r. 3858.
Vrijdag
A°. 1872.
6 September.
STADS-BE RICH TEN.
Feuilleton van het „Leidsch
Dagblad".
SCHBTSBI UIT EMELAID.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT.
Voor] Leiden per 3 "maandenƒ8.00.
Franco fper po9t,8.85.
Afzonderlijks No mm enn 0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVKRTENTIEN.
Voor iederen regel/"0.15.
Grootere letten naar de plaatsruimte die «ij beslaan.
PATEWTB t. AOBW.
De BURGEMEESTER, Hoofd van het Gemeente
bestuur van Leiden, doet te weten, dat de inge
vulde patentbladen, over het dienstjaar 1872 en 1873,
voor de Wijken 5, 6, 7, 8 en 9, bij het College van
Zetters, in eene der vertrekken van het Raadhuis dezer
gemeente, verkrijgbaar zijn, dagelijks van des middags
twaalf tot twee uren en wel tot enmetden7den
September eerstkomende, terwijl na het verstrijken
vau dien tijd de onafgehaalde patentbladen van die
wijken aan de deurwaarders der directe belastingen
alhier, ter uitreiking moeten worden afgegeven, die,
voor hunne moeite, mogen eischen tien cents zon
der meer.
En wordt deze door plaatsing in de Leidsche Cou
Laat afgekondigd.
De Burgemeester voornoemd,
v. D. BRANDELBR.
Leiden, 31 Augustus 1872.
De BURGEMEESTER van LEIDEN doet te
weten dat, ten gevolge der jaarlijksche aftreding van
de leden der vaste commission, door den Gemeente
raad voor dit jaar uit zijn midden zijn benoemd de
volgende leden, als:
a. Voor de Commissie vnn Fabricage:
de H.H. J. I. VAN WENSEN en
J. SEELIG,
van welke Commissie de wethouder H. P. C.
STOPEELS Voorzitter is;
b. Voor de Commissie van Financiën:
de H.H. Mr. J. T. BUTS, Voorzitter,
H. C. HARTEVELT en
A. H. EIGE.UAN;
c. Voor de Commissie, belast met hel ontwerpen van
en herzien der plaatselijke verordeningen, tegen wier
overtreding straf is bedreigd:
de H.H. Mr. J. VAN OUTEREN en
Mr. R. Th. BYLEVELD,
van welke Commissie de Burgemeester Voorzitter is
en d. Voor de Commissie, belast met het ontwerpen
ran en herzien der plaatselijke verordeningen betreffende
de huishouding der gemeente
de H.H. Prof. J. GOUDSMIT, Voorzitter,
H. C. HARTEVELT en
Mr. C. COCK.
En wordt deze door plaatsing in de Leidsche
Courant afgekondigd.
De Burgemeester voornoemd,
v. d. BRANDELER.
Leiden, 5 September 1872.
Lelden, 5 September.
Heden is door Burgemeester en Wethouders op
liet Raadhuis alhier aanbesteed Het bouwen van
een Taplokaal ten dienste van het Liernur-stelsel,
aannemer de heer J. C. Tom, te 's-Gravenhage,
voor f 2349, (aangehouden)het leveren en plaat
sen der benoodigde ijzerwerken enz, tot stationaire
exploitatie van de Liernur-rioleering, aannemer
J. van der Drift, smid alhier, voor f 1987het
reinigen van de Langebrug, aannemer J. W. Fi-
lippo, rioolruimer alhier, voor f 1.
Wij vernemen dat de majoor de Man en kapi
tein Alewijn, beiden van de artillerie, de oefe
ningen van de gekampeerde Duitsche legertroepen
voor de driq Keizers, zullen bijwonen. Hoofdoffi
cieren van bijna alle mogendheden zullen hierbij
tegenwoordig zijn.
naak het fkansch van
II. T JE_
Naar men ons nader mededeelt is de prijs bij
den roei- en zeilwedstrijd te Amsterdam gewon
nen door een boeier, toebehoorende aan den heer
E. J. Hoos alhier, en bevaren door diens zoon,
den heer P. H. Hoos EJz.
IX.
Een tochtje naar Schotland.
(Vervolg.)
Heldere glasruiten, schoone vloeren, koperen
denrkDoppen, bloemen aan de ramen; de armoe
digste woningen zijn netjes gewit. Goed gekleede
dames, heeren keurig gecostumeerd loopen over
straat. Men heeft kunstwerken willen hebben
Ionische zuilen, zuiver gothisch, en anderen ar-
chitecturalen opschik van pacotille, die ten minste
blijk geven van zoeken Daar beter, van goeden
wil. Het land is blijkbaar slecht; de industrie,
orde, spaarzaamheid, arbeidzaamheid der bewo
ners doen hier alles. Welk een contrast met het
Naar uien verneemt, zullen op 1 November
a. s. bij de stafschool te Breda worden gedeta
cheerd vier van de zeven officieren, die het
examen hiertoe onlangs hebben afgelegd, en wel
een officier der infanterie, een der genie en twee
der artillerie. Niet geplaatst zijn een artillerist
en twee infanteristen.
Heden als gisteren, zegt het Vaderland. De Inter
nationale blijft voor oningewijdeu ontoegankelijk.
De quaestie van al- ot niet-toelating van enkele
afgevaardigden, bet onderzoek der geloofsbrieven
en de daarmede in verband slaande punten geven
zooveel stof tol discussie, dat men zelfs nog niet
gekomen is tot de verkiezing van een definitief
bureel. Nog altijd blijft van den Abeele voorzitter.
Aan onzen verslaggever was dan ook weder de
zelfde ontvangst als de vorige dagen beschoren;
alleen gunde men hem een kijkje iu de zaal.
Daar zaten ze allen eendrachtelijk en broederlijk
bijeen, sommigen iu hemdsmouwen, daar de
temperatuur alles behalve frisch was, andereD in
nonchalante houding hun papieren doorsnuffelende,
weder andereu in druk gesprek gewikkeld. De
zaal zelf is niet zeer sierlijk ingericht. De tafels
zijn niet eens uiet bet overdrachtelijke groene
kleed bedekt. Op de tribune, die men langs een
smal trapje aan den iügang bereikt, zitten de
leden der Internationale die geen afgevaardigden
zijn. Daar zal ook de plaats der journalisten zijn,
wanneer de vergaderingen openbaar zullen zijn.
Als een bewijs hoeveel moeite men heeft om
het over de betwiste punten eens te worden,
kunnen wij melden, dat over de al- of niet-
geldigheid van één geloofsbrief ruim twee en
een half uur werd gediscussieerd, zonder dat men
tot een afdoend resultaat kwam.
Wat de afgevaardigden betrelt, inen ziet ze
weinig buiten de buurten waar zij hun verblijf
hebben genomen. Enkelen hunner bezoeken de
koffiehuizen op de Kalvermarkt; ook in het Café
Frangais gebruikten eenigen hunner zeer vreed
zaam een bartversterkiug. In de Lombardstraat
wordt bet nieuwsgierige publiek dagelijks klei
ner. Hedeuinorgen was het aantal vrouwen en
kinderen tot een paar dozijn verminderd.
120 fabrikanten en eigenaars van fabrieken in
het vak van ijzer- en andere metaalwerken te
Berlijn hebben eenparig besloten aan den eisch
der werklieden om het loon met 20 pCt. te ver-
hoogen niet te voldoeD.
Daar de werkstaking was uitgegaan van de
ijzerfabriek Pflüg, zou uit de boeken dezer onder
neming bewezen worden, dat de eisch niet toe
gegeven kan worden en dat de werklieden in
die fabriek slechts 10 uren daags werken en veel
hooger bezoldigd worden dan een paar jaren ge
leden, toen zij 11 en meer uren daags moesten
arbeiden.
Dit stuk zal in de werkplaatsen aangeplakt
worden, terwijl de fabrikanten nog besloten heb
ben, als er in hunne fabrieken gelden voor de
werkstakende arbeiders worden ingezameld, daar
aan door nader te bepalen middelen een einde
te maken.
Eindelijk werd een commissie benoemd om de
oprichting eener vereenigiDg van fabrikanten in
ijzer en andere metalen te Berlijn en omstrekeo
voor te bereiden, ten einde zich krachtig te kun
nen verzetten tegen alle overmatige eiscben van
werklieden in geval van arbeidstaking.
Indien de vereeniging verklaart, dat er geen
voldoende grond voor een werkstaking bestaat, zal
geen lid der vereeuiging een der arbeidstakers in
dienst mogen nemen, vóórdat er vier weken na
de bervattiDg van het werk verloopen zijn.
Voor het gieten der nieuwe klok van den Dom
te Keulen, die 500 centenaars moet wegen en uit
door den Duilscben keizer ten geschenke gegeven
veroverde Fransche kanonnen gegoten zal worden,
zijn 22 inschrijvingen ingekomen, voor het meeren-
deel uit Daitschland, maar ook uit Oostenrijk, uit
Italië en zelfs uit Fraukrijk. Aanvankelijk is het
bericht in omloop gebracht, dat de klok binnen
de muren van Keulen zou moeten gegoten wor
den, omdat de poorten der stad te nauw zouden
zijn om de klok binnen te voeren. Dit bericht
echter schijnt niet juist te zijn; wel daarentegen
moet de vraag te berde gebraebt en nog niet be
slist zijn, of een spoorwagen en de spoorweg
bruggen, welke de klok zou moeten passeeren,
iu staat zijn om bet gewicht der klok te dragen
Men vermoedt, dat het door deze en dergelijke
onderhandelingen met de bij de zaak betrokken
gieterijen nog wel twee maanden duren zal, voor
dat men tot het gieten der klok kan overgaan.
Z. M. heeft aan V. A. Just de ia Paisières, eer
vol ontslagen griffier der Provinciale Staten van
Zuid-Holland, verleend een pensioen ten laste
van den Staat ten bedrage van f 2000 's jaars
Z. M. beeft benoemd tot plaatsvervangend kan
tonrechter te Asten J. Bluyssen, fabrikant aldaar
en lid der Provinciale Staten van Noord-Brabant.
Z. Al. heeft goedgevonden, te rekenen van den
lsten November aanstaande, in zijn rang over
te plaatsen bij den generalen staf, den kapitein
K. Eland, van bet corps ingenieurs, uiineurs en
sappeurs.
li I IN IN ld IN 1V IS 1
Amsterdam, 3 September. Gisteren werd voor
het Proviuciaal Gerechtshof alhier een aanvang
gemaakt met de behandeling der geruchtmakende,
op Dinsdag 13 Augustus II. uitgestelde, strafzaak
tegen A. en J. J. V., beschuldigd de eersie van
het 221 maal, de tweede van het 220 maal plegen
van valschheid in een geschrift van koophandel,
door hel in onderling overleg valschelijk onder
teekenen met de namen vud handelaars uit ver
schillende deelen van het land, van doorgaans
bij hunne firma gedomicilieerde promessen, als
mede van het eveuzoo met een valsche handtee-
kening onderteekenen van een enkelen wissel
en beiden van het 219 maal desbewust gebruik
maken van die valsche stukken, door ze, wat het
grootste deel daarvan betreft, te doen discontee-
ren door de Nederlandsche Bank, wat enkele
aangaat door andere credietinstellingen.
4 September. Heden werd voor het Provin
ciaal Gerechtshof alhier de behandeling dezer zaak
voortgezet. 73 getuigen ziju gehoord, wier ver
klaring grootendeels liep over de niet-echtheid
van haudteekeningen. Morgenochtend voortzetting.
Alsdan worden de voornaamste getuigen gehoord.
Vklsen, 3 September. Aan de kanaalwerkeu
onder deze gemeente had Maandag-avond het
volgende ongeval plaats: Een arbeider aan die
werken, op een in beweging zijnden trein wil
lende springen, bad het ongeluk er onder te ge
raken. Vijf wagens reden over hem heen. De
ongelukkige was dadelijk een lijk. Hij laat eene
vrouw met vier kinderen na.
'6-Gravenhaoe, 4 September. Hedennamiddag
te drie .uren werd op bet bouwterrein in de Suma-
trastraat door den heer J. A. Potter de eersie
steen gelegd van een reeks arbeiderswoningen,
die daar door de Nederlandsche Nationale Vereeniging
van Werklieden zullen worden gebouwd. Een groot
aantal belangstellenden benevens de leden der
Vereeniging waren op het terrein aanwezig. Onder
de eersten merkten wij op den heer Commissaris
des Konings Mr. Fock, eenige leden van de Tweede
Kamer en de Wethouders benevens enkele Raads
leden der residentie. De president, Mr. Beth,
opende de plechtigheid inet een uitgebreide rede,
die vooral tot strekking had de werklieden te
waarschuwen tegen de Internationale, eene vereeni
ging die in alles moest worden afgekeurd, behalve
in het beginsel „verbetering van het lot des
werkmans." Juist dit beginsel maakte de Interna
tionale zoo geducht. Verder deelde de president
mede dat alle leden van het Vorstelijk Huis (de
Koning en Prins Hendrik per telegram) te kennen
hadden gegeven tot hun leedwezen de plechtig
heid niet te kunnen bijwonen. Ook de Prins van
Oranje had voor de uitnoodiging om den eersten
steen te leggen moeten bedaDkeD. Door den lieer
J. A. Potter werd daarna met eenige toepasse
lijke woorden de eerste steen (van marmer met
de letters J. A. P. er op gegrift) gelegd, boven op
een looden doos, waarin de oorkonde is besloten.
Door den heer Hanselman, den secretaris, en den
president werd verder nog het woord gevoerd
waarop de aanwezigen de eerewijn werd aange
boden. Alenigmaal weergalmden talrijkeen krach
tige hoera's uit honderden rnaunenkeelen, en hief
het hoornmuziekcorps de volksliederen en fanfares
aan, die de aangename stemming verhoogden.
Na afloop der plechtigheid werd aan alle leden
der VereenigiDg door eenige belangstellende per
sonen, in de werkloods die op het terrein gebouwd
is, een diner aangeboden. De loods was toepas
selijk versierd, zoo ook het terrein, waar op de
vier hoeken aan gewiuipelde staken de woorden
Arbeid, Godsdienst, Orde, Vlijt, prijkten.
s-Geavenhage, 5 September. De plechtigheid,
die gisteren in de Sumatrastraat alhier plaats had,
«•oorkomen van eeu kleiDe stad aan de kusten
der Middellandsche zee; verwaarloosd is het er en
vuil, en de kleine burger leeft er als een worm
in een vermolmden balk!
Ik breng een week door in de omstreken bij
een vriend. Bijna al de cottages zijn goed onder
houden of opgeknapt. De kleine pachthoeven, de
boerenhutten zijn met kamperfoelie omlijst en
hebben een tuin vol bloeieude rozen. Wel is
waar hebben die te lage huizen dikwijls alleen
een rez-de-ebnussée eu Zijn ze smal, omdat de
bouwstoffen duur zijn. Wel is waar wordt om
de koude het bed 's winters slecht gelucht door
het iu een stevige bedstee op zijn kant te zetten.
Maar die ongemakken van grond en klimaat zijn
den meD6ch eeu prikkel geweest. Overal, iu de
minste cottages, vindt men boeken, in de eerste
plaats den bijbel, verder eenige levensbeschrij
vingen, reizen, hygiënische raadgevingen, hand
leidingen voor bet visschen, verhandelingen over
den landbouw, van acht tot dertig boekdeeleu.
Bijna alle Schotscbe boeren kunnen lezen, en
schrijven ook. Mijn gastheer en zijne vrouw
geven al de oude vrouwijes en jooge meisjes de
haDd en zeggen mij eveneens te doenzij zijn
volstrekt niet verlegen. Elke boer voelt zich mees
ster in zijn huis, vrij, naar het geestelijke en
tijdelijke, zelf met de zorg voor zijn geluk beiast,
wat hem een natuurlijke waardigheid geeft. De
rijken en de gentlemen verschansen zich niet,
noch houden zich achteraf, uit wantrouweD, weer
zin of egoïsme, zooals in Frankrijk; zij houden
openbare lezingen, zij brengen allerlei tot stand.
De een heeft een kerk laten bouwen, de ander
een brug van ijzerdraad; bij een opschrift ver
zoekt hij „er stapvoets over te rijden." De muur
van zijn park is slechts tweevoet hoog; een ieder
mag er ingaan, alleeu is het verboden er iets te
beschadigen.
Tusschen Keith eu Aberdeeu tref ik een
goedkoopen trein aan, waarvan de waggons
meer dau vol ziju. Al die menschen gaan
naar eene godsdienstige meeting, eene stich
telijke en gemoedelijke Protestanlsche vergade
ring, een revival waarbij vele beroemde predikers
zullen spreken. De menigte is zoo talrijk, dat
men per telegraphische dépêche eenige waggons
rnoet aanvragen; en toch zitten in vele wagens
de meisjes op de knieën der mannen. Mijn buur
man zegt dat er twintig duizend personen bijeen
zullen zijn, waarvan enkelen van 50 a 60 mijlen
ver komen. Zoo lang de trein stilstaat heffen de
vrouwen, ernstig en met overtuiging, een psalm
aande godsdienstige muziek is hier altijd ern
stig en zacht, en heeft mij steeds aange
naam aangedaan. De waggons zijn van de derde
klasse en die er mee rertrekkeu winkeliers, werk
lieden, landbouwers, allen gekleed zooals onze
kleine burgerij; nette, dikwijls nieuwe, grijze of
bruine lakeusche jassen levendige en schrandere
physiooomieëo bet ras is wakkerder, kloeker
dan in Engeland. Het zijn rnanneu van de volks
klasse, maar blijkbaar meer ontwikkeld dau onze
dorpelingen.
In het logement, een temperance-hotel, vind
ik op de tafel van de vrouw des huizes, onder
vele zedelijke romans en vrome boeken, een apo
logetische verhandeling ten gunste van de revi
vals. Daarin worden de uitroepen, het iu zwijm
vallen en andere hartstochtelijke uitbarstingen
gerechtvaardigd.
„In de uitgelezenste kringen gebeurt het dat
„een moeder, een vader bij het terugzien vau
„een zoon, dien zij verloren waanden, het uit—
„scbreeuvven en flauw vallen van vreugde, ter-
wijl niemand hunne verrukking ongepast vindt;
„hoeveel te meer voegt dan die verrukking aan
„de ziel, die zich eensklaps voelt gered en vrij
gekocht door de genade!" In de courant die er
ligt trekt een clergymau tegen Walter Scott te
velde, oindat deze door zijne romans een blaam
geworpen heeft op de covenanters.
Wordt vervolgd).
