Woensdag
9 October.
ISPMJE'S SOCIALE TOESTAND.
N°. 3886.
A». - 4874.
Feuilleton van liet „Leidscli
Dagblad",
LEIDSCH
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 8 maandenƒ8.00.
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommeran 0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTKNTIEN.
Voor Inltm regel/O.ll.
Grootere letten naar de plaataroimte dk Welaan.
STADS-BE RICH TEN.
f
Ter Gemeente-Secretarie is in druk, tegen be
taling van 30 cents, verkrijgbaar het rapport der
(Commissie van Financiën op de begrooting dezer
"ge/neente, voor den dienst van 1873.
Lelden, 8 October.
Na een kort debat heeft de Tweede Kanier
gisteren de wet, waarbij aan de beide dochters
van wijlen Mr. J. R. Thorbecke een pensioen ten
laste van den Staat wordt verzekerd, ten bedrage
van 4000 's jaars en levenslang, met 52 tegen
4 stemmen aangenomen.
Deze uitkomst is niet onverwacht; wij durfden
van de conservatieven in de Kamer geen een
stemmig bewijs vun sympathie voor dit huldeblijk
verwachten, waartegen het Haagsche Dagblad zich
herhaaldelijk tnet zooveel felheid heeft verzet en
waarvan de politieke zijde nog gisteren het onder
werp van een artikel in het conservatief orgaan
heeft uitgemaakt. De vereerders van het Dagblad
ia de Kamer mochten hun orgaan toch niet ge
heel alleen laten staan.
Wat ons echter getroffen heeft, is de wijze,
waarop de wet door de heeren Nierstrasz en van
Loon is bestreden. De eerste nam het natuurlijk
voor de conservatieven wier leider, de heer
Heemskerk Az., Diet bij de discussie tegenwoordig
was op; de tweede brak een lans voor de zaak
der christelijk-historische richting.
Beide redevoeringen wemelden van loffelijke
betuigingen voor den overleden staatsmanmaar
de heer Nierstrasz zag in de wet of liever in
de considerans de strekking, om zijn geest
verwanten voor dit dilemma te plaatsen: verloo
chening van eigen beginselen of den schijn op
zich te laden van nog dó. 's mans dood, een voor
Thorbecke onaangename daad te verrichten.
Het spreekt van zelf dat de heer Nierstrasz
het laatste ver boven het eerste verkoos, vooral
nadat de heer Geertseura verklaard had dat de
regeering geen wijziging in de considerans zou
brengen. Zou hier de schijn wel bedrogen hebben?
De heer van Loon, die zich, met zijn christe
lijk-historische medeleden vóór de wet verklaarde,
protesteerde ook al tegen de considerans en be
toogde dat de heer Thorbecke, wel verre van
aan het laud en de dynastie diensten te hebben
bewezen, door zijn politiek geen nut voor beiden
had gesticht, ook al had hij, met ongewonen ijver,
toewijdiDg en opoffering van zijn eigen belang,
voor zijn land gearbeid en 25 jaren aan het roer
van 's lauds zaken gestaan.
Wij betreuren het dat de regeering gemeend
heeft dit onderwerp niet tot een punt van be
raadslaging te kunnen maken. Het had anders
vvèl de moeite geloond om, ééns voor goed, een
uitspraak nit te lokken, waardoor ongetwijfeld
de stelling van den heer van Loon door de over-
groote meerderheid der Kamerzouzijn veroordeeld.
Dit is evenwel toch geschied, nu de 56 leden,
in de zitting tegenwoordig volgens deo heer
Nierstrasz: voor een deel zelfs, met verloochening
hunner eigen beginselen bijna eenparig den
ontslapen staatsman een cerezuil hebben opge
richt, door aan den staat op te dragen de ver
dere verzorging van Thorbecke's dochteren, als
eeD nationale erkenning van's mans onwaardeer
bare diensten, aan Laud en Vorstenhuis be
wezen.
De vier tegenstemmers: de heeren Wintgens,
Kien, Taets van Amerougen Leidens vertegen
woordiger en Nierstrasz, hebben zich ver
dienstelijk gemaaktjegens het Haagsche Dag
blad, dat dan ook gisteravond een warme betui
ging van erkentelijkheid Uèhelsde aan die zelf
standige en moedige mannen de laatste vier
getrouwen der /nationale" partijl
Zonderling genoeg zwaait het Dagblad ook lüf
toe aan de 23 leden der Kamer, die óf den moed
hunner overtuiging niet hebben gehad of de ge
legenheid misten roud eD open voor die overtui
ging uit te komen.
De oplossing van dit vreemdsoortig verheerlijken
der Volksvertegenwoordigers, die den courage de
leur opinion missen, ligt waarschijnlijk hierin, dat
ook de president—commissaris van het Haagsche
Dagblad zich heeft schuil gehouden.
Wij wenschen, van onze zijde, hulde te doen
aan de onafhankelijkheid en de onpartijdigheid,
waarvan dé heeren van Lynden, Hoffman, van
Reenen, van der Does de Willebois, Luyben,
Heydenrijck, 's Jacob, van Wassenaer, Haffmans,
v. SijpesteyD, Arnoldts, v. Lood en v. Vöorthuyseu
het bewijs hebben geleverd.
Ook zij waren, bij Thorbecke's leven in meer
dere of mindere mate tegenstanders van de door
hem gevolgde staatkunde. Maar nu het er op aan
komt te erkennen dat de groote staatsman ods
Land en ons Vorstenhuis gewichtige en langdu
rige diensten heeft bewezen diensten, waarvan
zelfs het nageslacht nog de heerlijke vruchten zal
plukken, nu wijkt, althans in hun hart, alle
partijschap en doet zich de stem der eerlijkheid
bij hen luid geooeg hooren om alle onedele po
gingen tot onderdrukking van het algemeen gevoel
van erkentelijkheid vruchteloos te doen blijven.
Zij allen hebben voor de Dotatiewet gestemd.
Zierikzee; A. Teske en Mej. Anna Jans, beiden
niet vermeld.
In de eerste helft der maand September zijn
aan het postkantoor alhier de volgende brieven
ontvangen, die, wegens onbekendheid der adres
santen, niet aan hun adres zijD bezorgd kunnen
worden
C. J. Alers, J. J. Dorsman, H. Smit, E. Putte,
W. van der Lugt Zoon, J. de Klerck Comp.,
D. van der Horn, en Palter,allen te Amsterdam
J. Vreeswijk eD Mevr. Voorschoot, beiden te Arn
hem; B. Tromp, te Breda; Maria van Ginkel en
L. van Leeuwen, beiden te 's-Gravenhage; P. de
Wit.adresG.Bloetjes,te Krommenie; HelenadeOs,
te Leiden; D. Verwer, te Leiderdorp; Rotteveel,
te Lith; Mina de Koning, te Nieuwer-Ainstel
D. J. Zwindstra, te Oudehorn; L. Holswilder,
Hendriks en T. Zitman, allen te Rotterdam; Wed.
Vrossen, te Soeteruieer; F. F. Steenberghe, te
Trèves; Rootvoet, te Voorburg; P. de Mey, te
Bij de heden gehouden verkooping van Cokes
op hei Raadhuis alhier van partijen van 10, 50
en 100 hectoliters, waren de hoogste inschrijvin
gen ƒ5,60; 27; ƒ55; en de laagste 5,30; 26,50
en 55.
Met zeer veel ingenomenheid zagen wij gister
avond Fiammina opvoeren en wij houden ons ver
zekerd dat al de aanwezigen, ofschoon niet groot
in getal, zeer voldaan den schouwburg verlieten.
De heer Valois heeft ons werkelijk een genot
vollen avond verschaft. Fiammina is de vrouw van
den kunstschilder Lambert, aan wien zij een zoon
schonk; op het oogenblik der handeling van het
stuk, heeft zij eveuwel reeds tien jaren in onge
oorloofde betrekking gestaan met lord Dudley,
pair van Engeland, die deswege echter minder
schuldig was dan zij. Als Italiaansche zangeres
toch, vond zij in de opera bij haar optreden steeds
den meesten lof, doch, vergat bij de tooneelbe-
slommeriDgen inet haar echtgeuoot ook baar zoon
en verwierp de liefde niet van oen door haar
gaven betooverden Engelschman. Lambert daar
entegen schilderde steeds voor den broode en
zorgde voor de opvoeding van zijn zoon, dien bij
werkelijk liefhad. Fiammina bezoekt nu op zeke
ren dag, met een opera-gezelschap, de stad waar
Lambert wooDt; iedereen dweept met de godde
lijke stem van die vrouw en dus ook Henri
Lambert, die Diet weet dat het zijn moeder is.
Hij ontdekt dat evenwel en overtuigd van haar
schuldig gedrag tegenover zijn vader eD hem zelf
wil hij met lord Dudley duelleeren. Hij ontmoet
ztjDe moeder, 9preekt haar toe, maar blijft daarbij
koud, tot zoolang het gevoel van kinderlijke liefde
nog in hem ontwaakt en hij besluit middelen te
beproeven om eeoe verzoening tot stand te bren
gen tusschen Fiammina en zijn vader. Die ver-
zoeuing blijkt evenwel onmogelijk; de schilder
Lambert wil daarvan niets hooren, maar toch
vergunt hij zijn zoon te zeggen, dat hij zijn
moeder alles vergeeft.
Het is waar, Daniel Lambert kon bijDa niet
anders handelen en toch was het ons pijnlijk
Fiammina in hare schuld te zien voortleven; wij
hadden zoo gaarne een poging aangewend gezien
om haar op het rechte spoor terug te brengen.
Doch niets van dien aard gebeurde en daardoor
heeft het stuk voor ons wel iets onbevredigends.
Over het algemeen waren de vertooners zeer
goed op hun plaats.
N°. 66 is een zeer onschuldig zangspel, dat
door het drietal vertooners keurig werd uitge
voerd; rollen als die van Frantz, een Tyroler
straatzanger, kunnen gerust aan den vertoODér,
die de rol vervulde, worden toevertrouwd. De
inhoud van het stukje is zeer eenvoudig. Franlz
heeft een lot iu de loterij. Op n°. 66 valt de
hoogste prijs, hij is in de tneening dat hij dat
nommer heeft, doch ongelukkig is het n". 991
Wij hopen dat bij dergelijke goede voorstel
lingen de schouwburg voortaan beter bezet
moge zijD.
Dr. F. Hessel heeft bij den uitgever L; van
Giffen te Groningen een werkje uitgegeven,
waarop wij gaarne de aandacht vestigen.1 Het is
de vertaling van een rapport, op last vbd het
Engelsch Lagerhuis uitgebracht door den heer
Netten Radcliffe, over de cholera in Europa, en
waarin op zeer duidelijke wijze den oorsprong
en de laatste verspreiding der cholera wordt na
gegaan eu beschreven. Zoowel voor deskundigen
als leeken kan dit werkje van nut zijn.
Gisteren zijn te 's-Graveohage voor het' lager
onderwijs geëxamineerd 6 candidates voor de
gymnastiek. Afgewezen 2, toegelaten 4, zijude de
heeren H. J. Burgmans, C. Colpa, J. Gijls wijk en
A. W. Klaas. Een onderwijzeres voor de gymna
stiek heeft zich teruggetrokken. Voorts is gisteren
het examen der candidaat-hoofdonderwijxers aan
gevangen.
De Tweede Kamer heeft gisteren deo heer A.
P. van Eyk benoemd tot hairén1 adsistent- of hulp
bibliothecaris.
Met uitbreiding van het daaromtrent bepaalde
in het programma van béi~ëxainen tot toelating
bij de stafschool, heeft de Minister van Oorlog
bepaald: 1'. dat de door de adspiranten bij het
examen over te leggen teekeningeD niet ouder
mogén zijn dan twee jaren en dat aan bandtee-
keningen naar de natuur een hoogére waarde
zal worden toegekend dan aan teekeniogeu Daar
voorbeelden; 2'. dat aan de adspiranten, die zulks
mochten verlangen, vrijstelling zal worden ver
leend van het 'bijwonen van exercitiën en ver
dere oefeningen, van en met deD dag dat bij
het corps aanschrijving wordt ontvangeD, dat zij
tot het examen zullen worden toegelaten, tot
na afloop van dat examen.
Bij Kod. besluit van 22 September jl. is be
paald, dat aan de officieren van de landmacht,
tot het houden van dienstpaarden gerechtigd, of
aan wie, in het belang van deo dienst, Rijkspaar
den worden verstrekt, wanneer zij op dienstrei
zen hun paarden moeten medevoeren, zonder daar
van gednrende de reis als transportmiddel gebruik
te kunnen maken, de kosten voor het vervoer dier
paarden kunnen worden vergoed, mits het mede
voeren dier paarden ten koste van het Rijk hij
den lastbrief bevolen of op de declaratie goedge
keurd worde.
In verband met de in-dienst-stelling van de
cellulaire gevangenis te Rotterdam, waardoor een
groot aantal cellen beschikbaar komt, is bij Kon.
besluit van den 30sten Augustus jl., bepaald dal,
te rekenen van den lsten October k., de ver
oordeelden tot eenzame opsluiting vooir één jaar
eo daarboven huDne straf ih de cellulaire gevan
genis te Rotterdam, Amsterdam of Utrecht zullen
ondergaan.
uit het engelsch.
De vreemdeling, die een van de ex-souvereins-
I goudstukken de isabelino,in handen krijgt en daarop
hare ex-Majesteit ziet aangeduid als //Koningin
der Spaniën," begrijpt niet altijd, hoe waar die
ouderwetsche titel is. De Erigelsehe schrijver
Ford had hem kuDnen terechtwijzen, in dat be
wonderenswaardige werk, dat een beter titel
verdiende dan dien van Handboek, waarin hij zegt
dat de historische provinciën verdeeld werden in
navolging der Frausche departementen. Maar
sedert Ford's laatste uitgave zijn reeds zestien
jaren verloopen, en de historische provinciën zijn
n°S dezelfde, en ten spijt van spoorwegen, nog
roeer van elkander onderscheiden, zoo politiek,
als moreel, dan ooit in eenig ander koninkrijk
het geval was; de verdeeling in departementen
heeft hoegenaamd niets gedaaD, om de eenheid
te bevorderen. Weinige Engelschen weten, dat
zelfs iD Frankrijk nog ua de groote omwenteling,
provinciën zooals Languedoc genoegzame onaf
hankelijkheid behouden haddeD, om hare eigene
(bela8lingen te regelen, eu dat eene der oorzaken,
die eindelijk het Zuiden met het Noorden ver
eenzelvigde, de inval in Frankrijk was, door
Wellington, aan het einde van den oorlog iD het
schiereiland. Maar toch was lang vóór dien
lijd in het wezeu der zaak, Frankrijk een goed
gesloten geheel een voorrecht, door haren
vijand en bewonderaar, Frederik den Groote,
vaak in het licht gisteld. Sp.tnje daarentegen
is tot op den huidigen dag eerder eene aaneen
schakeling van provinciën, dan wel een konink
rijk, zooals de laatste revolutie nog bewezen
heeft. Een Andalusiër bij voorbeeld is in Cata-
lonië evenzeer een vreemdeling, als een Engelsch
man terwijl de Castiliaan den Andalusiër be
schouwt als een lichtzinnig, onbeduidend wezen,
en den Cataloniër als een lompen boer. Het oude
onderscheid in de taal blijft met verwonderlijke
koppigheid bestaan, na eeuwenoude eeDheid Jd
naam. Baskië onder aDderen staat geheel op
zichzelf en geen Spanjaard uit audere streken
zou er aanspraak op maken, noch moeite toe
willen doen, om die taal te verstaan, maar de
tongvallen van Latijnschen oorsprong munten
steeds uit door wederzijdsche onbegrijpelijkheid.
De Andalusiërs, waarop Mooren en Gipsy's zoo
veel invloed hebben uitgeoefend, spreken een hun
aangeboren grappige brabbeltaal, en in een stijl,
die deD Spanjaarden vaD de eene zee tot de andere
Diet verstaan. De Cataloniërs, zelfs in Barcelona,
kunnen op hunne beurt evenmin verstaan wor
den als Franschen of Italianen. De tongval in
Valencia is evenmin Catalonisch als Andalusisch,
terwijl in alle provinciën, behalve in Castilië
zelf, het Castiliaansch wel de taal is van het Hof,
de Regeering en de letterkunde, maar zelfs door
de hoogere klassen niet gemakkelijk en zuiver
gesproken wordt. De taal echter is niet het eenige
dat de provinciën onderscheidt. De karakters zijn
al even zoo verschillend als de tongvallen. De
Castiliaan is een ernstig deftig heer, die treurt
over (ie dwaasheden dezer eeuw, en de rampen
die Frankrijk getroffen hebben beschouwt als
een noodzakelijk gevolg vao de lichtzinnigheid
der Franschen. Hij is de vertegenwoordiger,
op eene treurig verminderde schaal, van die oude
Hidalgo's, die onze voorvaderen, in den tijd van
KoDingin Elisabeth, als bet ideaal van eeD Don
aanmerkten. Als hij zijne zonderlingheden over
drijft, en bovendien nog een pedant is, wordt hij
de „Don Adriano de Armado", een fantastisch
Spanjaard uit Loves Labour Loet'. Er zyu nog in
de tegenwoordige Cortes sprekers geweest, ver
waand en bespottelijk genoeg, om even als ge
melde edelman te spreken van „het posterieur
van dezen dag," hetgeen de oobeschaalde menigte
gewoonlijk Doemt namiddag of avond. Intussclien
wordt de Castiliaan door alle Spanjaarden geëer
biedigd. Hij ia steeds, te midden van bet alte
nteen verval, eene soort van vertegenwoordiger
der natie, en de ijdelsle provinciaal, dien de re
volutie Daar de Cortes heeft gezonden, aarzelt om
zijn onbeschaafd accent aan een Castiliaansch
oor te doen hooren. De Andalusiër daarente
gen is slim en levendig van aard, gezelliger dan
de meesle Spanjaarden, en veel ondernemender
en speculatiever in den haDdel. Flinke Anda-
lusische handelaars zenden hunne zonen naar
Oscott of Stoneyhurst, om eene goede opvoeding
te krijgen, terwijl eene familie in CataloDië al
tevreden is, als hare jeugdige leden in Engeland
of Duitsobland zooveel van de moderne lalen
opdoen, als bun in bet magazijn of aan deD les
te pas komt.
(Wordt vervolgd.)