N°. 4028.
Donderdag
A0. 1873.
27 Maart.
ËIDSCB
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maandenƒ8.00.
Franco per poat3.85.
Afzonderlijke Nommera0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DKR ADVKRTKNTI KN.
Voor iederen regelƒ0.15.
Grootere letter» naar do plaatsruimte die ijj
DE HERSTEIV3iNG.
i.
De strijd wordt hervat.
Ten tweeden male zal Dinsdag een gewichtige
Lemming in ons kiesdistrict plaats hebben, om
go de vacnture, door het overlijden vao den
beer Taets in de Tweede Kanier ontstaaD, te
goorzien.
Wij willen ook nu weder, dat die strijd beza
digd en eerlijk zij, gelijk bij de eerste stemming,
»eD elk der politieke of kerkelijke fractiën, ge-
jouw aan haar beginselen, zich op haar stand
punt handhaafde. Het gevolg daarvan wa6 al
Ldelijk een voordeel: ieder leerde zijn eigen
krachten waardeeren, de zwakheid der conserva
tieve partij, de macht der liberalen, maar ook het
«eruiogen der katholieken en anti-revolutionairen
jraden duidelijk in het licht.
Het spreekt vau zelf dat de strijd ditmaal,
lui den aard der zaak, weder een geheel
lader karakter zal dragen; bij de vorige steui-
ling kon elke partij haar steun schenkeD aan
pen eigen candidaat; thans moeten alle fractiën
Ikiezen tusschen den liberalen Mr. H. A. Neeben
Iden coufessioneelen Jhr. vau den Berch van
leeinstede.
Welk aandeel lullen, in die omstandigheden,
ie verschillende partijen aan den verkiezings
strijd moeten nemen, willen zij nu, gelijk voor
benige dagen, eerlijkheid boven politieke kans
berekening stellen
Deze vraag wenschen wij met de meeste od-
Ipartijdigheid te onderzoeken en te beantwoorden.
De liberale partij, welker kracht zoo daghel-
ller bleek, die bij deze verkiezing onloochenbaar
lionde de uatiooale partij te zijn, de liberale
Lstij zal Diets anders hebben te doon dan
Je tweede stemming, getrouw, veel getrouwer
i'io toen, ter stembus op te komen om zich
rSn den duren plicht te kwijten, die op elk harer
eden in het bijzonder rust, ten einde de zegepraal
so mogelijk te verschaffen aan de ware beginselen
ran vrijheid en recht, die zij in haar banier voert.
Dit alleen drukken wij onzen vrienden met
irnst eu klem op liet gemoed. Door prijzenswaar-
ligen ijver voor de goede zaak, door trouwe Da-
komiug van hnu burgerplicht zullen zij de zege
lan onzen candidaat kunueu verschaffen; door
auwheid en onverschilligheid kan slechts de kans
leruieerdereu dat onze tegenstanders de over
winning zullen behalen.
Voor de kerkelijke fractiën is de herstemming
ian hoogere beteekenis. Zij hebben waartoe
let te verbloemen? de grooie kracht leeren
ennen waaiover zij in ons kiesdistrict kunnen
leschikkeu en wij voegen er als onze overtuiging
iij, dat die krach' elders evenmin gering is te
chatten.
Wanneer deze kerkelijke fractiën er dan ook toe
louden kuDuen komen, samen te gaan, dan ware
zegepraal voor de anti-revolutionaireü ver-
ikerd.
echter dat samengaan in eerlijkheid tnoge-
lijp Is het in oprechtheid bestaanbaar? Neen,
teendmaal neen. De Ami du Limbourg van eergie
ren heeft het op onwederlegbare wijze aange-
md: met den candidaat vaD de Standaard kan
m mag de katholieke partij geen vrede hebben.
Wat hebben de katholieken van de anti-revoln*
ionaire partij inderdaad ook te wachten? Wij
mllen het antwoord op die vraag liever achterwege
sten en hen wijzen op hetgeen men in Duitschland
aet. Wat daar, ouder Prins Bismarck, in Daam
lor vrijheid eu vau het standpunt der anti-revo-
utie geschiedt, zou hier, bij de zegepraal der cou-
[essiouneelen, geenszins tot de onmogelijkheden
hooreu. Heelt men niet met zooveel woorden
Duiaal gezegd, dat, mochten baar beginselen
mer zegevieren, ook hier het katholicisme als
''•us anders zou wordeu beschouwd dan als
'«rechtelijk bijgeloof?
Willen de katholieken dit in de hand werken,
»o raden wij hun aan, den heer van den Berch
ian Heemslede te steunen, zoo hij, protestant van
den wareu stempel en man vau karakter en eer,
dien steun ,/van Rome" zou willen aannemen,
wat zelfs nog twijfelachtig is.
In od6 oog alzoo is een vereenigiug vau katho
lieken en anti-revolutionairen onbestaanbaar. De
belangen dezer beide kerkelijke partijen staan
lijnrecht tegenover elkander; het einddoel van
beiden is: elkaar wederkeerig te vernietigen; van
waar dan ook, vragen wij, die eenstemmigheid
tot nu toe?
De oplossing van dit rf.adsel ligt in de eenzel
vigheid van het middel,^dat heiden aanwenden
om tot het beoogde doel te geraken beiden stellen
de Kerk boveo den Staiit en maken de belangen
van het vaderland ondergeschikt aan die van
den godsdienst. Door het aangrijpen van het
zelfde middel ontstaat een tijdelijk samenwerken
tot éen doel zij 't ook slechts voor éeD oogen-
blik, om er, wanneer het eenmaal bereikt is, een
geheel verschillend, zelfs met elkander strijdig
gebruik van te maken.
En de gevolgen? Zij zijn allernoodlottigst voor
de belangen der natie; zij geven kracht aan het
kerkelijk element, dat op het gebied van den Staat
een veroveringskrijg voert, die noch voor den
godsdienst, noch voor het Land nuttig of gewenscht
kan zijn.
En toch verwachten wij in dien toestand niet
spoedig verandering; de kerkelijke partijen be
grijpen, helaas! geen van beideu haar belangen
en zij zullen, daar zij het eens zijn dat de
Kerk den Staat moet doiniDeeren, elkander trouw
blijven tot dat zij na kortere» of langeren tijd
door elkaar overwonnen of te zamen gevallen zijo.
Daarheen voert de strijd.
Met de kerkelijke partijen is alzoo op het gebied
van den Staat geen gemeenschappelijk overleg,
geen samenwerking tot het wezenlijke Staatsdoel
mogelijk, zoolang die strijd niet volstreden is, als
een gebiedende eisch des tijds. In dien strijd staat
Nederland niet alleen: in vele andere Rijkeu is
op dit oogenblik hetzelfde verschijnsel waar te
nemen, dat de kerk op de rechten van den Staat
tracht inbreuk te maken; hier gelijk elders moet
dit pleit worden beslecht.
Bjj de tegenwoordige verkiezing hebben de par
tijen hare krachten leereD kennen. De kerkelijke
fractiën zijn machtig, wanneer zij, haar belangen
niet begrijpende of niet willeude begrijpeD, ge
dwongen of overreed, tegen wil, en dank mis
schien, zich vereenigen. De politieke partijen zijn
echter niet ininder sterk wanneer ook zij be
grijpen wat haar belaug, wal de toekomst des
lands vordert.
De vraag rijst: moeten in dien strijd van onze
dagen, tegen de aanmatigingen der kerk jegens
deD Staat, ouk do conservatieven zich partij stel
len; en zoo ja, aan welke zijde?
Netelige quaeslie, waaraan wij een opzettelijke
beschouwing wijden.
LEIDEN, 26 Maart.
De overweging van het ontwerp van wet tot
gelijkstelling van de getuigschriften van het eind
examen eener hoogere burgerschool in Ned.-Indië
met de getuigschriften van dergelijke eindexa
mens hier te lande, heelt o. a. tot de volgende
uitkomsten geleid:
In verband met de iD dit wetsontwerp voor
gestelde regeling werd in meer dan eene aldee
ling de wenschelijkheid uitgesproken, dat er io
Indië meer burgerscholeQ worden opgericht, en
verlangde men te vernemen, welke dienaangaaude
de bedoelingen der Regeering zijn.
Terwijl de groote meerderheid dit wetsontwerp
in beginsel goedkeurde, rees bij sommige ledeo
eeoige twijfel, of de Regeering wel overtuigd is,
dat het ontwerp de bereikiDg van het voorgestelde
doel waarborgt.
Ter beantwoording van verschillende bedenkin
gen werd ru de Commissie van Rapporteurs op
gemerkt dat de regeling, in dit wetsontwerp be
oogd, inderdaad wenschelijk is en dat, wordt het
wetsontwerp tot wet verheven, de wetgever ge
daan zal hebben wat in zijn vermogen was om
de verlangde gelijkheid tot stand te brengen.
De Commissie, zich verder vereenigeude met de
opmerkiug deswege, acht het wenschelijk het
wetsontwerp aan te vullen in den geest van art.
55 der wet op het middelbaar onderwijs.
Bij art. 2 van het door de Staten van Zuid-Hol
land den 3den Nov. 1870 vastgesteld en door den
Koning bij besluit van den 21sten November d. a. v.
goedgekeurd reglement op de wegen en voetpaden
in Zuid-Holland, wordeu de wegen in twee
klasseo veideeld, eu ten gevolge vau deze bepa
ling behoort eene wijziging der bestaande leg
gers van de wegen en voetpaden te geschieden.
Voor zooveel deze herzieniug waarop mede
betrekking heeft de circulaire van Ged. Staten
van 10 Januari 1871 n°. 46, opgenomen in het
Provinciaal blad van 1871 n». 11, door de ge
meentebesturen nog niet mocht zijn uitgevoerd>
verzoeken Ged. Staten ten spoedigste daartoe over
te gaaD, met inachtneming van de voorschriften
in art. 3 van het aangehaald Prov. Reglement
vervat. Het college van Burg. en Wetli. zal bij
die herziening tevens behooreu te onderzoeken of
door de opheffiDg der ambachten in de hoog
heemraadschappen of om andere redenen, ten
aanzien der aanwijzing van het beheer of van
de verplichting tot onderhond van wegeu enz.,
wijzigingen in deD bestaandeu legger noodig zijn.
Van den aldus gewijzigden legger zullen Ged.
Stalen vóór den lsteD Jnli a. s. afschrift inwach
ten met opgave, dat de voorschriften van art. 3
bovenvermeld behoorlijk zijn opgevolgd; terwijl,
bijaldien de thans bestaande legger reeds met de
bepalmgen van het Reglement in overeenstem
ming is gebracht, de mededeeling daarvan insge
lijks vóór den lsten Juli a. s. door Ged. Staten
wordt tegemoet gezien.
De Minister van Binnenlandsche Zaken heeft
bij beschikking van 12 Maart jl. bepaald, dat de
verdeeling van het hoofdkiesdistrict Rotterdam,
io onderkiesdistricten ter verkiezing van ledeD
der Tweede Kamer van de Staten-Generaal, zal
zijn als volgt: het eerste onderkiesdistrict Rot
terdam zal bevatten de wijken 1, 2, 4, 6, 6 en
21het tweede onderkiesdistrict Rotterdam de
wijken 7, 8, 9, 17, 18, 19 en 20; en het derde
onderkiesdistrict Rotterdam de wijken 3, 10, 11,
12, 13, 14, 15 en 16.
Gedep. Stalen der provincie Zuid-Holland heb
ben bij besluit van 18 dezer de bovengemelde ver
deeling van het boofdkiesdistrict Rotterdam ook
aangenomen voor de verkiezing van leden der
Provinciale Staten in dut hoofdkiesdistrict.
In de heden alhier gehouden algemeene ver
gadering der vennootschap Leidsche Broodfabriek
bracht de voorzitter verslag uit over deD gang der
zaken gedurende het jaar 1872, waaruit bleek, dat
het debiet met ruim 136,500 kilogrammen brood
was vooruitgegaan en geklommen tot het cijfer
van 1,640,304 kilogrammen.
Hedenvoormiddag omstreeks elf uren is iD de
Janvosseusieeg eeD joDgetje vau 2 jareD, dat voor
eeD aldaar aaDkotneDd rijtuig wilde overloopen,
daardoor aangereden, zoodat hij een kleine ver-
tvondiDg aan het hoofd heeft bekomeD.
Men meldt uit Antwerpen van 25 Maart
Hedennacht eerst te 1 uur is de trein, die le
6.30 van Rotterdam vertrokken was, alhier aan
gekomen. Op de lijn BredaAntwerpen moet
onder het rijden een der waggons zijD omgeval
len. Er waren in dien waggon geen andere pas
sagiers dan een dame, die gelukkig met den
schrik is vrijgekomen.
Er is eene circulaire verspreid, waariD het plan
tot oprichting eener Vereenigiug tot ondersteu
ning der emigratie van minvermogenden naar
Minnesota wordt bekend gemaakt. De Commissie,
die dit plan wil verwezenlijken, bestaat uit de
heeren P. van Lioimik, pres., Dr. S. R. J. van
Scheviehaven, seer., A. O. vao MeelereD, pen-
Diugm., G. Meijer, P. Leeuwenburgb BWzn. te
HeiueDoord en W. O. Kerkhoven te Twello.
Naar men verneemt, zul de opening vaD eeD
gedeelte vaD de lijn BoxtelWezel vau de Noord-
brabantsche-Duitsche spoorweglijn, op i Mei feeste
lijk plaats hebben.
Naar wij uit goede bron vernemen, is door
geueraal-inajoor Booms, chef van den geoeralen
staf, pensioen aangevraagd. (O.)
Men schrijft ons, dat de aanzienlijke gemeente
der beide Katwijken (arrondissement Leiden) een
nieuwen Burgemeester met belangstelling te ge-
uioet ziet. De Burgemeester Blanken I eeft die
betrekking nedergelegd. (D.)
Uit het eergisteren bij de Kamer ingekomen ver
slag van bet muntcollege nopens de muntwerk-
zaambeden over bet jaar 1872, blijkt dat het no
minale bedrag der aangemunte speciën, zelfs
zonder bijberekening der geslagen negotiepennin-
gen, het oijfer van ruim 33% milljoen gulden heeft
bereikt, eeü cijfer dat slechts eenmaal te voren,
in 1868, is overtroffen. Deze buitengewone werk
zaamheid, welke geacht kan worden ongeveer te
vertegenwoordigen wat 's Rijks munt met kracht
inspanning in zilveren en koperen speciëD op
éen jaar zonder bezwaar bij machte js te leveren,
is een gevolg geweest van eene tijdelijke be
hoefte der Bank aan circuleerend medium, voort
gekomen uit den vveDSch Daar eene betere ver
houding tusschen haren voorraad aan baren en
dien aan gemunte speciën. Het muplcollege onder
zoekt de vraag of Nederland op. den duur den
zilveren standaard zou kunnen behouden. Het
college was aanvankelijk van oordeel, dat bet
tijdstip tot eene grondige oplossing der quaestie
nog niet gekomen was, maar na de gebeurtenissen
iD andere groote landen meent zij, dat ook hier
te lande eene spoedige beslissing te wachten staat
en dat eeDe onmiddellijke invoering van gouden
standpenningen noodzakel(jk kap worden, waarbij
de medewerking van de Nederl. bank wensche
lijk zal wezen.
Z. M. heeft den heer H. A. L. van Wessem,
adjuDct-intendaDt van het kouinklij'k paleis te
Amst rdam, teveDS belast met bet beheer van
bet koninklijk paleis in den Haag en met dat
van het paleis het huis tea Bosch, met bepaling,
dat hij zijn standplaats Amsterdam zal behouden.
Door Z. M. den Duitschen Keizer is aan den
heer W. Versteeg, gezagvoerder van het Nederl.
Bchoonerschip Anna Sanderstoegekend den fraaie
telescoop uiet inscriptie, wegens de redding van
den kapitein en een der manschappën van het
schip Drache, dat op 45° NB en 17* WL is ver
ongelukt.
Bij de Regeering is van het Russische gouver
nement mededeeling ontvangen, dat de interna
tionale tentoonstelling van planten eD voorwer
pen betreffende de spinnerij, die, volgens vroegere
aankondiging, in den berfst van 1873 te St. Pe
tersburg zou gehouden wordeu, is uitgesteld tot
het voorjaar van 1874.
Met ingang van den lsten April aanstaande
wordt het telegraafkantoor op het station der
Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwe
gen te Nuenen, met een dagelijkschen dienst van
8 uren voor- tot 8 uren Damiddag, voor bet alge
meen verkeer geopend.
Op de berichten wisseling van dit kantoor met
alle overige telegraafkantoren in Nederland wordt
het uniforme tarief van 30 ets per enkelvoudig
telegram toegepast.
=F 2?
rr a - - -
2 o w
g.
-i jq
2.
w b a
a c. f*
5 3 3
c- 2
o a o
O 03
CD CD
C CL,
CD
p co
CD CD
O 3
5
CD
p p
CT CL
CD co
CD*
CO
3 1
c ?r
E ?r cd
CD p_
3 5. p'
C cc O) o O
~-A 1 —4 O O
to oo cno o
to 'o o O
CO CC C3 O O
CT
9
a
5T
CO o u
Jp6 - w-
M W P W 'f' "tfk
ICO ep- or
O C «O O* CC
"r— O OO rfa. K
CJt o w tf* «O p
o Qt pt OV p
v o o co o io 2-
-4 O O to O oj
9
n
r
e
58
9»
9
to M
+- s
co
CO
Oi
co
O 5° w-
co oo
O «O
to OO O 01
b> 2
co O
O*
OO Jr"
'co o
üt O O
o o O
O O
9
a
9
a
Or
9
88
9
o O —1 J—1
co "o CC "ï-» O "os gj
n o t® cn p
O Üt CD H -I
oo o -ijL. ojo- fT
iXi O O Oi o to
Uit dezen staat blijkt alzoo, dat de Nederland-
sche Bank op 24 Maart bij een inuntmateriaal van
111,5«,224.S2 voor eene som van 90,539,994.73
minder aan bankbiljetten in omloop had dan waar
toe zij gerechtigd is, terwijl het muntmateriaal op
zijne beurt ƒ36,215,997.89 meer bedraagt, dan in
verhoudiDg tot de schuldvorderingen tot dekking
noodig zou wezen.
