Zaterdag
127 Mei.
N°. 3464
A°1 1871.
Jhr. Mr. H. A. STEENGRACHT
VAN DUIVENVOORDE.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maandenl.3.00.
Franco per postI3.85.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zen- en Feestdagen, uitgegeven.
PUIJB DKR ADVKRTKNTIKN.
V«or iederan regelO.lê.
Grootere letter, naar de plaatsruimte die zij beslaan.
lIlTHOOÏDU VAN HET PINKSTERFEEST ZAL MAANDAO DIT
BLAD NIET WORDEN UITGEGEVEN.
e Candidaat van het Verbond.
De christelijk-historische en conservatieve kies-
tereenigingen Nederland en Oranje en Vaderland en
Oranje, hebben tot candidaat voor de Tweede
Kamer der Staten-Generaal, in het Hoofdkiesdis-
liict Leiden, gesteld, den heer O. baron Van Was
seDaer Catwyck.
Nederland en Oranje heeft zich vereenigd met het
programma van den kiezersbond der anti-revo
lutionaire partij.
Dit programma laten wij hier volgen:
1°. „Handhaving in en buiten de Kamer van
ie zelfstandigheid der christelijk-historische rich
ting, gelijk die geëischt wordt door de erkenning
van Gods woord ook als beginsel van staatkunde,
en van Gods leiding in onze volksgeschiedenis
als regel van ons volksleven.
2°. Handhaving van gewetensvrijheid bij het
volksonderwijs, door den eisch, dat, in aansluiting
aan het programma van 1869, de bijzondere school
rtgel, de staatsschool aanvulling worde.
8". Handhaviüg van het recht der minderhe
den bij de stembus, door den eiscb, dat een betel
kiesstelsel ingevoerd en, in afwachting daarvan,
de census verlaagd worde."
Wij kunnen op deze feiten niet te nadrukke
lijk de aandacht van dé liberale kiezers vestigen.
Wij voegen er nog (Je volgende opmerkingen bij t
De conservatieven hebben, door den heer Van
IFassenaer tot candidaat te proclameeren, zicb
bij vermeld fataal program aangesloten.
De conservatieven in het Hoofdkiesdistrict Leiden
i n-i.,iT "T 11 1 -
hebben zich door deze daad bereid verklaard, om
mede te werken tot omverwerping van de school
wet niet alleen, maar ook tot herziening van art.
194 der Grondwet, de hoeksteen van ons open
baar lager onderwijs.
De conservatieven hebben zich hierdoor aange
sloten bij al hetgeen de heer Van Wassenaer bij het-
jongste debat over het onderwijs in de Tweede Ka
mer heeft gezegd, en dat volkomen overeenkom^
met het program van den heer Groen van Prinste-
rer, kortom met dat van de bladen der protestantsché
orthodoxie, gelijk de Bazuin, de Heraut, de Hoop
des Vaderlands, het Kerkelijk Weekblad, de Wekstem
en de Volksbode.
Het program van die bladen is ook hetgeen
hierboven is medegedeeld, en dat niets anders
beoogt, dan stilstand, teruggang tot hetgeen
geweest is; onderwerping van de staatkunde
aan de voorschriften der orthodox-protestant-
Khe kerk; vermoording van onze neutrale school,
ten behoeve der sekte-school; toekenning van het
kiesrecht aan de domme menigte, om bovenge
noemde doeleinden, waartegen het ontwikkeld
gedeelte der natie met hand en tand zich verzet;
Ie bereiken.
Zoo is de stand van zaken op het oogenblik.
Indien 't nu gebeurt, gelijk verwacht wordt;
dat ook de ultramontaansche kiesvereenigiDg
Kechl voor Allen den heer O. baron Van Wasse-
senaer Catwyck tot candidaat stelt, dan vragen wij
een ieder af, of de liberalen, die uit vrijzinnigé
lieden van allerlei gezindte zijn samengesteld, niet
komen te staan tegenover een allergevaarlijkst
verbond?
Dan vragen wij, of niet de grootst mogelijke
waakzaamheid moet in acht worden genomen
en of niet alle krachten in het Hoofdkiesdistrict
Leiden moeten ingespannen worden, om deze
coallitie te ontmaskeren en onschadelijk te maken
Maar dit resultaat kan slechts bereikt worden
door niets onbeproefd te laten om de liberale
kiezers hun plicht bij de stembus te doen vervul
len en ondersteuning te schenken aan de can-
didatuur van het Algemeen Belang, die juist meer
en meer in gewicht toeneemt, nu de onderwijs-
quaestie 't shibboleth van deze verkiezing wordt,
en de candidaat, de heer Steengracht, te Voor
schoten en omstreken, algemeen geacht en geroemd
wordt om zijne ijverige pogingen tot bevordering
van het openbaar lager onderwijs.
Dus kiezers wordt U, vooral in het belang van
het behoud der neutrale school, dringend aanbe
volen
lid van de Provieiale Staten van Zuid-Holland.
Lelden, 36 Mei.
Sedert de vorige opgave zijn alhier door pok
ken aangetast 16 personen, als hersteld opgegeven
2, overleden 4, zoodat in behandeling blijven 161.
In de maand Maart zijn aan het postkantoor
alhier bezorgd de volgende brieven naar het bui
tenland die wegens onbekendheid der adressan
ten niet bezorgd zijn kunnen worden.
Pothoff te Antwerpen; J. Coenraad te Luik;
W. Schouten te Zèele; G. J. Goekoop te Kassei;
B. Gluser te Leipzig; Mesewinkel te Limburg;
Andre Smith te Kiddeminster.
De Hoop des Vaderlands, Weekblad voor Christelijk
Nationaal Schoolonderwijs, spoort de anti-revolutio
naire kiezers aan, hunnen veldheer Groen te vol
gen 6n hunne stemmen als getuigenis en protest te
concentreeren op enkele namen, waarin voor dié
richting eene politieke geloofsbelijdenis ligt. Dat
getuigenis, dat protest heeft meer waarde dan eene
schijnbare Vertegenwoordiging in de Kamer.
In n°. 94 der Ned. Ged. zegt de heer Groen, tot
18 Juni onophoudelijk dezen raad te willen geven
schrijf op uw stembiljet Kuyper, Keuchenius olf
Van Otterloo, éen dezer drie, naar welgevallen;
doch laat geene enkele stem verloren gaan vool
een christelijk-nationaal protest. Want jaar op jaar,
met aanstaande wijzigingen gepaaid, zal men niets
verkrijgen dan eene agitatie-sussing, waarmede
de liberalen tevreden zullen zijn en de Room-
schen dankbaar en voldaan. Dubbel voldaan, om
dat zij dan tegemoetkoming verkrijgen voor het
bijzonder onderwijs en omdat de ultramontaan
in de gedwongen algemeenheid van de neutrale
Staatsschool het uitnemendste middel ziet tei
uitroeiing van christelijk-protestantsche nationa
liteit. Voor de gewetensvrijheid, ook der Rooin-
schen, zegt de heer Groen, zich even scherp alé
eenig Protestant tegenover het liberalismus te
hebben gesteld. Maar zijne leus isrecht vcol
allen, niet voor de Rooinsclien alleen. Hij wil nu
een huldebetoon aan de drie genoemde mannen j
niet om hunnentwille, maar als belichaming zijner
polemiek tegen den grondtoon der eeuw, als con
scientiekreet, als begin van christelijk nationaled
wederstand tegen eene Volksvertegenwoordiging;
die, op het volk geen acht gevende, rijp wordi
voor ontbinding. Zijne vrienden in de Tweede
Kamer oordeelt hij niet, maar hij bestrijdt hen.
De geschiedenis van zijn eigen leven en van de
richting, die hij geleid heeft, vat hij samen id
deze twee zinsneden 1°. Mijne vrienden hebben
mij ten langen leste uit het veld geslagen. 2'. Eene
richting, die haar leader verloochent, verliest veel'
van hare kracht. Hij komt terug op zijne grieved
tegen die vrienden, waartoe ook behoort, dat zij
de knie voor Thorbecke gebogen hebben, als oin
hem te vermurwen. Wisten zij dan niet, hoeveel
waarheid er lag in het woord van Da Costa,
gesproken toen er door het ter dood gedoemde
Koninklijk Instituut een Afgevaardigde naar Thor
becke gezonden moest worden Royer is de man;
die is gewoon in marmer te werken?
Nog meent de heer Groen, dat census-verlaging
eene gevaarlijke overtolligheid in zijn program
is, omdat men de onverwijlde toetsing van art. 194
behendiglijk zou gaau verwijlen totdat men het
over Grondwets-herziening ook ter census-verla
ging eens zou zijn geworden.
De kiesvereeniging Burgerplicht te Amsterdam,
heeft tot candidaten voor de Tweede Kamer gepro;
claineerd de heeren Mr. C. Fock met 68, Mr. A.
S. Van Nierop met 51 en I. P. De Bordes met
42 van de 68 stemmen.
Gisterenavond werd in eene goed bezochte ver
gadering der liberale kiesvereeniging voor het
hoofdkiesdistrict Gouda tot candidaat voor 't lid
maatschap der Tweede Kamer gesteld de heer
Mr. J. B. L. Wentholt, raadsheer in het provin
ciaal gerechtshof van Zuid-Holland.
De anti-revolutionaire kiezersvereeniging Ne
derland en Oranje te Zutfen heeft in hare gisteren
gehouden vergadering tot candidaat voor bet lik-
maatschap van de Tweede Kamer, geproclameerd
den heer Dr. A. Kuiper, te Amsterdam, in plaats
van den heer Mr, Jb. Dam, (aftredend lid). De
beide andere kiesvereenigingen hebben nog gedn
candidaat gesteld.
In eene vergadering van de liberale kiezers
vereeniging Grondwet en Eendracht te Breda is tot
candidaat voor het lidmaatschap van de Tweede
Kamer der Staten Generaal geproclameerd de
heer A. R. H. Guljé, aftredend lid.
Omtrent de promotie aan de Hoogeschool te
Utrecht in de wis- en natuurkunde van Mr. A. J.
Sand berg, met eene dissertatie de orbita Undinde,
schrijft het Utrechtsch Dagblad: Gelijk men zich
herinneren zal, had de faculteit geweigerd den
heer Sandberg op de door hem geschreven dis
sertatie tot de promotie toe te laten. Nadat hij
zich te vergeefs tot professoren, curatoren en
ministers gewend had, oordeelde de commissie
der Tweede Kamer over zijn adres, „dat hij redeb
had tot beklag, dat hij niet onvoorwaardelijke
werd toegelaten tot de promotie" eD noodigde zij
den minister uit „dat uitvoering worde gegeven
aan de verordening op het hooger onderwijs."
Hieraan is gisteren voldaantoen de heer Sandberg
op eene nieuwe dissertatie promoveerde. Een dér
hoogleeraren meende zijne oppositie te moeteD
inleiden inet een soort van protest tegen deze
promotie, maar werd daarin onmiddellijk gestuit
door den rector magnificus, die, terecht, de dis-
cussiën tot de behandeling van theses en disser
tatie beperkte en den ontevreden hoogleeraar uit-
□oodigde, zijne bezwaren te uiten ter plaatse waar
zulks behoorde.
Eergisteren werd voor 't kantongerecht té Gouda
behandeld de zaak van B. die beschuldigd was
van voor den hoofdingang zijner woning niet te
hebben doen plaatsen ëen kaart, waarop vermeld
stond dat in zijne woniug de kinderziekte heèrscbte,
in weerwil dat zijne Vróuw aan de ziekte leed
en stierf.
VolgeDs den geneëskiindige die de zieke behan
delde, was zij gestorven aan febris exanthematica eh
dus haar iïian niét verplicht die kaart voor zijné
woning té plaatsen.
Zés getuigen werden gehoord. De ambtenaar van
't opëribaar ministerie achtte de overtreding be
wezen en vorderde toepassing der straf.
Mr. H. J. Kranenbufg alé vérdiger van den
beklaagde optredende concludeerde tot vrijspraak:
1°. omdat de verordening als in strijd met de
geneeskundige wet zonder kracht zou zijn en
2*. omdat het feit niet bewezen zou zijn.
De rechter zal nader uitspraak doen.
Getrouwelijk hebben nu alle dagbladen, die
wij lezen, het bericht van de Tijd overgenomen,
dat de naam van Willem III bijster ongelukkig
is voor schepen, omdat in een tijdvak van zoo
veel jaren vier schepen van dien naam ver
ongelukten.
Dit bericht beteekent óf niets óf iets.
Beteekent het niets, dan is het de moeite niet
waard om het te laten drukken.
Beteekent het iets, dan is de diepe zin van
deze mededeeling, dat het gevaarlijk is aan
schepen den naam van Willem III te geveD.
Men komt dan tot de conclusie, dat wanneer
een schip de Drie Zusters of de Vrouwe Antonia
heet, het niet vergaan zou zijn, terwijl het wel
vergaan is nu men hei Willem III heeft genoemd.
Wij komen dan tot de aanneming van al de bij-
geloovigheid der zeeliedendat een schip met
een paar vrouwennamen meer kans heeft op eene
goede reis, dan met éen mannen naamdat men
op Vrijdag niet moet uitzeilen, enz.; en waarorrf
zouden wij dan ook niet een blaffeuden hond als
de profeet van een sterfgeval, een knappendé
tafel voor de bode van een ODgeluk,- of een drier
hoekig blaadje in den thee voor den aankondi
ging van een bezoek gaan houden I
Door dergelijke mededeelingen werkt men het
volksbijgeloof in de hand. Dit ligt op den weg
van de Tijd, maar wij voor ons gelooven, dat
er neiging tot bijgeloof genoeg in de wereld is,
om door zulke berichten haar niet te versterken.
Dat er meer Willem Ill's dan Nieuwerkerken
of Hhijnslroomen of India's vergaan zijn, spreekt
van zelf, daar de naam van een regeeréhd vorst
eerder in aanmerking komt dan ëèd addere;
maar als men die vérklaring aanneemt, vervalt
het geheele géwicht van de rtiedédêélidg, en kan
men met evenveel recht eéne statistieke opgave
doen van het veel groöler aahtdl Willemmen of
Jannen dan Zachariasseó of Udico's, die ifi de
laatste jarën onder onze lind^enooten gestorven
zijn. Het aantal Jansens dat gestorven is bereikt
zelfs een ontzaggelijk cijfer diet anderé vergele
ken. Men zou haast bang wotden 'óhi Jansen te
heeten. {Arnh. Ct.)
is lo ,ëc .me >:i A 1 ei Ann v.- ,n8(nax8«b8t»l
Over de Nieuwe Merwede bevatte de St.iCt.
van gisteren een rapport van den Min. van Binnénl.
Zaken aan Z. M. den Koning, naar aanleiding
van een klacht van het Bestuur van den Alblas
serwaard, 't welk beweert;dat de Regeèrirt'g door
in den afgeloopen winter den dijk op dé linker
oever te hebben opgekist tot boven 3 meter, hééft
gehandeld in strijd met een Kon. beslnit van 1867
ëh de dijken van de Alblas'sertvaard hééft in
gevaar gebracht. De Min. toont aan, hoe het Verzet
van den Alblasserwaard tégen de vótmifig ^an
dé Nieuwe Merwede, waartoe de dijkën ö|i den
lihkeroéver noodig zijn, in 1867 een tijdelijke be-
paling heeft uitgelokt, dat die dijk voorèerst niet
hooger dab 3 meters zou Wórden gemëakt. Daartnee
werd in 't ttiinst niet bepaald, dat bij vérdere
vorming van de Nieuwe Mertvede, óf in buitén-
gewoné gevallen die dijk niet hooger zou worden.
De kisting van dezeri winter was vaü dien aard, dat
de dijken van den Alblasserwaard onmogelijk ten
gevolge van den weerstand dier kisting gevaar
voor zich te duchten hadden. Volgens dit rapport
is voor de beveiliging van den Alblasserwaard
niets meer noodig, dan dat de tegenoverliggende
dijken eerst naar gelang van de ruiming van het
profiel deg.N. Merwede hooger gemaakt worden,
en dat de Cruquius-Overlaat op den rechteroever
eerst gesloten worde, als de waterweg zijn ver-
eischt profiel zal gekregen hebben. Het geheele
werk moet dienen ter beveiliging van alle aan
dit vroeger meer en meer verondiepend water
gelegen landen, dus ook van den Alblasserwaard
zelve.
De raad vsd bestuur der stoomvaartmaat
schappij Nederland heeft gisteren benoemd tot leden
eener commissie van onderzoek naar de vermoe
delijke oorzaken van de ramp van de Willem III,
met uitgebreide volmacht tot het hooren van alle
belanghebbenden, de heeren Gorlielisse, Mr. C: A
Crommelin en Julius G. Bange.
Passagiers, die'op het verongelukte stoomschip
Willem III het gedrag der Nederlandsche officie
ren en troepen gezien hebben tijdens het ver
schrikkelijk ongeluk, dat dezen schoonen bodem
getroffen heeft, zoowel als de Engelsche toeschou
wers, die de soldaten in volmaakte orde op den
vasten wal geschaard zagen, toen zij behouden
aan land waren gekomen, brengen warme hulde
toe aan de onversaagdheid en volmaakte krijgs
tucht dier soldaten, die de eer der Nederlandsche
vlag waardig hebben opgehouden in een gevaar,
zoo groot als een dat den krijgsman ooit bedrei
gen kon.
Wij vernemen, dat de soldaten, na het kruit
overboord geworpen te hebben, en de matrozen
geholpen te hebben om de zware booten in zee
te brengen, in volmaakte orde op het dek in het
gelid geschaard hieven staan, terwijl zij de pas
sagiers met de booten vertrokken zagen en be
daard afwachtten tot ook zij gered konden wor
den. De Engelsche dagbladeu hebben de aandacht
op dit kloeke gedrag gevestigd, dat ons Neder-
landsch leger de groolsté eer aandoet. Hdbl
Het Heiligerlee-feest is Dinsdag gevierd met
parade van schutterij en weerbaarheid uit Win
schoten, gezang, feestrede, ringrijden voor heeren
en darpes in chaisen gezeten, en's avonds concert,
bal en vuurwerk. Door den secretaris der hoofd
commissie voor 't monument is bij deze gelegen
heid medegedeeld, dat Z. M. de Koning bepaald
had, dat den 23sten Mei van 't volgend jaar
de onthulling zou plaats hebben.
"JU ,11° r1 "1 l'.i
