schouwspel oplevert. De pogingen om die te doen
ophouden hadden tot dus verre weinig gebaat
krachtiger maatregelen moesten worden aange
wend. Van daar dat hier het iuitiatief genomen
werd zich aau het streven iu Engeland aan te
sluiteu, en de openbare meening ook in Nederland
het verdraagzame, uienschlievende Nederland
te lichten, ten einde zedehjken eu stoffelijken
steun te geven aan de pogingen, die tot het be
oogde doel in dezen zijn of mochten worden te
werk gesteld. De spreker hoopte dat deze meeting
daartoe mocht bijdragen, en verzocht der verga
dering verlof een der aanwezigen alsuu uit te
noodigen zich met het voorzitterschap te belasten
Hij noodigde daartoe alstoen uit Mr. M. W. Tels,
advocaat te Rotterdam, die de taak op zich naui
nadat de heer Bcreustein nog had medegedeeld,
dat hij van Mr.. M. H. Godefroi een brief had
ontvangen, inhoudende, dat het streven dezer
vergadering zijne volle sympathie wegdroeg, maar
dat hij liever geen lid van een te benoemeu
comité wenschte te worden, ten einde de pogingen
van dat comité in dit of 't volgend zittingjaar als
afgevaardigde te ondersteunen, daar hij 't beter
achtte zich zijne volkoinene vrijheid van handelen
voor te behouden.
Van den heer Pincoffs, uit Rotterdam, was
bericht ontvangen, dat hij verhinderd was de ver
gadering bij te wonen.
De heer Tels aanvaardde het presidium met
eene kernachtige rede, waarin hij uiteenzette dat
het hier gold eene zaak van menschlievendheid
en beschaving; ieder menschelijk gemoed zou
afschuw gevoelen over de godsdienstvervolgingen,
waaraan de Israëlieten iu Ruuieuië blootstaan.
Die vervolgingen waren erkend en ook geheel iu
strijd met het doel der tegenwoordige staatkun
dige inrichting van Rumenië, dat, onder de be
scherming van Europa, een tijdperk van vrede en
verdraagzaamheid in die gewesten zou hebben
moeten doen aanbreken. Spr. meende dat de
Israëlieten in Nederland zich het lot hunner ge-
loofsgenooteu behoorden aan te trekkende open
bare meening moest krachtig worden opgewekt,
ten einde aan deze gruwelen een einde te maken.
Door verscheidene sprekers werd vervolgens het
woord gevoerd, in de eerste plaats door den heer
Rico, van 's-Gravenhage, die zich krachtig voor
godsdienst- en gewetensvrijheid uitliet; ofschoon
hij niet tot de Isr. gezindte behoorde, meende hij
in 't belang van verdraagzaamheid en recht zich
deze zaak ten sterkste te moeten aantrekken,
want hij achtte dat alle gezindheden er bij be
trokken wareu, waar het gold de handhaving
van 's menschen edelst goed. Hij hoopte dat het
verzet tegen geoeurienissau, uie rnj „oiUiandoiijL"
noemde, in 't gansche land weerklank zou vinden;
en hij maakte er zelfs hun, die deze vergadering
hadden belegd, eene grief van dat zij de uitnoo-
diging tot deelneming slechts aan geloofsgenooten
had gericht.
De Voorzitter merkte hiertegen op, dat de uit-
noodiging aan alle belangstellenden gericht was.
Mr. A. S. van Nierop, van Amsterdam, gal
daarna, als lid van het Centraal Comité tot be
vordering van de zaken der Israëlieten in Neder
land, en als president van het permanent comité,
uitvoerige mededeelingen van al hetgeeu door
dat comité was verricht in het belang van deze
zaak. Door gem. comité wareu onderhandelingen
gevoerd met de Regeering eu het had bij den te-
genwoordigen Minister van Buiteulandsche Zaken
steeds een opeu oor gevonden. De vorige Minister
van Buitenlaudschö Zaken daarentegen was van
oordeel geweest, dat de Nederlaudsche Regeeriug
zich in deze zaak niet mengen kon. Spr. kwam
tot de slotsom, dat het wonschelijk was, nieuwe
stappen bij de Regeering te doen, terwijl het
centraal comité niet zou ophouden zijne mede
werking te verleeneu. Nu werden langdurige dis-
cussiën gevoerd over de beste middeleu, ter. einde
in deu toestand iu Ruuieuië verbeteriug te brengen.
De heer Rico meende, dat men zich moest
wendeu tot de Nederl. Regeeriug en dat deze
namens het gansche Nederlandsche volk moest
optreden; de heer J. E. Andries, van's-Graveu-
hage, drong aan op een petitionnement bij de Volks
vertegenwoordiging, wier votutn in het buitenland
zeker weerklank zou viuden; dit denkbeeld
werd echter bestreden door Mr. Nijkerk, uit Am
sterdam, als minder voegzaam, zoolang de Regee
ring zich de zaak ernstig toont aan te trekken.
Mr. A. C. Wertheim, vau Amsterdam, drong aan
op onderzoek, alvorens eene beslissing te nemen,
eu iu geval het onderzoek gunstig afliep, gaf hij
aan de tusschenkomst der Vertegenwoordiging de
voorkeur; Mr. Levy staalde door geschiedenis en
voorbeeldeu uit deze zaak zelve ontleend, dat
verbetering alleen door de medewerking van Rus
land zou zijn te verkrijgen, eu hij bracht het ge
beurde met bet streven van het Panslavisme in
verband.
Nadat de beraadslagingen een paar uren had
den geduurd, stelde Prof. Goudsmit, uit Leiden,
eene motie voor, waarbij „de diepe verontwaar
diging der vergadering werd betuigd over de
gruwelen iu Rumenië," en voorgesteld eene com
missie te beuoemeu om de zaak te onderzoeken
en in eene volgende vergadering rapport uit te
brengen.
Dit voorstel werd genoegzaam eenp-irig aange
nomen en dtensvolgens door den Voorzitter eene
Commissie, bestaaude uit 18 leden, benoemd.
Blijkens het koloniaal verslag over Suriname,
in 1871, bedroeg de bevolking der kolonie op ul
timo December 1870 24,945 nianuel. en 25,265
vrouw, gesl., te zamen 50,210, waaronder echter
niet begrepen waren de Indianen en Boschnegers.
In hei totaal der bevolking telde men 29,548
onder staatstoezicht geplaatsten (18,723 titann. en
15,825 vrouw.); eö 2,351 immigranten (1882 inann.
en 469 vrouw.). Het getal Europeauen bedroeg
686 personen.
De getalsterkte van de Indianen en Bosch
negers is niet met zekerheid op te geven.
Als opperhoofd der Indianen aan de oevers van
de Coppename en de Wayombo werd de Indiaan
Christiaan, en als opperhoofd der boschneger
stammen aan de oevers der Boven-Saramacca de
boschneger Adrani bevestigd.
Het zendingswerk der Moravische broeders on
der de boschnegers draagt goede vruchten.
De Nederd. Hervormde gemeente wordt op
8500 personen geschat; onder het kerkelijk toe
zicht der zendelingen van de Moravische broeders
telde uien bij de gemeente te Paramaribo 6,836,
in de districten 17,688 eu ouder de boschnegers
361, te zamen: 24,385. Het aantal der door de
zendelingeu bezocht wordende plantages bedroeg
183, waarvan 89 behooren bij etablissementeu
met kerk en school. Bij het einde van 1870 waren
34 zeudelingeu werkzaam. Vanwege de R.
Kath. gemeente werden 43 plantages en 16 ln-
diaansche kampen bezocht, te zamen eene bevol
king van 665 personen tellende. Het zielental
der Ned. Israël, gemeente beliep 671 (321 mann.,
350 vr. gesl.); dut der Portug. Israël. 667 (825
mann., 342 vr. gesl.).
Dordrecht, 1 Juli. Aan het groot internationaal
testival, op gisteren te Rosendaal gehouden, namen
16 vereenigiugen deel, waaronder 4 Belgische.
Te halftien 's morgens vertrok het muziekcorps
der dd. schutterij van Dordrecht van hier per
exprestrein, vergezeld van vele officieren en tal
van belangstellende ingezetenen met dames. Te
halftwaall te Rosendaal met de andere vereeni
giugen bijna te gelijker tijd aangekomen zijnde,
werd het door de feestcommissie ontvangen en
dadelijk de optocht samengesteld naar hut feest
terrein; aau hot raadhuis werd eenigen tijd halt
gehouden eu door den heer burgemeester van
Rosendaal werden in de raadzaal de directiën
der verschillende hartnoniën begroet en een har
telijk welkom toegeroepen, onder het aanbie
den van den eerewijn, welke woorden door den
majoor-comtnaDdani uu/ier schutterij, don hoor
A. Smits van Nieuwerkerk, voor Nederlund
en België op welsprekende wijze werden beant
woord.
De optocht zijneu weg vervolgende, werd door
eene feestcommissie vergezeld eu ontvangen
aan het feestterrein, het prachtige luslbosch van
den heer V. E. P. M. Scholten van Aschat, alwaar
de uitvoering onmiddellijk aanving en geregeld
werd voortgezet.
De uitslag was bevredigend eu voor Dordrechts
muziekcorps eu Antwerpeus zaugvereeniging „De
Gevaerts van Sint Willebrord" prachtig, want de
meest algemeene eu bijzondere hulde mochten
zij ontvangen, benevens goed bewerkte zilveren
vergulde medailles, die hen later, bij monde van
den heer L. J. Schoonheyt, als voorzitter van de
harmonie Unie te Rosendaal, werden uitgereikt,
waarvoor de heer B. de Wilt als voorzitter in
hartelijke en warme bewoordingen bedaukte.
Het feest werd besloten met een kort maar
krachtig woord van deu majoor Smits, nameus
allen die aan het feest hadden deelgenomen, tot
dankzegging voor de genoten goede ontvangst.
DordCt.)
Gouda, 1 Juli. Gisterenavond werd hier aan
het station een fatsoeulijk gekleed jongmensch
gearresteerd en naar de gevangenis gebracht, die
zich zou hebben schuldig gemaakt uan diefstal
eener porte-monnaie vau eene dame, waarmede
hij in een coupé gereisd had. Hedenmorgen naar
het bureau van politie overgebracht en daar voor-
loopig in een bijzonder vertrekje opgesloten
zijnde, trachtte hij door ophanging een einde aan
zijn leven te maken. Gelukkig werd dit ontdekt,
toen hij wel bewusteloos maar niet levenloos
was. Spoedige afsnijding en gepaste geneeskun
dige hulp veroorzaakten dat de patient behouden
naar het gasthuis werd overgebracht.
Hellevoet, 29 Juni. Gisterenmiddag arriveerde
hier, met Zr. Ms. mouitor Heiiigerlee, gene-
raal-majoor Booms, ten einde deze vesting te
inspecteereu. Hedenochtend is de generaal weder
aan boord van deiizetfden bodem vertrokken.
Utrecht, 1 Juli. De 1ste luitenant J. Doornbos
van den staf der infanterie, werkzaam bij het
Departement van Oorlog, is benoemd tot com
mandant der 2de compagnie hospitaal-soldaten,
te dezer stede.
Amersfoort, 1 Juli. Den heer H. J. Buitenhuis
te Elspeet is voor f 2575 de aanneming toege
wezen van eeu telegraafkantoor op de leger
plaats bij Milligen.
Arnhem, 1 Juli, Het Sste reg. inl. zal in deze
maand met de nieuwe geweren (stelsel Beaumont)
gewapend worden.
Zwollb, 1 Juli. Iu de heden gehouden zitting
van den gemeenteraad heeft de raad ten aanzien
van den spoorweg ZwolleAlmelo, met 13 tegen
5 stemmen zich vereenigd met het voorstel van
zeven leden, door de tieeren Scriverius en Roijer
geamendeerd, om voor eeu bedrag van f 500,000
deel te nemen in de leening van j 1,600,000, die
de toekomstige maatschappij voor den bouw van
den spoorweg ZwolloAlmelo zal sluiteu tegen
eene annuïteit van 416 pCt. gedurende zestig
jaren, onder deze uitdrukkelijke voorwaarde, dat
die annuïteit worde gewaarborgd door een te
sluiten huurcontract met de maatschappij tot
exploitatie van staatsspoorwegen, ten genoegen
van den raad.
Kampen, 1 Juli. De 1ste luitenant F. E. J. La-
gerweij is van het 4de reg. inf. bij het instructie
bataljon alhier overgeplaatst.
Deventer, 30 Juni. De Vredebond telt h'er 102
leden, maar op de algemeeue vergadering, die
gisterenavond gehouden werd, was er buiten het
bestuur niemand tegenwoordig. De belangstelling
schijnt niet toenemende te zijn. De plaats van
het aftredend lid van't bestuur, deu heer Kronen
berg, werd ingenomen door den heer van Haaps
Zutfen, 1 Juli. Door de heeren Mr. Jb. Dam
en Mr. L. Ed. Lenting, leden van de Tweede
Kamer voor dit district, is eene oproeping gedaan
aan de ingezetenen alhier om eene vergadering
te beleggeD, ten einde te beraadslagen over de
oprichting van een gedenkteekeu ter eere van
den heer Thorbecke.
Kuilenburg, 29 Juni. Heden werd onze gemeente
bezocht door den heer Staatsraad, Commissaris
des Konings iu deze provincie, die, ingevolge
lastgeving van den Minister van Biuueulandsche
Zaken, eene bijeenkomst hield met officieren van
de dienstdoende schutterij. Het is ons aangenaam
te kunnen berichten, dat, ten gevolge van dit
bezoek, de officieren aanleiding hebben gevondeu,
hunne aanvrage om ontslag terug te nemen. Zij
werden daartoe genoopt door zijne verklaring,
dut hij de wijze, waarop officiereu op 's Konings
verjaardag door den burgemeester werden behan
deld, ten zeerste afkeurt. Daar deze laatste echter
om redeneo vau gezondheid, zich buitenslands
bevindt, werden de officieren verzocht met deze
officieele verklaring genoegen te nemen, en in het
belang van den dienst aan te blijven. De officieren
werden daarbij gemachtigd aan het verhandelde
in deze bijeenkomst de publiciteit te geven die
zij uoodig zullen achten. Men is zeer ingenomen
met de heusche en welwillende wijze waarop
deze zaak door deu Commissaris des Konings
werd behandeld.
Eindhoven, 29 Juui. Heden Werd onder geleide
van twee maréchaussées van Helmond gevanke
lijk binnengebracht een knaapje vau 10 jaren,
die echter uiet ouder scheeu dan 7. Hij had te
Mierluo lucifers te koop aangeboden, gebedeld
en o. a. btj een paar hoog bejaarde lieden geld
gevraagd voor zijn schoeisel. Zij hadden hem af
gewezen en toen hij des avonds te negen uren
terugkwam, hadden zij zich reeds te bed bege
ven. Hij moet toen een brandende lucifer op het
stroodak hebben geworpen, dat vlam vatte. Ge
lukkig werd de brand bij tijds ontdekt, anders
waren de bewoners licht het slachtoffer geworden.
INGEZONDEN.
Mijnheer de Redacteur!
Volgens een bij mij ontvangen schrijven van den
Heer Burgemeester van Delft, is de prijs van het
gas aldaar 12 cents en niet zooals UEd. meent
14 cents per kubieke el.
Uw Dw. Dr.,
J. M. E. DERCKSEN.
Leiden, 2 Juli 1872.
Ter opheldering diene, dat wij den prijs van
14 centen ontleend hadden aau de rekening van
de Deutsche gasfabriek over 1871, die ons was
toegezonden door dengeen bij wien wijnaarden
gasprijs voor de gemeente Delft hadden onder
zocht.
In 1872 is de prijs tot 12 centen verlaagd. Deze
omstandigheid ontneemt evenwel niets aan de
waarde van het betoog, dat door de vermindering
der gasprijzen het verbruik te Delft sterk ver
meerderd is. Red.
Mijnheer de Redacteur,
De commissie van financiën maakt hoofdzake
lijk op onbewezen utiliteitsgronden bezwaar 0111
over te gaan tot vermindering der gasprijzen der
gemeentefabriek alhier.
Alleen voor een verineend voordeel voor de
stadskas te behalen worden de gasverbruikers
opgeofferd, en de overige belastingschuldigen met
de bedeelden gelijk gesteld, hun een aalmoes
toegeworpen, waarom zij niet gevraagd hebben,
welke een fatsoenlijk burger te hooghartig moest
zijn om te ontvangen.
De commissie van financiën zegt dat menigeen
met moeite den hoofdelijkeu omslag voldoet, inaar
eilieve zijn er dan ook geen gasverbruikers die
zwoegen moeten om de gasbelasting (zooals de
heer Sijthoff ze noemt) op te brengen.
Consequent is de commissie ten deze niet, eve:
min als daar waar ze de rechtvaardigheid vi
het beginsel aanneemt, maar weigert de ha:
uit te slaan tot verbeteriug.
Wat helpt 't ons toch scholen te bouwen, t
onderwijs le verbeteren, en ons volk te ontwi
kelen en te veredelen, waar de regeering voo
gaat om aldus de moraliteit tot een ondergeschik
zaak te maken en met begruselou te speleu
De commissie zegt verder dat de prijzeu vi
het gas hier niet hoog zijn en noemt de prijzt
van Amsterdam en Rotterdam normaalprrjzt
omdat die steden in 't bezit zyn van twee cc
curreerende fabrieken. Het feit dat te Uaarle
en te Utrecht de prijzen, zonder concurrrenti
echter slechts ruim de helft bedragen van de pr.
zen alhier en in Amsterdam en Rotterdam, g»
de commissie stilzwijgend voorbij.
De cotnmissie schijnt blijkbaar niet te welt
dat de concurrentie te Amsterdam slechts in schi
bestaat, maar dat eigenlijk beide fabrieken m
welijks kunnen voldoen aau de aanvragen o
gas, zoodat dan ook de drukking dikwijls veel
wenschen overlaat.
't Zit daarmede als voor weinige maanden a
de quasi concurrentie tusschen twee omnibi
diensten in die stad, totdat een derde concurre
optrad en in eens, door goede inrichtiug en lag
prijs, een nieuw leven deed ontstaan en ougekec
uitbreiding aan vervoer door dat middel schot
Het blijft dus waar dat de gasverbruikers te Leit
het voorrecht genieten nagenoeg het dubbele
betalen van die te Haarlem en Utrecht, en dat
volgens de commissie van financiën moet werk
als een aantrekkingsmiddel, om gegoede persoi
tot vestiging iu deze gemeente uit te lokken.
Maar wij kunnen al die beschouwingen a
terwege laten en de quaestie of de fabriek al
niet winst maakt gerust ter zijde laten.
Volkomen waar is het, wanneer de cotnmis-
van financiën oordeelt, dat de arbeider zijn lo
waardig is, en de gemeentefabriek even goed;
een privaat persoon eene behoorlijke winst beha
te maken. Dat is de natuurlijke en normale t<
stand van elke gezonde industrieele ondernemii
Het komt er echter voor bet publiek slee
op aan op welke wijze die winst verkregen woi
Door een klein debiet tegen hoogen pr
waarbij de ondernemer alleen met zijn kleiogee
begrepen eigenbelang te rade gaat.
b. Door eeu groot debiet tegen lagen pr
waarbij verbruiker en ondernemer beide welvati
Dat bet debiet sterk zou aangroeien bij la;
prijs, en 't gas gebruikt zou worden uiet alle
tot verlichting, maar ook tot verwarming, kok:
van spijzen eu dranken, tot voeding van gi
krachtmachines, is buiten twijfel. Vooral zou
verbruik tot verlichting wellicht verdubbel:
indien men evenals te Haarlem er toe overgi
de gasverlichtingen gratis te maken, (de pijp
enz. blijven natuurlijk 't eigendom der fabne
Maar eene exploitatie van een gasfabriek dt
een gemeente schijnt ai even duur en eigeol
onmogelijk te zijn als die van een badhuis of fn
sche schouwburg.
Ik voor mij ineen aau particuliere exploits
die altijd de mogelijkheid van concurrentie v
zich heeft, verre de voorkeur te moeten ger
en dat wel om twee voorbeelden uit den It
sten tijd die ik hier vermeld. Tevens hoop
dat ze de oogen van leden van den raad zul
doen opeugaan, over de scheeve positie, wat
zich de stedelijke gasfabriek bevindt, die op
richt was met het doel ons goedkoop gas
bezorgen, en dat doet tegen een prijs, die
dubbele van die in stedeD van gelijken omvi
bedraagt.
Ziehier de voorbeelden
Door de continentale maatscbappy t
gasverlichting is de gas aan de gemee
Gent (Vlaanderen) aangeboden voor de volge;
prijzen
3/8 ct. per bek en per uur voor de straatlantaarn
meter voor gemeentegestichten,
9'/j n ii u u particulieren
en dezelfde maatschappij heeft den 23 Decern
1871 aangegaan een contract met de gemee
Elsene (Ixelles) bij Brussel, ingaaude 1 Jani
1872. Volgens dit contract betaalt de gemee
Elsene, die slechts eene bevolking van 25
zielen, (dus ruim de helft der Leidsche be
king) telt
1/4 ct. per uur en per bek voor de straatlantaari
41/, m. voor gemeente- en liefdad. ge: tiet)
a particulieren.
Bovendien is bedongen dat alle voordeel
die door de continentale maatschap; ij zu
worden toegestaan aan de stad Brussel, n
contract 10 Sept. 1875 eindigt, ook aan de
meente Elsene zullen worden toegekend.
Uit het laatste volgt dat de afdeeling gemet
aan de ardeeling gemeente (gasfabriek) nog
te duur betaalt. Immor3 afgaande op de r:
ning van 1870 hebbeu 596 lantaarnen, ieder
durende 25381/, uren gebrand en daarvoor
taalde de stad f 10000, terwijl eene globale 1
rekening, naar de prijzen van Ixelles, doet
dat 1/4 ot. per uur, in dezelfde verhouding as:
gemeente Leiden Blechts circa ƒ4000 zou ko:
Leiden, 2 Juli. P. v. f
