Zaterdag
19 October.
SI'AMFS NllülALli TOESTA»#.
N°. 3895.
A". 18F2.
Feuilleton vaü het Leidscli
Dagblad".
LEIDSCB
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maandenƒ8.00.
Franco per postn 3.85.
Afzonderlijke Nommert0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DSB ADVEKTKNTIKN.
Voor Weren regelƒ0.15.
Grootere letter, naar de plaatsruimte die ly beslaan.
Lelden, 18 October.
Het verslag der commissie van rapporteurs over
de Indische begrooling kan, wat de hoofdpunten
betreft^ aldus worden samengevat: Beklag over
de onvolledige toelichting. Wat is er van eene
vestiging eener Italiaanschestrafkolonie op Borneo
de besluiten tot uitvoering der agrarische wet
werden in de meeste afdeelingen ongunstig be
oordeeld, als niet overeenstem mende met den geest
dier wet; wat heeft de tegenwoordige Minister
Jeswég'ë gedaan? Nieuwe klachten zijn opgegaan
Di'ér de werking der comptabiliteitswet. Algemeen
werd het leedwezen uitgedrukt dat de Kamer,
ja het onderzoek der oorspronkelijk ingediende
jegrootiug, met een nota van diep iugrijpende
ijzigingeo overvallen is. De Minister heeft o. a.
eantwo'ord, dat op het voorstel tut aflossiDg van
ichuld van 10 millioen aau de Handelmaatschappij
ie Raad van State is gehoord. Onderscheidene
leden wenschten liever amortisatie van aDdere
ichuld. De commissie van rapporteurs acht het
in alle geval goed dat door die aflossing eeue
belangrijke rentebesparing zal plaats hebben. In
verband hiermede is uitvoerig van gedachte ge
wisseld omtrent de bestemming der koloniale
overschotten en bijdragen aan de Nederlandsche
schatkist. Verscheidene leden waarschuwden tegen
de uitzetting der uitgaven in Indië, waartegen
anderen op hare noodzakelijkheid en billijk
heid wezen. Er werd inlichting gevraagd nopens
de voornemens der Regeering omtrent den spoor
wegaanleg op Java.
Algemeen was men ingenomen met den aan
bouw van drie nieuwe oorlogsschepen voor de
versterking der Indische zeemacht. De meerder
heid der commissie van rapporteurs was voor de
voorgestelde reorganisatie van liet hinnenlaudsch
bestuur op de buitenbezittingen. Aanmaning tot
handhaving van de koffiecultuur was volgens de
commissie van rapporteurs met uoodig omdat,
zoolang geeu voldoend equivalent wordt aange
wezen, niemand denkt aan opheffing der gouver-
oeiiieuts-köffijcultuur. Van de regeering werd ge
vraagd een uitgewerkt overzicht van de financi-
eele gevolgen der nieuwe suikerregeling en vroeg
uien of de betaling aan de inlandsohe bevolking
wel voldoende is. Eene subsidie, bij wijze van
proef, toe te keuueu aan eene geregelde stoom-
vaartverbiudiug met Australië werd algemeen
toegejuicht. Weinig tevredenheid werd betuigd
over den loop dien de bevordering van het on
derwijs onder den inlander geuouion heeft. Vele
bezwaren werden geopperd over de werking der
afdeel mg openbare werken. Algemeen was men
overtuigd dat de verbetering der haven van Ba
tavia onder de zeer wezeulijke behoeften in iudië
behoort. Intusschen schenen eenige nadere inlich
tingen wenschelijk, die de Minister schriitelijk
heeft verstrekt. In de raming van 8% millioen
voor dat werk, zijn geene voor den aanleg van
nieuwe defensiewerken begrepen. Dit is een punt
tan nadere zorg.
Algemeen werd ook erkend dat Samarang tegen
over overstroomingen moest beveiligd worden.
Voor Batavia werd dit echter niet toegegeven,
waar vroeger niet tegen overstroomingen werd
geklaagd. Tegen het stichten van een krankzin
nigengesticht te Batavia bestond vrij algemeen
bezwaar. De werking van het strafwetboek voor
Europeanen laat veel te wenschen over. Op her
ziening der reglementen op de rechterlijke orga
nisatie, de burgerlijke rechtsvordering en de straf
vordering werd aangedrongen. Klachten werden
geopperd over de overbevolking in de gevange
nissen op Java. Voor de veiligheid aldaar moet
nog veel gedaan worden. Er werd gevraagd o!
niet op de aanstaande tentoonstelling te Weenen
Indische voortbrengselen eene waardige plaats
moesten innemen. Met betrekking tot de midde
len werd de wenschelijkheid opnieuw betoogd
om den verkoop van koffie in Indië uit te brei
den, mits de regeering maatregelen nernen zou
voor betere sorteering aldaar. De niet algemeene
zeer beperkte aflevering van monsters door
de Handelmaatschappij kwarn weder ter sprake;
de commissie van rapporteurs wenscht deswege
eene betere regeling. De raming van de opium
pacht in Indië op 13 millioen kwain te hoog
voor; men vreesde voor groote teleurstelling in
de opbrengst.
De commissie van rapporteurs bestond uit de
heeren van Houteu, 's Jacob, van Rees, Miran-
dolte en Mackay.
Wegens het aannemen door den heer L. Pin-
coffs te Rotterdam van zijne benoeming tot lid
van de Eerste Kamer, waardoor hij heeft opgeL
houden lid der provinciale staten van Zuid-Holland
te zijn hebben de gedeputeerde staten dezer pro
vincie besloten te bepalen, dat de verkiezing van
een lid der Staten van de provincie Zuid-Holland,
in liet hoofdkiesdistrict Rotterdam, ter vervanging
van den heer L. Pincoffs, die in het jaar 1874 als
zoodanig tnoest aftreden, zal plaats hebben Dins
dag den 19den November 1872; en de herstem
ming, zoo die nondig mocht zijn, Dinsdag den Sden
December daaraanvolgende."
Gisieren zijn te 's-Gravenhage geëxamineerd
voor de vrouwelijke handwerken 14 onderwij
zeressen. Afgewezen 3, toegelaten 11: de da
mes C. N. Adriani van der Tuuk, C. T. van
Batenburg, A. C. Breetvelt, M. A. E. Dekkers,
J. van Noordwijk, J. Pousen, M. A. Terhoeven,
W. P. Voorstad, A. J. Vredenbregt, E. M. van
Vreeswijk en E. P. de Vries Tevens zijn giste
ren aangevangen de examens van 21 candn'a-
ten hulponderwijzeressen.
Tot leeraar in de beginselen der plant-, dier-,
aard- en delfstofkunde aan de Hoogere Burger
school te Rotterdam, i9 benoemd de heer H. J.
Veth, leeraar aan de Hoogere Burgerschool alhier.
Zoo men weet is den hoogleeraar Donders, bij
gelegenheid van zijn jubileum als Professor der
Utrcchtsche hoogescliool, door studeuten o. a. aaD
geboden een ineduille. Deze is in goud, zilveren
brons vervaardigd door den lieer S. de Vries le
's-Gravenbage, en munt uit door de keurig uit
gevoerde afbeelding van den jubilaris met het
omschrift: Franciscus Cornelius Donders. Aan de
keerzijde leëst menPraeceptori Carissimo Socii.
Senat. Veteran. Et non-pauci corp. studios. Ultraject.
adscripli. DXV. M. Octob. an MDCCCf.XXll
Voor de betrekking van leeraar in de wiskunde,
de cosmographie, het boekhouden en het schoon
schrijven aan de Hoogere Burgerschool te Sueek
hadden zich zeven solicitanteu aangemeld. Men
verneemt, dat niet één dier heeren aan al de
eischen kon voldoen. Daarom zal eene nieuwe
oproeping worden gedaan, alleen voor de wiskunde
en het boekhouden. Het onderwijs in de twee andere
vakken zal dan aan andere leeraren der inrichting
worden opgedragen.
Dé pas opgerichte Kiesvereeniging van Chris-
telijk-historische richting te Amsterdam stelt den
heer Mr. J. J. Teding van Berkhout voor als lid
voor dé Tweede Kamer.
Blijkens het thans openbaar gemaakt rapport
omtrent de prijsvragen der Nederlandsche Maat
schappij ter bevordering van nijverheid, zijn ter
beantwoording voor of op 30 September 1874 uit
geschreven de volgende drie prijsvragen:
1°. In sommige gedeelten van ons vaderland
worden, ten nadeele van de nijverheid en van
de volksgezoodlieid, kanalen en andere publieke
wateren verontreinigd door het aan eiwit rijke
afvalwater uil lahrieken, die aardappelen als
grondstof bezigen. De Maatschappij looft hare
i ouden medaille uit aan hem, die de beste methode
aan de hand geeft, door welke, zonder dat die
vuor de betrokken labrieken aan te groote be
zwaren onderhevig is, het bedoelde eiwit uit het
afvalwater verwijderd kan worden. De beant
woording der vraag moet gegrond zijn op proe
ven in het groot.
2°. Dé Maatschappij looft hare gouden medaille
uit aan hein, die het meest volledig vergelijkend
verslag bij haar inzendt omtrent de uitkomsten
in Nederland van de zuivelproductie en andere
eigenschappen van ongehoornd tegenover gehoornd
vee, en zulks door bewijsstukken nader toegelicht.
3". De Maatschappij looft hare gouden medaille
eu 800 uit aan hem, die het beste en voor de
toepassiog geschikt gebleken middel aangeeft tot
het lichtend maken van tonnen in de vaarwaters
op onze kusten.
De bladen van New-York verhalen eene vree-
selijke en buitengewone schipbreuk.
Een schip, dat van eene lange reis huiswaarts
keerde, ontmoette in Mei 11., tusschen de wateren
van Iliaska en de zee van Behring, een onttakeld
schip, dat van tijd tot tijd tegen onafzienbare
drijvende ijsbrokken stiet.
Na hevige en gevaarlijke stroomen doorgewor
steld ie hebben, gelukte het den kapitein eindelijk,
langs het ijs en kort bij het ontredderd schip
aan le leggen. Tnen de bemanning er, na talrijke
malen gevaar geluopen te hebben om zijne onder
neming met den dood te boeten, eindelijk in
slaagde aan boord van het wrak te klimmen,
slonden zij voor een vreeselijk schouwspel.
In het achteronder van het drijvende schip
waren zes bedsteden, terwijl rechts en links de
kajuit van den kapitein en den stuurman opge
slagen waren. Op elk dier bedden lag een lijk
uitgestrekt, op eerie wijze, die door een langen
en vreeselijken doodstrijd moest zijn voorafgegaan.
De lijken hadden eene metaalvaste hardheid, doch
hun overlijden scheen niet langer dan 24 uren te
dagteekenen.
Bij nader onderzoek vond men de uitlegging
van dit afgrijselijk schouwspel. In de kajuit des
kapiteins lag het scheepsdagboek, door. den kapi
tein ingevuld tot op den dag, dat zijne krachten
hem niet meer toelieten, dit werk te verrichten.
De laatste berichten luidden, dat het schip op
70 graden door het ijs yverd ingesloten, den 17deu
December 1871. Vier matrozen waren door de
strenge koude bezweken en acht bleven er toen
over om hetzelfde lot te verbeiden. De ijsscbollen
stapelden zich om het schip steeds vaster en
hooger op, en konden het vaartuig van oogen blik
tot oogenblik verpletteren.
Die aanteekening van eene vreeselijke kortheid,
toch duidelijk en nauwkeurig, was met eene
vaste hand geschreven. De ramp dagteekende
reeds van voor vijf maanden.
De lijken der zeelieden werden met de gewone
plechtigheden aan de zee prijsgegeven, waarna
het scheepsvolk het wrak verliet en naar zijn
eigen bodem terugkeerde.
Te Deurninge, gemeente Weerseloo, miste, naar
de Asser Ct. verhaalt, een arbeider des morgens
eene geit, die hij den vorigen dag geslacht en
aan eene ladder in zijn schuur had gehangen.
Hij dacht eerst aau diefstal, maar bemerkte spoe
dig dat het varken de geit had opgevreten. Het
varken lag als dood in een hoek eu zal de ge
volgen zijiier vraatzucht waarschijnlijk niet over
leven.
De geprojecteerde stoompakketvaart tusschen
Java eu Australië zal loopen van Java naar
Adelaide, Melbourne en Sydney en terug langs
dezelfde plaatsen, of wél door de Torresstraat.
Er is weder voor het Rijk een hunebed aan
gekocht, gelegen in het Barger Oosterveld, len
noorden van Angelslo, gemeente Emmen, zoodat
thans in die gemeente acht huuebedden, bene
vens twee grafkelders en de groote steen bij
Noordbafge, bet eigendom van het Rijk of de
Provincie zijn, waardoor zij voor vernieling
zijn bewaard gebleven. Nog slechts éen hunebed
in die geineeute is het eigendom van particu
lieren.
De vereeniging Hoop in de Toekomst, te üostcnJe
in België, heeft eeu groólcn wedstrijd voor Vlaaui-
sclie en Noordnerierlandsclic tooneelvereenigingen
uitgeschreven. Achttien daarvan hebben reeds aan
UIT HET KNGEI.SCH.
Vervolg.)
Hij beperkt de bezoeken van den buitenland-
schen kapelaan tot den kortst mogelijken tijd.
Hij beproeft de bekeering van den kranken vreem
den zeeman en de Britselie matroos een man
geheel vrij van alle theologische vooroordeelen
luistert wel eens naar de stem der oude Kerk,
U.el eene flauwe hoop, da' bekeering wellicht
zijne soep wat krachtiger zal maken, en misschien
zelfs die flescli porter aan zijn bed brengen, die
dikwijls zooveel bekoorlijkheid bijzei aan het
tijdperk van herstel in de goed georganiseerde
hospitalen van ziju eigen land. Eu juist Spanje
heefL behoefte uan de beste doctors eu chirurgijns,
wani dc Spanjaards zijn, de natie over liet alge
meen genoiiinu, niet gezond. De muildrijver, de
hoer, de wijnbouwer zijn zouder twijfel gespierd
eB door de zou verbrand en bet klimaat, mits
verstandig gebruikt, is vol kracht en leven. Ma
drid daarentegen is zeer gevaarlijk voor de ge
zondheid, en de steden aan de Middellandsche
zee zijn berucht oin de kwalen, waarvoor wij,
uit het Noorden, genezing gaan zoeken aan hare
oevers. In Cttdix en het koeler Barcelona zijn
veel teringlijders. Landbewoners, die zich iri de
steden vestigen, outaarden veel spoediger dan len
hunnent, en in eenige voorname steden neemt de
bevolking steeds af, eene groote ramp voor een
land, dat reeds te schraal bevolkt is, want Spanje
komt werkelijk handen te kort, zooals de toe
stand der landbouvv-districten duidelijk bewijst.
Het verliest er veel door lan Jverhuizing van de
zulken, die (heengaan, niet uit gebrek aan lielde
voor hun geboortegrond, of uan plaatsruimte in
hun dorp, maar ouidat er een vloek op het land
schijnt te rusten, die alles utizeker maakt, en een
hinderpaal is voor welvaarten ontwikkeling, die,
ais men gedurende eene eeuw er zich op toelegde,
het geheele koninkrijk zouden hervormen. Er is
wel gedurende de laatste eeuw eenige vooruit
gang ie bespeuren geweest, maar langzaam, en
met belangrijke tusschenpoozen. Ter aanvulling
van hetgeen wij zeiden aangaande Spuuje's ge
zondheid, moeten wij nog meIding maken vun de
groote sterfte onder kindereu, vooral in de sleden.
Dit wordt voorzeker voor een deel veroorzaakt
door erfelijke zwakheid, maar ten deele ook door
slechte gezondheidsmaatregelen, en een verouderd
stelsel van opvoeding eeu overdreven inbake
ren en koesteren, met zoo min mogelijk lucht,
water en zeep. Dat heerlijke schouwspel, een
Engelscli kind, dat in zijn badkuip spartelt, zou
eene Spaunsche moeder de haren doen te berge
rijzen. De Spanjaarden dragen veel zorg voor
hunne gezondheid, zij letten zorgvuldig op den
tocht, zijn matig in het gebruik van vruchten en
verkoelende dranken, geregeld in hunne tijds-
verdeeling, oplettend op de wisseling der seizoe
nen eu den stand van hun grooten vriend en
tevens vijand de zon. Zij lellen het aantal zee
baden, dat zij des zomers nemen, zij verwisselen
op bepaalde dagen van kleederen, en bij eene
verkoudheid gaan zij naar bed, om die uit te
vieren. Zij zijn groote liefhebbers van medicijnen
en koopen groote hoeveelheden kwakzalvers-
geneesmiddelen uit alle landen van Europa. En
niettegensiaande dit alles dulden zij eeo ellen-
digen toestand der riolen, verzuimen lichaams
beweging en reinheid, en bederven hun geste]
door veel te vroeg en veel te veel tabak te roo-
keu. De ouder hen gevestigde vreemdeling die
hunne leefwijze bestudeert niet de tourist,
die slechts oppervlakkig kan oordeelen, is
volkomen uvertuigd van het onvoldoende hunner
verontschuldiging als zij, zooals hunne gewoonte
is, van al wat verkeerd is, de schuld geven aau
eene slechte regeering.
Deze verontschuldiging wordt tl overal te ge-
moet gevoerd, en er ligt zeker veel historische
waarheid in. Maar zij kan lieden ten dage niet
meer als zoodanig gelden. De Spaansche regee
ring is geen gouvernement van vreemde over-
heerschers, of eene tyranuieke aristocratie. Het
is reeds dertig jaar geleden, dat de liberalen door
kracht van apenen aau het bewiud kwamen,
eD zoo er in dien tijd al tijdperken van reactie
geweest zijn waren deze het gevolg der zege
praal van machtige partijen, die evenwel even
zeer Spaanseh waren als hunne vijanden de pro
gressisten. Toen de staatkunde der ex-koningin
dreigde permanent vijandig te worden tegen liet
liberalisme, viel hare dynastie als met éenen slag.
Het leger, de Kerk en de bureaucratie, alle ko
men voort uit den boezem des volks. De Cortes
worden gekozen door liet algemeen stemrecht.
Iu éen woord, de Spaansche regeering is eene
zoo getrouwe vertegenwoordiging van de natie,
als bij eenig volk ter wereld.
(Wordt vervolgd).