Woensdag 9 October. ISPMJE'S SOCIALE TOESTAND. N°. 3886. A». - 4874. Feuilleton van liet „Leidscli Dagblad", LEIDSCH PRIJS DEZER COURANT. Voor Leiden per 8 maandenƒ8.00. Franco per post3.85. Afzonderlijke Nommeran 0.05. Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen, uitgegeven. PRIJS DER ADVERTKNTIEN. Voor Inltm regel/O.ll. Grootere letten naar de plaataroimte dk Welaan. STADS-BE RICH TEN. f Ter Gemeente-Secretarie is in druk, tegen be taling van 30 cents, verkrijgbaar het rapport der (Commissie van Financiën op de begrooting dezer "ge/neente, voor den dienst van 1873. Lelden, 8 October. Na een kort debat heeft de Tweede Kanier gisteren de wet, waarbij aan de beide dochters van wijlen Mr. J. R. Thorbecke een pensioen ten laste van den Staat wordt verzekerd, ten bedrage van 4000 's jaars en levenslang, met 52 tegen 4 stemmen aangenomen. Deze uitkomst is niet onverwacht; wij durfden van de conservatieven in de Kamer geen een stemmig bewijs vun sympathie voor dit huldeblijk verwachten, waartegen het Haagsche Dagblad zich herhaaldelijk tnet zooveel felheid heeft verzet en waarvan de politieke zijde nog gisteren het onder werp van een artikel in het conservatief orgaan heeft uitgemaakt. De vereerders van het Dagblad ia de Kamer mochten hun orgaan toch niet ge heel alleen laten staan. Wat ons echter getroffen heeft, is de wijze, waarop de wet door de heeren Nierstrasz en van Loon is bestreden. De eerste nam het natuurlijk voor de conservatieven wier leider, de heer Heemskerk Az., Diet bij de discussie tegenwoordig was op; de tweede brak een lans voor de zaak der christelijk-historische richting. Beide redevoeringen wemelden van loffelijke betuigingen voor den overleden staatsmanmaar de heer Nierstrasz zag in de wet of liever in de considerans de strekking, om zijn geest verwanten voor dit dilemma te plaatsen: verloo chening van eigen beginselen of den schijn op zich te laden van nog dó. 's mans dood, een voor Thorbecke onaangename daad te verrichten. Het spreekt van zelf dat de heer Nierstrasz het laatste ver boven het eerste verkoos, vooral nadat de heer Geertseura verklaard had dat de regeering geen wijziging in de considerans zou brengen. Zou hier de schijn wel bedrogen hebben? De heer van Loon, die zich, met zijn christe lijk-historische medeleden vóór de wet verklaarde, protesteerde ook al tegen de considerans en be toogde dat de heer Thorbecke, wel verre van aan het laud en de dynastie diensten te hebben bewezen, door zijn politiek geen nut voor beiden had gesticht, ook al had hij, met ongewonen ijver, toewijdiDg en opoffering van zijn eigen belang, voor zijn land gearbeid en 25 jaren aan het roer van 's lauds zaken gestaan. Wij betreuren het dat de regeering gemeend heeft dit onderwerp niet tot een punt van be raadslaging te kunnen maken. Het had anders vvèl de moeite geloond om, ééns voor goed, een uitspraak nit te lokken, waardoor ongetwijfeld de stelling van den heer van Loon door de over- groote meerderheid der Kamerzouzijn veroordeeld. Dit is evenwel toch geschied, nu de 56 leden, in de zitting tegenwoordig volgens deo heer Nierstrasz: voor een deel zelfs, met verloochening hunner eigen beginselen bijna eenparig den ontslapen staatsman een cerezuil hebben opge richt, door aan den staat op te dragen de ver dere verzorging van Thorbecke's dochteren, als eeD nationale erkenning van's mans onwaardeer bare diensten, aan Laud en Vorstenhuis be wezen. De vier tegenstemmers: de heeren Wintgens, Kien, Taets van Amerougen Leidens vertegen woordiger en Nierstrasz, hebben zich ver dienstelijk gemaaktjegens het Haagsche Dag blad, dat dan ook gisteravond een warme betui ging van erkentelijkheid Uèhelsde aan die zelf standige en moedige mannen de laatste vier getrouwen der /nationale" partijl Zonderling genoeg zwaait het Dagblad ook lüf toe aan de 23 leden der Kamer, die óf den moed hunner overtuiging niet hebben gehad of de ge legenheid misten roud eD open voor die overtui ging uit te komen. De oplossing van dit vreemdsoortig verheerlijken der Volksvertegenwoordigers, die den courage de leur opinion missen, ligt waarschijnlijk hierin, dat ook de president—commissaris van het Haagsche Dagblad zich heeft schuil gehouden. Wij wenschen, van onze zijde, hulde te doen aan de onafhankelijkheid en de onpartijdigheid, waarvan dé heeren van Lynden, Hoffman, van Reenen, van der Does de Willebois, Luyben, Heydenrijck, 's Jacob, van Wassenaer, Haffmans, v. SijpesteyD, Arnoldts, v. Lood en v. Vöorthuyseu het bewijs hebben geleverd. Ook zij waren, bij Thorbecke's leven in meer dere of mindere mate tegenstanders van de door hem gevolgde staatkunde. Maar nu het er op aan komt te erkennen dat de groote staatsman ods Land en ons Vorstenhuis gewichtige en langdu rige diensten heeft bewezen diensten, waarvan zelfs het nageslacht nog de heerlijke vruchten zal plukken, nu wijkt, althans in hun hart, alle partijschap en doet zich de stem der eerlijkheid bij hen luid geooeg hooren om alle onedele po gingen tot onderdrukking van het algemeen gevoel van erkentelijkheid vruchteloos te doen blijven. Zij allen hebben voor de Dotatiewet gestemd. Zierikzee; A. Teske en Mej. Anna Jans, beiden niet vermeld. In de eerste helft der maand September zijn aan het postkantoor alhier de volgende brieven ontvangen, die, wegens onbekendheid der adres santen, niet aan hun adres zijD bezorgd kunnen worden C. J. Alers, J. J. Dorsman, H. Smit, E. Putte, W. van der Lugt Zoon, J. de Klerck Comp., D. van der Horn, en Palter,allen te Amsterdam J. Vreeswijk eD Mevr. Voorschoot, beiden te Arn hem; B. Tromp, te Breda; Maria van Ginkel en L. van Leeuwen, beiden te 's-Gravenhage; P. de Wit.adresG.Bloetjes,te Krommenie; HelenadeOs, te Leiden; D. Verwer, te Leiderdorp; Rotteveel, te Lith; Mina de Koning, te Nieuwer-Ainstel D. J. Zwindstra, te Oudehorn; L. Holswilder, Hendriks en T. Zitman, allen te Rotterdam; Wed. Vrossen, te Soeteruieer; F. F. Steenberghe, te Trèves; Rootvoet, te Voorburg; P. de Mey, te Bij de heden gehouden verkooping van Cokes op hei Raadhuis alhier van partijen van 10, 50 en 100 hectoliters, waren de hoogste inschrijvin gen ƒ5,60; 27; ƒ55; en de laagste 5,30; 26,50 en 55. Met zeer veel ingenomenheid zagen wij gister avond Fiammina opvoeren en wij houden ons ver zekerd dat al de aanwezigen, ofschoon niet groot in getal, zeer voldaan den schouwburg verlieten. De heer Valois heeft ons werkelijk een genot vollen avond verschaft. Fiammina is de vrouw van den kunstschilder Lambert, aan wien zij een zoon schonk; op het oogenblik der handeling van het stuk, heeft zij eveuwel reeds tien jaren in onge oorloofde betrekking gestaan met lord Dudley, pair van Engeland, die deswege echter minder schuldig was dan zij. Als Italiaansche zangeres toch, vond zij in de opera bij haar optreden steeds den meesten lof, doch, vergat bij de tooneelbe- slommeriDgen inet haar echtgeuoot ook baar zoon en verwierp de liefde niet van oen door haar gaven betooverden Engelschman. Lambert daar entegen schilderde steeds voor den broode en zorgde voor de opvoeding van zijn zoon, dien bij werkelijk liefhad. Fiammina bezoekt nu op zeke ren dag, met een opera-gezelschap, de stad waar Lambert wooDt; iedereen dweept met de godde lijke stem van die vrouw en dus ook Henri Lambert, die Diet weet dat het zijn moeder is. Hij ontdekt dat evenwel en overtuigd van haar schuldig gedrag tegenover zijn vader eD hem zelf wil hij met lord Dudley duelleeren. Hij ontmoet ztjDe moeder, 9preekt haar toe, maar blijft daarbij koud, tot zoolang het gevoel van kinderlijke liefde nog in hem ontwaakt en hij besluit middelen te beproeven om eeoe verzoening tot stand te bren gen tusschen Fiammina en zijn vader. Die ver- zoeuing blijkt evenwel onmogelijk; de schilder Lambert wil daarvan niets hooren, maar toch vergunt hij zijn zoon te zeggen, dat hij zijn moeder alles vergeeft. Het is waar, Daniel Lambert kon bijDa niet anders handelen en toch was het ons pijnlijk Fiammina in hare schuld te zien voortleven; wij hadden zoo gaarne een poging aangewend gezien om haar op het rechte spoor terug te brengen. Doch niets van dien aard gebeurde en daardoor heeft het stuk voor ons wel iets onbevredigends. Over het algemeen waren de vertooners zeer goed op hun plaats. N°. 66 is een zeer onschuldig zangspel, dat door het drietal vertooners keurig werd uitge voerd; rollen als die van Frantz, een Tyroler straatzanger, kunnen gerust aan den vertoODér, die de rol vervulde, worden toevertrouwd. De inhoud van het stukje is zeer eenvoudig. Franlz heeft een lot iu de loterij. Op n°. 66 valt de hoogste prijs, hij is in de tneening dat hij dat nommer heeft, doch ongelukkig is het n". 991 Wij hopen dat bij dergelijke goede voorstel lingen de schouwburg voortaan beter bezet moge zijD. Dr. F. Hessel heeft bij den uitgever L; van Giffen te Groningen een werkje uitgegeven, waarop wij gaarne de aandacht vestigen.1 Het is de vertaling van een rapport, op last vbd het Engelsch Lagerhuis uitgebracht door den heer Netten Radcliffe, over de cholera in Europa, en waarin op zeer duidelijke wijze den oorsprong en de laatste verspreiding der cholera wordt na gegaan eu beschreven. Zoowel voor deskundigen als leeken kan dit werkje van nut zijn. Gisteren zijn te 's-Graveohage voor het' lager onderwijs geëxamineerd 6 candidates voor de gymnastiek. Afgewezen 2, toegelaten 4, zijude de heeren H. J. Burgmans, C. Colpa, J. Gijls wijk en A. W. Klaas. Een onderwijzeres voor de gymna stiek heeft zich teruggetrokken. Voorts is gisteren het examen der candidaat-hoofdonderwijxers aan gevangen. De Tweede Kamer heeft gisteren deo heer A. P. van Eyk benoemd tot hairén1 adsistent- of hulp bibliothecaris. Met uitbreiding van het daaromtrent bepaalde in het programma van béi~ëxainen tot toelating bij de stafschool, heeft de Minister van Oorlog bepaald: 1'. dat de door de adspiranten bij het examen over te leggen teekeningeD niet ouder mogén zijn dan twee jaren en dat aan bandtee- keningen naar de natuur een hoogére waarde zal worden toegekend dan aan teekeniogeu Daar voorbeelden; 2'. dat aan de adspiranten, die zulks mochten verlangen, vrijstelling zal worden ver leend van het 'bijwonen van exercitiën en ver dere oefeningen, van en met deD dag dat bij het corps aanschrijving wordt ontvangeD, dat zij tot het examen zullen worden toegelaten, tot na afloop van dat examen. Bij Kod. besluit van 22 September jl. is be paald, dat aan de officieren van de landmacht, tot het houden van dienstpaarden gerechtigd, of aan wie, in het belang van deo dienst, Rijkspaar den worden verstrekt, wanneer zij op dienstrei zen hun paarden moeten medevoeren, zonder daar van gednrende de reis als transportmiddel gebruik te kunnen maken, de kosten voor het vervoer dier paarden kunnen worden vergoed, mits het mede voeren dier paarden ten koste van het Rijk hij den lastbrief bevolen of op de declaratie goedge keurd worde. In verband met de in-dienst-stelling van de cellulaire gevangenis te Rotterdam, waardoor een groot aantal cellen beschikbaar komt, is bij Kon. besluit van den 30sten Augustus jl., bepaald dal, te rekenen van den lsten October k., de ver oordeelden tot eenzame opsluiting vooir één jaar eo daarboven huDne straf ih de cellulaire gevan genis te Rotterdam, Amsterdam of Utrecht zullen ondergaan. uit het engelsch. De vreemdeling, die een van de ex-souvereins- I goudstukken de isabelino,in handen krijgt en daarop hare ex-Majesteit ziet aangeduid als //Koningin der Spaniën," begrijpt niet altijd, hoe waar die ouderwetsche titel is. De Erigelsehe schrijver Ford had hem kuDnen terechtwijzen, in dat be wonderenswaardige werk, dat een beter titel verdiende dan dien van Handboek, waarin hij zegt dat de historische provinciën verdeeld werden in navolging der Frausche departementen. Maar sedert Ford's laatste uitgave zijn reeds zestien jaren verloopen, en de historische provinciën zijn n°S dezelfde, en ten spijt van spoorwegen, nog roeer van elkander onderscheiden, zoo politiek, als moreel, dan ooit in eenig ander koninkrijk het geval was; de verdeeling in departementen heeft hoegenaamd niets gedaaD, om de eenheid te bevorderen. Weinige Engelschen weten, dat zelfs iD Frankrijk nog ua de groote omwenteling, provinciën zooals Languedoc genoegzame onaf hankelijkheid behouden haddeD, om hare eigene (bela8lingen te regelen, eu dat eene der oorzaken, die eindelijk het Zuiden met het Noorden ver eenzelvigde, de inval in Frankrijk was, door Wellington, aan het einde van den oorlog iD het schiereiland. Maar toch was lang vóór dien lijd in het wezeu der zaak, Frankrijk een goed gesloten geheel een voorrecht, door haren vijand en bewonderaar, Frederik den Groote, vaak in het licht gisteld. Sp.tnje daarentegen is tot op den huidigen dag eerder eene aaneen schakeling van provinciën, dan wel een konink rijk, zooals de laatste revolutie nog bewezen heeft. Een Andalusiër bij voorbeeld is in Cata- lonië evenzeer een vreemdeling, als een Engelsch man terwijl de Castiliaan den Andalusiër be schouwt als een lichtzinnig, onbeduidend wezen, en den Cataloniër als een lompen boer. Het oude onderscheid in de taal blijft met verwonderlijke koppigheid bestaan, na eeuwenoude eeDheid Jd naam. Baskië onder aDderen staat geheel op zichzelf en geen Spanjaard uit audere streken zou er aanspraak op maken, noch moeite toe willen doen, om die taal te verstaan, maar de tongvallen van Latijnschen oorsprong munten steeds uit door wederzijdsche onbegrijpelijkheid. De Andalusiërs, waarop Mooren en Gipsy's zoo veel invloed hebben uitgeoefend, spreken een hun aangeboren grappige brabbeltaal, en in een stijl, die deD Spanjaarden vaD de eene zee tot de andere Diet verstaan. De Cataloniërs, zelfs in Barcelona, kunnen op hunne beurt evenmin verstaan wor den als Franschen of Italianen. De tongval in Valencia is evenmin Catalonisch als Andalusisch, terwijl in alle provinciën, behalve in Castilië zelf, het Castiliaansch wel de taal is van het Hof, de Regeering en de letterkunde, maar zelfs door de hoogere klassen niet gemakkelijk en zuiver gesproken wordt. De taal echter is niet het eenige dat de provinciën onderscheidt. De karakters zijn al even zoo verschillend als de tongvallen. De Castiliaan is een ernstig deftig heer, die treurt over (ie dwaasheden dezer eeuw, en de rampen die Frankrijk getroffen hebben beschouwt als een noodzakelijk gevolg vao de lichtzinnigheid der Franschen. Hij is de vertegenwoordiger, op eene treurig verminderde schaal, van die oude Hidalgo's, die onze voorvaderen, in den tijd van KoDingin Elisabeth, als bet ideaal van eeD Don aanmerkten. Als hij zijne zonderlingheden over drijft, en bovendien nog een pedant is, wordt hij de „Don Adriano de Armado", een fantastisch Spanjaard uit Loves Labour Loet'. Er zyu nog in de tegenwoordige Cortes sprekers geweest, ver waand en bespottelijk genoeg, om even als ge melde edelman te spreken van „het posterieur van dezen dag," hetgeen de oobeschaalde menigte gewoonlijk Doemt namiddag of avond. Intussclien wordt de Castiliaan door alle Spanjaarden geëer biedigd. Hij ia steeds, te midden van bet alte nteen verval, eene soort van vertegenwoordiger der natie, en de ijdelsle provinciaal, dien de re volutie Daar de Cortes heeft gezonden, aarzelt om zijn onbeschaafd accent aan een Castiliaansch oor te doen hooren. De Andalusiër daarente gen is slim en levendig van aard, gezelliger dan de meesle Spanjaarden, en veel ondernemender en speculatiever in den haDdel. Flinke Anda- lusische handelaars zenden hunne zonen naar Oscott of Stoneyhurst, om eene goede opvoeding te krijgen, terwijl eene familie in CataloDië al tevreden is, als hare jeugdige leden in Engeland of Duitsobland zooveel van de moderne lalen opdoen, als bun in bet magazijn of aan deD les te pas komt. (Wordt vervolgd.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1872 | | pagina 1