N°. 3796. Woensdag A°. 1872. 26 Juni. STADS-BERICHTEX. ARBEIDERSWONINGEN. LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DEZER COURANT. Voor Leiden per 3 maandenƒ3.00. Franco per pogt3.85. Afzonderlijke Nommew0.05. Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen, uitgegeven. PRIJS DKR ADVKBTKNTIBN. Voor iederan regel/"0.15. Grootere letters naar de plaatsruimte die r\j beslaan. De BURGEMEESTER, Hoofd rail het Gemeente bestuur van Leiden, doet te weten, dat aan den Ontvanger der directe belastingen alhier is ter hand ;esteld een, op den 24sten dezer maand, invorderbaar erklaard kohier voor de belasting op het Personeel ienstjaar 1872 en 1873, houdende aanslagen voor Wijk 5, terwijl ieder verplicht is zijnen aanslag, op [en bij de Wet bepaalden voet, te voldoen. En wordt deze door plaatsing in de Leidsche Courant afgekondigd. De Burgemeester voornoemd, v. i). BRANDELER. Leiden, 25 Juni 1872. Gisteren hebben wij reeds met een enkel woord an ODze sympathie doen blijken in bet ont- rerp dat door de heeren Prof. Heynsius c. s. aan -eiden's ingezetenen is voorgelegd. I Alle pogingen, die aangewend worden om den arbeider bij te staan in bet gewis niet gemak- [kelijke maar rechtmatig streven om zijn lot en lal van zijn gezin te verbeteren, verdienen de iieest mogelijke ondersteuning van hen die door len loop der omstandigheden ruimer van het vette Ier aarde genieten. Er wordt veel gedaan om eestelijke ontwikkeling te verspreiden, als een Ier beste middelen om de sociale quaestie tot op- ossiüg te brengen. Wie zal ontkennen dat ver- 'preiding van kennis geen machtige hefboom is 9in in den mensch een sterk gevoel van verant woordelijkheid te ontwikkelen en dat ze bijgevolg :en prikkel is om volgens deze verantwoordelijk- teid op maatschappelijk gebied te handelen? Waar waar is het ook, wat wij eens aan een alentvol man hoorden zeireen „Verspreiding van kennis is goed, is heilzaam ;d moet zoo veel mogelijk bevorderd worden, naar de arbeider zal ontkennen dat zij oogen- tlikkelijk een van de middelen voor hem is otn vleesch te bekomen." Daarom is het te prijzen en te loven, dat naast de mannen die met het oog op de toekomst door verlichting en beschaving veel trachten uit te werken, ook mannen staan die langs meer prac- tischen weg onmiddellijk genezing trachten aan te brengen, niet door de wonde kunstmatig te heelen, maar door haar te peilen en het kwaad tot in den wortel uit te roeien. Tal van wegen worden gezegd open te staan ter oplossing der levensquaes- tie van den arbeider, om namelijk op eene gepaste wijze in zijne behoeften te voorzien. Het utoeieiijke is echter den juisten, radicalen weg te kiezen, maar dit is ook inderdaad het vraagstuk waaraan door de grootste geesten onzer hedendaagsche maat schappij gewerkt wordt. Intusschen het verschijn sel is verblijdend dat het recht van den arbeidenden stand op verbetering van zijn lot, dat door de tijdsomstandigheden zeer zwaar te torschen valt, erkend wordt, en dat van aile kanten wordt medegewerkt, om het initiatief, dut de arbeider zelf geuouien heeft, krachtig te ondersteunen en het welslagen van zijn pogen, waar hij dit op vreedzame wijze tracht te bereiken, in de hand te werken. In dien geest moet men ook het doel van de Leidsche Bouwvereeniging beschouwen. Het is, zoo als duidelijk uit de circulaire blijkt, niet om aau den kwijnenden toestand, vooral der fabriekarbei ders, nu eens plotseling te gemoet te komen, zonder van den werkman zelf zijne medewerking tc vorderen. Men wil hier den arbeider geen aal moes toewerpen, de bedoeling is hier niet tot hem te zeggen: laat de zorg om een dak boven uw hoofd te krijgen nu verder maar loopett, wij zullen haar voor u op ons nemen. De oprichters hebben veeleer aldus geredeneerd en (zooals wij met zekerheid kunnen mededeelen indien hunne namen daarvoor al geen voldoende waarborg gaven) niet dan na nauwkeurig onder zoek: Er zijn in Leiden een menigte arbeiders woningen, die naar evenredigheid van de maat schappelijke positie der huurders een fatsoenlijken huurprijs opbrengen. Deze prijs echter is te hoog voor hetgeen er door verkregen wordt. De huisjes, die wij hier op het oog hebben, zijn tamelijk ruim en mee- rendeels iu geschikte buurten gelegen. Doch een groot gebrek er van is dat zij door verschillende om standigheden een ongezonde huisvesting aanbie den. Vooral de vochtigheid is een van de groote ge breken van vele dier woningen. Welnu, tegen denzelfden prijs, die de bewoners nu betalen voor vochtige en ongezonde huisjes, kunnen hun in alle opzichten voldoende woningen worden ver schaft. Dit is vooreerst hun eigen belang en ten tweede bevorderlijk aan het algemeen welzijn. Immers het behoeft geen betoog meer, dat de verspreiding van besmettelijke en ook van andere ziekten voor ceu groot gedeelte aan de vochtig heid en andere slechte eigenschappen der wonin gen is te wijten. Dat met de ontworpen bouwvereeniging geen uitsluitende liefdadigheids-instelling wordt bedoeld blijkt trouwens reeds dadelijk uit de 5% die als maximum voor het dividend per aandeel worden gesteld. Inderdaad, wanneer men met eenige kennis de zaak nagaat, dan blijkt, dat goede wo ningen tegen billijken prijs aan den werkman kunnen verschaft en tevens aan die bepaling van art. 10 der statuten voldaan worden. Natuurlijk echter is deze berekening later veel meer een huishoudelijke zaak der vereeniging zelve en nu reeds van hen, die aandeelen willen nemen, dan een oöderwerp voor onze behandeling. In allen gevalle zijn de namen der onderteekenaars vol doende waarborg, dat zulk eene belofte maar niet nedorgeschreven is, zonder er aan te kan nen voldoen. En ook uit dit oogpunt, uit het oog- puut zoo men wil van zuiver egoïsme, mag de zaak aanbevolen worden. Zijn wij dus over het geheel met het plan der vier heeren zeer ingenomen, een enkele opmer king willen wij niet terughouden. Het kenmerk van deze vereeniging is, wij zeiden het reeds, dat zij zich ten doel stelt, dien werkman aan een flinke en gezonde woning te helpen, die door zijne verdiensten in staat is, er een billijken prijs voor te betalen. Dit is veel, maar het is naar ons inzien ook zelfs hii het lrpnmorb-e.^9 ->~»l Karakter vaD aeze ontwerp-vereemging, niet ge noeg. Wij zijn er verre van af (het bovenstaande getuigt zulks voldoende) om haar dit karakter te willen ontnemen en haar tot een uitsluitend phi- lanthropische onderneming te maken. Deze zou op geen gezonde beginselen rusten en daarom, in dien al het kapitaal er voor bij elkander werd gebracht, geen schitterende toekomst tegemoet gaan. Maar wij stellen ons voor, dat wanneer een maal de zaak marcheert, wanneer de kas in een bloeienden toestand verkeert en het crediet der vereeniging gevestigd is, dat dau uitbreiding aan haren werkkring kan worden gegeven in een eenigszins meer pkilanthropischen zin. Ook hen, wier verdiensten niet zoo groot zijn, dat zij voor hun stand den hoogsten prijs voor eene woning kunnen betalen, kan men tegemoetkomen door het bouwen van mindere woningen, zonder zich daarom nog aan ziekelijke philanthropic schuldig te maken. Wij weten het,daaraan zijn eigenaardige bezwaren verbonden. De soliditeit van dergelijke huurders zal niet altijd zoo groot zijn als die van de tneer welvarende arbeiders. Maar de vereeni ging, eenmaal stevig gevestigd, zou door de meer dere uitbreiding ook enkele kleine verliezen kunnen dragen, een gevaar waaraan trouwens ten slotte iedere financieele onderneming bloot staat. Op dien grond drukken wij de hoop uit dat de op te richten bouwvereeniging nog eens een ware hulpbron ntoge worden, ook voor den minder kraohtigen en welvarendeu handwerks man. Maar wij beamen ten volle, dat deze uitbrei ding harer werkzaamheid slechts in de toekomst der vereeniging kan liggen. En waarlijk, veel goeds blijft in de maatschappij achterwege, door dat men zich in den beginne inet het mindere niet tevreden heeft gesteld. Wij willen ons aan dezelfde fout dan ook niet schuldig maken, maar bevelen uit volle overtuiging de Leidsche Bouw vereeniging iu de ondersteuning van onze lezers aan, wegen3 hare soliditeit, vermengd met het beginsel van gezonde philanthropic. Lelden, 25 Juni. Wij lezen in het Weekblad van Voorns, Pulten, Overflakkee en Goeiereede „In alle hoeken des vaderlands ontstaan sub- cotnmissiën voor eene nationale hulde aan Thor becke. De 50 mannen, op de vergadering van verleden week gekozen, zijn bezig om de zaak te laten ntousseeren. Het heeft onze opmerkzaam heid getrokken, dat onze eilanden in die com missie niet vertegenwoordigd zijn. En dat niette genstaande wij b. v. toch een J. W. Hein Sr. onder onze medeburgers tellen." Dat is ook wonderlijk. In die gansche streek, in die vier eilanden geen lid van de centrale commissie. En te meer wekt dit verwondering, zooals het Weekblad terecht opmerkt, daar er te Brielle een aangewezen persoon voor 't lidmaat schap der commissie is. Verwondering baart bo vendien de reden, waarom 't Weekblad vermoedt, dat de heer Hein geen lid is der commissie. „Maar deze (de heer Hein) is vermoedelijk ook al een te onafhankelijk liberaal geweest, om on der de club der intimi te behooren. Zooveel is zeker, hij is totaal gepasseerd." Wij citeeren deze regels, om te doen zien, hoe ver partijhaat of liever personeele veete kan voeren. Reeds vroeger hebben wij een enkele maal iets overgenomen uit de vele violente arti kels van 't Weekblad tegen den heer Thorbecke. Wij hopen voor het blad, dat die partijhaat nu haar toppunt bereikt heeft. Want wezenlijk, 'tis al erg genoeg. De heer Hein is voorzeker wij stemmen het van ganscher harte toe een on afhankelijk liberaal. Maar worden dan onafhan kelijke liberalen uit de commissie geweerd? Welk een smet werpt het Weekblad door 't ondoordacht neerschrijven dezer regelen op de leden der cen trale commissie. Zijn dan mannen als Prof. Goud- sinit, Prof. Rijke, Mr. Sloet van de Beele en Prof. Vissering wij noemen hier alleen onze stad- genooteu onder de leden der commissie, om van zoo vele anderen niet te gewagen geen „on afhankelijke liberalen?" Eindelijk nemen wij nog de laatste regels van 't artikel over, die wij ho pen, dat spoedig door 't tot stand komen eener plaatselijke commissie te Brielle of Hellevoet- sluis zullen worden gelogenstraft: tiouare "MMe tnéde te werken, hier nog niet groot schijnt. Men schijnt onze eilanden er liever buiten te houden Nu, het zij zoo; wij dringen ons gezelschap aan niemand op." Het departement Noord-Holland der Vereeniging van leeraren aan inrichtingen van middelbaar onder wijs, zal op Zaterdag 29 Juni a. 8., des namiddags te 1 uren, in het hotel Verhaaff op de Breestraat alhier vergaderen. Ouder de punten van beschrijving komt voor: Herziening van het reglement: Vraagpunt van het bestuur: Wat moet het onderwijs in de statistiek omvatten? Vraagpunt van Mr. E. van Lier: Welke is de beste wijze van regeling van de maandelijk- sche repetitiëu? Discussie over de voor- en na- deelen van het dicteeren bij de verschillende vakken van onderwijs. Vraagpunt van den heer H. Cretier: Zoude het niet vvenschelijk zijn meer verband te brengen inhet onderwijs in de pbysica met dat iu de chemie, dan tot heden algemeen het geval is? Vraagpunt van Dr. H. F. R. Hubrecbt Bij de zeer verschillende regeling van het toe zicht op het middelbaar onderwijs in verschillende plaatsen, rijzen de vragen: Welke regeling de wetgever bedoeld heelt, welke in 't belang van het onderwijs is? Zoude bespreking dezer vra gen op de algemeene vergadering wenschelijk worden geacht? Het examen, vermeld onder artikel 4 van het Kon. Besl. van 10 Sept. 1864 Staatsblad N°. 89) is, behalve door de reeds vermelde heeren, tot heden voldoend afgelegd door de heeren: M. H. van Huusel, N. J. Struick, A. F. Cock, F. Lafontaine, B. E. M. S. Aernaut, Mr. A. E. Elias en A. van der Ven. Z. M. de Koning heeft aan de commissie voor den Willemstoren te Dillenburg eene bijdrage van f 1090 doen toekomen. De Directie van de „Iurichting voor Vrouwen door vrouwen," te Rotterdam, heeft tot onder steuning van behoeftige kraamvrouwen weder eene belangrijke gift ontvangen van G. M. de Koningin. De inrichting voor Moederlijke Liefdadigheid te Amsterdam mocht zich dezer dagen weder verheugen in de aanzienlijke gift van f 150, haar door Hare Majesteit de Koningin geschonken. Het is ons aangenaam te kunnen mededeelen dat mevr. Liua Schneider benoemd is tot pro1 fessorin voor letterkuudige geschiedenis en open lijke welsprekendheid aan het Conservatoire te Keulen. Met 1 October zal zij als zoodanig in functie treden. Vaderland.) Op de vraag, door den directeur der hoogere burgerschool te Veendam gedaan, of meisjes op die school mochten worden toegelaten, heeft «Ie gemeenteraad met 9 tegen 4 stemmen toestem mend geantwoord. Het bestuur van de kolonie Mettray, te Rijs- selt bij Zutfeu, is dezer dagen aangeuaam ver rast door de inededeeling, dat Vrouwe Maria van Vollenhoven, weduwe van den heer R. P. Schadee, onlangs te 's-Gravenhage overleden, bij haar uitersten wil aan die instelling een legaat heeft geschonken van acht duizend gulden, vrij van successie-rechten. Men schrijft ons uit Meppel Hoewel men zich in Duitschland nog al on plezierig maakt over het veenbranden of liever over den veenrook, en bezig is om iets te beden ken, hetwelk eenig recht geeft dat veenbrauden te verbieden, heeft men in het zuidoosten van Drenthe lustig het veenvuurtje opgestookt. Wat men wenschte te branden is geschied, en die heden zaaide hetwelk onmiddellijk na het verbranden plaats vindt, - mag zich, als het weer eenigzins gunstig is, acht dagen later in het gezicht van de boekweitplantjes verheugen. Mocht nu de boekweitverbouw verder geluk ken, dan kan in het najaar het product, op de hooge venen verkregen, eene waarde vertegen woordigen van ongeveer drie ton gouds, die hoofd zakelijk ten goede komen van den kleinen man en den arbeidersstand. Men lacht in de venen over anti-veenroof- nieuwsgiertg aar1 weten aan te bieden, wanneer het gebod uitgaat: „gij zult niet meer veenbranden!" Zeker is het echter, dat de Pruisische Regee ring veel attentie schenkt aan de veen-exploita tie en zij doet er wel aan. Het geannexeerde Hannover toch heeft voor millioeneu waarde onder de oppervlakte van zijn bodem verborgen. [Arnh. Cl.) De Preuts. Staats-Anzeiger deelt het bericht mede, dat Jhr. Mr. F. P. van der Hoeven, onze minister-resident in Japan, door den koning van Pruisen is begiftigd met de versierselen der Kroonorde 2de klasse met de Ster. Het in September 1870 opgerichte Comité ter bespreking der sociale quaestie bestaat thans uit de volgende leden: Jhr. Mr. J. de Jong van Beek en Donk, advocaat-generaal te Zwolle, voorzitter Mr. H. ter Haar, leeraar aan de hoogere burger school te Deventer, onder-voorzitter; Mr. B. H. Pekelharing, in dezelfde hoedanigheid te Zutfen, secretaris; J. Th. Scheepers, werkman te Arnhem, penningmeester; A. Daniels, bestuurder der dia mantslijperij te Amsterdam; Dr. F. Feringa, jour nalist te Groniugen; H. Gerhard, werkman te Amsterdam; Mr. L. de Hartog, leeraar aan de hoogere burgerschool te Utrecht; B. H. Heldt, werkman te Amsterdam Dr. H. F. R. Hubrecht, directeur der Handelsschool aldaar; J. A. Roes- singen vanIterson, ingenieur der Staatsspoorwegen te Bergen-op-Zoom; A. Post, werkman te Amster dam; U. Rouiinerts, werkman te Leeuwarden; Th. de Rot, werkman te Rotterdam; Armand Sassen, leeraar aan de hoogere burgerschool te Breda; P. H. Testas, makelaar te Amsterdam; Mr. H. Wiersma, advocaat te Leeuwarden. Dat het comité op dezen weg wenscht voort te gaan, bewijst eene Openbare Vergadering, tegen Zondag 30 Juni des namiddags te een uur belegd in het lokaal de Koningskroon, Plantage, hoek Kerk- laan te Amsterdam, waarin ie Raden van Verzoening bij Werkstaking aan de orde zijn gesteld. Tusschen de Stoompoil en 't Weekblad van Vooine en Pulten wordt telkens polemiek gevoerd over den Nieuwen Waterweg door den Hoek van Holland. De Stoompoet beweert dat de diepte van het vaar water aldaar is 19 decimeter. Intusschen berichtte de Minister van Marine dat de diepte slechts 15 decimeter was. De heer Pronk, schipper op den loodskotter van Hellevoetsluie, heeft daar ook pei lingen gedaan en tot tweemalen in de Nieuwe Rolt. Cl. volgehouden dat de diepte was 15 deci meter. Ook tegen hem bleefMc Stoompost stoutweg verklaren: de diepte is 19 decimeter; gij zijt niet

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1872 | | pagina 1