T. 3913.
Zaterdag
A0. 1872.
9 November.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maandenf 3.00.
Franco per postn 3.85.
Afzonderlijke Nommerin 0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVKRTENTIKN.
Voor Weren regelƒ0.15.
Grootere letten near de plaatsruimte die ij] beslaan.
LEIDEN, 8 November.
Aan de Tweede Kamer der Staten-Geoeraal
zijn aangeboden twee ontwerpen van wet tot
wijziging van do hoofdstukken II en VII6 der
begrooting van Staatsuitgaven voor 1871. Het eerste
strekt om te voorzien in bet tekort der uitgaven
voor den aankoop van boeken voor de beide
Kamers der Staten-Generaal, ontstaan door het
toenemend gebruik van de boekerij der Tweede
liatner van de Staten-Generaal en dientengevolge
van de gestadige uitbreiding dier verzameling.
Het tweede strekt om te voorzien in het tekort
op den post voor veraoderlijke belooningeD betref
fende de administratie van 't zegel, de registratie,
de hypotheken, het successierecht, de domeinen,
enz.
De Kauier van Koophandel en Fabrieken te
HarliDgen heeft zich bij adres tot de Tweede
Kamer der Staten-Generaal gewend, daarbij te
kennen gevende dat, nu de behandeling der Staats
begroting voor 1873 op handen is, vooral in het
noorden des rijks de vraag ter sprake komt: of
de ouderhandelingen met de Dnitscbe regeering
over de aansluiting der noorderlijnen van de Staats
spoorwegen aan die van Duitschland (Nieuwe
Schans—Ihrhove) reeds ten einde zijn gebracht;
of de verbinding binnen betrekkelijk korten tijd
zal geschieden, en of dus ook de tot de uitvoe
ring door Nederland te besteden gelden op de
begrooting van 1S73 geheel of gedeeltelijk zullen
worden aangebracht. De Kamer vestigt de aan
dacht op deze hoogst gewichtige zaak en hoopt,
zoo mogelijk, hierdoor te bevorderen dat eindelijk
een begin van uitvoering worde gemaakt met
eene verbinding, die reeds lang redeoen van be
staan had, maar door de verbetering van de haven
van Harlingeo nog veel meer zal krijgen.
Toen wij gisteren onze verwondering te kennen
gaven over de opneming in het Vaderland van een
ingezonden stukje, waarin aan het Haagsche Dag
blad de „eer" wordt toegeschreven van de „drie
kleurige manifestatie" tegen de wet op de be
smettelijke ziekten toen hadden wij reeds het
vermoeden dat het orgaan der ultramontanen iD
de hofstad het bedoelde stukje zou exploiteeren,
om zichzelf weer eens, als naar gewoonte, in de
hoogte te steken.
D&drom juist deden wij nadrukkelijk uitkomen
dat het Dagblad geen part of deel heeft aan de
beweging, ofschoon de kleuren en bombast van
het oproepingsbiljet om de petitiën te teekenen
het denkbeeld moesten doen ontstaan, dat dezelfde
pen de proclamaliën van het Ministerie Heems
kerkvau Zuylen en de aanplakbiljetten tegen
de wet op do besmettelijke ziekten heeft ge
schreven.
De uitkomst heeft bewezen dat we goed gezien
hebben. Heden verklaart zich het Dagblad hoogst
geflatteerd door de erkentenis van zijn tegenstan
ders, dat zijn invloed zoo machtig groot is en het
werpt hen, die aan dien invloed zoo machtig
groot is en het werpt hen, die aaD dieu invloed
twijfelden, triomfantelijk tegemoet, dat er dan
toch wel redenen voor moeteo zijn dat men zoo
zeer aan zijn oordeel en zijn adviezen hecht.
Van onze zijde verheugen wij er ons du ook
over dat wij het Dagblad, vóór dat het zichzelf
had bewonderd, de reden hebben gezegd van het
veelvuldig teekeueu der adressen en geconstateerd
dat het Haagsche orgaan daaraan goed noch kwaad
koD doen.
Voor 't overige herhaleu wij nogmaals dat de
invloed van het blad aanmerkelijk begint te tanen.
Het valt echter Diet te ontkennen dat het uagblad
nog zeer veel gelezen wordt, volgens sommigen
zelfs meer Dog dan de Auisterdamsche Asmodée.
Benijdenswaardig succes I
Men herinnert zich wat onlangs een corres
pondent te New-York ons schreef, naar aanlei
ding van een bericht in de Sun, als zou 't eiland
Aruba verbazend rijke goudaderen bevatten, en
thans outgind worden door eene Britsche Maat
schappij, die zich op slinksche wijze dezeNeder-
landsche bezitting in pacht van 't Nederlaudsch
Gouvernement zou hebben toegeëigend. Is er
werkelijk goud op Aruba te vinden? Zooja, weet
de Nederlaudsche Regeering daar niet van? O'
waaiorn laat zij de voordeelen eener exploitatie
door den vreemdeling wegdragen? Dit waren
de vrageD, die onze correspondent meende te mo
gen stellen, en die ook bij onze lezers zullen ge
rezen zijn.
't ls ons aaugenaam, dat we op die vragen al
thans niet geheel 't antwoord behoeven schuldig
te blijven.
Inderdaad zijn op 't Leidsche museum stalen
van goudlioudeDde quartz aanwezig, die door deu
bekenden generaal Kraijentioff, ouder de iegee-
riug van KoniDg Willem I, van 't eiland Aruba
werden meegebracht.
Generaal Kraijeuhoff, destijds Inspecteur-Gene
raal der fortificatiëu, bezocht in die betrekking de
Curajaosche eilanden tevens in last hebbende
een onderzoek in te stellen „naar den staat de'
vermoedelijke goudmijn op het eiland Aruba."
Ziehier wat hij, in zijn korte, door hem zelf op
gestelde levensbeschrijving, omtreut 't resultaat
van dit onderzoek meedeelt:
Den 21steu Juli 1825 ging hij van Cura9ao on
der zeil Daar de koloniale eilanden Bonnaire en
Aruba, ter vervulling van de bevelen aan tiem,
als natuurkundige, door het Ministerie van Ma
rine eu Koloniën opgedragen.
„Het eiland BoDuaire leverde niets bijzonders
op, behalve de Zoutpan, Pedro-Keli.
„Het eiland Aruba bereikte hij den 24steu
Juli. Dit scheen aanvankelijk, wegens het aldaar
van tijd tot tijd gevoDdeu goud, meer aandacht
te verdienen.
„Om spoedig te weten wat hiervaD was, spande
hij alle krachten tot onderzoek inbezigde daar
toe een groot aantal Indianen, en vooral zijn
klein detachement mineurs, te dien einde uit
het moederland medegevoerd.
„Al spoedig ontdekt hebbende, dat de verwach
ting, wegens de te behalen voordeelen uit deze
goudbronnen, te gunstig en te overdreven was,
verliet hij Aruba, eu was reeds deu 3den Au
gustus te Curasao terug; een kapitein-ingenieur
en de mineurs achtergelaten hebbende, om volgeüs
instructie het onderzoek voort te zetten die ech
ter daarna niet beter geslaagd zijn, eu tien dagen
later ook van daar, zonder het verlangde resul
taat, zijn teruggekomen.
„De Koning nam den uitlandigeu arbeid van
den inspecteur-generaal met welgevallen eu her
haalde dankbetuigingen aan. Gelijk ook de Mi
nisters van Marine en Koloniën op den 17deu
November zijne rapporten opnam, ten aanzien
van den staat van het eiland Bonnaire, en de voor
onderstelde, doch niet gevondene, goudmijneu op
Aruba."
Aldus is licht verspreid over een gedeelte van
't verhaal in de Sun. Of ook het audere gedeelte
waarheid bevat: of latere onderzoekingen op Aruba
tot gunstiger uitkomsten hebben geleid dan die
van geueraal Kraijeuhoff: of onze Regeering zich
de voordeelen van eene mogelijke ontginning
ontzegd zon hebben, door 't aangaan van een
huurcontract met een Spanjaard: of van dat
contract thans werkelijk een Eugelsclie maatschap
pij gereed staat de vruchten te gaan plukken
ziedaar punten, die we gewis weoscheu mogen
mede opgehelderd te z'en. (N. H. C.)
schipper K. zich in zinkenden toestand bevond.
Uit het licht, dat daarin brandde, maakte hij op
dat er zich menschen in moesten bevinden, en
het bleek weldra, dat de schipper eu zijn knecht
in de schuit sliepen die nog juist voodat het
vaartuig zonk, konden gewekt worden.
Uit den Haag wordt van bijzondere zijde de
auteur is niet moeielijk te raden aan de Ami
du Limbourg geschreven dat het stervensuur van
Het Vaderland nabij is.
Deelnemend hebben verschillende reactionaire
organen, en de Arnhemsche Courant blijft niet in
gebreke ziclt bij hen aan te sluiten, dat bericht
overgenomen.
Wij voor ons, die ons gelukkig nog niet ziek
gevoelen, troosten ons met de gedachte dat zij,
wier dood vooruit wordt aangekondigd, gewoon
lijk het langst leven.
Wij hebben echter een anderen troostgrond,
die ODze lezers, die in ons blad belang stellen,
naar alle waarschijnlijkheid meer zal interes
seeren.
Er is een tijd geweest dat de belangstelling
van het courantenlezend publiek in ons blad niet
groot was en dientengevolgè ook de zaak miDder
goed rendeerde; zoo iets komt meer voor met
nieuwe zaken eu Diet het minst niet nieuwe or-
gauen.
Maar daarom is het ons dan ook dubbel aan
genaam thans te kuonen mededeelen, dat de be
langstelling in ons blad dag op dag toeneemt en
wij daarom ineer lust hebben om met tnoed op
den ingeslagen weg voort te gaan, dan te gaan
sterveo. (Fad.)
Met ingenomenheid koudigeu wij onzeu lezers
de volksvoorstelling aan op Zondag 1U November
in deu stadsschouwburg. Het verzoek daartoe door
den heer Valois gedaau vond bij 't dagelijksch
bestuur en het tooueel-comité gereeden iugaug.
Amsterdam, Rotterdam, den Haag en Utrecht
hebben reeds sedert lang deu goeden invloed
erkend, die het tooneel op het volk uitoefent eD
wie zou het ook deu werkman, het dienstmeisje
ol den kleinhandelaar misgunnen om zich op deze
wijze des Zondags te ontspannen. Het is boven
dien beter dat liet volk naar deu schouwburg
gaat, dan zich naar plaatsen te begeven, waar
onzedelijkheid wordt aangekweekt. Daarom ver
zoeken wij heereD fabrikanten, werkbazen en
allen die eeuigen invloed op hunne uuderboori-
geu kunnen uitoefenen, om huune medewerking
en aansporing, tot het doeu gelukken van deze
onderneming, om op meer zedel,_,k gebied het
volk eeDe uitspanning te geven. MaardaD moeten
er ook zulke stukken worden gegeven die voor
het volk geschikt zijn, die boeieu en opbouwen
levens, en aan deze voorwaarden voldoet de aan
gekondigde voorstelling van Zondag, de Oude Kleer-
kooper of een Vriend in den Nood.
Een wekker bemerkte hedenmorgen te vijf uren
op de Zijdgracbt. dat de schuit van den zand-
Door den Nederlandschen consul in Denemarken
is de heer E. A. Bendixsen aangesteld tot zijn
vice-consul te Thisted.
Het Staatsblad n°. 105 behelst het Kon. besluit
van den 30sten October 1872, nader bepalende
welke ziekten van het vee voor besmettelijk
worden gehouden en welke der in de wet van
20 Juli 1870 Staatsblad u°. 131) genoemde maat
regelen bij het heerschen of bij het dreigen van
elke dier ziekten moet toegepast worden, eD
zulks met intrekking der Koninklijke besluiten
van 4 Decomber 1870 Staatsblad n°. 190), 26 Ja
nuari 1871 Staatsblad n°. 2) en 19 April 1871
(Staatsblad n°. 36).
U 1IVIV ISNLi AN O.
Amsterdam, 7 November. Naar men verneemt
is in de heden te Haarlem gehouden zitting van
de Provinciale Staten een voorstel iDgediend door
den heer J. G. Jager eu een groot aantal leden
van de Staten, uit Amsterdam en verschillende
deelen van de provincie afgevaardigd, om Gede
puteerde Staten uit te noodigen, zich namens de
Staten te wenden tot de Regeering, met verzoek,
maatregelen te nemen, waardoor de bezwaren
wordeD weggenomen, „ontstaan door den water
stand op het IJ, in strijd met de deswege be
staande bepalingen, sedert de dijk btj Schelling-
woude de voltooiing Dadert."
De voorstellers verklaren, dat de algemeen be
kende feiten schriftelijke toelichting van hun voor
stel overbodig maken.
Men weet da: de oudste predikaDt der Ned.
Herv. gemeente alhier, de waardige, meer dan
90jarige Ds. I. Prins, eerlaDg zijn welverdiend
eimritaat erlaügt. Heden is het 70 jaren geleden
dat hij iD deu dienst der kerk werd bevestigd:
den 7den November 1802. A. s. Zondag hoopt hij
in de Nieuwe Kerk daarvan gedachtenis te vieren.
Zeker is dit wel eene hoogst zeldzame, zoo niet
éeuige feestziering.
's-Gravenliage, 7 November. Bij den Hoogen
Raad der Nederlanden, burgerlijke kamer, heeft
de procureur-generaal Mr. Karseboom heden cod-
clusie genomen in de zaak van F. Lenders en
C0., eisclters, proc. Mr. Eyssell, tegen Mrs. M.
Hees en Al. L. A. Vorstman qq., verweerders,
proc. Mr. Francois, van welke zaak vroeger be
richt werd gegeven Proc.-gen. heelt geconcludeerd
tot verwerpiug der voorziening. Uitspraak 6 De
cember.
Bij de heden gehoudeD inspectie vbd dedd.
schutterij is aan den kapitein Schroot de bijzon
dere onderscheiding te beurt gevallen van uit
de handen zijner compBgnie een prachtige eere
sabel te ontvangen. Die onderscheiding is nog te
eervoller, omdat geen verjaringsfeest of ontslag
uit den dienst aanleiding gaf tot een manifestatie,
maar reeds langen tijd zich bij de compagnie
de wensch had geopenbaard om aan hun 6e-
vrienden kapitein een bewijs van bijzondere toe
genegenheid te geVeu. Behalve de sabel werd
hem eeD sierlijk album aangeboden met de na
men der onderofficieren en manschappen der
compagnie.
7 November. Gisteren stonden voor het Hof
terecht A. R„ kantoorbediende» bij de heereD
Meijer, Nolet Co. te Schiedam, eD A. v. d. R.
scheepsagent te Brielle, beschuldigd van: de 1ste
valschheid te hebben gepleegd in twee onder-
handsche geschriften en valschheid in een ge
schrift van koophandel, de 2de het des bewust
gebruik maken van de valsche stukken.
Adv. GeD. Air. van Alaunen eischte voor beide
besch. eene veroordeeling tot tuchthuisstraf van
5 lot 15 jaren en bovendien voor den eersten
besch. zes en voor deu tweedeD besch. drie geld
boeten van f 60.
Als verdediger van den eersten besch. trad op
Mr. A. VV. Jacobson, van den tweeden Mr. van
Gigh.
De uitspraak is bepaald op aanst. Donderdag.
Van wege het Departement van BinneD-
landsche Zaken zal op Donderdag, 6 December,
worden aanbesteed: het maken van een verbin
dingskanaal met het Marinedok te VlissiDgeD.
Gisteravond werd de heer Anthelme met
bijna algemeeDe stemmen aangenomen als ténor
leger van den i Kon. Franscheu Schouwburg al
hier. Als derde debut was hij als Lyonel opge
treden in de opera Martha en in die rol, even
als bij de twee eerste debuten, heeft hij zoowel
als acteur, als zanger zeer goed voldaan.
Botterdam, 7 November. De kiesvereenigiDg
Burgerplicht heeft voor het lidmaatschap der Pro
vinciale Staten van Zuid-Holland tot caDdidaat
geproclameerd Mr. A. Al. de Cock.
Gisteravond werd de eerste Leesvergadering
van het departement Rotterdam der Alaatschappij
Tot Nut van 't Algemeen door üs. YV.Th. van Griet-
huysen, voorzitter van het dep. Bestuur, meteen
welkomstgroet geopend, waarna 't gewone ver
slag van de werkzaamheden des departements
door hem werd uitgebracht.
Uit dat verslag bleek, dat de Volksleesbiblio
theek zich in een steeds toenemende belangstel
ling mag verheugen van die klasse van ingeze
tenen, waarvoor zij werd opgericht. Het aantal
lezers, dat ingeschreven werd, bedroeg 950 tegen
913 in 't vorige jaar. Er werden 14007 boekdee-
len afgegeven tegenover 11692 in 't yorige jaar,
waarbij men echter moet opmerken, dat toen
door de heerscheude pokkeD-epidemte de uitgifte
eenigen tijd gestaakt werd. YVat 't volksonder
wijs betrelt, werd medegedeeld dat er 750 be
wijzen vau toegang tot de leziugeo werdeD afge
geven, die van 19 October ten getale van 16 ge
regeld werden gehouden. Na iedere lezing had
eene uitdeeÜDg van geschriften plaats, waartoe
ditmaal o. a. gebruikt werden De mensch in lijn
bedrijf, een nummer van de bibliotheek van volks
voordrachten enz.
OmtreDt de Volksleeskamer, werd door den
Voorzitter herinnerd, dat deze slichting van liet
departement voor de laatste maal uit de kas
subsidie ontving, daar het reeds hij den aanvang
was vastgesteld, dat deze inrichting zich zelf
standig zou moeten ontwikkelen. Werd in 1871
het ledental tot 40 gebracht, een jaar later be
droeg het 88, terwijl niet onvermeld mag gelaten
worden, dat bij de pogingen van 't Bestuur de
leden zelf middelen beraamden, waardoor deze
uitkomst word verkregen.
Van de Departeuientsschool werd een zeer
gunstig verslag gegeven. Het aantal leerlingen
was afwisselend van ,135 tot 145, verdeeld in
drie klassen; deze ontvingen geregeld onder
richt in de vakken van 't lager onderwijs en in
de Fransche taal. Bijzondere zorg werd gegeyen
aan het onderwijs in 't rekenen en in de liol-
landsche taal. 6 Leerlingen werden na examen
geplaatst op de Hoogere Burgerschool; het school
bezoek was voldoende. Het verzuim, na aftrek
van ziekte, was 3 pCt. De leermiddelen bevonden
zich in voldoenden toestand. Een groote aan winst
was de oprichting eener schoolbibliotheek, die
door de zorg van het Hoofd- eD Deparl'euients-
bestuur werd saamgebracht eu reed6 tot 100
boekdeeltjes is geklommen.