p
AK'I ."Px
Teelden, 8 Februari.
De hoogleeraar Rauwenhoff droeg heden, in het
groot auditorium, zijne waardigheid van Rector
Magnificus der Leidsche academie over aan den
hoogleeraar Bieieus de Haan. Na de gewone
vermelding in de Latijnsche taal der fata acade
mica wier geheele opsomming niet binnen ons
bestek valt, maar waarvan een groot gedeelte
werd ingenomen door hartelijke woorden „van
waardeering en herinnering aan de afgèstorvén
emeriti professoren van Heugel en Pruys van der
Roeven, en waarbij dep redenaar de treurige
taak ten deel viel, den dood van (naar wij mee-
■■en) zeven studenten te herdenken, ging de ge
leerde spreker over tot het' houden zijner eigen
lijke redevoering. Alvorens daarvan een kort
overzicht te geven kunnen wij niet nalaten den
altredenden Rector er onze hulde en dankbaar
heid;. voor te keimen te geven, dat ook hij met
de oude! tiaditiev heeft gebroken, die een gedeelte
der toehoorders verhinderde, de dikwijls zoo be
langrijker redevoeringen te begrijpen, en in het
algeuneep (de redenaar merkte het later nóg zelf
aan) onrecht deed aan de taal, die den-Neder-
lander (ook den academie-burger) steeds het lie
felijkst in deooren zal klinkem iivj >i
Het onderwerp van 's hoogleeraars redevoering
was':''de verhouding van de academische weten
schap tót de buitenwereld. Spreker ging tot
nadere, ontwikkeling zijner gedachten over dit
belangrijk: pUnë uit van de woorden, die reeds
bij het vroegste bestaau der academie, door een
redenaar van 8 Februari waren uitgesproken,dat
namelijk <de academie 'en hare wetenschap buiten
het .volk behoören te staan. tJ uJl .-'jjla
Uifrtwee oogpunten werd deze bewering door
den heer Rauwenhoff nader beschouwd;
Aan dëU ëenên kant bevat het gezegde van
den redenaar dór 16de eeuw, dat au premier
ébórü' vrij' vreemd ió de oóren klinkt, eene ge-
Wichtige waarheid. Immers tie wetensóhap mag
zich niet blindelings laten medeslepen door de
sctlókkén én beroeringen der tijdeh. Zij mag zich
evenmin ten doel stellen, ieder, die met een óf
andere vraag tot haar komt, te bevredigen door
een uitspraak, die eén soort Van autoriteit ont
gaan tot eene j verzameling van sufferige, een
zijdige geleerden, dan zou zij den weini
vleienden naam gaan verdienen, waarmede
eèns' bestémjield is, van een geleerd hofje. Even
als alle mógelijke zaken wordt ook de weteüscha
oribestaanbbar Wantleër zij' niet met 'haróü tij
mèdégkat. Op boeiende én geestige 'wijze wë^
deze bcsbhbuwing door den redbnaak verder tót
gelicht. Wijb'épalen e't'óós tóö, dkarvoor1 tWé
voorbeelden aan te 'halen,1 die eigehlijk Uittil
behóoren onder het derde gedeelte van 's höog
leeraars redevoering, namelijk de beste ivijz;
om het wetenschappelijk ónderwijs aan zijné
dubbele strekking te doen beantwoorden
Als een van de niiddelën da'órtoe noemde spré-
ker namelijk de goede zorg van den'óvetgeve
diè in ons' land nog vrij véél te wenbóheó 'ovef-
laat. Het organièk besluit 'tófch van 1815 vèstigde
aan onze'académie éënetheologische fëcrilfëit
tot opleiding van hervormde jjfédïkhhtéln. Die
instelling nu'was 'vólkomén bestaanbaar zóólang
de kerk tón nauWste aan déü staat verbonden
bleef. Maar sedert tussched die twee machten
nagenoeg een geheeló afscheiding is tot Stand
gekomen is déze nog steeds geldédde'bepaling
van 1H15 een hinriefpaèll 'geworden vóof het
godsdienstig" onderwijs zooals 1 het volgetiA de
eischën des - tijds rtroet worden ingericht. Dóórdat
de 'Wetgever dus hier de wetensóhap Verhinder.,
mèt' dón tijdgeest méde té'-'gaan, is een onhoud
bare'toestand in het leven geroepen.
Als tweede voorbêëld tverd aangevoerdde
geprivilegieerde studie oVer oude klassieketi, ler-
leèut aan1 het feit,-dat; zij „ex cathedra" is gegé^-'wijt'inderdaad voor den' tegèbwóordigen tijd de
taten waarvan ook onze kleiiie aardbol zich dieDt Ier daverend applaus zijne rede en daarmede
te onderwerpen. iet jaar, waarin hem het rectoraat over onze
Uit dit eerste oogpunt liet derhalve de redenaar tcademie was toevertrouwd,
aan de stelling: „de wetenschap buiten het volk" Wij eindigen dit korieoverzichtmetde(trouweus
recht wedervaren, en wij dachten daarbij onwil- oijna overbodige) betuiging, dat wij hier slechts
lekeurig aan het woord van den beroemden Ne- een flauwe afspiegeling hebben gegeven van
derlandschen staatsman.- „Io mijn isolement ligteene krachtige, boeiende en geestige redevoering.
mijDe kracht."
Maar aan den anderen kant zon dezelfde stel- Van onzen berichtgever over de Brielsche feest
lijig de meest nsdeelige gevolgen kunnen na zich vierir g ontvingen wij het volgende schrijven, dat
slepen. Immers indien de vveiei.schap vooi t.lurend wiJ koor plaatsgebrek gisteren niet konden op
haar eigen weg ging, zonder eenigsziDS te letten nemen:
op den vooruitgang en de veranderingen buiten Het Dagblad slingert
haar, dau zou (le académie langzamerhand ovefj kiging naar
éeöi' De afeadefnie mag met éen woord niet ver-
laagd worden -tot' een bureau van consultatie.
N'éen de wëtenscbap staat, uit dit oogpunt
beSchouWd, ójr zich ëélf,'bditèn het volk! Zaken,
dié aaó dë'^roofë maatschappij'dikvVijls niet de
mioslé belangstelling inboezemen ómdat zij niet
direct óp tiet praktisch leven van toepassing zijn,
b. v. de ontdekking van een voor iedër onzicht-
grondige beoefening van dó' nieuwere classici,
van mannen als Shakspéére en Goethe, een be-
lë behoefte is géwordén. Niet alleen, dat
Vóór éen dergelijke studie 'bij ons tiiët evenals
San dé' mééste Duitsche Universiteiten afzonder
lijke leerstoelen zijn opgericht, maar ook wordt
aan de oude boven dó nieuwe letterkunde door
de wet nogsleeds de hand boven het hoofd ge-
bare nieuwe ster, dó' vÓrbeteri'ng eener bedorven I houden. Zóo was de redenaar tot zijn spijt door
tekst enz., die zaken'zijn dér wetenschap dierbaar.
Zij móet als hek' Ware de objectieve leiddraad
zijn Vóór 's fdènschën obtvVikkéling, eb zich op
den weg van harén v'öóótdurónden Vooruitgang
-de wet verplicht geweest, heden de annalen der
academie in dë latijnsche taal mede te doelen.'
De hoögleeraar gaf teh slotte als zijne over
tuiging het volgende te kennen: Dat het streng
niét ïedér' óogèbblik latèn ophóuden dodr aan I wetenschappelijk karakter van het academisch
dfezè''óf gëïi'ë qua'éólie van hè'f'Öóg'élijksch iëvëó'l'onderwijs door den wetgever móet vastgesteld'
eënó bépaaidë' opl'óséing te géien/De praktische'!, wOrdeti, dóch dat daarnevens groote ruimte moet
toepassing' in de maatschappij volgt later van zelf,
nadat dóór haar dó gVondslag tot een juiste wereld
beschouwing is gelegd. Tot nadere toelichting
hiervan' 'wëës Spreker :óns'de ómkéék'ing der maat-
schappetijke'tóéSt'aü'den sedert bet begin der 'léde
eeuw, die iri'eu 'allicht ultsluiténd 'zoü zbekén in
dé Ffansché 'ómwëiltéling ën deiflietiwe th'éoriën,
door hóar in bét lëVën" ge^óé^ëH,' doëH vöor wiér
oorzaak men ind'erdkéd veël'h'oÖgeóWó'ét opklim-'
uien, tot manned1 als 'Kepler én Newton. Deze
toch'
pfactis'èh 'n'iit; dak dit'ti'uéne'ieërbt'ellingen ziou
voortvloeien, den weterischapp'elijken grönd gelégd
tót" die' 'veraódetdè Wereldbeschouwing, Waarbij
niét "dé aaide als hét middelpunt def écheppin'g
wórdt"bé'sichöu wdmaai- de geheele natuur tot een
ruim veld van onderzoek'gemaakt, aan de rësnl
wórden gelaten om het otiderwijs met de eisched
I des 'tijds gelijken tred te'vloen hoüden.
Nadat dë redenaar de stndëerende jongeling
schap had 'bptnèrkzaam gemaakt, dat zij door
hare gestadige verwissélitrg ëeti krachtig middel
was oni dién1 band'tUséóÜë'u de wetenschap en
den ïtijdgeeét'in'stand "te hóuden; nadat hij haar
verzekerd had; dat vkfi liaar lust en ijvér, om'
I weVkelijk ió" de verScllillcudfe geheimenissen der
- wetenschap door te dringëü, zonder daarbij steed»
hébben zbndkit eeiiigséiris té vragen naar het I .de macninhle examen-studie voorbogen te houden,
:,'.U ui', t- 1 Vl'rt* •.'«iv Un'rinn 1 anPbtn I K nrrnn VniV I rl'xi A 1 H lVlWf A S tl V Ifl Aft Hf» H A f! Ah Al» tV f» 111 f f» A.Fa 11 fi P
déü gróóts ten invloed op de docenten uitoefende;
nadat" hij hun eindelijk k'oegeroepeu had, dat
uit haar midden de mannëfi moeten voortkomen,
I die het Nedërlandsche 'volk zijne zoo geliefde
I vrijheid en onaflmnkelijkhèid moeien doen waar
dig blijven; na dit ailëS eindigde de spreker ou
der ziek te worden, haren man getrouw zal blij
ven en hem niet arm maken door keur van
nUTTUiil) lOlU U»J«J rillOJCtlllll lUlül
toiJetjep^, iubnu.i la l&aei a m i.> b ie (failed soiii
Het cardinale punt is de afwezigheid van co-
quetterie.. Aanstonds zal ik u doen zien hoe men
ook daarbij te ver kan gaan. Dezen winter be
vond ik mij in een salon te Parijs, toen een roode,
dikjte, kale man binnenkwam, een bloedverwant
van een nog. al aanzienlijk Engelsch persouage,
met zijne zestienjarige dochter: een heel aardig
gezichtje, maar hoe ounoozel in hare kleeding!
Dikke,, bruine handschoenen, van achteren een
pafir vlpchten zonder glans, een soort van wit,
slecht sluipend jakje, en |eepe taille als een'stuk
hout in een Unnpn zak. Den gekeeleu avond sprak
zij niet, alsof zij asschepoe^ter moest voorstellen,
en dat te midden van de pracht eD luister in
kleediug en schoonheid die haar omringde.
Hier ziet men in St.-Jumes Park, bij eene ten
toonstelling, in de musea van schilderijen ver
scheidene lieve, goed gekleede jonge vrouwen
met een bril op. Ik zwijg nog van eene me
nigte andere gevallen, inaar zooveel is zeker dat
zij veel niiuder dan de Fransche ieder oogenblik
en voor iedereen bedenkt, dat zij hare houding
moet bewaren en dat de oogen op haar geves-
"QMïiii' newbpii aib .wttmiiod oLoy
Yan daar minder gedwongenheid, meer open
hartigheid. Dezer dagen hebben wij op dertig
tnijlen afstands van Londen, eene lange wande
ling gemaakt met de dochters dos huizes, en bij
die gelegenheid een vrij steilen heuvel beklom
men. Die meisjes, nog zeer jong, zijn echte geiten;
steeds huppelen zij, zelfs klimbien tegen steile
hellingen en over de steeneu. Die overvloed van
gezonde lichaamskracht geeft iets onvrouwelijks.
Toen zij in het rijtuig zaten deden haar luid
ruchtig, driftig gepraat, hare schitterende oogeo,
vooral de kracht hunner wijze van uitdrukking
aan vroolijke Hollandiche jongens denken. De
jongste heeft prachtige roode wangen als een
wijnappel, beiden hebben een sterk gebit én
groote voeten. Miss Charlotte (15 jaren) zéide my,
dat zij wel twintig mijlen te voet zbu kunnen
aileggen. Zij hebben het eerst Duitsch geleerd
van eene nurse, maar zij kennen nog geen Fransch.
,„Eu gij hebt nog
nante?"
„Ja, maar wij zijn zoo dom!" Daarop begin
nen zij 'óet uit te schateren van lachen!'
De eigenliefde zit haar niet in den weg, zij
willen geene rol spelen; al zijh ze groot èn ontwik
keld en de dochters van een rijk nobleman, het
zijn nog kinderen. Niet een harer denkbeelden,
niet een harer gebaren verraadt de vrouw.
al eeó Fiausélié gouvër-
mij lieden eene heschul-
't hóófd, diè ik van dat blad in- It
allerminst verwacht had. Het zegt n.l., sprekende
over de verzoening van de hoofdcommissie met
de Utrechtsche oommissie, dat ook „de bericht
gever vatl dé hoofdcommissie ian Jt Ceidsch Dag
blad" die als mogelijk veronderstelt. Ik had ge
dacht, dat mèb duidelijk uit mijne corresponden
ties kob opmaken, dat ik geën berichtgever
was van de hoofdcommissie. Reeds uit mijne
tweede correspondentie kon men dit" be
grijpen; ik Vefeënigde mij toen met 't ge-
voeleD van 't Dagblad, dat alleell in 't Vaderland
berichten vooikwanien van de hoofdcommissie. In
mijne derde en vierde correspondentie drong ik
op uieer publiciteit aan. Eu dat die uoodig is,
blijkt ook nu vveêt. Ik heb mij met de zaak iti
q'iucstiegeheel' verig'sf. Afg ia idc op' 'de hóede-
deelingen van 't Dagblad en andere courahten
schrééf ik: Dut'ëi'rt'é vërzÜeliihg het ri'sulfsat van
hare zending is geweest; schijnt wel waar te zijn,
maar waarin 'die verzoening beslaatwcet'ik'nisl".
Eb'nu blijkt dit eene vrij officieële itiededeeling
aati dé N'. R. Cl, dat ér volstrekt hog van geen
verzoening Sprake is, zoolang' de Utrechtschè
bcetnsit'c usyl Willen stellen in pltials ran 'V mo
nument. Hieruit blijkt op nieuwi, dat ik volstrekt
oiet met de hoofdcommissie in betrekking sta.
- l i(j V 'nl- 'JdlJjiud
De schrijver Van 't artikel „De Utrechtsche
commissie" sèh'rijft Ons
Wat Wij" nïél konden 'gelooven, is waarheid.
De Koning heeft de hoofdcommissie voor 't hoofd
gestooten en 1ÖO0 aan de Utrechtsche héerén
geschonken. Wij hébben onze meening zoo dui
delijk uitgesproken, dat wij Vohuoódig achten,
op de zaak terug të komen. VVij nemen alleen
de pen op tof1 herstel eener onjuistheid, die 'vol-
:gens 't Vtrechtsch Dagblad in ons artikel zou zijn
ingeslopen. Wij hadden even als de M'eume Rot-
terdamiche Courant beweerd, dat de Utrechtsche
commissie in hare samenstelling uitsluiting' van
andersdenkenden verraaadël liet Utrechlsch Dagblad
beweert, dat dë orthodoxe partij er in dë min
besluit ook begrepen zijn: stoom bagger.
gen, stoomheien, stoomkranen, stoombrauils|
straat- en werk locomotieven, benevens de
inrichtingen in gebruik hij de toepassiei
Liernur'8 teinigings-systeem.
°P
i"Jkema
en van
i:
uden
oekje
Op 31 Dec. 1871 bestond de Nederig00' de
koopvaardijvloot u;t 1902 schepen van ver6cli'ervorm
den vorm en charter, te zamen groot 26: Qege
tonnen. Ingeklaard werden 9567 schepen, n,et
2,727,467 tonnen, en uitgeklaard 4702 sch,*n
"'ervangi
groot 15,000,778 tonnen. Hieronder zijn nitjete|er[;
grepen de 480 schepen, groot 79,090 tonneny0|
in ballast zijn uitgeklaard, en 5836 schepei,fdki©
tende 1,369,703 tonnen, die in ballast uiteet
B 'm het js
werden.
i ip Dinst
In een bosch bij Deurne is het lijk get(ieer een
vap een man, die vermoed wordt de sticln-leze za'
zijn van detalrijke branden, welke in den la/olgcude
tijd daar hebben plaais gehad. Men verOQif
dat hij, 'dÖór de politie te zeer nagezet, r:
het bosch heeft Vërscholen gehouden en t
honger is omgekomen. Er worden echten'111®
gissingen gemaakt.
De s
Werkliedt
- Eenige dagen geleden heeft te Raamsdo:
doodgraver, op het kerkhof der Hervorm
meeute, een klomp goud gevonden, die na»
zes Nederlandsche oneen woog. Men zegt, ,ven'la8e
dagen t
boden.
Uit d
zich tei
stand v
later nog meer goud gevonden is. De kerk
het kerkhof behoorde vroeger aan de 1,
beschou
van der
daar het stuk goud zich tusder"1^v
gemeente, en
puin bevond, onderstelt men dat het afko™
is van kerksieraden, die bij een brand tof
klomp zijn samengesmolten.
4'. veru
lering
leeftijd
van elk
De Directie van het Nieuws van den Dag)^e en
gisteren aan het hoofd van haar blad de vol;^'oor zc
mededeelingn deliugei
he id v!
noodzal
Toen gisterenavond ongeveer de helft de
lage van ons blad was afgedrukt, geraakte"
kleederen van eene der inlegsters tusscbeiondeise
raderen van de pers. Gelukkig sprongen ,Patroon
uiteen, nog vóór het meisje zelve tusscbeo30 wed
pers geraaktemaar het gevolg was toch, Jver'cSe
een deel onzer geabonneerden de Courant teider vo°
ontving, terwijl er zooveel is gebroken, dattc^''"*"'
morgen of overmorgen de machine genoegu'18"000
zal hersteld zijn, om aan alle geabonneerdet!tuur b(
Courant op den gewonen tijd te kunnen toeze»/'"® te
ui
ran hc
Eenige dagen geleden werden door een balJf're(Iei
te 's-Gravenhpge fb uit de winkellade vetu-n d®
Om den door hemi verdachte (een jongen)wauoe'
te sporen hield de bakker zich eenige avoiwtrdt
dfin winkel schuil, maar vruchteloos, erlv°eer
derheid is. Wïj zeggen dus'met de N. R. Ctl: „Niets niemand opdagen. Gisterenavond echter tradHoofdb
i i i «li,. i 11 U.I I. J_l.nl «IaI. ,lmn VP
kan ons liever zijn, dan te vernetnen, dat de
bedoelde commissie geenë pat-tijkleiir draagt, tnaar hand in de ipet geld gevulde iade, maar
het bevreemdt ons dan des te meer, dat kij'naast
de reeds gevestigde'commissie ;s ópg;tre len."
hoofd-coinrnissié te Brielle voor de feestvie
ring van 1 April rtieldt nns per lelegraafë 1
Het hëeft'Z. M. den Koning behaagd voor het
monument te Brielle eene bijdrage te verleenen
van 11000. - ■-•■'•'• 1
- ii-,
Wegens de bangeude geschillen tusscheu En
geland en Amerika over de Alabama.quaestie,
heeft er een belangrijke daling plaats gehad in
dé effecteh.
jongen heimelijk den winkel binnen, stak rhun ve
eener
scholen bakker stoorde den jongen in zijn nHoofdl
doqr hem te vatten en aan de politie over tgeKeve
veren. verkies
volstre
Op den stoep van een huis aan den Zuifo Vereer
'Burgwal te 's-Gravenhage, is gisterenave: over c
10 uren, zorgvuldig in een mandje gep6i;:.'ten pe
vonden eën pasgeboren kind van het vrouf j pm ie,
geslacht, levend en wel. De vondeling is --oordee
het politiebureau overgebracht en de politie
zich onledig met de opsporing van de oó Met
i kende moeder. Ms. fr<
De Tweede Kamer is bijeengeioepen tol her-
jvatting der werkzaamheden op Dinsdag 20 Fe
bruari, des namiddags te halfdrie.
Te Oostdongeradeel is eene vereeniging opge
richt, onder den naam Burgerplicht, met het doel:
de belangstelling in en de kennis van de alge-
ineene belaiigen, yoornamelijk die der gemeente
en vap het openbaar onderwijs, te bevorderen
en door wettige middeleu jte helpen verwezenlij-
keil zaken van kerkeljjken aan( of waarbij
godsdienstgeschillen zijn betrokken, zijn van den
werkkring der vereeniging geheel buitengesloten.
Door eerie letterlijke toepassing van art. 10
van Kon. beéluit van 24 Se[it. 1869 wordt door
sommige burgemeesters aan belanghebbenden liét
tijdelijk in werking brengen 'van een aan een
derden toebehoorenden vervoerbaren stoomtocstel
geweigerd, wanneer dit toestel niet juist een
,locomobi6le" is. Ten einde moeielijkhedeh, welke
hieruit voor de ambtenaren, belast met het toe-
zigt op het stoomwezeh en vbbr de belangheb-
bëndÓn vooTtVlóeieo, te vermijdèn, is vanwege
den Minister aan de burgemeesters medegedeeld,
dat onder de benaihing v'érvoerbare stoomtöe-
stellen 'in het bovenaangehaald artikel' van h'et
senaer
Te Enschedé kwam in 1867 een ziekenfc;gteent
vóór fabriekarbeiders tot stand, evenwel nie/»^| j
der tegenstand Vad den kant der arbeideniWjnei
I Irlaoci
er huzaren moesten ontboden worden tot herfien c
der ofde. Toch schijnt hét toen niet algem6wer(-
gebillijkt doorzetten van het plan goede vruc'"!l[1gtitt
te hebben gedragen. Althans nit bet jaarver; 0fjjc-e
over 1871 blijkt, dat het fonds nu door dezeltnj|JUS
j klasse op hoogen prijs gesteld wordt. Er WpeU|
in dat" jaar door 2483 deelnemers ruim t '-"-'het o
bijgedragen, die strekten tot uitkeering aao zondh
geneeskundige behandeling van zieke leden. 8Chip
itafcliioJ Juii iijiv
monil
kl. L
nitor
A. V
van
C. J.
pecth
kodil
rine-l
zer o
De zesde; tevens laatste zitting der Commissie
van enquêlewegeris dey ijk der gasmeters, gisteren- j Klasse, die zelfs zooveel beweging maakte,^ q
jaau het Ministerie van Biuneulandsche Zaken,
onder presidium- van den heer Dr. F. J. Stamkart,
gehouden; was geheel gewijd aan het hooren, op
nagenoeg dezelfde vraagpunten,van prof. P.L. Rijke,
hoogleeraar in de wis- en natuurkunde: aan de
hor-getchooi' tu Leiden, die uitvoerig de vragen
beantwoordde en zijn gevoelen staafde door het
beroep op meerendeels ofücieele bescheiden.
Gedeputeerde Staten der provincie Zuid-l
land hebben den 30sten Januari jl. besloten he^
Burgemeesters en Wethouders uit te noodf
omtrent den toestand van het lager onderwijl
hunne gemeenten, zooals die op den lsten Jaom
11872 was, de opgaven te willen doen, ingerii
volgens eeif gedrukt model, en die vóór d
15den Maart 1872 aan Gedeputeerde Staten
doen toekomen.
.U9VJÏ If (It i i. ii 1. uofi'lk
Een particuliere correspondentie uit Curs^i
per stoomboot Borutsia te Hamburg gearriveerC
dd. 10 Januari, meldt, dat met de Engelsche stool
boot Caribian verscheiden families naar Nieui
Hruuada vertrokken zijn uit vrees voordeoolu
ten. Zij hadden zulk een last vau de straatjeug
dat zij zich niet ineer veilig waanden, eenig Se^®c
heeren o. a. leden van den kolonialen raad weriF
op straat aangehouden. Men vreest het erg-111®306
U IE6D
voor den heer Sassen. Zeer waarschijnlijk zal' 6
'een oploop plaats hebben en de gewapende mad)1
tusscheu beide moeten komen.
.tu i Z.
z.
zette
een
Z.
verte
De heer H. Q; Janssen heeft zich door b," 'eud
•Petrus Datheniis, Een blik op zijne laatste leventje"11' lste
