DE VICTORIA REGIA,
16 Juli.
-3813.
Dinsdag
A°. 1872.
feuilleton van het „Leidsch
Dagblad".
I
EEDSCH
teller-J
f*.0O a/1
Duiveatx,
«I- /7.O0,
1 stuks
0- V«,
74 stuki
DAGBLAD.
PRIJS DEZER- COURANT.
50a/' ^OOP ^ie^en P61 3 maandenƒ3.00.
- Hamel, P« P°st3'86"
agere) - Afxonderlyke n 0-05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Voor iederen regel/"0.15.
Grootere letten naar de plaatsruimte die zy beslaan.
taks ij
en WETHOUDERS van
3oo3a° STADS-B ERICH TEN
"•I. per(,i,
1.80
BURGEMEESTER
2 /OjEIDEK,
I-eren -.Gezien de adressen van: a. Petbüs Kol.DKRtfAN
li per, wonende binnen deze gemeente, waarbij hij
irgonnin
vraagt tot het plaatsen van een kuipers-
koorsteen in zijne werkplaats op de Hoogewoerd
177; b. Jokax Conbad Timmebmann, fabrikant
'in stoomwerktuigen, wonende alhier, daarbij ver-
Gdiekende om in zijn werkhuis in de Kaarsemakers-
raat ii°. 3 een ournuis te mogen doen plaatsen,
)t het smelten van koper;
Gelet op art. 4 van het Koninklijk besluit van
1 Januari 1824 Staatsblad n°. 19)
Doen te weten, dat tot het hooren der eigenaars
n bewoners van de naast bijgelegene en belendende
anden, ,ten opzichte der informatiën de commodo el
ncommodo, door Burgemeester en Wethouders zal
rorden gevaceerd op bet Raadhuis dezer Gemeente,
p Donderdag den lSden Juli aanstaande, 's voor-
liddags te elf uren; zullende de belanghebbenden
erplicht zijn hunne bezwaren tegen die verzoeken op
■ien tijd in te brengen, terwijl, bij verzuim daarvan,
"ij gehouden zullen worden zich tegen de inwilliging
"net te hebben verzet.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
STOFFELS, Weth., loco-Burgemeester.
E. KIST, Secretaris.
- Leiden, 15 Juli 1872.
Lelden, ló Juli.
Het Dagblad van Zuid-Holland heeft beweerd dat
Prof. Buys in het Juninummer van de Gids heeft
"betoogd, „dat de liberalen geen beginselen heb-
„ben, nooit een programma hebben gehad en dus
„alle reclit verbeurd hebben om regeering te zijn,
„zoolang zij niet geworden zullen zijn wat zij
„nog nimmer zijn geweest."
Het blad veinsde bevreemding dat het Leidsch
-Dagblad na zulk een uitspraak nog van de moge
lijkheid kon gewagen, dat het nieuw liberaal
bewind geestdrift zou kunueu opwekken.
Wij beweerden dat dergelijke bevreemding al
leen daaruit kon voortspruiten, dat het artikel
"van Prof. Buys trouweloos uit zijD verband ge-
rukt en verkeerd was voorgesteld.
Op zijn beurt vraagt het Haagsch Dagblad: „Geef
biervoor de bewijzen
Bewijzen? Welnu, wij kunneu volstaan met
eene verwijzing naar het bewuste Gids-nummer.
Daaruit zal men ontwaren dat de brokstukken
die het Dagblad in zijn artikel „Wa( nu" en in
- andere politieke beschouwingen heeft aangehaald
in gansch een ander verband voorkomen, dan de
strekking en bedoeling van de toelichtingen, die
- het Dagblad daaraan liet voorafgaan. Wij verhe-
len volstrekt niet, dat Prof. Buys een harde les
aan de liberale partij gegeven, al het inconse-
- queDte heeft doen uitkomen van de verwerping
der hervormingsvoorstellen op financieel gebied,
het eerste artikel op het pTOgrainma der liberale
- partij.
Heeft hij daarom, al keurde hij de hebbelijk-
heid af van programma's te maken (een verwijt
dat meer nog de conservatieven trof, en zelfs
met voorbeeldenvan conservatieve politiekers
werd opgehelderd,) het liberaal program, waarop
- belastinghervorming, census, rechterlijke organi
satie enz. voorkomen, veroordeeld? Immers het
tegendeel is waar.
Waar heeft Prof. Buys er van gesproken dat
de liberalen geen beginselen hebben
Soms in dat gedeelte van bet artikel, waarin
bij verklaart dat; al zijne politieke sympathieën
aan de groote liberale partij behooren, of daar
waar Schr. aangaf, waarin de liberale partij wel
homogeen handelt?
Waar staat in het gansche artikel, niet alleen
naar den letter, maar naar den geest, dat de li
beralen het recht verbeurd hebben om regeering
te zijn
Soms daar waar Prof. Buys een ministerie ver
langt, nauw verbondeu aan de meerderheid der
Kamer?
Neen, de bekwame hnogleeraar heeft der libe
rale partij niet anders dan hare fouten aange
wezen en openhartig de oorzaken blootgelegd van
de bezwaren waarmede zij te kampen heeft om
nieuwe resultaten van het liberaal stelsel toe te
passen.
Noch de kracht der liberale beginselen, of het
vast geloof dat zij in Nederland de bovenhand
hebben, noch de onmacht der conservatieven,
of de beginselloosheid der conservatieve partij zijn
door hem in twijfel getrokken.
Hij heeft gehandeld als een onpartijdig man,
die niet blind is voor de gebreken, welke de partij,
die hij toegedaan is, aankleven, maar die juist
genezing verwacht door ze kordaat, eerlijk en
rond bloot te leggen
Men schrijft ons uit Brielle, dd. 14 Juli;
Onze anders zoo stille stad beleeft thans een
drukken tijd. Het is n.l. kermis en de marte
laarsfeesten zijn in vollen gang. Laat mij eerst
over die laatste spreken. Een korte herinnering
van hetgeen nu gevierd wordt, zal hier, geloof
ik, niet misplaatst zijn. Bekend is het, dat toen
de Watergeuzen den lsten April 1572 den Briel
veroverd hadden, vele atidere steden van de
Spanjaarden afvielen en de zijde des prinsen
kozen. De Watergeuzen deden veroveringstochten.
Zij verrasten, onder aanvoering van Marinus
Brand, Gorkuui. Doch de bezetting en met haar
de geestelijkheid, begaven zich in het goed ver
sterkte kasteel, in de hoop op ontzet uit Utrecht.
Dat ontzet kwam niet, en 't kasteel moest zich
overgeven. Een bepaalde voorwaarde was, dat
de geestelijken niet mishandeld zouden worden.
Toch geschiedde dit. Reeds te Gorkum werden
zij op alle mogelijke wijzen gesard. Eindelijk
liet Lumey ze opeischen. Zij werden naar Brielle
vervoerd en daar ondervraagd. Hun werd de keus
gelaten tusschen den dood of verandering van
godsdienst. Van de 21 geestelijken werden slechts
2 afvallig; de 19 andere bleven bij hun geloof
volharden en werden daarom den 9den Juli 1572
in eene schuur nabij Brielle opgehangen.
Eenige jaren geleden zijn de Gorknmsche mar
telaars heilig verklaard en sinds dien tijd komen
hier ieder jaar in Juli bedevaartgangers naar de
graveu dier martelaren. Deze zijn begraven op
een weiland, waarop zich eene put bevindt,
aan welker water genezende kracht wordt toe
geschreven, en die „de heilige put" wordt ge
noemd. De bedevaartgangers gaan dan allen naar
't weilaud, waar zij om de put liggen te bid
den, en zich een kruikje water daaruit trachten
te verschaffen. Verleden Zondag begonnen de
feesten400 bedevaartgangers kwamen toen hier.
Dinsdag was de voorname dag. Toen was het
juist 300 jaren geleden, dat de Gorkumsche mar
telaars werden ter dood gebracht. Reeds vroeg
tijdig in den morgen brachten extra-booten een
tal van bedevaartgangers aan. Op zeer stille
wijze werd het feest gevierd en er werd hoege
naamd geen aanleiding gegeven tot ergernis van
andersdenkenden. In de beste orde is de dag
voorbijgegaan.
Ook Woensdag en Donderdag kwamen, be
gunstigd door heerlijk zomerweer, verscheidene
putgaogers, evenzoo bedenen naar ik verneem
zullen de martelaarsfeesten tot 24 Juli duren.
De andere drukte, waarvan ik sprak, is de
kermis. Toch brengt deze kermis slechts op en
kele dagen „drukte" aau. Over 't geheel is het
een zeer stille kermis. Er zijn bijna geen orgel
draaiers of liedjeszangsters op straat, zoodat wij
verschoond zijn van 't afgrijselijke leven, dat dezen
kunnen maken, Het Weekblad van Voorne en Put
ten zegt, en volkomen kan ik mij daarmede ver
eenigen;
„Over de enkele draaiorgels, die wij zagen,
konden wij ons geregeld ergerentelkens hoor
den wij Die Wacht am Hhein. Wanneer zal men
toch eenmaal ophouden, dat Duitsche lied in ons
vrije Holland op alle wijzen te exploiteeren
Hebben wij dan geen eigen liederen Hebben wij
geen Wilhelmus En als men nu absoluut een lied
van een ander volk wil overnemen, waarom dan
niet oneindig liever de Marseillaise 7 Ja, wij dur
ven zeggen, in Godsnaam nog liever „onidat-ie
zoo lekker is" of „o moeder, o moeder, de zee
man" dan dat Dnitsche lied."
Uit uw Dagblad van Vrijdag zag ik dat de
Leidsche kermis ook bezocht zal worden door
't tooneelgezelschap van de heeren Beems en de
Leeuw. Dat gezelschap is nu hier en heeft deze
week eenige voorstellingen .gegeven. In langen
tijd hebben wij hier zulk een goed gezelschap
niet gehad. De beste actrice is voorzeker Mevr.
Aleides, eene Zuidelijke, zooals men aan haar
dialect duidelijk kan hooren. Zij speelt bepaald
meesterlijk. Ik kan uw stadgenooten zeer aan
raden bij gelegenheid der kermis die komedie
eens te bezoeken, vooral wanneer de drama's
Lena of de Kinderroofster mochten worden opgevoerd.
Het aantal bezoekers van den Academietuin
bedroeg, op Zaterdag 13 Juli, 434.
Gisteren, (Zondag), den dag waarop de tweede
bloem der Victoria regta zich, tegen deu avond,
op haar schoonst verioonde, beliep het cijfer der
bezoekers niet minder dan ruim 2200.
Daar waren er letterlijk van alle standen, en,
niettegenstaande dit drukke bezoek, mag ineo,
eenig gedraDg aan het hek, en inzonderheid aan
de Victoria-kas uitgezonderd, met voldoening
zeggen dat de orde door het gemengde publiek zelf
uitstekend gehandhaafd is, zoo zelfs, dat men,
toen de bezoekers vertrokken waren, geen spoor
van baldadigheid, of wat daarnaar zweemde, in
den Hortus kon bespeuren.
Dit bewijst, dat ook de mindere burgerstand
dat wat schoon en nuttig is weet te eerbiedigen,
en 't geeft waarlijk stof tot tevredenheid, dat die
genen, die zich anders, om ongegronde reden,
van 't bezoek van den Hortus onthouden, daér
thans genoten hebben.
Ook in 't vervolg van den zomer blijve bij der
gelijke gelegenheden deze nuttige inrichting aan
de bescherming van het publiek zelf aanbevolen.
De derde bloem der Victoria zal zich eerst
daags openen.
Sedert een geruimen tijd is het vermoeden ge
rezen, dat de suikerbelasting, zooals die geregeld
is bij het tractaat, tusschen Groot-Brittannië,
Frankrijk, België en Nederland gesloten, niet
volkomen beantwoordt aan de verwachting. Men
had zich voorgesteld, dat de aangenomen classi
ficatie met juistheid aangaf de werkelijke suiker
gehalte waarvoor de fabrieken werden aangesla
gen. Hieromtrent is twijfel ontstaan. Men begint
allengs meer te bevroeden, dat er nog altijd een
premie opgesloten ligt in de fabricatie, en daar
nu de premie, als zij bestaat, het voordeeligste
werkt waar de belasting het hoogste is, en het
schadelijkste waar de belasting het laagste is,
zoo zijn de Engelsche raffinadeurs het eerste gaan
klagen en wel voornamelijk over de Franschen,
die aan drawback meer terugontvangen,; dan
waarover zij over dezelfde hoeveelheid zijn aan
geslagen, hetgeen dus een premie is, waarmede
zij aan de Engelsche markt, waar de belasting
het laagste is, voordeelig kunnen concurreeren.
Uit dien hoofde is op eene nieuwe conferentie
der contracterende mogendheden aangedrongen,
welke te Londen eerlang moet gehouden wor
den. Daarbij zal ook natuurlijk de beetwortel-
fabricatie ter sprake komen, en de algemeene
vraag behandeld worden, door de Engelschen
voorgesteld, om alle fabrieken onder controle te
doen werken. De bezwaren daartegen zijn even
wel niet geriDg te achten. Moeielijk zal het toch
zijn de controle bij den inslag geheel te laten
varen. Men krijgt dan alzoo eene dubbele con
trole evenals bij de zoutziederijen met al den
aankleve van dien. Dordrechlsche Courant
Onze lezers hebben zeker den wakkeren Bur
gemeester van Nn nog Diet vergeten, die
met zooveel tact en flinkheid, te midden vao een
talrijke en zeer gemengde, bevolking de orde heeft
gehandhaafd in de dagen der Aprilfeesten, en daar
voor reeds den lof van Gedeputeerde Staten zijner
(1) Opmerkelijk u hot, dat men bij dergelijke gelegenheden maar
niet schgnt te kannen begrijpen, dat men voor zichzelf en anderen
met dringen den toegang slechts moeielijk maakt. Als men zich.
zooais cldera gebroikelijk is, in volgorde plaatste, kwam men spoedi
ger en gemakkelijker tot zijn doel.
4 I
SI
I I
H
t:
H. WI T T E.
7
III. De Plant. (Vervolg.)
ia Daar dit alles binnen een paar uren (46)
)ti< plaats grijpt, spreekt het van zelf dat hij, die de
bloëni eenigen tijd rustig gadeslaat, haar kan zien
opengaan. Hij ziet het ééne bloemblad na het
andere naar buiten wijken en de verschillende
i kransen langzamerhand haar schoon aan den be-
wonderenden blik prijs gevenhij ziet hoe haar
bloï hooger wordt, naarmate ze zich als door eene
t onwederstaanbare magt gedreven gevoelt om de
1 sluljers, die haar voor 't oog verbergen, één voor
ééu af te werpen, en hij gevoelt daarbij veel,
waarvan een aüder, die er slecht3 eenige oogen-
blikken bij verwijlt, zich geen begrip zou kunnen
vormen.
Ik heb daarom zoo prozaïsch en zakelijk als
mij slechts mogelijk was en zonder veel ophef hier
de verschillende bloemdeelen dezer plant opge
noemd. Niet ieder toch ziet op gelijke wijze, en ligt
is 't mogelijk dat sommigen er zich anders een ver
keerde voorstelling van zouden maken. Daar kun
nen er immers zijn, wie de bloem tegenvalt, niet
wat vorm en kleur, maar wat de grootte betreft.
Wanneer men aan de verbazende ontwikkeling
en omvang der bladeren denkt, dan zou men zich
zeker de bloemen grooter voorstellen, immers drie
decimeter in doorsnede kan als de gewone grootte
daarvan gerekend worden, ofschoon meu ze ook
wel 4 decimeter en nog iets meer heeft zien be
reiken; ook dit hangt van verschillende toestan
den, die men op verre na niet altijd in zijne magt
heeft, at. Dat neemt echter niet weg, dat het
eeoe groote en daarbij eene uitnemend schoODe
bloem is.
't Spreekt overigens vanzelf dat het hier mede
gedeelde alleen op de gekweekte planten betrek
king heelt; immers in haar oorspronkelijken na
tuurstaat bereiken, volgens souimiger mededee-
lingen, niet alleen de bloemen, maar ook de bla
deren nog veel grooter afmetingen.
De tijd waarop ze zich openen en sluiten kan
ligt eenige wijzigiüg ondergaan, daar zeer helder
of zeer donker weder daarop natuurlijk invloed
uitoefenen. Heldere zonneschijn is de plant steeds
't gunstigste, eu, al wachten de bloemen ook met
zich te openen tot de zon hare meeste kracht
verloren heeft, zoo lijdt het toch geen twijfel of
die oefent op, 't midden van.den dag, op den knop
een grooten invloed uit.
Eeu hoogst opmerkelijk verschijnsel bij den
bloei dezer plant is nog het volgende:
Inzonderheid op den eersten, maar ook gedu
rende den voormiddag van den tweeden dag, is
er aan den knop eene onrustige bewegiog merk
baar, waarvoor tot hiertoe, zoover ik weet, uog
geene verklaring gevonden is, al werd ze door
velen opgemerkt.
Wanneer de knop zich geheel uit het water
oprigt, staat hij regt overeindweldra echter helt
hij naar ééne zijde over, wat men alligt geneigd
zou zijn aan de zwaarte toe te schrijven. Zoo zag
ik haar te half vier naar het Oosten gerigt en,
toen de bloem kort daarna gedeeltelijk open wa9,
lag ze juist in tegenovergestelde rigting, dus Daar
het Westen.
Ze is met de zon meêgegaao, merkte men op.
Ik stond toen met anderen aan de westzijde
der kas, ten einde in de bloem te kunnen zien.
Terwijl we inmiddels pratende de kas omge
wandeld waren en na verloop van een klein kwar
tier aan de oostzijde stonden, konden we er toen
daar vlak inzien. Ze had dus in dien korten tijd
een boog beschreven en was, zich van de zon af
rigtende, wéér naar 't Oosten gaan liggeD.
Deu anderen morgen lag ze nog zoo, hoewel
ik daarom niet zou durven beweren dat ze ge
durende dien tijd heeft stilgelegen. Te elf uur
echter was ze naar 't N.-Westen en te twee ure
weder naar 't N. Oosten, te drie ure vlak naar
't Noorden gerigt, dus voortdurend van de zon
af, en die beweging bleef voortduren tot ze in
haar laatste stadium van bloei en dus volkomen
op was; toen bleef ze eeu poos stil liggen.
's Morgens te elf ure, toen de bloem genoeg
zaam geheel gesloten was, en dus vóór dat zij
iich heropende, lag ze ter halverwege in 't water,
«oodat aan de eene zijde het vruchtbeginsel
zijnde de aanstaande vrucht, waarin de zaden
^ich moeten ontwikkelen genoegzaam boven
water lag. Dit vruchtbeginsel doet zich voor als
eeu rond ligchaam, ter grootte van een appel en
js mede digt met kleine dorentjes bezet.
Eindelijk merk ik hier nog op dat in de kassen
4e bloem niet zichzelf kaD bevruchten, dit is het
gevolg van eene eigenaardigheid in de ontwik
keling der centrale bloemdeelen, waarvan de ver
melding mij thans te ver zou leideD. Hoe zulks
aan de oorspronkelijke groeiplaatsen der plaut
toegaat is nog twijfelachtigdenkelijk dragen dóar
