V. 3552.
Vrijdag
A°. ibl\
8 September.
Feuilleton van liet „Leidsch
Dagblad".
Ondermeester.
LËIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maandenƒ3.00.
Franco per post9 3.85
Afzonderlijke Nommersn 0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zen- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJ8 DKB ADVKRTKNTIKN.
Voortederen regelf0.il>.
Grootere letter, naar de plaatsruimte die rij beslaan.
Lelden, 7 September.
Aan de Gemeentebegrooting voor 1872, Hoofd
ruk Uitgaven ontleenen wij nog 't volgende
Onderhoud van straten en pleinen, uitgetrokken op
10291. De noodzakelijkheid om op onderscheidene
ilaatsen de bestrating door nieuwe keien te doen
'ervangen en het voordeel dat voor de gemeente
rerkregen wordt om bij het ten einde loopen der
lanneinings-contracten van de levering van keien
:n klinkers, gebruik te maken van de bevoegd-
ieid om over 1872 en 1873 nog een buitengewoon
iimtal tot dezelfde billijke prijzen aan te schaffen,
teelt het raadzaam doen achten het aantal van
erter voor 1872 te verhoogen en als een gevolg
laarvan ook meerder duinzand te berekenen.
Dien ten gevolge wordt voor 1872 het volgende
eraaind, als: a. 100,000 stuks nieuwe straatkeien,
langenoinen door T. J. Smits te Dordrecht, voor
52.12 de 1000, bij proces-verbaal van openbare
lesteding in dato 11 Januari 1869, voor den tijd
an 5 jaren, ingaande 1 Jan. 1869 en eindigende
iliimo December 1873 5242, b. 300,000 stuks
traaiklinkers, aangenomen door F. llijnlieff Az.
le Nieuwerkerk aan den IJssel, a 8.83 de 1000,
bij proces-verbaal van openbare besteding, van
ten llden Jan. 1869, voor den tijd van 5 jaren,
li,;aaude 1 Jan. 1869 en eindigende ultimo Dec.
nil f 2619, c. duin-, stroo- en rivierzand, met
iDte^rip van wagens, bezems enz. 1800, d. het
ipie/ water besproeien van de straten 600te
|amen ƒ10291.
Onderhoud van bruggen en overeet-veren, geraamd
Ifip 11300. Tot het gewoon onderhoud door stads
kerklieden zijn benoodigd houtwaren, steen, kalk,
ras, portlandsche cement, spijkers, glas verfstof-
en enz. die bij openbare aanbesteding worden
eleverd tot een minder bedrag dan in vorige
jaren, ten gevolge van het bij raadsbesluit van
27 Oct. 1870 aangenomen plan om het vernieuwen
der overdekken in het openbaar aantebesteden,
waardoor twee timmerlieden worden ontslagen.
Hiervoor wordt nu 600 voor materialen minder
igeraaind en derhalve uitgetrokken eene som van
3100.
Bij openbare aanbesteding geschiedt overigens
het invoegen en herstellen van gemetselde
joruggen, het vernieuwen van hardsteen werken
al hetgeen aan het onderhoud van vaste en
beweegbare bruggen voorkomt ƒ2400, b. het ver-
hieuwen van overdekken van de houten bruggen
|ij openbare aanbesteding, in plaats van ƒ600
taterialen en f 750 arbeidsloon van twee tim-
erlieden, geraamd op ƒ1350; terwijl als buiten-
peivone vernieuwingen noodzakelijk zijn: c. voor
ilfe draaibrug over den Onden Rijn bij de Heeren-
tracht ƒ6500, d. voor het brugje over de bruggracht
aan den Ouden Rijn ƒ650; in het geheel ƒ14300.
Onderhoud van riolen, geraamd op ƒ5189. Voor
bet Liernursche stelsel op een gedeelte van de
Sarenuiarkt, Hoefstraat, St-Jacobsgracht en Raam
neeg toegepast, is uitgetrokken ƒ2000.
Aanroer van duinwater, uitgetrokken voor 10425.
Het veelvuldig gebruik van duinwater en de
toenemende aanvraag om reservoirs tot algemeen
gebruik te plaatsen, maken het raadzaam deze
zaak ten behoeve van de openbare reinheid en
gezondheid uit te breiden, zoodat wordt voorge
steld het aanschaffen en in gebruik stellen van
eene tweede waterschuit, waardoor de kosten
klimmen tot het volgend bedrag, als: 1°. voor
eene tweede schuit 2250, 2°. 150 keeren van
iedere schuit jaagloon tegeu ƒ7, elke keer ƒ2100,
3°. 4 man voor elke keer tegen 1,50 is voor 300
keeren ƒ1350, 4°. 9000 kub. meter duinwater a
30 ct. ƒ2700, 5". plaatsen van 6 nieuwe reservoirs
ƒ225, 6°. Kosten van onderhoud ƒ300, 7°. bediening
of toezicht bij 20 reservoirs over 50 weken 1500;
in het geheel ƒ10125.
Onderhoud van huizen, torens, poorten en dergelijke,
geraamd op 6373. Het onderhoud van de
meeste gebouwen is bij openbare aanbesteding
aangenomen voor 1650, waarvan de termijn met
het einde dezes jaars afloopt, dat van de torens,
de stads-tiimnerwerf en de fontein op de visch-
markt is niet aanbesteed, maar wordt geraamd op
ƒ1163. Hetleijendak van de Lakenhal vereischt eene
gedeeltelijke vernieuwing, terwijl ook aan eene
nieuwe fonteinkasl dringend behoefte is; een en
ander wordt geraamd op ƒ1160.
Tot vergrooting van liet telegraaf kantoor met
een lokaal voor bet publiek wordt berekend eene
soin van ƒ1200; terwijl tot besparing van kosten,
bij muziekuitvoeringen op openbare pleinen, waar
toe het muziekkorps der Leidsche Schutterij, als
voorwaarde voor het toegekend jaarlijksch sub
sidie verplicht kan worden geacht, in plaats van
het kostbaar huren van eene tent of van het
daarvoor telkens gereed maken van watervlotten,
de aanschaffing van eene verplaatsbare muziek
tent wordt voorgedragen, waarvan de kosten
worden geraamd op ƒ1200.
Kosten voor het vaccineren van behoeftigen beraamd
op 250. Dit cijfer tot een gelijk bedrag als bij
de vorigen begrooting uitgetrokken, beschouvvt
men noodig.
Kosten van aanbouw van een schoollokaal. Voor eene
tusschenschool voor meer uitgebreid lager onder
wijs der 2de klasse 17000.
Aankoop van inschrijvingen op het grootboek der nat.
werk. schuld 2% pOt. 14631. Deze som wordt
alhier gebracht om 1°. Uit de winst der gazfa-
briek, ingevolge bet beslotene bij het vaststellen
van de begrooting voor 1868, te strekken tot
jaarlijksche vermindering van het uitgeschoteu
kapitaal tot den aanleg dier fabriek; 5000 2».
tot belegging van zoodanige gelden als in den
jare 1870 zijn ontvangen en uit hunnen aard tot
kapitaal moesten aangelegd worden, dan ver
mits dit niet heeft plaats gehad als nog in liet
batig slot dier rekening zijn begrepen als: meer
dere opbrengst meisjesschool, breedestraat 500
verkoop van boomen 2300, verkoop van land
aan de Holl. Spoorweg Maatschappij f 888, af
koop van verschillende recognitiën ƒ116, meer
dere opbrengst van de Gazfabriek f 5500 le
samen 11631.
Naar wij uit goede bron vernemen, zal de
begrooting van Oorlog groote militaire reorgani-
satien bevatten, waarvan de jaarlijksche omwis
seling van officieren van 't Nederlandsche bij 't
Indische leger en omgekeerd slechts een klein
begin is. Zoo zou de rijdende artillerie vervallen,
de regimenten huzaren met éeu verminderd wor
den en voorts in alle wapenen maar vooral bij
de infanterie belangrijke hervormingen worden
gebracht. Dit zou dan de veelbesproken leger-
organisatie zijn, terwijl er ook veel waarschijn
lijkheid beslaat voor de indiening der defensie-wel.
Natuurlijk, voegt onze berichtgever er bij, dat
men aan 't Ministerie van Oorlog de handen vol
heeft, waarin de Minister van Oorlog, en de chef
van den generalen staf, generaal-majoor Booms
een ijverig aandeel hebben. De in te dienen her
vormingen moeten overigens van dien aard zijn,
dat hunne inwilliging en toepassing de verdedig
baarheid van ons land flink zullen verzekeren.
Het jaarverslag van de Algemeene Vergadering
der Maatschappij van Weldadigheid luidt niet
gunstig. Mocht toch de Maatschappij zich in 't
vorig jaar verheugen in de mededeeling van
gunstige resultaten en koesterde zij de hoop dat
ook dit jaar de financieele uitkomsten der Maat
schappij recht zouden geven tot het doen van
verblijdende mcdedeelingen, zij ziet zich daarin
teleurgesteld.
Het jaar 1870 was ongunstig en de vooruit
zichten voor 1871 nog ongunstiger en zoolang er
een niet onaanzienlijk tekort mogelijk is, kan het
zelfstandig bestaan der M. v. W. niet als zeker
worden beschouwd. Te meer jammer is deze
mededeeling als men ziet dat in 't verslag gecon
stateerd wordt dat de moreele uitkomsten, die de
hoofdzaak zijn, zeer gunstig zijn.
Een aantal omstandigheden hebben tot de slechte
resultaten geleid.
De oogst van 1870 behoorde voor de M. v. W.
tot de ongunstigste®*; de veehouding toont in de
balans van 1870 een minder gunstige uitkomst
aan dan in 1869. Het fabriekwezen gaf ook we
der ongunstige resultaten, zoodat men heeft moe
ten besluiten tot opheffing der handweverijen,
die met de stoomfabrieken kunnen ooncurreeren.
Zij zijn vervangen door kleine industriën, als
mandenmaken, mattenweven, stroovlechten enz.
Die wijzigingen in het fabriekwezen, geven we
der veel zorg. Indien die kleinere industriën een
maal gevestigd zijn, kan ieder lid der M. v. W.
veel bijdragen om het debouché der vervaardigde
voorwerpen te verzekeren.
Bij eene voortgaande vermeerdering van sym
pathie voor de instelling, waarvan in 1870 vele
bewijzen werden ontvangen, is 't toch zeer zeker
te betreuren dat de M. v. W. telken jare eene
vermindering van 't ledental over 't geheel moet
constateeren.
Al hetgeen hierboven voorkomt wordt achter
't verslag met cijfers gestaafd. Het is waarlijl^ te
betreuren dat eene zoo nuttige instelling er op
moet wijzen dat de balans over 1870 eene achter
uitgang aanwijst van ƒ8193.995.
Het verslag dat wij overigens met genoegen
gelezen hebben, omdat daaruit blijkt welke on
vermoeide pogiogen worden aangewend om de
M. v. W. in bloei te doen toenemen, wekt ons op
om opnieuw onze ingezetenen belangstelling voor
deze inrichting in te boezemen en gaarne ver
eenigen wij ons met 't volgende dat in het
verslag voorkomt:
Wij erkennen gaarne dat bet opwekken van
sympathie voor eene instelling, die bij het groote
publiek te weinig bekend is, met eigenaardige
bezwaren gepaard gaat, vooral omdat iedere Ge
meente hare locale behoeften heeft, terwijl comi
tés en veieenigingen, die het een of ander wel
dadig doel beoogen, bij voortduring in aantal toe
nemen; een bijna 53jarig bestaan van eene in
stelling wier wedergade niet bestaat, eene be
volking van ruim 2000 zielen, wier geluk en
welvaart van dat bestaan afhangt, geeft echter
ruimschoots grond om een offer van één stuiver
's weeks te vragen van duizenden, die zich door
de aanvaarding van hun lidmaatschap waarlijk
geene ontberingen behoeven te getroosten.
Wij hopen dan ook dat de Circulaire, die niet
voor algemeene verspreiding bestemd is, de in
gezetenen welke geen lid zijn en voor welke
een offer van 2.60 's jaars niet te zwaar is, be
wegen zal, zich bij de Afdeeling of bet Corres
pondentschap aan te sluiten. Niet alleen de Af-
deelingsbesturen of de Correspondenten, maar
ieder lid kan daartoe medewerken.
Circulaires en bewijzen van lidmaatschap, die
thans eene korte omschrijving van het doel der
M. v. M. behelzen, worden aan ieder gaarne
toegezonden."
Ook beamen wij den wensch dat het voorbeeld
van hen, die stoffelijke bewijzen hunner sym
pathie door het schenken van gifleu hebben ge
geven, navolging moge viuden bij velen, die met
tijdelijke goederen gezegend zijnde, op doelma
tige wijze willen weldoen. De aan de Maat
schappij toevertrouwden worden geholpen door
den arbeid niet door den aalmoes. De hulp
wordt dus niet verder uitgestrekt dan om zich
zeiven te helpen. Daarbij is men er steeds op
bedacht, die hulp zooveel mogelijk voordeelig
voor de inrichting zelve te doen 2ijn. Tevens
wordt onvermoeide zorg gedragen voor de gods
dienstige, zedelijke, verstandelijke ontwikkeling
der bevolking, niet het minst door goed lager
onderwijs.
De ondernemer vau Rijnzicht, die zich dit jaar
door liet laat invallen van den zomer niet in het druk
bezoek van vorige jaren inocht verheugen, heeft
't voornemen opgevat oui den gunstigen nazomer
aan te wenden tot het houden van een zwem
wedstrijd.
Wij zijn overtuigd dat dit voornemen door velen
met genoegen zal begroet worden vooral ook door
de ouders van de dartele jeugd waarvoor Rijnzicht
een zoo vermakelijke uitspanning is
De wedstrijd zal gehouden worden op Woensdag
den 30sten September en in vijf afdeelingen ge-
IETS UIT I IET LEVEN
ERCKMAU-CHATK-IAU
naverteld.
[Slot).
Wanneer zij moeten blijven onderwijzen aan
lonze kinderen, zooals zij tot heden onderwe
gen hebben, zoude ik bijna wenschen er min-
Per te bezitten, want hoe minder in aantal, des
p minder kwaad zullen zij doen. Er is onder
lijs en onderwijs.
Men kan zeer goed onderwezen zijn en toch
en hals wezen, dat komt dagelijks voor. De
IUuitschers bijvoorbeeld, die allen kunneD lezen
lfn schrijven, die het best onderwezen volk van
lESnsch Europa zijn, voeren zij niet eenen
|strijd op leven en dood met de Fransche
l'tpubliek, die de rechten van den mensch ver
tegenwoordigt en verdedigt, evenzoo goed hun
recht als het onze? Waar komt dat vandaan?
Van het slechte onderwijs dat men hen gegeven
heeft, in plaats van beD in te prenten, liefde
voor de menschbeid, voor de vrijheid, voor het
recht, heeft men hunne hoofden volgepropt met
de gedachte aan wraak en overheersching; met
al hunne wetenschap, hoe voortreffelijk ook, zijn
die lieden toch zeer bekrompen, omdat zij zich
laten doodschieten voor historietjes uit den tijd
van Clovis, ten gerieve van koningen en prinsen,
die hen dapper uitlachen. In alle oprechtheid,
dan geef ik nog de voorkeur aan de onwetend
heid van de Franschen.
Ik beweer dat wij volksboeken moeten heb
ben; de bijbelsche geschiedenis en de catechis
mus moeten niet door den schoolmeester worden
geleerdlaat de pastoor ze onderwijzen in de
kerk, en de predikant van den kansel, liet kan
niet beter. Het is hun recht en hun plicht. Maar
liet is ook onze plicht om te eischen dat de onder
wijzer leere aan onze kinderen de geschiedenis
van de Fransche natie, en den catechismus van
de rechten en de plichten van den Franschen
burger. Ik zeg de geschiedenis van de Fransche
natie, en niet de geschiedenis van de koningen
van Frankrijk, opdat men wete wat het volk
was ten tijde der Galliërs, onder de Karlovin-
giërs, de Capetten; wat het ondervond, (namelijk
het volk), wat het leed, wat het verdroeg, ein
delijk wat het was voor zich zeiven. Laat men
aan de kinderen verhalen de verbeteringen, de
uitvindingen, de vorderingen van het onderwijs,
van de vrijheid, van den landbouw, van den han
del, van de nijverheid. Dat men in hun geheugen
prente de namen der mannen, die deze ontdek
kingen hebben gedaan, deze verbeteringen hebben
uitgelokt of tot stand gebrachtdat zijn de zaken
die men moet leeren, en de menschen die men
inoet kennen, beminnen, en eerbiedigen van kinds
been af. Eveneens is het gelegen met den cate
chismus van de rechten en plichten van den
Franschen burger. In een land van algemeen
stemrecht moet het volk leeren handelen met
kennis van zaken. Ik wenschte dat een klein
boekje in de volgende vragen en antwoorden aan
onze kinderen leerde de rechten en plichteD, die
zij eenmaal zullen hebben.
Wat is volksregeering? Wat is de grondwet?
Wat is de gemeente, het kanton, arrondissement
en departement? Welke zijn de rechten van den
prefect? Van den Algemeenen Raad? Van den
Gemeenteraad? Van den Burgemeester? Wat be-
teekent de kieswet? Welke zijn de rechten en
plichten van den kiezer? enz. enz. Dit alles,dui
delijk en eenvoudig, geschreven in eene taal, be
vattelijk voor iedereen, beslaat honderd bladzijden,
de geschiedenis van het Fransche volk tweehon
derd. Men zoude alzoo van deze twee kleine
boekjes eene prijsvraag moeten maken, en die
onderwijzen in de lagere scholen. Binnen tien
jaar, als iedereen, die thans ter schole gaat en
aan wien men deze zaken zal hebben onderwe
zen, kiezer zal zijn geworden, zal het algemeen
stemrecht uitgeoefend worden door verlichte, be
kwame en zelfstandige, mannen, kiezers die we
ten wat zij willen en waarom zij dat willen.
Men zal hen niet langer plebiscieten ontfutselen
de vrijheid zal op hechte grondslagen worden
gebouwd, en misschien zal ons land wederom
gedurende eeuwen de eerste plaats in Europa
hernemen.
Bovendien, wat belet u om jonge lie
den een examen af te nemen, voor en aleer
zij worden ingeschreven op de kiezerslijst? Men
moet wel examen afleggen voor meu.totde Com
munie wordt toegelaten. Gij eischt uw recht?
Welnu, bewijs mij, dat gij het kent, en dat gij
in staat zijt het uit te oefenen, anders schrijf ik
u niet in. Dit zoude rechtvaardig zijn, omdat
men op de school zijne rechten en burgerplichten
zoude hebben leeren kennen. Door dit middel
zoude men het algemeen stemrecht zuiveren en
verheffen. Dit alles zal het verplicht kosteloos
