N°. 4021.
Woensdag
A0. 1873.
19 Maart.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maandenƒ8.00.
Franco per post8.85.
Afzonderlijke Nommera0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVEHTENTIEN.
Voor iederen regelƒ0.15.
Grootere letters naar de plaatsruimte die rij beskan.
STADS-BERICHTEN.
Ter Gemeente-Secretarie zijn verkrijgbaar, tegen
italing van 65 cent het stuk, gedrukte exem-
|«ren van het rapport der Raadscommissie, in
ike de Bank van Leening alhier.
LEIDEX, 18 Haart.
Voor de verkiezing van eeu lid voor de Tweede
lamer voor het hoofdkiesdistrict Leiden zijn
eden 694 stembriefjes alhier ingeleverd.
De stembus is geslolen. Hoe jammer voor het
sijscAe Dagblad, dat nu juist zoo goed op dreef
.wam; het blad is zeer verbolgen, vooral tegen
e katholieken, 't Is dan ook verdrietig, dal, juist
het graaf Schiminelpenninck, een der warmste
lijWad-manneD geldt, de katholieken van geen
aafschheid meer willen weten en niet gediend
irlangen te zijn van de „stembuswijsheid" waar-
an het Dagblad het monopolie bezit.
„Stem bus wijsheid" het woord is van het
kgblad; 't is nieuw en karakteristiek!
Bij de heden gehouden verkooping van Cokes
i het Raadhuis alhier, van partijen van 50,
0 en 5 hectoliters, waren de hoogste prijzen
22.50, f 4.60 en 2.25; de laagste f 22.50, f 4.50
f 2.25.
De schouwburg was gisteravond zeer goed
izet en wij waren verlangend, de koningin van
't nationaal tooneel van Antwerpen, Mejuffr.
lersmans te zien optreden in de hoofdrol van
let loonspel: Mathilda of een vrouwenhart. Ons
rdeel over de omgeving va* Mej. Beersmaus
an niet in alle opzichten gunstig zijn; vooral
liel het eerste bedrijf ons zeer tegen, niet alleen
mdui sommigen volstrekt niet geschikt waren
w bet werk dat hun was toevertrouwd, maar
ik omdat er geen eenheid, geen samenwerking
het spel was en voo namelijk was de oorzaak
laarvan gelegen in de houding van de beeren
uiuiers en van den Eijnde.
De inhoud van bet stuk mee te deelen is on-
oodig; want weinigen zullen er zijn, die het
looit gezien hebben.
Al was de uitvoering in het algemeen minder
levredigend, Mej. Beersmaos schitterde in alle
pzichten als eene ster aan den kunstbemel en
[eeD wonder, dat zij dan ook aller toejuichiogen
oogstte voor haar uitnemend spel, dat onopge-
lukt, zonder eeuige overdrijving een waar ge
it scheukt.
Wat de overige vertooners betreft, was de rol
n PanneLhof niet voor den heer Beems ge
hikt; ofschoon hij in sommige oogenblikken
iet onverdienstelijk was, gaf hij toch hier en
|aar een wel wat te komische tint aan zijn rol,
aartoe het karakter van een ongevoelig vader
n aanleiding gaf. De heer Lemmers als Wil-
lebald, wij zeiden het reeds, was een mislukte
figuur; de heer Bouwmeester, ofschoon wij hem
gaarne onder de goede acteurs willen rangschik-
[en, bederft veel door zijn te letterlijk spreken
en mag dat misschien in België gaarne hooren,
ie boekentaal bevalt ons niet. Overigens moeten
y van hem zeggeD, dat hij meer vuur odI-
ikkelde, naarmate bet effect in zijne rol klom.
het 1ste bedrijf deelden wij zijue opvatting
ter niet. De lieer van deu Eijnde, als Fat
man, was in bet 3de bedrijf vooral slecht;
deze acteur bad eeu figuur als een kurkentrek
ker. De heer Lenaerts, als knecht, voldeed wel,
aar was als vriend van den huize niet zoo
ied. Mw. Beems, als Mw. Geresbach, de groot-
loeder van Mathilda, wa3 voor die rol veel te
ling en zij kou daarom niet teruggeven wat haar
|ol vordert.
Het uastnkEen tchat van een vrouw (1) eigen-
jk Het vrouwtje zonder wederga, voldeed bijzonder
ied. Voor de geestige uilvoering daarvan komt
el allereerst lof toe aan Mej. Heilbron, die als
ïta optrad, als eene Öpaansche en Engelsche
'touw en ook als een Hidalgo; haar Spaausche
io Engelsche liederen, en haar caskelten-dans
'tachten de toeschouwers in verrukkiog en haar
ielen dan ook de ondubbelzinnigste bewijzen
[au goedkeuring ten deelde overige vertooners
aren in deze vaudeville minder of meer op
unne plaats. Mej. Heilbron was hier eebter de
loofdfiguur, zooals Mej. Beersmans in Mathilda.
Wanneer sommige vertooners ons niet geheel
voldeden, de beide genoemde dames maakten
alles goed.
Door de commissie voor volksvoorlezingen werd
gezorgd, dat de laatste bijeenkomst eene verras
sing was voor het talrijk opgekomen publiek. In
plaats van eene letterkundige voordracht werd
eene muziekuitvoering gegeven. De heer B. de
Goei, tenor solist, zong zeer verdienstelijk een
aria uit de Freischülz, alsook de solo's in de Ita-
lienischer Salat, een uitnemend koor, terwijl de
heer Hemmes uit den Haag zich niet minder on
derscheidde in de soli op de oboë. De muziek der
schutterij voerde verschillende stukken uit, zeer
ten genoegen van de hoorders, zoodat ten slotte
allen zeer voldaan huiswaarts gingen, dankbaar
voor het gesmaakte genot en onder den aange-
naamsten indruk aan de nuttige en genoegelijke
avonden, hun door de commissie in dit jaar ge
schonken.
Met genoegen vernemen wij, dat de heer Max
ReichmanD, piano-, zang- en declamatie-parodist,
kamer-virtuoos van Z. M. den Keizer van Rusland,
ook in deze stad eene voorstelling zal geven en
wel op a. s. Maandag. In den Haag mocht hij
zeer veel bijval verwerven, en ieder, die geestig
heid, met talent verbonden, wil hooren en zien,
durven wij met gerustheid, op grond van het
oordeel door anderen over den heer Reichmann
geveld, aauraden hem met eeu bezoek te ver
eeren.
Wij hebben met genoegen kennis genomen van
het uitnemend en grondig rapport, door de com
missie uit den Gemeenteraad ingediend met be
trekking lot de bank van leeuing de heeren
Buys, Cock en Bijleveld.
Dat rapport, hetwelk vrij uitvoerig en om stijl
eo inhoud zeer lezenswaurdig is, behandelt de
quaestie der bank in al baar onderdeelen. Daar
het voor elkeen ter gemeente secretarie verkrijg
baar is, meenen wij te kunnen volstaan met de
conclusie mede te deelen.
De Commissie vaogt aan met de vraag te on
derzoeken of aan opbelliug der bank van lee
ning kan worden gedacht en stuit daarbij op
verschillende moeielijkiiedenofschoon zij Diet
onduidelijk doet uitkomen zeer ingenomen te zijn
met het Engelsche stelsel der pawnbrokershops
particuliere banken van leening, dat de mi
nister Fock indertijd ook wilde invoeren, meeDt
zij dat dit denkbeeld niet is te verwezenlijken
met het oog op bet Kon. besluit van 31 Oct. 1826,
dat de toestand der baDkeu van leening hier be-
heerscht; en ofschoon zij meent dat veel op de
rechtsgeldigheid van dat besluit zou zijn af te
dingen, oordeelt zij bet toch niet raadzaam de
principieele quaestie, na een onderwerping van
46 jaren, te gaan opwerpen. Aan de opheffing der
bank valt dus niet te denken, wel aan baar re
organisatie.
Alvorens daartoe de middelen aan te wijzen,
treedt de commissie in een uitvoerig onderzoek
van twee hoofdpunten 1°. bet kapitaal der baük
en de wijze waarop het wordt besteedeo 2°.
de inbrengkantoreD.
Om het doel te bereiken, dat de commissie be
oogt eene zuivere en duidelijke voorstelling van
de financieele resultaten jaarlijks door de BaDk
van LeeniDg verkregen kan men twee wegen
inslaan. Men kan zich namelijk houden aan bet
tegenwoordig reglement eD dus de Bank zonder
eenig eigen kapitaal eenvoudig maken tot het
werktuig met behulp waarvan de gemeente bank
zaken drijftof wel men kan haar geven een
zelfstandig vermogen, en bepaleD, dat de gemaakte
winst aan haar zelve verblijft, na aftrek van eene
vaste rente, bijv. van vijf percent, welke de ge
meente als geld3chietster te vorderen heeft.
Wat de inbrengkantoren betreft, deze worden
door de commissie scherp afgekeurd, omdat zij
de zuoht tot verkwisting bevorderen, de deur
wijd openen voor alle misbruiken en verbazend
veel kosteD. En daartegenover staat geen enkele
lichtzijde.
Van daar dan ook dat de commissie ten slotte
het volgende voorstel doet
1". om de financieele betrekkingen tusschen de
gemeente en de Bank van Leening te regelen
zooals hier boven werd omschreven
2'. om de zes inbrengkantoren, hier bestaaode,
met den Sisten December a. s. te sluiten, en de
bank ook hulpkantoor te doen worden, dat ook
des avonds moet zijn geopend
3°. om de commissie te machtigen ter verdere
vervulling van haar mandaat, een nieuw ont-
werp-reglement voor de Bank van Leening voor
te dragen, epgeuiaakt met inachtneming der be
ginselen, bij de besluiten onder de nommers 1
en 2 aangenomen.
Voor een paar jaren wendden eenige jongelie
den zich tot den min. Thorbecke, met verzoek
om vrijstelling van het admissie-examen tot de
Hoogescholen. Gelijk bekend is, bekwamen zij ten
antwoord dat op bun verzoek zou beschikt wor
den wanneer zij zich opnieuw aaumeldden tegen
den tyd dat zij voornemens waren hun candidaats-
exaineu voor de faculteit af te leggen. Eenige
studenten te Leiden haddeD onder die omstandig
heden ijverig hunne stadiën voorgezet, doch toen
een hunner, die indertijd met glans het eindexa
men der H. Burgersch. heeft afgelegd, zich dezer
dagen opnieuw, thans tot den tegenwoordigen
Minister van Binn. Zaken weudde om vrijstelling,
ontving hij een definitief weigerend BDtwoord.
Daarmede is vermoedelijk ook het lot der overi
gen beslist. (IV. v. d. D.)
Tot secretaris der Koninklijke Intendance of
controleur en kassier van de Koninklijke Hof
houding is, iD plaats van den onlangs overleden
heer C. J. Haberlin, benoemd de heer P. H. van
der Togt, klerk bij de intendance en vroeger
bouwkundig opzichter aan het nieuw gebouwd
Academisch Ziekenhuis te Leiden. D
Te Gent, Oost-Vlaanderen, is de directie van
het Nederlandsch tooneel voor het jaar 18731874
open. Behalve het kosteloos gebruik der tooneel-
zaal, wordt door de stad aan deu bestuurder eene
toelage verleend van 6U00 francs, waarvoor deze
gehouden is een volledig tooDeelgezelschap samen
te stellen tot het behoorlijk opvoereD van het
drama, het tooneel- en blijspel. Aanvragen moe
ten vóór 1 Mei 1873 aaD 't stedelijk bestuur wor
den ingezonden.
Uit Suez wordt gemeld dat de Japansche stoom
boot Phase aldaar is aangekomen. Dit vaartuig
bevat, gelijk uien weet, de kunst- en industrie
voortbrengselen uit Japan, die op de Weenerex-
positie zullen worden tentoongesteld. De Japansche
commissie en al hare bedienden bevinden zich aan
boord. De boot heeft de reis van Yokohama in 30
dagen volbracht.
De N. li. Cl. bevat het volgend schrijven van
den heer A. Réville:
Terwijl ik Vrijdag-avond te Roozendaal terug
kwam ik had namelijk Nederland voor drie
dagen verlaten zag ik aldaar uit de Nieuwe
liollerdamsche Courant, dat eene Commissie zich
had gevormd, om de middelen bijeen te brengen,
ten einde, vóór mijn vertrek naar Frankrijk, mij
een blijvend aandenken aan mijn verblijf in
Nederland aan te bieden. Ik behoef u niet te
zeggen, hoezeer ik getroffen ben door eene zoo
welwillende intentie, en hoezeer bet mij tot er
kentelijkheid stemt. Maar nu de zaak van alge
meene bekendheid is geworden, wend ik mij tot
uw geacht blad, o;dat insgelijks bekeDd worde,
dat ik dadelijk aan de Commissie een brief ge
schreven heb, waarin ik haar dringend verzocht
haar plan te laten vareD. Nederland is mij Diets,
ik, daarentegen, beu Nederland veel verschuldigd,
meer zelfs dan ik in staat ben ooit goed te maken.
Heb ik door eeDige letterkundige opstellen Neder
land beter in het buitenland leeren waardeeren,
ik werd hierbij voural geleid door mijne over
tuiging, die mij zeide, dut Nederland in den
vreemde met bejegend wordt gelijk bet verdieDt.
Nederland wint er bij, zoo bet gekend wordt,
maar ook het buitenland wint bij de nadere kennis
making met Nederland. Het komt mij voor dat
op die wijs de rekening effen wordt. Indien ik,
na een 21jarig verblijf in uw vaderland, in het
mijne terugkeerende, de achting en genegenheid
medeneem van allen, die mij van nabij gekend
hebben, en inzonderheid van manneD, iD ver
schillende opzichten zoo uitstekend als de leden
van de bedoelde Commissie, dan beD ik reeds
meer dan beloond.
Staatscourant van 22 Februari en van 2 en 3 Maart
jl-, brengt, met wijziging in zooverre van die aan
kondigingen, ter algemeene ken Dis, dat de buiten
gewone opzichters van den waterstaat, die thans
bij de Rijks- of provinciale werken in dieDSt
zijn, aan bet in April e. k. te houden vergelij
kend onderzoek, tet beooeming van Rijksopzich
ter van den waterstaat 4de klasse, kunnen deel
nemen mits zij op 1 Mei eerstkomende den ouder
dom van vijfendertig jaar nog niet zullen bereikt
hebben.
De Minister van Binnenlandsche Zaken, gelet
op de aankondigingen, opgenomen in de Ned.
Door den Nederlandschen consul te Duinkerken
is de beer E. Petijt aangesteld tot zijn vice-
consul aldaar.
De heer D. C. van Romondt is erkend als vice-
consul der Vereenigde Staten van Amerika op
St.-Martin.
De Minister van Financiën maakt bekend, dat
bij hem ontvaDgen is een muntbiljet, groot 10,
door een onbekende, onder het postmerk Raams-
donk 16 dezer, tot voldoeDiog van te min betaalde
rechten ingezonden.
Z. M. beeft aan H. Jonxis, gewezen controleur
vbd het academisch gasthuis aan de hoogeschool
te Groningen, verleend een pensioen ten la9te
van den Staat ten bedrage van 666 's jaars.
Z. M. heeft de benoeming van H. van Barne-
veld, burgemeester van Vriezenveen, tot secre
taris dier gemeente, met Zr. Ms. goedkeuring be
krachtigd.
Z. M. heeft den heer H. Hesse erkend eu toe
gelaten als consul-generaal vaD Perzië te Amster
dam, eu zulks op den voet van handeldrijvend
vreemdeling.
Z. M. heeft den heer Mr. A. L. P. baron de
Constant Rebecque benoemd tot attaché bij het
Nederlandscb corps diplomatique.
Z. M. heeft goedgevonden, met ingang van
16 Maart te bevorderen, tot luiteuant-ter-zee der
2de klasse, de adelborsten der 1ste klasseJ.G.C.
van Casteel en C. F. A. Gregory, met bepaling,
dat zij zullen rang ceuien, de eerste tusschen de
luitenants-ter-zee der 2de klasse P. F. H. Volcke
en VV. H. Dittlof Tjassens, en de tweede tusschen
de luitenants-ter-zee der 2de klasse J. C. van Wes-
sein en G. C. ülten.
Z. M. heeft aan den heer H. van der Burg eer
vol ontslag verleend uit zijDe betrekking van
controleur der directe belastingen en van het ka
daster te 's Hertogen bosch, behoudens aanspraak
op pensioeD of wachtgeld; en benoemd tot con
troleur der directe belastingen en van bet kadas
ter te 's-Hertogenbosch, den heer A. van Haren-
carspel, thans adjunct-controleur derzelfde midde
len te Zwolle; tot adjunct-controleur der directe
belastingen en van het kadaster te Zwolle, den
heer M. M. J. Coleu, thans surnumerair derzelfde
middelen te Groningen.
Z. M. heeft aan deD heer A. van RhijD, adjunct-
coinmies bij het Departement van Koloniën, met
ingang van den lsten April 1873, een eervol ont
slag verleend uit zijDe betrekking, met toekenning
van aanspraak op wachtgeld.
BINN ENL.AND.
Den Haag, 17 Maart. Door het centraal Comité
van het AigemeeD Werklieden bond, gevestigd te
Amsterdam, is tegen aanstaanden Zondag 23 Maart,
des middags te 12 uren, eene bijeenkomst voor
leden eu arbeiders uitgeschreven, weike zal wor
den gehouden in het lokaal van den Hoogduit-
schen schouwburg, hier ter stede.
Dezen morgen zond M. in het Gerbrand-
straatje, depothouder der Brood- en Meelfabriek,
zijn knecht uit met den broodwagen. Reeds was
bet laat geworden, zODder dat de knecht met het
geld vaD 't verkochte brood terugkwam. M. ging
hem dus opsporen en vond eerst den wagen on
beheerd op straat, daarna den bakkersknecht in
beschonken toestand. De politie, inmiddels van de
zaak verwittigd, heeft deu knecht gearresteerd en
doet verder onderzoek.
Id den afgeloopen nacht omstreeks twee uren
is er brand uitgebarsten in het bovengedeelte van
een woning op de Amsterdamsche Veerkade,
waarin eene tapperij en slijterij wordt gehouden.
Hoewel de spuiten, waaronder de stoombrand-
spuit, spoedig kwamen opdagen, zijn echter de
bovenste verdiepingen van het perceel afgebrand