Donderdag 17 October. SPAM'S SOCIALE TOESTA®. r. 3893. A". 1872. Feuilleton vau het Leidsel» Dagblad". LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DKZKR COURANT. Voor Leiden per 3 maanden3.00. Franco per poit«3.85. AXaonderlyka Nommer»0.05. Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen, uitgegeven. PRIJS DKR ADVERTKNTIKN. Voor iedereo regelƒ0.16. Grootere lotton naar de plaatsruimte dlo nj bealaau. Lelden, 16 October. De heeren Viruly Verbrugge, van Naamen en Wijbenga hebben op het wets-ontwerp ter voor ziening tegen besmettelijke ziekten een amende ment voorgesteld om in art. 1 de woorden ma zelen te doen vervallen, als niet behoorende tot de besmettelijke ziekten waarop de wet van toe passing is. De commissie uit de Tweede Kamer in wier handen gesteld was het verslag der Algemeeoe Commissie van liquidatie der zaken van de voor malige Wees- en Momboirkainers wegens den stand harer werkzaamheden op 31 December 1871, besluit, na een feitelijk overzicht gegeven te heb ben van de werkzaamheden der Commissie van liquidatie, haar rapport als volgt: „De Commissie (van liquidatie) verklaart ten slotte meer en meer tot het einde barer taak te naderen en niets onbeproefd te zullen laten oin daartoe te geraken. Deze verklaring heeft de Commissie (uit de Kamer) met genoegen gelezen. Nog aangenamer zal het zeker aan de Kamer zijn, wanneer de tveusch der Commissie van liquidatie spoedig door haar lot verwezenlijking wordt gebracht. Reeds is het verslag den 25sten November 1868 door eene commissie uit de Kamer omtrent deze zaak uit gebracht, werd de wenschelijkheid uitgesproken dat de Commissie zelve zoo mogelijk mocht mede werken, oui het einde van haren arbeid te be spoedigen. Zeker had niemand bij het vuststellen der wet van Maart 1812 (Stbl. n°. 45) er aan gedacht dat de Commissie van liquidatie na 20 jaren nog het eiodpunt van haren arbeid niet zoude kuuuen bepaleu. Uwe Commissie voegt daarom haren aandrang bij dien harer voorgang ster van 1866, dat gepaste maatregelen der Com missie van liquidatie deu gang harer werkzaam heden tot een spoedig einde mogen brengen." Gisteravond had eene vergadering plaats van de vereeniging Uit Liefde alhier, in eene der zalen van het Logement deu Burg. Verscheiden leden waren opgekomen. De pre sident opende de vergadering, de notulen der vorige vergadering werden gelezen en goedge keurd, waarna door den Penniogmeester een overzicht werd gegeven over den stand der kas Een en ander was zeer bevredigend. Daarop volgde de aanbesteding der levensmid delen en werden aannemers voor gort en rijst de beer A. Laugerveld, en voor warme spijs de Leidsche gaarkeuken. Bij den aanvang der vergadering, wees de pre sident er op dat door bet verspreiden eener cir culaire velen tot het lidmaatschap waren toege treden, waarover het bestuur zijne tevredenheid betuigde. Naar onze meening doet de vereeuiging Uit Mefde sedert 26 jaren veel goed, maar zij zou nog veel uteer kunnen doen, wanneer de toetre ding tot het lidmaatschap nog grooter was. De contributie is geriug eu voor wat men be taalt krijgt men bons om die aan noodlijdenden te kunnen geven en waarlijk, dat is in den win ter voor honderden niet gering te schatten. Maar wanneer nog honderden toetraden tot het lid maatschap, zou de vereeniging zeker ook kleeden eu verwarmen. Zij is eeue ware philantropische inrichting, die niet vraagt naar jaren, noch naar belijdenis, uiaar die hare gaven geeft aan allen die ondersteuning verdienen; zij bepaalt geene grens, maar breidt hare liefdegaven uit tot allen en is welwillend jegens jeugdigen en grijzen. Z. K. H. Prins Frederik der Nederlanden ver strekte haar in liet afgeloopen jaar een ruime gift eu dat zij zulke voorgangers tellen mag onder hare begunstigers zij voor velen een spoorslag om ook mede te werken aan de belangen van zulk eene inrichting. De winter komt weer uwe hulp is noodig, vertrouwt dus het belang uwer armen aan de vereeniging Uit Liefde toe en gij zult een goed werk verrichten. Dat ouze opwekking niet vruchteloos moge zijn hopeu wij van ganscher harte. Gisteren zijn te 's-Gravenhage voor 't lager on derwijs geëxamineerd: Voor de Hoogduitsche taal 5 candidatenafgewezen 2, toegelaten 3, zijnde de heeren M. A. Kiel boom, J. E. van Renesseen M. Snelleuian. In de wiskunde 8 candidaten af gewezen 6, toegelaten 2, de heereti C. Schep en A. Zeedijk. Voor den landbouw werd 1 caadidaat geëxamineerd, die afgewezen is. Eeu der kwalen, die de maatschappij het meest ODdermijnen eu de oorzaak zijn van zooveel kwaad, is het misbruik van sterken drank, dat hier te lande helaas I steeds toeneemt en dat met recht de kanker kan worden genoemd, die aan ons volksgeluk knaagt. Zij, die zich beijveren oin die volksziekte te genezen, of althans de verdere verspreiding er van tegen te gaan, verrichten zeker een goed werk. De geneesheer Schuld te Meerkerk be proefde reeds voor drie jureu duor krachtige ver- toogen de noodzakelijkheid aan te tooneu oin wettelijke bepalingen tegen openbare dronken- schap in het leven ie roepen. Doch hij staakte zijn loffelijk werk, oin de volgende redenen, die hij in de Ned. Huisvriend van 12 Oct. jl. (uitgave van den heer Thieme te Nijmegen), mededeelt: „De poging die ik deed om eene vereeniging in het leven te roepen ter verkrijging van wettelijke bepalingen op dronkenschap vond deelneming genoeg om bet er voor te mogen houden dat de publieke opinie de behoefte erkent dat in dit opzicht iets gedaan moest wordeD, doch terwijl die poging gedaan werd kwam bij K. K. besluit van 20 Septr. 1870 de benoeming van eene com missie ter herziening van liet Wetboek van Straf recht tot stand. Toen kon het minstens passend geacht worden, den arbeid der commissie niet vooruit te loupen, maar af te wachten wat daarvan de uitslag wa«. Echter werd 10 Dec. 1870 aan die commissie eeu schrijven gericht, onder toezending van hot werkje van de Neyrentand en van eene brochure over 't zelfde ondervt erp, inhoudende het verzoek, in ernstige overweging te nemen, landloopers en bedelaars niet harder te behandelen dan dronk aards. De taak der commissie is nog niet afgeloopen 29 Dec. 1871 schreef ik in het N. v. d. Dag nog iets over Dronkenschap en ik haalde daar aan, dat ergens in een ministerieel verslag te lezen stond, dal die commissie zich onafgebroken met hare taak bezig hield. Die woorden gaven hoop en gespannen verwachting, maar helaas 1 bij do behandeling van de hulpwet op de coalitiën zeide de Minister ongeveer dit „dat de taak der comm. 1 h. v. het wetb. van strafrecht nog jaren kan duren." Hierdoor werd de hoop weder den bodem inge slagen intusscheu blijft in 't openbaar en in 't duister de kwaal voortkankeren; vernietigt land en volk, huisgezin en bijzondere personenbo dreigt de veiligheid van het leven en den eigen dom rustige burgers worden voortdurend bedreigd door personen die zichzelven vrijwillig tijdelijk krankzinnig maken." En nu wil de heer Schuld zijn werk, zijn heil zaam werk voor het welzijn des volks voortzet ten. Er zal eeue vereeuiging ter verkrijging van wettelijke bepalingen tegen openbare dronken schap worden gevormd eu nog in deze of een volgende maand zal er te Rotterdam te dezer zake een vergadering plaats hebben. „Vindt de publieke opinie 't goed," zegt de heer Schuld verder, „eena wet te vragen tegen dronk aards, minstens evenzeer, neen ineer, de veiligheid en de rust van anderen bedreigend als landloo- perij en bedelarij, waarom zou, in afwachting van het definitieve Wetboek van Strafhoek, eeue hulp wet niet even gemotiveerd zijn als eene tegen het dreigende.comuiune-spook, dat ten slotte bleek toch inaar een spook te zijn, terwijl hier werkelijk gevaar dreigt? Vindt de opinie goed, vaneen meer philanthro pised standpunt uitgaande, de gestichten ter ver betering van dronkaards in Amerika tot voorbeeld te nemen, waartoe reeds in Januari 1871 door mij iu de N. Holt. Uit. werd aangespoord, terwijl men hetzelfde idéé later terug vindt in het N. v. d. D. in zijne artikelen „Leelijke cijfers"? Iu allen gevalle, daar de considerans voor bet staken van pogingen tot\éi krijging van wettelijke bepalingen tegen dioukenschap moet worden be schouwd als niet meer bestaande omdat, vol gens uiiuisterieele woorden, de arbeid van meer genoemde commissie nog laug op zich zat laten wachteu, is het ad rem om die pogiüg weer aan te vangen en de publieke opinie op dit punt te Itooreu. Er zijn middelen genoeg oin zich te doen hoo- ren't onderwerp is belangrijk genoeg om te verwachten dat de dagbladen eemge ru'inte zul len afstaan voor het audi et allerem partem, des noods is een briefkaart voldoende; uiaar in allen gevalle een beroep op de publieke opinie is gedaan. Zij spreke." Wij hopen van harte dat de heer Schuld succès op zijn werk zal vinden; hij verdient dat, want zijn streven is schoon en verheven. Maar of het, met 't oog op practische bezwaren tegen een wettelijke bestrijding der dronkenschap te ver wachten is dat durven wij niet zeggen. In elk geval kan hij, voor znlk een scltoone zaak zeker op de algemeene sympathie, vooral bij de pers dunkt ous, rekenen. De Raad der gemeente Haskerland heeft iu zijne vergadering van 9 October jl. met 6 tegen 4 stemmen besloten, om over 1873 de som van 100 by te dragen in de jaarwedde van den hoofdonderwijzer aan de burgerschool te Heeren- veen (gemeente Scboterland), en zulks Daar aan leiding eener missive van Burg. en Weth. van Schoterland, aan wie door den Raad dier ge meente machtiging was gegeven, als de gemeente Haskerland ongenegen wasoinbij te dragen, alsdan de school voor leerlingen uit Haskerland te sluiten. De Tiinnierlieden-vereeniging Eendracht tot Voor uitgang te Rotterdam, opgericht met het doel om werkzaam te zijn tot het verwerven van hooger loon hield gisteren eene vergadering. Vele werk lieden en enkele bazen waren opgekomen cd veel werd er gesproken over arbeid, kapitaal, enz. Even als de Amsterdainsche timmerlieden meende men aanspraak te hebben op loonsverhoogingS De bazen te Rotterdam wildeD zich de zaak niet aantrekkeD, daarom besloot men voor eigen reke ning te bouwen en te beproeven het zonder de bazen te doen. Tot deze conclusie was de ver gadering reeds gekomen, toen een der bazen be loofde een poging te doen om een bijeenkomst vau patroons tot staud te brengen eu daariD be rustte ineD, maar verzocht nadrukkelijk voor 't einde dezer maand bericht te ontvaDgeo, hoe de patroons over de zaak dachteD. Blijkens eene advertentie in de N. H. Ct. is bij den boekhnudelaar D. Bolle te Rotterdam de bus, waarin geld werd verzameld voor eene weduwe met 7 kinderen, ontvreemd, en verzoekt de heer Bolle aan allen, die daarvoor gestort hebben, op gave er van te doen om hein in staat te stellen het bedrag aan de weduwe te vergoeden. Te Neeritter (Limburg) is de school op bevel der regeering gesloteneensdeels wegens de daar heerschende ziekte, anderdeels wegens de ondoel matigheid van 'i gebouw. Reeds is meu bezig met een plan voor een nieuw te bouwen schoollokaal. Het 21sle Algemeen Verslag van het Muntcol- lege over 1873 bevat o. a. het volgende: Sedert 1840 is telken jare gemiddeld 12 millioen gulden aan standpenningen en pasmunt voor Ne derland geslagen; iu 1870 klom de muntslag tot meer dan löü millioen, en in 1871 is het vroe ger bijkans ongekende cijfer van f 17,287.587.50 bereikt. DIT HET EEGEI.SCH. Vervolg De verschillende inrichtingen vau onderwijs, zijn, de eene boven de andere, in harmonische opklimming geplaatst. Wij beginnen met de scholen voor lager ouderwijs. „Primera Ense- »anza" niet inspecteurs voor ieder gewest, die in drie klasseu verdeeld zijn, naar den maatstaf hunner uitgebreidheid. Daartoe belmoren ook vele normaalscholen alsook die voor doofstommen en blinden. Daarop volgt de afdeeling middelbaar ouderwijs Negunda Ensenanza die institutos heeft duor het geneele Rijk,twee iu Madrid, achten veer tig iu de pioviucie-sledeu, van Alicante tot Za- tnora. Deze institutos provinciates de Segunda ense- "onza komen overeen met onze openbare middel bare scholen en strekken tot voorbereiding der joogebeden, dig voornemens zijn de universiteiten te bezoeken. De universiteiien van Spanje zijn tien in getal, die van Madrid (ook genoemd de universidad central), Barcelona, Granada, Oviedo, Salamanca, Santiago, Sevilla, Valencia, Vallado lid en Saragossa. Bij deze alle zijn de faculteiten wijsbegeerte eD letteren, exacte en physische wetenschappen, pbaruiacie, geneeskunde en rechts geleerdheid, terwijl Madrid, Oviedo, Salamanca. Santiago, Sevilla en Saragossa ook leerstoelen hebben voor de godgeleerdheid. Het stelsel dus schijnt volmaakt genoeg te zijn. Jammer, dat bij een zoo uitgebreid plan de bevolking in 't ge heel niet onderwezen wordt. De zeer groote meer derheid kan noch lezen, noch schrijven Wij hebben zelfs voorbeelden aangetroffen van rijke oude datnes, die haren naam niet konden schrij ven. De Spaansche vrouwen moet men in dit opzicht veel toegeven, want het is wel bekend, dat alle opvoediug vau het schoone geslacht lan gen tijd stelselinaiig door de kerk werd tegen, gegaqn, en tjoor hen, die met de kerk sympatlii- seeren, uog wordt tegengewerkt. Het hooger onderwijs is betrekkelijk niets beter dan het la ger. De ongelukkige adel werd van zijn beste kans beroofd, door bet eeuige jaren geleden bij de wet opheffen ^op liberale gronden) van de Seminarios Nobiles, waar gij althans een zekere tinctuur van algemeene kennis opdeden, hoofd zakelijk van de vaders Jezuïeten. De instituten en academiën hebben boveudien in Spanje geen overvloed van professoren, die op de hoogte van hunnen tijd zijn, na zotveel jaren van nationale onkunde; terwijl langen tijd door godsdienstige dweepciij buitenlaudsche hoogleorareii werden uitgesloten, en liet algemeen vourooideel hen nog steeds uitsluit. Vandaar, dat de professoren inde rechtsgeleerdheid klageu dat hunne studenten niet genoeg latiju verstaan; terwijl de genees kundige docenten onder wijs geven door verta lingen vau buitenlaudsche boeken, maar zelf niet genoegzaam op de hoogte zijn, om de theorie door praotijk op te helderen. Eenige van die academiën kuuneu Op zijn best haar hoofd boven water houden, en het is een feit, dat er in de laatste drie jaren ernstig quaestie vau is geweest, oin de beroemde hoogeschoul van Salamanca op te heffen, Derhalve zenden de meer belangsiel- teude Spanjaarden, die het betalen kunnen, hunne kinderen naar het buitenland ter voltooiing hun ner opvoeding. Dit kan echter slechts in zeer ge ringe male het loven der natie verbeteren, zoo Iqng niet eene geheele verandering van hel na tionale stelsel een ieder in staa( stelt kundighe den te verzamelen. Zeer veel goed zou het Spanje doen, als vreem delingen zich daar vestigden, even als wij iu En geland, in verschillende tijdperken onzer geschie denis, daaraan zooveel te danken hebben. De vreemdelingen, die lot dus verie zich in Spanje hebben nedergezet, waren hoofdzakelijk hande laars in weeldeartikelen, verkoopers van galan terieën enkrauierijëu, banketbakkeis, fabrikanten van zijden stoffen en inutsenmakers, paifumeurs, restauraieurs, en dei-gelijken. Deze in ikeu de vooruaams'e permanente kolonisten uil. De Brit- sclte emigrant heelt ruwer, harder, maar ook uuttiger werk te doen gehad. Hij was bet, die de spoorwegeu maakte, de locomotieven bestuurde, en op die wijze zijn eigen zaak bedierf door de inboorliugeu wijs te maken, die hem bij de eerste gelegenheid de beste onderkropen, door voor la ger dagloon te werken. Een Engelschuian, be kwaam iu het vak der machinerie, heeft langen tijd hoogu louueu iu Spanje verdiend, doelt be steedde die niet altijd even uultig en voorzichtig. Bij zekere gelegenheid, toen er eeu ijzeren brug gemaakt weid, werd bet noudig bevonden naar Engeland te zenden, eu van daar een reus ie iuiporieeien, alleen om zekere spijkers te kunnen indrijven. Men voorzag zich van een reus, en zon der onkosten te untzieu werd hij naar Spanje gebi acht. Wordt vervolgd).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1872 | | pagina 1