Zaterdag
12 October.
SPAïJE'S SOCIALE TOESTAND.
F. 3889.
A\ 1872.
STADS-BERICHTEN.
Feuilleton van het „Leidseh
Dagblad".
LE1DSCH
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 8 maandenƒ3.00.
Franco per post8.85.
Afzonderlijke Nommen0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTEVTIKN.
Voor iederen regelƒ0.15.
Grootere letten naar de plaatsraimte die x\j beslaan.
Ter Gemeente-Secretarie is in druk, tegen be
taling van 40 cents, verkrijgbaar bet Algemeen
Verslag van het verhandelde in dè sectiën van
den Gemeenteraad omtrent de begiooting dezer
gemeente voor 1873.
Lelden, 11 October.
Door den heer Kappeijne van de Coppello is op
het wetsontwerp nopens de tarieven van in-, uit
en doorvoer in Nederl. Indië een amendement
voorgesteld, strekkende oin de artikelen 3 en 4
te vervangen door een nieuw artikel, luidende:
„Op den uitvoer en den doorvoer worden geene
„recjiteu geheven."
Thans is in druk verscheneD, het, door den
Minister van Koloniën, onder dagteekening van
16 September jl. aan de Tweede Kamer aange
boden, bij art. 60 der Grondwet voorgeschreven
jaarlijkse!) verslag van het beheer der overzeesche
koloniën en bezittingen en van den staat waarin
zij zich bevinden.
Even als de laatste keeren bevat dit zeer uit
voerige verslag voor elke der hoofdgroepen Ne
derlandse!) Indië, Suriname en Curapao, de sta
tistiek over het afgeloopen jaar, met inededeelin-
gen welke zich aan het vorig verslag aansluiten
en loopen voor zooveel Nedferlandsch-lndië be
treft, tot den l&den Augustus jl., zoo niet iets
bijzonder meldenswaardigs, het opnemen van la
tere berichten wenschelijk heeft doen achten, en
wat de beide andere hoofdgroepen aangaat, tot
1'. Augustus te voren, terwijl later ontvangen be
richten daér bij noten zijn vermeld.
Als eerste bijlaag trelt men aau een tot dit
einde door de welwillendheid van den Oud-Gou-
verneur-Generaal van Nederlandsch-Indië, den
heer Mr. P. Mijer, verkregen overdruk van zijne
redevoering bij de overdracht van het bestuur
over die gewesten aan den legenwourdigen Land
voogd, uitgesproken, en het door Item gegeven
tol dus ver slechLs voor een klein gedeelte ter
kennis van het algemeen gekomen overzicht
van zijn bjarig beheer behelzende.
De Ned. Vereeoiging tot Afschaffing vau den
Sterken Drank heeft aan den Minister van Fi
nanciën een adres gericht, waariu, tot beteuge
ling van den drankverkoop, wordt aangedrongen
op verhooging van het patent der tappers, even
ais dit in andere lauden plaats gevonden heeft.
Zij wenscht een uiiuimum van f 25, met half-
jaarlijkscbe vooruitbetaling, en billijke verhooging
der andere klassen van drankpatenten. Al ver
mindert daardoor het aantal tapperijen (thans
35,112) op 20,000, dan zal het rijk daarvan nog
5 ton innen, in plaats van 3 ton, die thans, vol
gens verklaring van den voorgaunden Minister,
door de drankpatenlen wordt opgebracht.
Uit goede bron ontvangen wij het bericht, dat
het hoofdbestuur van het genootschap voor land
bouw en kruidkunde te Utrecht zich in Augustus
II. per adres geweud heeft tot den Minister van
BinneDl. Zaken met verzoek om ter meerdere
aanmoediging tot het ipenten van het vee tegeu
de longziekte dezen maatteggl in te voeren
Vergoeding van het verlies van vee, hetwelk door
een rijksveearts behoorlijk is ingeënt. Het hoofd
bestuur heeft hierdqor voldaan aan het door eenige
veehouders te kennen gegeven verlangen, welke
overtuigd zijn, dat die maatregel het beste middel
is om het vooroordeel tegen genoemde kunstbe
werking te doen verdwijnen.
Voorts is ons medegedeeld, dat genoemd hoofd
bestuur reeds sinds 2 jaren aan de bekende rijks
veeartsen in de prov. eene belooning heeft toege
wezen van 25 ets. voor elk stuk vee, dat door hen
is ingeënt, et) waarvan de bewijzen door een
daartoe verzocht en bekend persoon worden ge
geven, dat zulks u>et goede resultaten is geschied.
In het zuidelijke deel der prov. is door eenige
voorname rijksveeartsen met goed gevolg van die
uitloving gebruik gemaakt; daar werkt dat mid
del ter aanbeveling der inenting, volgens ons ver
strekte berichten, dan ook zeer goed. LandbCt.)
Volgens Eugelsche bladen zal H|, M.de Koningin
te Londen haar intrek nemen in Claridgc-hotel.
Gisterochtend heeft Z. K. H. Prins Hendrik
der Nederlanden den Koninklijken grafkelder te
Delft bezocht.
HH. MM. de Koning en deKoninginen Z. K. H.
Prins Frederik hebben voor eenige exemplaren
ingeteekend op het werkje Dientje van 'l Veer,
door J. E. Slingervoet Rainondt.
Z. M. de Koning heeft ingeteekend op een door
den heer A. H. van CleefI, te Amersfoort, uit te
geven Gedenkboek der kampeering in de legerplaats bij
Milligen, in Augustus en September 1872 en reminis-
cens aan vorige kampeeringen aldaar, behelzende de
namen van alle opper-, hoofd- en verdere officie
ren, i) ie aan de kampeering deelnamen, de indee-
ling, de voornaamste kamp-evenementen, manoen-
vres, enz.
Gisteren zijn te 's-Gravenhage geëxamineerd
19 candidate)) voor de acte van hoofdonderwijzer.
3 trokken zich terug; afgewezen zijn 4; toegela
ten 12, zijnde de heeren: W. Brouwer, J. Brcvée,
P. Beyer, K. van Bellen, A. Doelemau, P. J. Heij-
mans, W. Haaring, J. van Rhijn, C. M. Sluiters,
L. van Weel en C. G. Weminerslager.
De Burgemeester en Wethouders der gemeente
Alkemade brengen ter kennis van belanghebben
den, dat, wegens het plaatsen van het ijzeren
beweegbare gedeelte der brug over de Ringvaart
vau den Haarleinmerineerpolder, bij Nieuwe We
tering, gemeente Alkemade, de scheepvaart aldaar
zal zijn gestremd op Dinsdag den 15 dezer.
Z. M. de Koning van Pruisen heefi, op voor
dracht van zijne gemalin, het kruis van verdien
sten voor vrouwen en jonkvrouwen verleend aan
de dames J. 11. Koetz, te Amsterdam, R. Karsten
en M, A. R. Karsten, te Utrecht.
De commissie voor de Rijnvaart, die volgens
de Rijnvaartacte van 1869 niet meer gehouden
is, de schepen van de schippers die den Rijn be-
varen, te doen nazien, heeft echter goedgevonden
-in het belang van den handel, certificaten van
bevinding der schepen af te geven. Zoowel voor
de veiligheid van inladers als assuradeuren is'
deze maatregel van belang.
The Creole, een dagblad dat te Georgetown (De-
merara) het licht ziet; maakt met veel lof mel
ding van onzen landgenoot Dr. van Coppenaal,
■die zich te Georgetown heeft neergezet, voorna
melijk met het doel om lijders aan lepra te be
handelen. Dr. Coppenaal heeft van deze ziekte
eene speciale studie gemaakt en verschillende
lijders herstelden onder zijne behandeling van
eene ziekte, de treurigste en afzichtelijkste waar
door de menseh kan worden aangetast.
Net is bekend, dat het getaL vacaturen bij de
Hervormde kerk plus minus 100 meer bedraagt
da,n het aantal beschikbare candidaten. Toch heb
ben 12 moderne, Herv. predikanten gesolliciteerd
naar de predikants-vacature, welke bij de Remon-
strantsche gemeente te Delft bestaat.
Onder de 142 sterfgevallen, die in de afgeloopen
maand Augustus te Zwolle, Deventer en Kampen
plaats hadden, waren 55 gevallen van kinderen
beneden het jaar, die meest allen overleden aan
d'arrhaea, volgeus het oordeel der geneeskundigen
door het gebruik vpn melk van zieke koeien ver
oorzaakt.
Een 22jarige boerenknecht was aangeklaagd
dat hij een veldwachter had v'erworid.'De baas
\an bekl. had den veldwachter om adsistentie
gedurende den nacht verzocht, daar zijü knecht
hem met een mes vervolgde. Bij de komst van
den veldwachter was bekl. verdwenen eii wérd
na lang zoeken op een zolder gevonden, waar hij
zich, waarschijnlijk uit vrees voor de k'oinst der
politie, aan een touw had opgehangen. Onmiddel
lijk afgesneden, werd hij, nadat men té vergeefs
beproefd had de levensgeesten op te wekken,
oedergelegd, waarna men zich verwijderde, ten
einde geneeskundige, hulp in te roepen. Terug
komende was het vermeende lijk verdwenen efi
bekl. werd eerst den volgenden dag, na ijverig
opsporen, op den hooiberg frischen gezond terug
gevonden. Nadat hij met behulp van touwen'van
die. plaats was neergelaten, werd de veldwachter
verwond door een mes dat bekl. in de hand
hield. Het bleek ter terechtzitting niet dat die
verwouding met opzet zou zijn geschied,, zoodat
bekl. werd vrijgesproken.
Door het Provinciaal Gerechtshof in Overijsel
is eene gehuwde vrouw, wegeus het wegnemen
van drie turven, schuldig verklaard aan diefstal
bij nacht in een bewoond huis, en te dier zake
veroordeeld tot eene cellulaire gevangenistraf voor
den tijd van 45 dagen.
In de vorige week kreeg een landbouwer te
Pietersbierum een brandbrief, waarin hem werd
gelast t 200 bij zekeren boom neder te leggen.
De ontvanger van den brief stoorde zich niet aan
het dreigement; doch nu kwam 'er een tweede
brief, en daar het onzen landbouwer nu toch
wat al (e kras begon te worden, stelde hij den
burgemeester in kentiis Piet de zaak. Thans werd
besloten om 'een zak, üiet met geld, maar met
schelpen gevuld, op de aangeduide plaats neder
te legden en ihmiddels döor vier veldwachters
een oog in het zeil te doen houden. Dit ge
schiedde, de persoon' in quaestie verscheen
Oök, dneh zoodra zich de veldwachters vertoon
den, koos hij het hazehpad, De politiè hem na -
de vluchteling over eene plabk het pad op; een
der veldwachters struikelde iü de haast of door
toedoen van den vluchteling, althans hij geraakte
te water; de drie kameraden hielden hem en in
middels had de brandbriefschrijver de gelegen
heid om te ontkomen.
Uit Brielle wordt aan de N. R. Ct gemeld
Met zekerheid kunnen wij melden dat voor den
schoonen hengst de Draver (toebehoorende aan den
heer L. Buys te Abbenbroek), welke op de onlangs
gehouden tentoonstelling te 's-Gravenhage den
2deu prijs behaalde, niettemin door een kenner
de kapitale som van 2500 is geboden, welk bod
de eigenaar echter niet aannam.
De Staals-courant behelst het Kon. besluit van
dén 24sten September 1872, tot vaststelling van
een reglement van politie voor het kanaal door
Walcheren van Veere tot Middelburg.^
De Minister van Marine brengt ter kennis van
"belanghebbenden, dat ten gevolge van het uitbre
ken dér'cholera te Gefle aan de Bothnische golf,
in Zweden, de toepassing van quarantaine-maat
regelen is bevolen ten aanzien van alle binnen
vallende schepen, die na dén 30stëh Augustus jl.
■die plaats hebben verlaten.
De Minister van Financiën herinnert de belang
hebbenden aan de in de Staatscourant van den
28sten Juni jl. geplaatste aankondiging omtreDt
een in de maand November a. s. te houden ver
gelijkend onderzoek van adspiranten voor de be
trekking van surnumerair bij hel vak der poste
rijen; en dat zy, die daaraan wenschen deel te
pemen, zich vóór den Isten November a. s., bij
een op zegel geschreven request, tot den Minister
behooren te wenden.
Dé luitenant ter-zee der 1ste klasse J. A. Wal
deck, behoorende tot de rol van Zr. Ms. wacht
schip te Hellevoetsluis, wordt met den 16den
dezer op non-activiteit gesteld.
Z. M. heeft den heer H. J. KnoucnbcUqpuii'uw
benoeind als directeur van wege den handel bij
hét vrij entrepót Ie Dordrecht.
1 Z.'M. heeft benoemd: tot pres. der arr.-rechtb.
te Amersfoort Mr. S. J. A. van Walcliren, thans
TJIT HET ENGELSCH.
[Vervolg.)
Eene uitmuntende bepaling is het, dat zij, die
het verkiezen, lezen en schrijven kunnen lqeren.
Promotie uit de laagste rangen is niet ongewoon
bij de linieregimenten, en in de laa(ste jaren is
dit toegenomen. Het politieke karakter van de
militaire loopbaan is gunstig voor de opklimming
mu eerzuchtige onderofficieren, die met de offi
cieren de gevaren en belooningen van de kazerne-
intrigues deelen. En vandaar, dat men in Spanje
vaak officieren ontmoet, die noch opvoeding, noch
fatsoenlijke manieren bezitten. Echter wordt in
Spanje gemeenzaamheid tusschen officieren en
hunne minderen streng tegengegaau, en heeft
daar dan ook nooit wortel kunnen vatten, zooals
io het Fransche leger.
Spanje is altijd geregeerd geworden door Kruis
en Zwaard, Crux en Espada. De priester
heeft de ziel,, de soldaat het lichaam bestuurd
vau den door de zon verbranden inwoner van
dit door de zon verschroeide land. Wijzeideo
reeds, dat de Spaansche geestelijkheid niet meer
is, wat zij geweest is. Niet dat wij in het iniust
veronderstellen, zoo als lichtgeloovige oude'
dames, die zendelingen vetmesten dat de Span
jaarden op het punt zouden staan, om Protes
tantse!) te worden, althans in de eerbiedwaardige
beteekenis van dien algemeenen naam. Het
ware protestantisme toch is niet maar alleen eene
negatie, maar bouwt voort op zijne eigene over
tuiging tegenover een geloof, dat het verlaat,
en kenüis, ontwikkeling, en onafhankelijkheid vun
karakter behooren ondei zijne onmisbare hoe
danigheden. Wij beweren alleen, dat de Spaan
sche kerk zwakker is, dan voorheen, eu uit
iedere revolutie, die sedert 1808 heeft plaats ge
had, steeds verzwakt is te voorschiju gekomen.
De besie maatstaf voor de uiacht dier kerk, is de
eenvoudige vraag, in hoever ketters meer of
minder geduld worden. Kunnen zjj in vrede
hunne godsdienstoefeningen houden Kunnen zij
op betamelijke wijze hunne dooden begraven?
Bij elke der moderne omwentelingen en daaruit
voortvloeiende grondwetten, is op deze beide pun
ten steeds iets gewonnen, tot dat wij Engelsohen
ten laatste, (sedert 1868), ons in bijna even groote
godsdienstvrijheid verheugen, als wij zetven aan
do Rooinsch Oatholieken te Gibraltar reeds bij
den vrede van Utrecht toestonden en waarborg
den 1 Het schijnt wel nog twijfelachtig te zijn of
wij kerken mogen bouWen; maar wij kunnen
althans den dienst verrichten in een „Kerk-kamer,"
open voor het publiek, met veel meer zekerheid,
dan iu de dagen toen wij op niets konden steü-
nen, dan op den toevalligen goeden Inim van een
kapitein-generaal.
Voorts zijn er reeds „Protestantsche scholen,"
van verschillende gezindhedeh voor het onderwijs
aan Spaansche kinderen, in Madrid, Servilla,
Barcelona en andere steden, en de Protestantsche
zendeling, wel verre van aan vervolging bloot te
slaaB, is thans een welvarend persoon, die rus
tig kan eten eu drinken, 1 te 1 midden van zijn
(meestal talrijk) gezin.
Imusschen beslaat er wel éenig gevaar, dat de
neiging tot proselieten-makerij, van de minst be
schaafde dezer heeren; den eên of 'a'ndereti lijd
eene reactie kan teweeg' brengen. Vandaar
ook, de onlangs in werking getreden maatregel',
om de kerkraden te seculariseëreo, waarbij be
paald-is, dat'elk kerkhof eene afgezonderde plaats
zal bevatten voor hen, die buiten de gemeenschap
,der kerk sterven. Het was toch reéds dikwijls
uioeielijk geblekeu hen te begraven, die door het
bezoeken der Protestantsche scholen hun recht
óp de genademiddelen der kerk verbeurd bad-
deu. De geestelijkheid is genoodzaakt zich hier
aan te onderwerpen, doch doet'zulks zeer tegen
wil en dank.
Een bevelschrift, bij voorbeeld van den bis
schop van Barcelona, behelst de bepaling, dat die
afgezonderde plek door een muur moet worden
afgescheiden, dat op dien grond geen „geloovige"
mag begraven zyn of dat alsdan de daar begra-
veti lijken der geloovigen eerst moeten worden
opgegravendat er een afzonderlijke ingang moet
zijn, waarop geen teeken of opschritt mag ge
vonden worden, dat een afgescheiden godsdienst
aanduidt.
Dit alles is nu meest spijtigheid, maar bewijst
duidelijk, hoezeer de macht der Spaansche kerk
sedert drie jaren verminderd is. Een andere groote
nederlaag voor het geestelijk gezag is de instel
ling van het burgerlijk huwelijk. Gemengde hu
welijken tusschen Catholieken en Protestanten
heeft de kerk in Spanje nooit toegestaan. Die
kerk eischt de bekeering van een Protestant al
vorens eene Catholieke vrouw te kunnen huwen,
lia'ar de Spaansche vrouwen beginnen nu voor
zich zeiven 'te denken en te handelen, en hebben
reeds dikwijls getoond tevreden te zijn met da