitgever van dit blad verschenen boekje
de aandacht, getiteld „Leidens nood en ontzet in
1574, historische novelle door C. Fogteloo, leeraar
aan de Rijks hoogere burgerschool te Alkmaar."
Wij weten allen dat Leiden vóór drie eeuwen
na een langdurige belegering, een nauwe inslui
ting, die binnen de benarde stad hongersnood en
zijn onafscheidbare gezellin, de pest, deed ont
staan, op den 3den October 1574 werd ontzet
door Boisot, die met een vloot over de over
stroomde landen de veege stad te hulp kwam;
telken jare sinds die drie eeuwen werd de 3de
October op feestelijke wijze herdacht, in tal van ge
zinnen de tradilioneele hutspot genuttigd en de hoofd
feiten van het beleg cn het ontzet in het geheugen
teruggeroepen, en ondanks dat allee zijn er velen,
die zich geen duidelijk begrip kunnen vormen van
de verhoudingen en toestanden dier dagen. Hun
vooral zal de „Historische Novelle" welkom zijn.
Zij leidt den lezer binnen in een burgergezin uit
dien tijd, doet hem een uitval der belegerden bij
wonen, verplaatst hem in de slad ten tijde van
den hongersnood, als de zoon der moeder, die den
prangenden honger niet kan stillen met een stuk
gekookt leder, de eenige duif, die nog in zijn bezit
is, moet weigeren, omdat het diertje als brieren-
bode der algemeene zaak nog van te veel nut kan
zijn; of wel zij brengt hem in tegenwoordigheid
van Pieter Adriaansz. Van der Werf, eerst als
voorzitter der vroedschap, later te midden der
hongerende volksmenigte, en doet hem eindelijk
getuige zijn van het blijde ontzet.
En al die verschillende tafereelen zijn aan
elkaar verbonden door een draad, die ze tot een
geheel maakt, zoodat de naam van „novelle",
die op het titelblad prijkt, er niet ten onrechte
aan is gegeven. Al ligt er geen fijngesponnen
intrige aan het verhaal ten grondslag, menig
figuurtje vormt er een treffende tegenstelling,
die niet nalaat een diepen indruk te maken. Jan,
de 16-jarige zoon van den warmoezier Gerrit
Jansz., vergezelt heimelijk de bende, waarmee
zijn vader een uitval doet, en op het oogenblik
dat deze, na een Spaanschen hopman te hebben
geveld, zelf door den dood wordt bedreigd, treft
een kogel uit het musket van den zoon den aan
valler der vaders. Gerrit Jansz. is gered; zonder
dat hij weet dat hij het behoud van zijn leven
aan zijn zoon heeft te danken, wijkt hij naar de
stad terug, en weinige oogenblikken daarna valt
de 16-jarige knaap in handen van den Span
jaard om de vreeselijkste martelingen te ondergaan.
Wel weet hij den hem dreigenden dood voor een
oogenblik te ontsnappen, maar om weldra te
vallen door de kogels zijner vervolgers, onder wie
zich Van Hoogstraten bevindt, een glipper of
Spaanschgezinde, wiens dochtertje Maria op het
zelfde tijdstip liefderijk wordt verpleegd ten huize
van Gerrit Jansz., den vader van den gevallen
knaap.
Ook het omslag verhoogt de waarde van het
boekske; het geeft een duidelijke teekening van de
belegerde stad en de punten, in den omtrek
door den vijand bezet, henevens afbeeldingen
van papieren noodmunten, van geuzenschepen enz.,
terwijl de titelplaat eenige photographieën naar
oude gravures bevat. Buitendien valt het werkje
door den laag gestelden prgs onder ieders bereik.
LEIDEN, 33 September.
Wij vernemen met genoegen, dat onze be
gaafde stadgenoot, de heer B. Bruining, zich
welwillend bereid verklaard heeft, van liet model
van het gedenkteeken voor Leidens ontzet photo-
graphische afbeeldingen te vervaardigen, die bij
de aanstaande tentoonstelling voor geringen prijs
verkrijgbaar zullen zijn, en waarvan de opbrengst
door hem ten behoeve van het gedenkteeken be
schikbaar wordt gesteld. De heer Bruining, die
vroeger reeds door zijne uitmuntende afbeeldin
gen der Brieische Nimf een bewijs gaf van zijn
helangeloozen ijver voor de vaderlandsche kunst,
toont hier opnieuw, hoe hij gezind is hare be
langen te bevorderen en tot het verheerlijken van
de groote daden onzer vaderen mede le werken.
Ongetwijfeld zullen velen gaarne gebruik maken
van de gelegenheid om zich eene afbeelding aan
te schaffen van het schoone kunstgewrocht, door
de heeren Koelman en Vogel ontworpen, en dat
eenmaal, naar wij hopen, als een sieraad van
onze stad prijken zal Ier vereeuwiging van den
moed en de volharding van Leiden en van den
onsterfelijken Van der Werf, waaraan Nederland
de bevestiging zijner vrijheid te danken had.
De Koninklijke goedkeuring is verleend op
de hesluiten der Stalen van deze provincie, tot
wijziging van het reglement van politie op de
vaart door de schutsluis en brug aan de Gouwe
onder Alphen, alsmede tot regeling der heffing
en invordering van de doorvaartgelden, ten be
hoeve der prov. Zuid-Holland, aan die sluistot
af- en oveeschrijving op de provinciale begrootin
gen voor 1873 en 1874 en tot toevoeging van
nieuwe posten van uitgaaf aan die voor hel dienst
jaar 1874, houdende regeling van de toekenning
van pensioen, te verleenen bij ontslag aan den
hoofdingenieur van den prov. waterstaat in Zuid-
Holland.
Ter vervanging van Jhr. Mr. H. J. Van der
Heim, thans minister van financiën, is tot lid der
Prov. Staten in het hoofdkiesdistrict Den Haag ge
kozen Jhr. Mr. J. F. Schuurbecque Boeye, lid van
den gemeenteraad (conservatief), rnet 400 van de
693 geldig uitgebrachte stemmen, waarvan 347
de volstrekte meerderheid. De liberale candidaat
Mr. L. G. Greeve, kantonrechter, bekwam 283 stem
men. Door deze benoeming is het getal gemeente
raadsleden, die voor genoemd district in de Staten
zitting hebben, tot zes gekUmmen.
Bij A. Egmond te Enkhuizen verscheen dezer
dagen eene historisch-dramatische schets in vier
bedrijven door H. H. Hartman. Wij gelooven dat
dit tooneelstuk, getiteld „De zoon van den Water
geus" door beoefenaars van tooneelspelkunst met
genoegen zal worden begroet. Het komt ons althans
alleszins ter opvoering geschikt voor. Het onder
houdende en nuttige kinderwerkje van den heer
P. Louwerse „Vlissingen in 1572" schonk den
schrijver de noodige bouwstoffen voor dit drama,
waarvan het 1ste en 2de bedrijf speelt op Walcheren
in 1572, het 3de en 4de in de omstreken van
Leiden in 1574.
Den heer Jhr. W. H. F. H. Van Raders,
laatstelijk directeur der burgerlijke openbare wer
ken in Ned.-Indië, die. gisteren in het moederland
teruggekomen, in Den Haag is gearriveerd, wacht
een blijk van hulde en sympathie voor zijne wel
geslaagde pogingen in het belang der lotsverbetering
van het corps O.-I. ingenieurs. Een prachtige
zilveren bokaal met toepasselijke ornamentatie
en zinrijke inscriptie zal hem worden aangeboden.
Dit kostbaar kunstwerk, dat voor de belangheb
benden eenige dagen ter bezichtiging was gesteld,
getuigt opnieuw voor den reeds gevestigden naam
der Kon. Ned. Fabriek van zilverwerken van de
firma Van Kempen te Voorschoten.
Voor het admissie-examen aan de hooge-
school te Utrecht gehouden, hadden zich aange
meld 15 candidaten, waarvan er 13 zijn toegelaten.
Langs den Hollandschen IJzeren spoorweg
(lijn AmsterdamRotterdamHelderZaandam)
zijn, gedurende de maand Augustus 1874, 243,154
reizigers vervoerd; opbrengst f 213,540.17s en
aan goederen f 59,052.16; totaal f 272,592.335.
Sedert primo Januari aantal reizigers 1,515,433;
opbrengst van reizigers engoederen f 1,097,180.79.
De Ned. Bank had op 21 Sept. bij een
muntmateriaal van f 134,709,203.545 voor eene
som van f 130,400,120.78 minder aan bankbil
jetten in omloop dan waartoe zij gerechtigd
is, terwijl het muntmateriaal op zijne beurt
f 52,160,048.315 meer bedraagt, dan in verhouding
tot de schuldvorderingen tot dekking noodig zou
wezen.
- Z. M. heeft de benoeming van J. Van Barne-
veld, burgemeester van Arnbt-Hardenberg, tot secre
taris dier gem., goedgekeurd; op zijn verzoek,
eervol ontslag verleend aan Dr. S. Poslhuma, te
Haarlem, als plaatsverv. lid van den geneesk. raad
voor Friesland en Groningen; benoemd tot raads
heer in het prov. gerechtshof le Utrecht, Mr. C.
G. Berger van Hengst, thans rechter in de arrond.-
rechlbank te Utrecht; den luit.-ter-zee lsle kl.
P. Ten Bosch met den 30slen dezer eervol ont
heven van de hem tijdelijk opgedr. betr. van com
mandant van het Kon. instituut voor de Marine
le Willemsoord en directeur van het onderwijs
aldaar, en die heirekking opgedragen aan den
kapt.-luit. ter zee J. W. Binkes; hij de artillerie
benoemd, bij den staf van het wapen, tot luit.-kol.
voor speciale diensten, ter beschikking van den
Minister van Oorlog, den majoor A. E. Reuther,
van het 2de reg. vest.-art.; aan A. Smink eervol
ontsl. veldwachter van sluis n°. 13 der Zuid-
Willemsvaart, een pensioen verleend van f 93
's jaars.
Gemengd Nieuws.
Als een staaltje van eerlijkheid
wordt uit Delft gemeld, dat dezer dagen iemand
die zich in beschonken toestand aan 't politie-
hureel aldaar had aangemeld, met verzoek er
zijn roes te mogen uitslapen, bij zijn ontwaken
op de brits een portemonnaie, inhoudende twee
gulden, vond, welke hij bij het heengaan aan den.
inspecteur van politie overhandigde.