LEIDSCH
DAGBLAD.
N°. 4-383.
A0. 1874.
Donderdag
28 Mei.
HET NATIONAAL GESCHENK.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maandenf 1.
Franco per postn 1.40.
Afzonderlijke Nommers0.02.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIE!!:
Van 1—G regels1.05.
Iedere regel meern 0.171.
Grootcrc letters naar plaatsruimte.
Het was een plechtig oogenblik, toen de bur
gemeester der hoofdstad als voorzitter van de
hoofdcommissie voor het nationaal geschenk op
den 12den Mei in de Nieuwe kerk eerbiedigden
troon naderde, gevolgd door de afgevaardigden
der gevers uit de verschillende provinciën, om
Z. M. den Koning de portefeuille aan te bieden,
welke de namen bevatte der gemeenten die bijdra
gen hadden geleverd. Slechts weinige minuten,
en het was beslist, welk gebruik er zou worden
gemaakt van de gelden, door de natie bijeenge
bracht.
Onze lezers zullen zich herinneren dat wij lang
voor dien tijd, toen in groote en kleine nieuws
bladen werd geschreven over de aan die som te
geven beslemming, als onze meening uitspraken,
dat zij tot een weldadig doel moest worden aan
gewend, en het deed ons genoegen van verschil
lende zijden te vernemen dat men dit met ons
eens was. Anderen echter spraken van een kunst
museum, weder anderen van een paleis of land
goed, en een cadeau in zilver vond wel het rninst
bijval. In het kort, men kon het volstrekt niet
eens worden, en eindelijk werd het bekend, dat
Z. M. zich had voorbehouden in deze zelf een
beslissing te nemen.
Al waren sommige bladen onkiesch genoeg om
ook na dien tijd nog over dat onderwerp door
te redeneeren, over het algemeen begreep men
toch dat dit nu niet meer paste, en met gespan
nen verwachting verbeidde men het tijdstip, dat
de beslissing zou vallen, en toen zij vieler
ging door het gansche land als een eenparig ge
juich op, en velen vroegen elkander met verwon
dering af hoe het toch mogelijk was dat men
niet reeds terstond op dat denkbeeld was gekomen.
Het was een cadeau der natie, den Koning
aangeboden, en het was dus eigenaardig dat Z. M.
er in dien geest over beschikte dat op het ge
bruik, dat er van zou worden gemaakt, als ware
't de stempel van het volkskarakter werd gedrukt.
Daarom moest het een liefdadig doel zijn, immers
de weldadigheidszin der Nederlanders is schier
spreekwoordelijk geworden. Maar liefdadig ten
opzichte van wie? Ongetwijfeld van hen, die zich
het meest verdienstelijk maken jegens den Staat,
maar daarvoor tevens zoo slecht worden beloond,
dat zij na talloos vele dienstjaren een kommer
vollen ouderdom te gemoet gaan. Ja, de oplos
sing van het vraagstuk, dat zoovele pennen had
in beweging gebracht, was gevonden. Aan den
nederigen militair, ieder oogenblik bereid orn
zijn bloed voor het vaderland te storten, hadden
wij het zeker voor een groot deel te danken, dat
wij mochten terugzien op een 25-jarig tijdvak,
gedurende hetwelk onze onafhankelijkheid onschend
baar werd gehandhaafd, al scheen zij een enkel
oogenblik in gevaar te kunnen komen, gedurende
hetwelk in onze overzeesche bezittingen menig
maal, vooral in den laatsten tijd, het bloed onzer
dappere krijgslieden heeft gestroomd. Liefdadig
heid jegens hen, 't is slechts het vervullen van
een dure verplichting, wier verwaarloozing der
natie tot schande zou slrekken.
Daarom mag de bestemming van het nationaal
geschenk ook bij uitnemendheid nationaal heeten
zij is geheel in den geest der natie en van den
Koning zelf, den edelen stichter van het schoone
Bronbeek, die, krijgsman in zijn hart, toch met
zijn volk medejuicht bij de herdenking van een
25-jarig tijdvak van vrede.
Ook hierin geve Nederland het voorbeeld. Of
waarom zou juist de soldaat een dienaar moeien
zijn, die zijn loon niet waardig is? Is zijn toe
stand verre van benijdenswaardig tijdens hij in
werkelijken dienst staat, laat ons dan althans
zorgen dat hij zich kan verheugen in het vooruit
zicht op een onbekommerden ouden dag.
Hoever zich de toepassing van den op 12 Mei
aangegeven maatregel zal uitstrekken, is nog niet
te bepalen en zal zeker ook afhangen van de
som, waarover men ten laatste zal kunnen be
schikken. Bekennen wij het gulweg, nog geen
twee ton als vrucht van een nationale inzameling
in het ryke Nedeiland,het is niet veel, onge
twijfeld een gevolg van de weinige eensgezindheid
aangaande de bestemming der som. De krachten
werden versnipperd voor afzonderlijke geschenken,
en menigeen gaf niet wat hij zou hebben afge
zonderd voor een bekend doel. Die bestemming
is thans geen geheim meer, en draagt veler, zoo
niet aller sympathie weg. Daarvan getuigt de daad
van den edelen gever in de hoofdstad, die zijn
inschrijving met een aanzienlijke som verhoogde,
waarin hij spoedig door een geestverwant werd
nagevolgd.
Dat zijn mannen, die in waarheid kunnen ver
klaren, dat zij het zilveren kroningsfeest hebben
meegevierd. Moge hun voorbeeld bij velen navol
ging vinden, dan zal het niet meer kunnen ge
zegd worden, dat er in Nederland nog oude, soms
verminkte krijgslieden worden gevonden, die hun
laatste dagen in kommer en gebrek doorbrengen,
dan zullen wij, mocht ooit die ongewenschte dag
verschijnen, met des te meer vertrouwen de ver
dediging van het vaderland aan onze krijgslieden
kunnen overlaten.
LEIDEN, 27 Del.
Bij een nader advies der plaatselijke school
commissie over de zaak der tusschenschool wordt
aan den gemeenteraad in overweging gegeven tot
de oprichting van eene tusschenschool over te
gaan en de beslissing aangaande de door B. en
Ws. voorgestelde verplaatsing van de scholen van
mej. Jesse en den heer Japikse vooralsnog aan
te houden. Tegen een verdaging van laatstbedoeld
punt bestaat bij B. en "Ws. geen bezwaar.
Gaarne zullen B. en Ws. overigens overeen
komstig het verlangen der schoolcommissie in
overweging nemen, in hoeverre maatregelen zouden
kunnen worden genomen ten einde den toegang
naar het Nosocomium van de zijde van de Kamp
zooveel mogelijk te belemmeren.
De subsidie voor de meisjesschool te Dor
drecht is toegekend aan mej. J. M. Bruinisse
Troost, hulponderwijzeres te Leiden.
De groothertog en de groothertogin van
Saksen, vergezeld van Prins Frederik en Prins
Hendrik der Nederlanden, hebben gisteren de
Koninklijke Nederlandsche fabriek van gouden en
zilveren werken van den heer J. M. Van Kempen
te Voorschoten bezocht. Zij brachten geruimen
tijd door in de onderscheidene afdeelingen dier
fabriek, bezichtigden met belangstelling de ver
schillende bewerkingen der edele metalen en ver
lieten haar met betuiging van Hd. bijzondere
tevredenheid over de vorderingen op dit gebied
der industrie.
Met zekerheid wordt vernomen dat de
Groothertog en de Groothertogin van Saxen-Wei-
mar morgen met de stoomboot Noor dieekanaal,
begeleid door den hoofdingenieur en twee direc
teuren der Amsterdamsche Kanaalmaatschappij, de
werken van het geheele Kanaal door Holland op
zijn smalst en de Noordzeehoofden zullen gaan
bezichtigen.
Het Nederl. stoomschip Conradvan Nieuwe-
diep naar Batavia bestemd, is 24 dezer Gibraltar
gepasseerd. Alles wel aan boord.
Het stoomschip Anadyrvan de Message-
ries maritimes, aan boord hebbende de Fransche
mail, met berichten uit Batavia tot 26 April, is
20 dezer van Suez naar Marseille vertrokken en
wordt morgen aldaar verwacht.
De akte-examens voor het middelbaar onder
wijs voor vrouwelijke candidaten hadden gisteren
den volgenden uitslag: Toegelaten voor Fransche
taal mevr. J. A. Gentil geb. Van Veenendaal, van
RotterdamDuitsch mej. A. Michielsen, van Nij
megen. Afgewezen 1 candidaat voor Engelsch,
terwijl 1 niet is opgekomen voor het examen in
de Nederlandsche taal.
Uit Apeldoorn wordt gemeldDe reeks van
kroningsfeesten werd Maandag te dezer plaatse
op eene waardige wijze gesloten. Te halfacht
arriveerde Z. M. en werd aan het Kanaal door
onzen burgemeester gecomplimenteerd. Op harte
lijke wijze antwoordde Z. M., waarna de stoet
zich in beweging zette, geëscorteerd door eene
eerewacht te paard. Onder het luide gejubel der
van alom saamgevloeide menigte, kwam men aan
Zr. Ms. school, alwaar door een der leerlingen
een dankschrift overhandigd werd. Iets verder
stond eene schaar van meisjes, gekleed in 't wit,
met Oranjesjerp, om Z. M. een prachtig bouquet
aan te bieden, terwijl Z. M. door de Feestcom
missie bij monde van haren voorzitter Jhr. Van
der Feltz gecomplimenteerd werd. Zichtbaar aan
gedaan, betuigde Z. M. dank voor de hartelijke
bewijzen van genegenheid, door Apeldoorns inge
zetenen betoond. Eene onafzienbare menigte be
woog zich den geheelen dag door de verschillende
deelen van het dorp. Muziek liet zich beurtelings
óf in het dorp öf op 't Loo hooren. Eene alge-
meene, en men mag zeggen prachtige illuminatie,
werd tegen den avond ontstoken, en de geest
drift steeg ten top, toen tegen 9 uren Z. M. het
paleis verliet, om getuige te zijn van al 't geen
men te zijner eere gedaan had. Tegen halfelf
werd op de laan, gelegen tegenover het paleis,
een prachtig vuurwerk afgestoken.
H. M. de Koningin heeft het Bescherm
vrouwschap aangenomen van het Schilderkundig
genootschap „Pulchri Studio", haar dezer dagen
door die artistieke Vereeniging aangeboden.
Aan de heeren Penn en Bauduin te Dor
drecht, die voor f 30,709 hadden ingeschreven, is
de pneumatische rioleering van de doode spranten
n°. 9 en 10 aldaar gegund. De hoogste inschrij
ving bedroeg f 41,000.
In de dezer dagen gehouden vergadering
van den geneeskundigen raad voor Gelderland en
Utrecht werd met acclamatie besloten het volgend
voorstel van den Geneeskundigen raad voor Zuid-
Holland over te nemen en te ondersteunen: „De
Geneeskundige raad voor Zuid-Holland, over
wegende dat de verontreiniging van het drink
water, inzonderheid door faecale stoffen en
fabrieksafval, meer en meer toeneemt en dat
het gebruik van dit water schadelijk is voor de
volksgezondheid en de verspreiding van sommige
ziekten bevordert, besluit de aandacht van den
Minister van Binnenlandsche Zaken nogmaals te
vestigen op de wenschelijkheid, dat de veront
reiniging van bronnen of verzamelplaatsen van
drinkwater, inzonderheid door faecale stoften en
