V 3477. Dinsdag A°. 1871. 13 Juni. KIEZERS., MORGEN OP L'VV POST J. KNOOP. LEIDSCH DAGBLAD. PRIJS DKZER COURANT. Voor Leiden per 3 maanden3.00. Franco per post3.85. Afzonderlijke Nommers0.05. Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van Zen- en Feestdagen, uitgegeven. PRIJS DKR ADVKRTKNTIKN Vóór lederen rafel01 Grootere letter, naar de plaatsruimte die zij beslaan. Wij herinneren den kiezers, dat de inlevering der stembriefjes op morgen tan geschieden tot des namiddags te 5 uren; dat de biljetten schriftelijk moeten worden in- ;evuld, maar niet onderteekend mogen zijn, en ioor de kiezers in persoon in de stembus uioeleri oorden gestoken dat men ter secretarie der gemeentestembriel- s kan verkrijgen, zoo men er geen ontvangen óf het verloren heeft; dat eenmaal geschreven namen mogen doorge haald en door anderen vervangen worden Geen der tegenoverelkaar staande partijen laat den tijd van voorbereiding ongebruikt voor- hijgaan. Van beide zijden wordt met moed ge treden. Of dit altijd met eerlijke wapenen ge- ■chiedt, daarop moge de steller van het anonym strooibriefje antwoorden, dat gisteren aan de kiezers van reactionaire zijde is rondgezonden. Wij voor ons, meenen de kiezers te moeten waar schuwen tegen een geschrift, dut eene hier en daar aangevulde copy levert van hetgeen in liet d van Zuid-Holland voorkomt, een blad dat ;ens door den heer Loudon, Commissaris des ionings in de Provincie Zuid-Holland, werd jenoemd, het orgaan van den bezoldigden laster. Meer zeggen wij niet, het is reeds te veel tegenover geschrijf vau zoodanig gehalte. Wij wenschen aan den vooravond van de stem ming nogmaals het gewicht van den dag van morgen te doen uitkomen, en niets schijnt ons beter toe, dan een beredeneerd resumé te geven au al hetgeeD, deze verkiezing is gezegd. De heer v. Wassenaer, na onderscheidene jaren, ansch het land, als de eeuwige candidaat voor alle mogelijke districten, steeds met ongunstig «evolg te hebben afgeloopen, heeft aan den invloed van zijn behuwdvader, den lieer Hoffman te dan ken, dat hij eindelijk lid der Kamer is geworden. Het' district Leiden heeft zich, om zoo te zeggen over hem ontfermd en hem liet mandaat gegeven een oogenblik, dat onze politieke atmosfeer onzuiver en van mystifieatiën vóór eti na be- nvangerd was, te beginnen met de Mijer-inysti- ficatie, die naderhand op ontbinding der Kamer ,v« uitloopen. lieer v. Wassenaer is vau origine en nature Ie landjonker, geneigd om overal de belangen 'er aristocratie te bevorderen, die in 18-4.8 met eede oogen de grondwetsherziening heeft zien ot stand komen, waarbij vele privilegiën en heerlijke rechten werden afgeschaft en het Neder- [andsche volk onder het régime van het algemeen recht werd gebracht. De Grondwet is voor Item het gewrocht van ongeloof en revolutie en ofschoon hij bij zijne optreding zich niet gaarne gerangschikt zag onder de anti-revolutionairen, waarvan de heer Gruen de erkende, talentvolle, maar meest consequente en strikt eerlijke leider is, zoo hebben zijne latere parlementaire handelingen vooral in zake van het ouderwijs, getoond dat hij toch meer en ineer tot die richting behoort. De godsdienstige overtuiging en het telkens doorslaand mysticisme van den heer Van Was senaer volkomen eerbiedigende, kan hij op erken Ding van staalkundige oprechtheid geen aan spraak maken. Het heeft lang geduurd eer hij nopens het on derwijs zijn ware, maar gevaarlijke meening heelt gezegd. Aanvankelijk waren het algemeene klachten over belemmeringen van liet bijzonder onderwijs, let wel telkens vergezeld van tie duidelijke uit- ienzetting, boe dat bijzonder-sectarisch onderwijs bloeide door aanwending van particuliere krach ten. bleeds was er voorbedachtelijk verwarring, want niemand keilt beter dan de heer v. Wassenaer het juiste onderscheid, tussclieu bijzonder en ker- itliik onderwijs. Hij sprak steeds van bijzonder, maar bedoelde voorrang voor het kerkelijk ouderwijs ten uadeele van het openbare Hij deed oit blijkbaar omdat de eiscli tot bescherming van overheids wege van sectariscli onderwijs (anders dan door tolFedige vrijheid) de zotste, de meest inconstitu óoneele eisch is, die gedaan kan worden, althans twlang artikel 191 der Grondwet en de wet isn 1857 niet uit onze staatswetten wegge sleurd zijn. Saar eindelijk, nu de maskers uiet meer baten, ide heer Groen zijne tuchtroede onbarmhartig 'naait over zijne inconsequente volgelingen, die net oe conservatieve in de politiek doen en de heiligste belangen van 't ouderwijs prijs geven in politieke kuiperijen en kansrekeningen, nu kouil de heer v. 'Wassenaer, onverholen voor tan gevoelen uit. Hu sluit li ij zich met hart en ziel geheel aan »j de ondervvïjs-aguaüe, nu gaat hij door met dkens op dat-zeilde aambeeld Ie slaan, om le findigen met dezellde formule van het niande- "eut der bisschoppenliet kerkelijk onderwijs '3el, liet openbaar ouderwijs, aanvulling, aauhaug- |H, aanveegsel zouden we haast zeggen, als men lasteringen tegen de openbare school van ultra- fODtaauscbe en Groeniaansche zijde in bare juiste ïteekenis en bedoeling nagaat. Daar komt btj, dat, vooral na den ultrainon- Nuschen overmoed en de pogingen tot omver- perping van ons openbaar schoolwezen, een be- uidend getal ontwikkelde protestanten, op poli- ]ak gebied conservatief, nunmer gemeene zaak in »e schoolquaestie willen inaken, en dat de anti ['evolutionaire richting uit politiek'b'eléng ontrouw laat plegen aan haar oorsprong, naatn en doel 'Oor zich aan ie sluiten aan den kreet van Censusverlaging, waardoor liet haargelukt is in de herk eeoe revolutie te bewerkstelligen, en be krompenheid en letterknetterij op de stoelen te brengen, natuurlijk omringd, geleid en geïnspi reerd door de voorname heeren, waaronder er zijn die aan de in hoogere kringen als mode-ar tikel aangenomene orthodoxie zeer sterk doen en door de veel slimmere ultramontanen reeds in het verschiet als goede overloopers of bekeerlin gen worden aangemerkt. Wat er ook zij van andere zaken, in de schoolquaestie zijn ze reeds krypto-katholiek, anders konden de zwarte Eucy- clieke het Groene-verkiezingstnanifest met identiek gelijkluidend zijn. Om de overheersching voor te bereiden en even als in de kerk des te heter te doen slagen, moet er een beroep gedaan worden op de volks- dommekracht. Eri zoo het algemeen stemrecht nog niet voorgesteld durft te worden, omdat de heer van Catwijck en de zijnen toch waarlijk niet het lidmaatschap van de Internationale zouden willen aanvaarden, veel minder solidair geacht worden met de commune-mannen, is het al gemeen stemrecht (niet onaardig genoemd souf- fïage universel) het eindstation van het „hellend vlak/' zou de heer Groen zeggen, waarop tot verbazing van het denkend deel der natie, de moderne orthodoxie, gehuld in het kleed eener christelijk historische richting, zich op dit oogenblik bevindt. In Engeland wordt wel eens gesproken van stemvee, maar wat het product der kerkelijke, der Staats- en gemeentelijke verkiezingen zou worden, wanneer de heer v. Wassenaer en de zijnen, reeds op kerkelijk gebied hebben weten door te drijven, en hetgeen zij nu ook bij de poli tieke keuzen wenschen in te voeren, dat valt lichtelijk na te gaan, al is men bij lange na geen bewonderaar van de vigerende kieswet of van de samenstelling en het bedrag van den kiestabel. Intusschen dient hier ook lot voorlichting van die Roomsch-katholieke kiezers die het behoud van de eendracht en de staatkundige eenheid van ons vaderland nog iets hooger stellen dan de vraag om het Ministerie omver te werpen en wat dies meer zij wel opgemerkt te worden dat zoo wel de hoogere geestelijkheid als de voornaamste organen der Roomsch-Katholieken de census verlaging afkeuren en afraden. Alzoo staat de anti-revolutie in haar streven naar de ruimste toepassing van de Volks-Souverei- niteil en der demucraiie, bijna alléén of in ge zelschap met consei vatieve partijmannen, die een wapen trachten te erlangeu, om ware }t moge lijk het tegenwoordig bewind, dat pas een rust punt in onze inwendige politieke verhouding en partij woelingen heeft gebracht, te verdringeu. Men versta ons welwij wenschen hier over de ceusus-quaestie nieis in het midden te brengen. De zaak is bij Oen Minister Thorbecke in ouder- zoek en 111 goede handen. De oppositie van den heer Groen tegen de kieswet en den census bewijst dit volkomen; maar wij wenschen alleen de politieke demoralisatie aan te toonen van eene richung, als die waartoe de heer Van Wassenaer zegt te belmoren, eene demoralisatie alleen ge ëvenaard of overtroffen door de ondersteuning van denzelfdeu eisch door de conservatief-reac- tiouaire partij, voor wie de al'schaüing der ge trapte verkiezingen een misdaad en de census van 1S5U een gruwel, een onderinijuing van het koningschap, eeue losmaking van de voegen der maatschappij was. Wat zijn de anti-revolutionairen en de eoht- coiiservatieven dan toch in £0 jaren vooruitge gaan op het pad der „revolutie!" Gaat men nu overigens de houding en hande lingen van den heer v. Wassenaar meer in het bijzonder na, dan is gebleken Vooreerst dat hij weinig of geen deel aan de beraadslaging neemt als 't niet geldt de school wet-agitatie, en dan de gevaarlijkste beginselen verdedigt. Ten tweede, dat hij op kolouiaal gebied, geheel in strijd is met de houding der heeren Mackay, Elout, Keuchenius, die er eene eer in stellen als anii-revolutiouairen ol aanhangers der christelijk.- instorische richting, dat christelijke ook als grondslag nemen voor de behandeling van deu Javaanscben medemensch en de omzedelijking en benaoeehng van eeu geheel volk niet diensbaar willen maken aan eigeu belang en geldzucht. Ten derde dat op tiet gebied der practische staathuishoudkunde, de heer v. Wassenaer, op eeu zeer achterlijk standpunt staat; weinig of geen deel aan het debat neemt, niettegenstaande hij zich gemakkelijk en in de hoogere sfeeren zelfs met zekere extase uitdrukt; tegen de meeste wetten, wetsbepalingen of amendemeuten stemt, die op eeu vrijgevig economischen grondslag rus- teu, maar zich ïu den regel aansluit bij de strengste piotectionnisteu, zoowel wat onze han del eu verkeer met Indië als de verbetering ol' aan vulling onzer binnenlanosche wetgeving betreft. Nu moeieu Leiden en de onderdistricten maar weten ol' dat hun man is in den tegeuwoordigen tijd en of men, door mede te werken tot der gelijke uit deu aard der zaak aan elk ministerie van vooruitgang vijandige elementen, opnieuw wil bijdragen tot eene mmisteneele crisis en alles weer ongedaan maken wal reeds verricht of in voorbereidiug is; tot het optreden van een ministerie welks eerste daad zou zijn de grondwet op het stuk vau ouderwijs eu kiesrecht te her zien. Ons vertrouwen is zeer groot, dat de kiezer, dit Diet willen en dat zij door zeer trouw op te komen eu den liberalen candidaat te kiezen, protest zullen aauteekenen tegeü dergelijke beginselen. Laat de dag van morgen voor Leideu een ge lukkige dag zijn, en dat is zeker het geval wan neer met buitengewone meerderheid gekozen wordt de Luitenant-Generaal Lolden, 12 Juni. Een dergelijk strooibiljet, als hier gisteren aau ile hulzen der kiezers werd bezorgd, is te Rotterdam tegen den heer Fransen van de Putte verspreid. Een der meest notabele en geachte ingezetenen te Rotterdam, de heer H. Muller Szn., komt tegen den inhoud, in de rV. H. Cl. vau heden, of eu zegt het volgende; „Een dergelijke laster door een schandelijk mis bruik der anonymiteit verdient, dunkt mij, door opeulijke mededeeling, aan de kaak te worden gesteld. Fransen van de Putte staat er te hoog voor dan dat die hem zou kunnen treffen. Zulk een strijdmiddel is slechts beleedigend voor wien het. bezigt en voor den aanbevolen candidaat. Maar pijnlijk is 't op zich zeil zulke taal te moeten lezen, doortnengd met godsdienstige betuigingen en bedoelingen." Hedenmiddag heeft op het Raadhuis alhier de aanbesteding plaats gehad van het schoonmaken, invoegen en herstellen van de gemetselde wallen in en huiten de stad, benevens het vernieuwen van eene schoeiing, in vier pereeelen. Minste in schrijvers waren: voor perceel 1, H. J. De Nie en li. Van der Reyden, metselaars, voor f 930; voor perceel 2, G. Rietbergen, metselaar, voor f 1010voor perceel 3, A Verhoog, metselaar, voor f 76U; voor perceel 4, G. Rietbergen, met selaar, voor f 1500; alsmede de verhuring van de visscherij iu de Boschhuizer watering aan A. H. Van Eik, fabrikant onder Soeterwoude, voor f 20. Sedert de vorige opgave zijn alhier door pokken aangetast 6 personen, als hersteld opgegeven 5, overleden 7, zoodat in behandeling blijven 150. Wij lezen in de Heraut Het Dagblad heelt de reeks zijner aanbevelin gen geopend. Vooraan zien we optrekken iu den stoet de heeren Van Zuylen van Nyevelt en graaf Van SchitnuielpenuiDck en de heeren barou Van WasseDaer Gatwyck eu baron Van Lyndeu van Sandenburg. We noemen die namen slechts. Er ligt iets smartelijks in, zoo als eigen troepen te zien uit- monsteren, wat van gauscli andere afkomst is. Alleeu de baron Van Wassenaer Catwyck wordt nog als mau vau chiistelijk liistorisclie richting geeerbiedigdde overigen, met name de lieer Van Lyndon vau Sandenburg, als wel deugdelijk conservatie! bewierookt. Lees wat liet Dagblad over Art. 194 der Groulwet zegt. Sapienti tal! Doch dit ter zijde. Wat ons een woord afperst is niet de generale inspectie vau 's Daghlaus keurtroepen, maar de niets sparende driestheid, waarmee de Dagblad redactie „eeu onzer beste karakters" van karak terloosheid durlt beschuldigen. We oegrijpeu dat liet Dagblad den heer Groen eeu hinder in zijn uogen vindt. Zonder dien wachttoren op deu Haagsclieu Vij verberg ware de itiueuiing bij verrassing zoo schouu gelukt. We billijken liet, als men, spijtig over zulk eene bittere teleurstelling, den iieer Groen van verkeerd inzicht, vau onhandige opvatting en ge brek aan pracnsctieu zin aanklaagt. Het kan er nog Uoor, dat liet Dagblad openlijk de legerbende van den Veldheer aan de overzij tot desertie en ontrouw zoekt te verleiden. Maar het karakter aan te tasten vau een man, wien zijn machugsteu tegenstander nogonlangsden lof gaf, dal hij „een man was, het Nederland zijner beste dagen waaru;"een mail voor wien vriend eu vijaud dusver met eerbied uil den weg trad;een man, die, schier alleen onder allen nooit voor de ver zoeking van deu gegaloneerden rok e- i staats ambt bezweken is; dien man aa tasten, op een oogenblik dat hij, misschien n >>"i o. punt van berekening zeer dwaselijk, e a doet, waarin de coiiscieutiekreet u teget.nU en de zedelijke veerkracht haar overwinning viert; dien man, deu man van dat karakter het slijk uaar het hoofd te werpen, met eeu hand, waarop de vlek van politieke karakterloosheid helaas maar al te ziehtuaar is. I dit ging te ver, daai- tegen moest ons eeu woord van liet harte, eeu woord, waarvan we weten, dat allereerst de heeren Van Zuylen, Van Lyndeu eu Van Was senaer, liet elk oeteekcueu uiet hun zegelring. liet geschenk aau Prof. Opzoomer oijziju 25-jang professoraat, aangeboden door 500 zijner leer lingen en uud-leerlingen, bestaat uit eeu prachtig studeerkamer-ameublement uit gebeeldhuud eiken hout van kolossale atmeting, een schrijftafel met studeerstoel en twee boekenkasten. De firma Franz Schneider ie Leipzig heeft net weik ver vaardigd. Op de iniddeldeur vau liet gedeelte, dat zich hoven deu cilinder verheft, is een groep vau drie allegorische figuren en haul relief, voor stellende liet Reent, deu Godsdienst eu de W rja- begeerte; aau weerszijden bevinden zich de jaartallen 1840 en 1871. Op den top der schrijftafel prijkt; een buste van Güfhe naar een gipsatgietsel vau de buste door David voorlieffelijk lu marmer bewei kt dooi den boogleeraar in de beeldhouwkunst aan de Amsterdainsche kunst-academie, deu heer Stracké. Een Iraai bewerkt album met pliotograpliisclie portretten van lieu, die aau bet geschenk bijge dragen hebben, bezorg,i uour NV. HeijLnuek ie Amsterdam eu waarin vooraan een lraate pen- teekeniug van Ant. Grevenstuk prijkt, is gevoegd bij liet geschenk. Gehjk aangekondigd was, heeft de jubilaris op verzoek van veleu zyu eigen feestrede gehouden, en daarin de door vele hem bij deze gelegenheid gestelde vraag: „Op welke wijze is uw wereld beschouwing uw eigendom geworden," iu eeu schets van zyu eigen ontwikkelingsgeschiedenis beaufvv ouid. Deze rede, die twee uren duurde, werd uiet groote belangstelling aangehoord en luide toege juicht. Aan den feestelijken maaltijd Vrijdag-middag is door ongeveer 100 personen deelgenomen. 'Zijn wij vvel onderricht, dan zijn er te GroDingen sedert eenigen tijd oneenigheden ontstaan tusschen in het Academisch ziekenhuis praktizeerende hoogleerareu en den Raad van Toezicht over dat gesticht, naar aanleiding van door dezen laalsten genomen maatregelen omtrent de voeding van het personeel, welke voeding door die hoog leeraren als onvoldoende wordt beschouwd. Vaderland.) In de Arnh. Cl. wordt hulde gebracht aan den heer J. P. C. Van Tricht, te Arnhem, die, dezer dagen, een werk voltooide, dat in waarheid een reuzenarbeid heeft gekost. In 16 jaar heelt hij nl. te midden zijner beroepsbezigheden een schei kundig woordenboek samengesteld, aangevuld en bijgewerkt tot op den laalsten tijd. Dit woor denboek bestaat uit twaalf zware boekdeeleu, 9700 bladzijden, compres gedrukt. Alleen bij de twee eerste deeleu had hij de medewerking van Dr. J. J. NVolterson, later heeft de beer Van Tricht geheel alleeD gewerkt. Men verneemt dat de generaal majoor G. G. Staring, plaatselijk kommandant te Amsterdam, zijn pensioen heeft aangevraagd. (Hand.) Volgens eene mededeeling van den Italiaanscheu gezant is de opening van het maritiem congres te Napels uitgesteld tot 29 .Tuni aanstaande. BlNNENLiAND. Wresp, 10 Juni. Op het vernemen, dat de ont eigeningswet door de Eerste Kamer aangenomen is, heerschte hier de grootste vreugde, en wapperde weldra van de torens, zoowel als van vele par ticuliere gebouwen, onze zoozeer geliefde drie kleur. En geen wonder dat onze i.ugezeleneu zich over de aanneming van bedoeld wetsontwerp ver blijden, want nu zullen wij binnen weinige jaren in het genot van den zoolang gewepscliten spoor weg zijn, waardoor wij als liet ware eene voor stad van Amsterdam zullen uitmaken, 's-Gravenhaqe, 12 Juni. Aan de Memorie vau Beantwoording op de algeineene beschouwingen der Eerste Kamer over de Staatsbegroting" is bet volgende ontleend Erkentelijk beantwoordt bet Kabinet de heusclie, welwillende wijze, waarop liet in liet Verslag wordt begroet. Het gevoelt zich daardoor even" zeer gesterkt als vereerd; gesterkt bij eene moeie- lijke, veelomvattende laak, waarvan de lioold- deelen aan de Kamer, blijkens haar Verslag, terslODd in het oog zijn gevallen. Vooreerst; de verzekering onzer defensive kracht. Het ware, na de lessen der jongste jaren, bij de leemten onlangs iu ons defensiewezen 'aan deu dag gekomen, naar de overtuiging van bet Ministerie onverantwoordelijk, zoo men aarzelde- voornamelijk, schoon niet uitsluitend, op organi satie onzer weerbaarheid bedacht te zijn. Ol' daarvoor eventueel te veel, boven ons financieel vermogen gevraagd zal worden, zullen de Stateu- Getieraal beslissen. Uitslel tot de volgende begroo- ting was noodzakelijk, zal hetgeen gevorderd wordt op wettelijke groudslageu bprusten, die in de tegenwoordige zitting uiet meer te leggen wareu. De voorbereiding der wet, bestemd 'om de te verdedigen liniëu en stellingen te omschrij ven, en waarnaar de levende strijdkrachten zullen geregeld moeten worden, eischt velerlei opneming, welke de militaire genie, in vereeniging met ingenieurs van den waterstaat bezig houdt, maar nog niet afgeloopen is. Herziening van den census moet naar liet oor deel der Regeering worden voorafgegaan door eeu grondig onderzoek naar den maatschappelij- ken toestand en de bekwaamheid vau hen, aau wie men door verlaging vau den census kiesbe voegdheid zou willen verleenen. De uitoefening rail dat recht is te belangrijk en grijpt le zeer in de gelieete huishouding van deu Staat, dan dat men niet met de meeste nauwkeurigheid en met juiste kennis van plaatselijke en maatschap pelijke gesteldheid tot wijziging van het bestaande zou mogen besluiten. Zoodra dat onderzoek zal zijn ten einde gebracht, zal de uitslag aan de Vertegenwoordiging worde medegedeeld. Wat liet lager onderwijs betreft, veroorlove de Kamer den minister, zich te houden aan hetgeen daarover in de andere Kamer werd ver klaard Rotterdam, 10 Juni. Aanst. Zaterdag zal de lieer Mr, J. Van Heukelom, nieuwbenoemd rech- ler in de arrondissements-rechtbank alhier, in eene plechtige openbare zitting als zoodanig wor den geïnstalleerd. Maassluis, 10 Juni. Hedenmorgen is van de werf //de Toekomst", belioorende aan de Maat schappij van dien naam, tot exploitatie van zee- visscherij, onder directie van den heer A. E. Maas, met het beste gevolg van stapel gelaten het nieuw gebouwde sloeploggerschip Zee- en Landbouw, be stemd ter baring- en kabeljauw visschenj, voor rekening van de heeren K. Poortman G°, zul lende gevoerd worden door schipper Dirk Roest. Utrecht, 10 Juni. De vulde alg. jaarlijk6Che vergauering van den Nederl. NVeerbaarheidsbond zal den 17den Juli aaust. in liet gebouw voor Kunsten en Wetens, alhier gehouden worden. Deventer, 9 Juni. Eenige voorname ingezete nen alhier stellen pogingen in het werk, om in deu loop van dezen zomer, ter vergoeding van de ontbeerde kermisvreugde, een volksfeest aan de ingezetenen te geven. Bij de ingezetenen cir culeert een lijst ter ïnteekening om de onkosten, wélke op ƒ800 begroot zijn, te bestrijden. Leeuwarden, 10 Juni. Aan den trein, die gis-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1871 | | pagina 1