N°. 4258.
A0. 1873.
Zaterdag
27 December.
JAN PIETERSZOON COEN.
leidsch
dagblad;
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maandenf 1.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommers0.02.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER AI) VERTEN TIEN'
Van 16 regelsi iL'.jvw.u. Uf 1.05.
Iedere regel meer0.174.
(iroolerc leUeijs naai plaatsruimte.
BERICHT.
Zijdie zich met 1 Januari op deze Courant
tuenschen te abonneer en, ontvangen de nog ver
schijnende nummers tot dien datum gratis.
Zoo ooit, dan zeker in deze dagen is ons aller
aandacht hier te lande gevestigd op het schoone
Java en onze rijke Oost-Indische bezittingen, nu
van uur tot uur met reikhalzend verlangen wordt
uitgezien naar berichten aangaande de opnieuw
aangevangen expeditie tegen het rijk van Atjin.
Echter bestaat er nog een andere reden, waarom
wij thans bij vooi keur den blik derwaarts wenden
dezer dagen toch werden wij herinnerd aan een
tijdperk, toen er een heel wal hardnekkiger en
hachelijker strijd werd gevoerd dan die thans in
het Noordwestelijk gedeelte van Sumatra wordt
geleverd. Door het in Nederland gevestigde comité
voor de oprichting van een standbeeld van Jan
Pieterszoon Coen namelijk werd dezer dagen be
richt dat dit beeld thans ter verzending gereed
was. Het comité in Indië en dat in Nederland,
meer bepaald met de uitvoering belast, mogen
zich, gesteund door de bijdragen van zoovele be
langstellenden, dus reeds aanvankelijk verheugen in
het welslagen hunner pogingen tol het oprichten van
een standbeeld ter nagedachtenis van een man,
die da', zoo bij uitnemendheid waardig was. Coen,
de vierde gouverneur-generaal van Nederlandsch
lndië, den 8slen Januari 1586 te Hoorn geboren,
maakte zich niet alleen verdienstelijk door zijne
krijgsmansdaden maar ook en vooral door hetgeen
hij deed als handelsman en diplomaat. Bekend is
hel hoe hij in 1619, met 17 schepen van een
tocht naar de Molukken terugkeerende, nog juist
bijtijds kwam om zijn onderbevelhebber v. d. Broeck
uil een bijna onhoudbare positie te verlossen,
daar deze, door de vorsten van Jacatra en Bantam
ingesloten, die zelfs reeds gijzelaars in hun macht
hadden, uit gebrek aan hel allernoodigste, ja zelfs
aan drinkwater en ten gevolge van daaruit ont
stane ziekten weldra genoodzaakt zou zijn geweest
zich over te geven. Daarbij had Coen niet alleen
met de inboorlingen te rekenen, maar ook met
de op onze uitbreiding in Indië wangunstige Por-
tugeezen en Engelschen, die met hun vloot in de
nabijheid lagen. Niettemin slaagde hij er in door
de verwoesting van Jacatra de plaats te veroveren,
waar weldra het tegenwoordige Batavia verrees.
Reeds in 1612 was hij om zijne uitstekende
commercieele bekwaamheden als zoogenaamd onder
koopman naar Oost-Indië vertrokken en werd
aldaar spoedig met een uitgebreide machl bekleed
onder den titel van raad en directeur van den
geheelen handel, waarna hij den 31sten October
1617 zijne verdiensten erkend zag door zijn aan
stelling tot gouverneur generaal. Den 3lsten
Januari 1623 vertrok hij met verlof naar het
vaderland om aldaar zijne dagen in een welver
diende rust te slijten, na alvorens in 1621 de
Banda-eilanden te hebben veroverd. Maar man
nen als Coen waren ook in dien tijd een zeld
zaamheid, en hij werd dus aangezocht opnieuw
zijn betrekking te aanvaarden. Dientengevolge ver
trok hij den 29sten Maart 1627 andermaal naar
Indië, waar hij den 30sten September van het
zelfde jaar de teugels van hel bewind aanvaardde.
Niet lang echter mochten vaderland en koloniën
zich meer in het bezit van zulk een man ver
heugen, want reeds den 22sten September 1629
stierf hij op zijner waardige wijze, namelijk in
j de vervulling van zijn ambt.
Men gevoelt het, dat hel geen gemakkelijke taak
i was in gelaatsuitdrukking, houding, kleedij en
attributen van het beeld recht te laten weder
varen aan de niet alledaagsche karaktertrekken
en eigenschappen en het voornaamste wapenfeit
van den zoo beroemden landvoogd. Wie het voor
recht mocht genieten in de fabriek van den heer
J. M. Van Kempen te Voorscholen het reusach
tige beeld te bezichtigen, zal zeker met ons
instemmen dat de heer Eugène De Plijn, die het
modelleerde, geloond heeft ten volle voor zijn
taak berekend te zijn. De fiere houding en de
krachtige gestalte, het bevelende in de gelaats
trekken, gevolgd naar een authentiek te Hoorn
berustend portret, dat alles getuigt niet alleen
van moed, maar ook van schranderheid en door
zicht, wilskracht en volharding. Daarbij had de
heer De Plijn het in de zeventiende eeuw ge
bruikelijke, zoo schilderachtige Spaansche kostuum
in zijn voordeel: den vilten hoed en den over
den linker schouder naar achteren geslagen man
tel benevens den bekenden kraag.
Niet alleen op het gebied van historie en kunst
evenwel is het beeld merkwaardig, ook en vooral
op dat der industrie verdient het de aandacht.
Het werd niet op de gewone wijze gegolen, maar
in de Kon. Ned. Fabriek van gouden en zilveren
werken te Voorschoten werd het in massief koper
vervaardigd door middel der galvanische electrici-
teit, onder het bijzonder toezicht van den heer
C. J. S. Van Kempen, die zich door geheel Europa
een welverdienden naam heeft verworven door
zijn gelukkige beoefening van het vak der galvano-
plastiek, zoodat zelfs de beroemde hoogleeraar
Jacobi te Petersburg na de onthulling van het
monument 1813 in Den Haag in 1869, waarvan
de beelden en groepen op dezelfde wijze zijn
vervaardigd, zich met eigen oogen kwam over
tuigen van het volgens hem ongeloofelijke feit,
dat langs dien weg van beelden van elke afmeting
een volkomen reproductie kon worden gegeven,
iets dat bij de oude manier van gieten onbereik
baar was In een spoedig daarop verschenen rap
port aan de Keizerlyke Academie van Weten
schappen te Petersburg werd die nieuwe methode
door genoemden hoogleeraar nader uiteengezet.
Ziehier hoe de bewerking geschiedtNaar het
model wordt een vorm vervaardigd door middel
van een mengsel dat de fijnste bijzonderhedenr in
afdruk wedergeeft en tevens spoedig tot een harde,
taaie massa overgaat. Is die vorm in de daartoe
bestemde groeve nedergelaten, welke met koper
vitriool is gevuld, dan laat men door middel van
een toestel van nieuwe vinding, dat door stoom
in beweging wordt gebracht, langs koperen ge-
leiddraden de galvanische electriciteit werken op
de vloeistof, waaruit zich het koper afscheidt en
op de oppervlakte van den vorm nederzet. Voor
het beeld van Coen, dat p m. 6000 kilogram
weegt en zonder voetstuk de kolossale hoogte van
4.60 rneter bereikt, bezigde men ongeveer 30,000
liter kopervitriool.
De voordeelen, aan de nieuwe methode ver
honden, zijn: een anders onbereikbare nauwkeu
righeid in het weergeven der fijnste bijzonderheden,
zoodat zelfs het eenmaal vervaardigde beeld niet
meer behoeft te worden bijgewerkt, wat bij de
oude wijze van gieten wel het geval isvervol
gens de grootere vastheid en dus duurzaamheid
van het galvanisch koper; die vastheid toch be
draagt gemiddeld 9.09, wat een aanzienlijk ver
schil met brons oplevert, dat in de derde plaats
minder chemisch zuiver is en dus minder fraai
oxydeert, daar het uit een mengsel van koper,
tin en zink beslaat.
Men heeft beweerd dat ons land juist geen
bijzonder schitterende figuur heeft gemaakt op de
Weener wereldtentoonstelling. Echter heeft men
daarbij wel eenigszins uit het oog verloren, dat
in een klein land specialiteiten in elk vak uit den
aard der zaak zeldzamer zijn dan in een groot
rijk. Daarom hulde gebracht aan mannen als de
heer C. J. S. Van Kempen, die het door zijne
aanhoudende studiën op het gebied der kunst
industrie en meei bepaaldelijk der galvanoplastiek
tot een hoogte heeft weten te brengen, die nog
nergens elders is bereikt. Als het beeld, wellicht
door tusschenkomst der maatschappij Java, die
kosteloos de noodige ruimte wil afstaan, zal zijn
overgevoerd en op zijn voelsluk zal prijken, zal
het niet alleen den roem van vroeger dagen ver
kondigen, maar ook getuigen van den vooruitgang
van Nederland op een meer vreedzaam terrein
ook in onzen tijd.
LEIDEN, 24L December.
In de aanstaande vergadering op 27 dezer van
de Kon. Academie van Wetenschappen, te Am
sterdam, zal door den hoogleeraar Rijke eene
verhandeling gehouden worden over den ijk der
gasmeters.
Gaarne vestigen wij de aandacht op de
kinder-voorstelling, Maandag-avond door hel Haag-
sche tooneelgezelschap in onzen schouwburg te
geven. Voorzeker zal menig ouder, uitgelokt door
de zeer verlaagde entréepnjzen, van deze gelegen
heid gebruik maken orn zijn kinderen ook eens een
kijkje in den schouwburg te laten nemen.
Men meldt ons uit Oudshoorn: Gisteren
vierde onze Burgemeester Jhr. F. De Charon de
Saint Germain, met zijne echtgenoote, kinderen
en familie-betrekkingen zijn 25jarig huwelijksfeest.
Algemeen was de deelneming der ingezetenen,
welke zich niet alleen in woorden te kennen
gaf, maar ook door kostbare geschenken, zoo
van den Gemeenteraad als van particulieren, be
wezen werd. De rijtoer door den Burgemeester
en zijne echtgenoot des namiddags door de ge
meente gedaan, overtuigde hen van de algemeene
sympathie der ingezetenen, die als blijk hunner
hulde, op weinige uitzonderingen na, hunne wonin
gen met de vaderlandsche driekleur hadden ver
sierd.
Het stoomschip Conradden 18den dezer
van Nieuwediep vertrokken, is den 20sten 's och
tends te Southampton aangekomen om eenige
machinerieën en goederen te laden en heeft Maan
dag-namiddag de reis weder voortgezet.
De heer M. Cohen Stuart, uit Rotterdam,
thans voor eenigen tijd in Amerika, is door de
Theologische Faculteit van New-Brunswick benoemd
tot doctor in de godgeleerdheid, honoris causa.
Het Gemeentebestuur van Dordrecht heelt
aan de heeren Liernur en De Bruijn Kops opge
dragen al de gegevens te verstrekken, om te kunnen
overgaan tot de openbare aanbesteding van den
aanleg van een pneumatisch buizennet, tot afvoer
van iaecale stoffen en van de riolen voor huis- en
hemelwater, in de buurt gelegen tusschen den
Bagijnhof en de Kromme Elleboog- en Vrieze-
straatverder de gedetailleerde plannen rnel raming
van kosten te leveren voor een centraal machine
gebouw met al de noodige machinerie, voor de
toepassing van het pneumatisch rioolstelsel in <ie
geheele gemeente en voor de bereiding der te
verzamelen sloffen tot poudrette.
