t
ichtspraak te onderwerpen." Dit was bij de be-
ladslagingen natuurlijk weder een stokpaardje
■or de clericale oppositie.
De geldende grondwet verbiedt de doodstraf
l]een voor politieke misdrijven; het ontwerp
kaft haar geheel af, onverminderd natuurlijk
e bepalingen van het militair strafwetboek op
lt punt; ook de lijfstraffen worden in een at-
jnderlijke zinsnede verboden. De oude artikels
557 over de uitlevering van aangeklaagden
por het eene kanton aan het andere, over land
lopers of zwervelingen (Heimathlosen) en de
Letting van vreemdelingen, die de veiligheid
[n Zwitserland in gevaar brengen, zijn in het
ittverp behouden.
Het geldeude artikel 58 luidtDe orde der
izuïeten, en de daarmede verwante vereenigin-
in mogen in geen gedeelte van Zwitserland
igenomen worden. Het ontwerp heeft hieraan
versterking toegevoegd„en aan hare leden
alle werkzaamheid in kerk en school ver-
Dden."
Deze laatste bepaling is, dunkt ons, als de
rste inderdaad wordt toegepast, vrij overbodig,
anneer men eerst de Jezuïeten verhindert, in
md§!l land te komen, dan behoeft men ze verder
iet meer te verhinderen, onderwijs te geven en
preeken. Wij hebben gisteren blootgelegd, wat
ij van die uitdrijving der Jezuïeten, en vooral
u haar practisch nut, denkeu. Het artikel der
.vitsersche constitutie was, dunkt ons, veel be-
:r geweest, wanneer het eerste gedeelte er van
iheel was weggelaten en eenvoudig niet alleen
.n de Jezuïeten maar aan alle geestelijken was
rboden, zich in het publiekeonderwijs te mengen.
Aan de Jezuïeten-bepaling sluit zich zeer karak-
ristiek het volgende artikel aanDe bond heeft
it recht om maatregelen te nemen tegen be-
ettelijke- en veeziekten, die voor het algemeen
lelziju gevaar opleveren.
llUet dit artikel (59 van de tegenwoordige con-
tutie en 66 van het ontwerp) eindigt de eerste
Ideeling „Algemeene bepalingen", en ook wij
Ibtjïdlen tot de bonds-autoriteiten in een volgend
simmer overgaan.
Wordt vervolgd.)
- 0
'arij
0!
taiil
beii
;ees]
□de|
Jut
0|
tier,
ereil
ge
aar
,vor
bar
sret
heb
TELEGRAMMEN.
lies
ver
Berlijn, 19 Juni. Nadat heden de Rijksdag na
(jerde lezing de Jezuïeten-wet met 181 legen 93,
t0|éh het voorstel van den heer Völk, betreffende
de invoering van het verplicht burgerlijk huwelijk
de overdracht der registers van den Burger
ken «tand aan de burgerlijke overheid, met
Ug lev vo-Jen 100 stemmen had aangenomen, heeft
de Minister Delbrück de zitting namens den
Keizer gesloten verklaard.
Luidens officieel telegrafisch bericht hebben
Duitsche scbroefkorvetten Vineta en Gazelle den
den dezer tegenover de Regeering van Haïti
die weigerachtig bleef tot 't verleenen van
hadevergoeding aan een Duitsch koopman
ipresailles genomen, door'tprijsmaken van twee
orvetteo.
In den Rijksdag is na derde lezing aange-
omen het wetsontwerp betreffende het spoor-
eg-tractaat met Luxemburg.
De Prov. Corresp. bevestigt 't, dat er onderhari-
lelingen met Frankrijk geopend zijn. Op grond
an voorloopige besprekingen, zouden eerstdaags
'as Frankrijk's zijde bepaalde voorstellen te ver
achten zijn.
Geneve, 19 Juni. De zittiug der Commissie
an arbitrage is andermaal, en wel tot aanstaan-
len Woensdag, verdaagd. Er wordt eene strikte
;eheimhoudiug omtrent den stand der zaak in
icht genomen. Er bestaan echter redenen om
:ene schikking waarschijnlijk te achten.
Rome, 19 Juni. Er is een brief van den Paus
an Kardinaal Antonelli openbaar gemaakt. De
?aus verklaart het te betreuren, dat er bij de
Earners binnen kort eene wet op de opheffing
ras godsdienstige corporatiën te Rome zal wor-
len ingediend. Hij noemt die wet eene schen-
ling van de belangen der Kerk, een aanslag op
iet internationaal recht van het geheele Katho-
icisme. Hij verklaart, in geen vreemd land een
verblijf te hebben gezocht, omdat hij het uit
hoofde van godsdienstige belangen niet raadzaam
achtte, de plaats te verlaten, waar zijn zetel is
gevestigd. Hij acht een conflict tusschen de beide
machten te Rome onvermijdelijk en verklaart
eene verzoening onmogelijk, omdat het Pausdom
niet kan buigen voor overweldiging. De Paus
draagt aan Antonelli op, dien staat van zaken aan
vertegenwoordigers der vreemde Mogendheden
kenbaar te maken, onder protest tegen de aanran
ding, waarmede Pausdom en Katholicisme be
dreigd worden.
Pesth, 19 Juni. De heer Deak is hier ter stede
met 1100 tegen 130 stemmen tot lid van den
Rijksdag gekozen. In andere steden zijn de mi-
sisters gekozen, of is hunne verkiezing verzekerd.
Berlijn, 19 Juni. Aanstaanden Zondagavond
vertrekt de Keizer met gevolg naar Ems.
Geneve, 19 Juui. De indirecte eischeu hebben in
de Alabama-quaestie tot nieuwe moeilijkheden
aanleiding gegeven. Na afloop der zitting van heden
heeft de secretaris aangekondigd, dat de vertegen
woordigers der dagbladen tot de zitting zouden
worden toegelaten, zoodra de eene of andere
teedere quaestie tot oplossing zou zijn gebracht.
De aanhangige punten zullen door de scheids
rechters zeiven, bij afwezigheid der partijen,
worden afgedaan. Voor de eerstvolgende zitting
worden belangrijke depeches uit Londen verwacht.
Washington, 20 Jnni. De president Grant is
voor den tijd van 14 dagen op reis gegaan.
De democatische conventiën van Arkansas, Ma
ryland en Alabama hebben zich verklaard voor
de candidatuur van Horace Greely, bij de aan
staande presidentskeuze.
Londen, 20 Juni. De Prins van Wallis heeft
gisteren de landbouwtentoonstelling te Lyn ge
opend. Hij is met geestdrift ontvangen.
De particuliere telegrammen der Londeosche
dagbladen stemmen overeen in de verklaring, dat
de verhandelingen bij het scheidsgerecht te Ge-
nève een gunstigen keer nemen en dat het trac-
taat van Washington geen gevaar loopt.
De werkstaking van de werklieden aan de
werven en van die in het bouwvak neemt heden
een aanvang. Twintigduizend werklieden nemen
aan die werkstaking deel.
Versailles, 20 Juni. De president der Repu
bliek zal heden te 2 uren de afgevaardigden van
de fractiën der rechterzijde ontvangen, die hem
over de binDenlandsche politiek wenschen te
onderhouden.
Promotiën.
Leiden, 20 Juni. Bevorderd tot doctor in de
wis- en natuurkunde de heer Jau Nieuwenhuijzeu
Kruzeman, geb. te Haarlem, met een academisch
proefschrift, getiteld: Aantrekking door luchttrillingen
veroorzaakt.
Groningen, 19 Juni. Bevorderd tot doctor in de
wis- en natuurkunde de heer P. Schuiringa, ge
boren te Kollum, na openbare verdediging van
een academisch proefschrift, getiteld: Over het
minimum der loopbanen.
LAATSTE BEKICHTKN.
's-Gkavenhagk, 20 Juni. Z. M. heeft verleend de
navolgende pensioenen aan de heeren J. G. van
Griethuijsen, Hervormd predikant te Zutfen 1250
ingang 1 Aug. 1872; J. M. Kolff, Hervormd pre
dikant te Sneek, f683, ingang 1 Juli 1872; J. H.
Clercx, R.. K. pastoor te Doesburg, f 600, iDgang
1 Juli 1872 en Mevr. E. Harrisson, wed. van den
emeritus predikant J. W. Ermerins, f 100, ingang
81 Oct. 1871.
In het hotel de Bellevue alhier is aangekomen
de luitenant Fred. Grant, zoon van Ulysses Grant,
president van de Vereenigde Staten van Noord-
Amerika, met gevolg. Heden heeft de heer Grant
zicii naar Amsterdam begeven.
Heden middag arriveerde per trein van 2
uren van den Rijnspoorweg Z. Exc. de Russische
Minister Graaf Ëabrinski en familie.
Z. Exc. heeft zich naar het Hotel Garni te Sche-
veningeu begeven om aldaar tot het begin van
Augustus te verblijven.
Ter crimineele terechtzitting van het Pro
vinciaal Gerechtshof in Zuid Holland werd lieden
uitspraak gedaan in de zaak van den Leidschen
winkelbediende en den timmersmansknecht, de
eerste beschuldigd van diefstal van een zooge-
naauideuhakvermoor, de tweede van medeplich
tigheid aan dien diefstal. Het hof heeft beiden
van het hun ten laste gelegde schuldig verklaard
n ieder tot 3 maanden gevangenisstraf veroor
deelde.
De dagbladen hebben bij herhaling melding
gemaakt van de schrikbarende vervolgingen, waar
aan de Israëlieten in Rumenië zijn blootgesteld
Die vervolgingen hebben in verschillende landen
pogingen uitgelokt tot het betoonen van deel
neming aan de ongelukkige slachtoffers daarvan
en tot het beramen van middeleu om door de
algemeene belangstelling daaraan een einde te
aiaken. Zoo heeft de regeering der Vereenigde
Staten zich aau die zaak laten gelegen zijn;
zoo is te Londen eene vergadering gehouden on
der de leiding van het parlementslid Sir Tr. Gold
smith; zoo heeft men in Duitschland en Frankrijk
oproepingen daartoe gelezen. Men verneemt dat
thans ook hier ter stede, tegen Zondag a. s., eene
bijeenkomst belegd is van belangstellenden in
deze aangelegenheid; de medewerking daartoe is
van vele geachte zijden in onderscheidene oorden
des lands ingeroepen, te meer daar de voorbeelden
vau eene waardige tusschenkomst van Nederland
tegen dergelijke vervolgingen op meer dan een
tijdstip zijner geschiedenis zijn aan te wijzen.
Amsterdam, 20 Juni. Het stoomschip Prins Hendrik
kapit. J. Hendriks, is, na te Port-Saïd de voor
die plaats bestemde lading gelost en steenkolen
ingenomen te hebben, den 18den Juni te 4 uren
voormiddags het Suez-kanaal ingegaan, den 19den
des uiiddags te Suez aangekomen en te 6 uren
van daar naar Batavia vertrokken.
Glemeenteraad.
Aan het verslag van den toestand der gemeente Leiden,
gedaan door Burgemeester en Wethouders aan den
Gemeenteraad, ontleenen wij het volgende:
Vervolg.)
HOOFDSTUK IX.
onderwijs, kunsten en wetenschappen.
I. Scholen voor lager onderwijs.
Het getal der openbare en bijzondere scholen
is niet veranderd.
Het getal leerlingen op de openbare scholen,
naar de kunne, bedroeg op 15 Januari 1871 1578
jongens en 1447 meisjes; op 15 April 1587 jongens
en 1499 meisjes; op 15 Juli 1558 jongens en 1496
meisjes; en op 15 October 1530 jongens en 1445
meisjes; het getal kosteloos onderwezenen 495 jon
gens en 512 meisjes.
Op de bijzondere scholen 15 Januari 853 jongens
en 991 meisjes; op 15 April 892 jongens en 1121
meisjes; op 15 Juli 888 jongens en 1116 meisjes;
en op 15 October 939 jongeDS en 1276 meisjes;
het getal kosteloos onderwezenen 408 jongens en
490 meisjes.
Het getal onderwijzers, ingedeeld in hoofd- en
hulponderwijzers en kweekelingen, is als volgt:
Openbare. Bijzondere.
Hoofdonderwijzers
6
14
Hulponderwijzers.
47
29
Kweekelingen
22
7
Hoofonderwijzeressen
2
7
flulponderwijzeressen
16
23
Kweekelingen
16
8
1Ö9
88
plaatselijke Schoolcommissie heeft, ingevol
art 64 der wet. tot regeling van het lager onder
wijs, haar beredeneerd verslag ingeleverd, betref
fende den toestand van het lager onderwijs in
de gemeente, waarvan wij het een en ander ver
melden.
openbare scholen voor gewoon bn meer
uitgebreid lager onderwijs.
Onderwijzend personeel.
Evenals bij ons vorig verslag achten wij ons
gelukkig met lof te kunnen gewagen van den
ijver, waarmede bet onderwijzend personeel, zoo
zoowel hoofdonderwijzers en hoofdonderwijzeres
sen als het hulppersoneel, hunne belangrijke
en dikwijls moeielijke taak hebben vervuld.
Waar de onderwijzerskrachten somwijlen te
kort schoten was dit te wijten aan den dikwerf
langen duur der vacaturen, volgende op het aan
hulponderwijzers of hulponderwijzeressen door
U verleend ontslag. Die zwarigheid meenen wij
dat wellicht eeDigermate kon worden opgeheven,
door in het vervolg met de oproeping van sollici
tanten niet te wachten tot dat aan den te ver
vangen titularis reeds ontslag is verleend, maar
die oproeping reeds te doen op het oogenblik,
waarop het verzoek om ontslag bij U inkomt,
natuurlijk met de bijvoeging dat de oproeping
geschiedt ter voorziening in eene waarschijnlijk
eerlang ontstaande vacature.
Leerlingen.
In het algemeen zijn de openbare scholen voor
min- en onvermogenden ook in het afgeloopen
jaar sterk bezet geweest.
Alleen op de scholen voor onvermogenden werd
eene niet onbelangrijke vermindering in het aan
tal leerlingen waargenomen, waarschijnlijk ten
gevolge der opening in het afgeloopen jaar der
school voor christelijk ouderwijs aau ou-en min
vermogenden. Daarentegen nam het getal leer
lingen op de scholen voor meer uitgebreid lager
onderwijs der 2de klasse van den hoofdonderwijzer
van Wijk en de hoofdonderwijzeres Mejuffrouw
Jesse nog steeds toe.
Bijzondere scholen.
Omtrent het bijzonder onderwijs valt voorna
melijk te vermelden de oprichting en openstelling
eener school voor christelijk onderwijs aan min-
en onvermogenden onder den hoofdonderwijzer
L. van Dijl.
Het lokaal dier school, op de Uiterstegracht
gelegeD, is duelraatig ingericht en bevat ruimte
voor zeshonderd leerlingen. De school is nog te
kort gevestigd om over het onderwijs zelf een
oordeel uit te spreken.
Met bevreemding is door ons waargenomen
dat na het vertrek van den hoofdonderwijzer
Engels, aan de Parochiale Roomsch Katholieke
school voor onvermogenden geen nieuwe hoofd
onderwijzer is benoemd, maar d.it deze school
ouder het opzicht van den hoofdonderwijzer der
Roomsch Katholieke school voor meer vermogen
den, vroeger W. R. van de Vliet, sedert Septem
ber J. A. van Gemerl, geplaatst is, wat naar
ons oordeel onwettig is. Wij hebben het echter
tot heden ounoodig gevonden die onwettigheid
te coustateeren, daar wij vernomen hebben, dat
door den districts-schoolopziener de noodige maat
regelen zijn genomen tot herstel dezer onregel
matigheid.
De school behoorende tot het gesticht der
Voorzienigheid is in het afgeloopen jaar naar
een beter lokaal overgebracht.
Regenten van het Gereformeerde Weeshuis
hebben besloten de kindereu, in hun gesticht
verpleegd wordende, de openbare scholen te doen
bezoeken. Wij meenen de beste vrachten van
dien maatregel te mogen verwachten.
Overigens moeten wij weder evenals in vorige
jaren vermelden, dat op enkele der bijzondere
scholen de toestand onbevredigend is ten gevolge
van gebrekkige localiteit en onvoldoend getal
hulponderwijzers of hulponderwijzeressen, waar
van een te gering aantal klassen het gevolg is.
De kosten van het onderwijs hebben over 1871
bedragen, als volgt:
a. Jaarwedden en toelagen f 48161.48
b. Onderhoud van scholen en school-
meubels5589.03
c. Schoolboeken en schoolbehoeften 5145.62'
d. Vuur en licht 1185.85'
e. Vergoeding voor gemis van vrije wo
ning2100.00
f. Bijdragen tot het pensioen der on
derwijzers 776.62
g. Kosten der Schoolcommissie. 200.00
te zamen 63168.51
De schoolgelden hebben bedragen ƒ22,996.37'.
II. Herhalings-, Zondags-, Werk- en Bewaarscholen.
In het verslag van de Commissie der bewaar
scholen lezen wij:
Daar met 1°. Januari van het verloopen jaar
1871 de Bewaarschool in de Groenesteeg door de
Gemeente is overgenomen, is het aantal dezer
Inrichtingen tot drie gestegen.
In het algemeen kunnen wij verzekeren dat
de Bewaarscholen in gunstigen staat verkeeren,
al moeten wij er in éénen adem bijvoegen, dat
wij nog in enkele opzichten verre verwijderd
blijven van hetgeen wij ons hebben voorgesteld.
De hoofdonderwijzeressen zijn ijverig werkzaam
geweest en leggen veel goeden wil aan den dag.
Het is niet te ontkennen, dat haar een zware
taak is opgelegd, die al zwaarder wordt, naar
mate de behoeften en de eischen van de eerste
opvoeding nauwkeuriger bekend worden. Haar
tact om met hare medehelpsters om fe gaan,
weder enkele malen hare zwakke zijde, was
over het geheel genomen voldoendehaar invloed
op practische vorming der hulponderwijzeressen
en kweekelingen zal, hopen wij, bij de toene
ming harer eigene ervaring, duidelijker zichtbaar
worden.
Het hulppersoneel is weder vooruitgegaan. Wij
maken nogmaals met ingenomenheid melding van
het vele goede, dat onze scholen te danken heb
ben aan de kweekschool op het Rapenburg, waar
de directrice Mej. L. J. Harden berg en de hoofd
onderwijzer de heer W. Haanstra een allergun-
stigsten invloed op onze hulponderwijzeressen en
kweekelingen uitoefenen. Gelijk wij het vorige
jaar reeds voorspeld hadden, kostte het ons thans
veel minder moeite te zorgen dat de lessen met
stiptheid werden bijgewoond. Verlol om te ver
zuimen werd slechts in zeer zeldzame gevallen
gevraagd en dan ook in den legel toegestaan.
Onwettige absenties kwamen bijna niet meer
voor. Wij verheugen ons in den onmiskenbaren
vooruitgang en hebben alle redenen om van onze
gepaste gestrengheid de beste vruchten voor onze
scholen en hare onderwijzeressen te verwachten.
Hoezeer wij alle redenen van tevredenheid
hebben over het onderwijs dat op de kweek
school op het Rapenburg gegeven wordt, meenen
wij met het oog op de zeer uiteenloopende be
hoeften der leerlingen op uitbreiding te moe
ten aandringen. Het spreekt van zelf dat wij
voor het meerdere onderwijs, dat wij wenschelijk
achten, grootere uitgaven zullen moeten doen.
Wij meenen die echter uit de toegestane gel
den wel te kunnen bestrijden.
Als een verblijdend verschijnsel vermelden wij
dat reeds in dit jaar drie van onze meisjes in
andere gemeenten aan het hoofd van Bewaar
scholen geplaatst zijn.
Bij den aanvang van dit jaar waren werkzaam:
Scheistraat 3 hulpouderwijzeressen en 6 Kweek.
Baaihal 3 5
Groenesteeg 4 6
Het aantal leerlingen was gemiddeld
Op de school in de Scheistraat 250
n h v Baaihal 280
h i, i, Groenesteeg 330
860
Van de speelzalen moest weder te veel gebruik
gemaakt worden, niet omdat het aantal speeluren
te groot, maar omdat eene speelzaal aan elke Be
waarschool, vooral in den winter, ontoereikend is.
In de gegeven omstandigheden moet een overma
tig groot aantal kinderen te gelijk spelen en
is er onder schooltijd bijna geene gelegenheid
om de lucht in de speelzaal te ververschen.
Van de twee speelplaatsen is er een goed, die
aau de Bewaarschool in de Groenesteeg; die in
de Scheistraat is, hoewel wat verbeterd, beneden
het middelmatige; aan de Baaibal is geene speel-
Wordt vervolgd.)
THEBMOMETEB VAN FAHBENHEIT.
morg.
morg.
nam.
nam.
nam.
avond
avond.
6 u.
8 a.
12 u.
4 u.
5 u.
8 u.
10 n.
Woeusd
O
oo
72"
63°
Donder.
59°
65'
78°
72°
Wind: Woensdag-middag 5 u. Z. O.
